margaret_atwood260

Του Δημήτρη Αργασταρά

Για την ‘‘Χρονιά της Πλημμύρας’’ της Margaret Atwood (Ψυχογιός, μτφρ. Μ. Κουμπαρέλη) είχα διαβάσει ένα ενδιαφέρον παραλειπόμενο –ή μάλλον μία διαμάχη επί της κριτικής– περίπου ένα χρόνο πριν από την ελληνική έκδοση. Σύμφωνα με το πλαίσιο της υπόθεσης, βρισκόμαστε 25 χρόνια μετά από το ξέσπασμα ενός ανεξέλεγκτα θανατηφόρου ιού, γνωστού ως ‘‘Άνυνδρη Πλημμύρα’’, που έχει αφανίσει το μεγαλύτερο μέρος της ανθρωπότητας και έχει οδηγήσει στο τέλος του πολιτισμού.

Η ίδια η Atwood επέμενε ότι δεν έγραψε επιστημονική φαντασία, γιατί το σενάριό της, μια πανδημία που αφανίζει ολόκληρους πληθυσμούς, μπορεί να συμβεί, είναι αρκετά κοντά στην σημερινή πραγματικότητα. Και σε αυτό διαφωνούσε η Ursula Le Guin, η οποία, παρόλο που σεβόταν την επιθυμία της συγγραφέως να αποστασιοποιηθεί από το ‘‘λογοτεχνικό γκέτο’’, επισήμανε ότι, όταν κάτι αντικρίζεται εκτός του σωστού πλαισίου, αναγκαστικά αποσυντονίζει και τη λογοτεχνική κριτική.

Όπως και να ’χει, βρισκόμαστε όντως στο μέλλον. Ή καλύτερα σε μια μελλοντική δυστοπία, όπου οι κυβερνήσεις φαίνεται να έχουν καταργηθεί ή αποδυναμωθεί στο ελάχιστο και ο έλεγχος έχει περάσει στους μεγάλους πολυεθνικούς Οργανισμούς, οι οποίοι φροντίζουν για τα πάντα. Χαρακτηριστικό είναι ότι έχουν καταργηθεί οι παραδοσιακές αστυνομικές δυνάμεις και ως μοναδικό σώμα ασφαλείας χρησιμοποιείται μία δύναμη αντρών που έχει δημιουργηθεί από τους Οργανισμούς. Αυτοί, που υποτίθεται πως εργάζονται για την ασφάλεια των πολιτών και την απόδοση της έννομης τάξης, στην πραγματικότητα ασχολούνται με τον έλεγχο κάθε είδους παράνομης δραστηριότητας, απόλυτα διεφθαρμένοι. Γενικά, ο μελλοντικός κόσμος της Atwood είναι ένας κόσμος απόλυτης παρακμής, σήψης και φθοράς, όπου έχουν επικρατήσει τα κατώτερα ένστικτα και τα πάθη των ανθρώπων. Ταυτόχρονα, είναι ένας κόσμος επιστημονικής ανηθικότητας, καθώς γίνεται ανεξέλεγκτη χρήση της γενετικής μηχανικής, ενώ συχνά οι καταναλωτές των προϊόντων χρησιμοποιούνται ως πειραματόζωα.

exofΣε απόλυτη αντίθεση με αυτή την κατάσταση, υπάρχουν οι Κηπουροί. Μια θρησκευτική σέκτα, με οικολογική, φιλοζωική διδασκαλία, που έχει αφοσιωθεί στην συμφιλίωση επιστήμης και θρησκείας. Οι Κηπουροί έχουν καταλάβει διάφορα εγκατελλειμένα κτήρια και μετατρέπουν τις ταράτσες τους σε κήπους, σε καλλιεργήσιμη γη, σε ‘‘Βραχοταρατσόκηπους της Εδέμ’’. Ζουν κοινοβιακά, μαζεύουν ανακυκλώσιμα υλικά, καλλιεργούν τις δικές τους τροφές και τα δικά τους χρήσιμα είδη, και διδάσκουν τον απόλυτα σεβασμό σε κάθε ζωντανό πλάσμα της γης και στον ίδιο τον πλανήτη. Σύμφωνα με αυτούς, ο εγωισμός και η λαιμαργία του ανθρώπου είναι η αιτία της Πτώσης του, που συνεχίζεται αέναα, η δίψα του για γνώση και για δύναμη είναι η αιτία της δυστυχίας του, και τελικά όλα θα οδηγήσουν στο ξέσπασμα του μεγάλου κακού, της ‘‘Άνυνδρης Πλημμύρας’’, που θα καταστρέψει τα πάντα, εκτός ίσως από την κοινότητά τους.

Εμείς εισερχόμαστε στον κόσμο της Atwood αφότου η ‘‘προφητεία’’ των Κηπουρών έχει επαληθευτεί. Μερικά χρόνια μετά την ‘‘Άνυνδρη Πλημμύρα’’, τα τεράστια κτήρια του πολιτισμού μαραζώνουν μες την ερημιά, ενώ οι κραυγές των όρνεων και οι εμφανίσεις των μεταλλαγμένων όντων είναι τα μόνα γεγονότα μέσα στον κόσμο. Η Τόμπι έχει καταφέρει να επιβιώσει κλεισμένη μέσα στο κέντρο αισθητικής – μνημείο της ανθρώπινης ματαιοδοξίας – όπου εργαζόταν τα τελευταία χρόνια της ταραγμένης ζωής της. Η Ρεν, μια νεαρή χορεύτρια σε στριπτιτζάδικο, έχει παγιδευτεί στην αίθουσα καραντίνας όπου βρισκόταν, σε αναμονή των εξετάσεών της, επειδή κάποιος πελάτης τής έσκισε την ειδική βιοφόρμα που φορούσε κατά το νούμερό της. Και οι δύο είναι πρώην μέλη των Κηπουρών, και μέσα στην μοναξιά τους το μόνο αποκούμπι που τους έχει απομείνει είναι οι αναμνήσεις τους.

Γρήγορα καταλαβαίνουμε ότι η Atwood, με την γοητευτική, έντονα χρωματισμένη γραφή της, δεν ενδιαφέρεται τόσο για τον οριακό κόσμο της παρακμής πριν την κατακλυσμική του καταστροφή (εκτός κι αν είναι για να τον διακωμωδήσει, να τον ειρωνευτεί, να γελάσει μαζί του), όσο για τις ανθρώπινες ιστορίες των ηρώων της. Αυτό που την ενδιαφέρει περισσότερο είναι η ζωή μέσα στην φιλειρηνική σέκτα των Κηπουρών, τα καθημερινά γεγονότα, οι μικρές χαρές και οι φευγαλέες ανησυχίες, η ανάκτηση της ζωής μιας γυναίκας και η ανακάλυψη του προορισμού της, τα παιδικά σκαρώματα και η συνηθισμένη ιστορία της ενηλικίωσης, ακόμη και σε έναν τόσο ταραγμένο κόσμο. Έτσι, η εναλλαγή των αφηγήσεων ανάμεσα στην Τόμπι και την Ρεν κυλά γρήγορα και ευχάριστα, τρυφερά και ξεκαρδιστικά, ανησυχητικά και βίαια, όπως η ίδια η ζωή.

Πράγματι, το κέντρο βάρους της Atwood δεν βρίσκεται στην επιστημονική φαντασία. Όπως αναφέρει και η ίδια στις ευχαριστίες της, ο τρομερός κόσμος που περιγράφει βρίσκεται «επικίνδυνα κοντά στην πραγματικότητα», και σκοπός της πρέπει να ήταν να περιγράψει την ανθρώπινη ζωή μέσα σε μία τελείως διαφορετική συνθήκη. Οι ηρωίδες της έχουν την αίσθηση μιας χαμένης ζωής, μιας ύπαρξης που στερείται νοήματος, εκτός από την εποχή εκείνη που βρέθηκαν μέσα στα πλαίσια μιας πιο φυσικής και αξιοσέβαστης καθημερινότητας, όταν μπόρεσαν να αναπτύξουν πιο ουσιαστικές σχέσεις με τους συνανθρώπους τους. Και είναι αυτές οι σχέσεις, οι φιλίες που απέκτησαν όσο ζούσαν με τους Κηπουρούς, που θα τις βοηθήσουν να επιβιώσουν μέσα στην μεγάλη Πλημμύρα.

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Οι ξαδέλφες» της Αουρόρα Βεντουρίνι (κριτική) – Ιστορία μιας μοναδικής κι αλλόκοτης οικογένειας

«Οι ξαδέλφες» της Αουρόρα Βεντουρίνι (κριτική) – Ιστορία μιας μοναδικής κι αλλόκοτης οικογένειας

Για το βιβλίο της Αουρόρα Βεντουρίνι (Aurora Ventourini) «Οι ξαδέλφες» (μτφρ. Μαρία Αθανασιάδου, Θεώνη Κάμπρα, Αλίκη Μανωλά, Ιφιγένεια Ντούμη, Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, εκδ. Carnivora). Στην κεντρική εικόνα, στιγμιότυπο από την ταινία του Αλεχάντρο Γιοντορόφσκι «Santa Sangre» (1989).

...
«Stella Maris» του Κόρμακ ΜακΚάρθι (κριτική) – Όλη η Αμερική του 20ού αιώνα σε ένα ψυχιατρείο

«Stella Maris» του Κόρμακ ΜακΚάρθι (κριτική) – Όλη η Αμερική του 20ού αιώνα σε ένα ψυχιατρείο

Για το μυθιστόρημα του Κόρμακ ΜακΚάρθι (Cormac McCarthy) «Stella Maris» (μτφρ. Γιώργος Κυριαζής, εκδ. Gutenberg). Στην κεντρική εικόνα, στιγμιότυπο από την ταινία «God's Crooked Lines» του Oriol Paulo.

Γράφει ο Γιάννης Χατζηκρυστάλλης

...
100 χρόνια με την «κυρία Νταλογουέι»: Γιατί τη διαβάζουμε σήμερα

100 χρόνια με την «κυρία Νταλογουέι»: Γιατί τη διαβάζουμε σήμερα

Για το εμβληματικό μυθιστόρημα της Βιρτζίνια Γουλφ [Virginia Woolf] «Η κυρία Νταλογουέι» που κυκλοφόρησε σαν σήμερα, ακριβώς πριν από 100 χρόνια, στις 14 Μαΐου 1925. Με αυτή την αφορμή, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο συλλεκτική έκδοση σε μετάφραση Κωνσταντίνας Τριανταφυλλόπουλου και εξώφυλλο της Μάριας Μπαχά....

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«You» – Στο μυαλό ενός βιβλιόφιλου σύγχρονου κατά συρροή δολοφόνου

«You» – Στο μυαλό ενός βιβλιόφιλου σύγχρονου κατά συρροή δολοφόνου

Για την τηλεοπτική σειρά «You», που είναι διαθέσιμη σε μεγάλο συνδρομητικό κανάλι, καθώς και για τα μυθιστορήματα της Κάρολαϊν Κέπνες (Caroline Kepnes) που την ενέπνευσαν. 

Γράφει ο Αντώνης Γουλιανός 

O χαρακ...

«Ο ρόλος των ΜΚΟ στο κοινωνικό κράτος»: Εκδήλωση για το δοκίμιο του Νίκου Κουραχάνη «Η βιομηχανία του ανθρωπισμού»

«Ο ρόλος των ΜΚΟ στο κοινωνικό κράτος»: Εκδήλωση για το δοκίμιο του Νίκου Κουραχάνη «Η βιομηχανία του ανθρωπισμού»

Παρουσίαση του δοκιμίου του επίκουρου καθηγητή Νίκου Κουραχάνη «Η βιομηχανία του ανθρωπισμού: ΜΚΟ και κοινωνική πολιτική στην Ελλάδα» (εκδόσεις Τόπος) την Τρίτη, 20 Μαΐου, στις 7:30 μ.μ. στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.

Επιμέλεια: Book Press

...
Βραβείο Κλεψύδρα 2025: Ανακοινώθηκε η μακρά λίστα – Τα βιβλία και οι συγγραφείς τους

Βραβείο Κλεψύδρα 2025: Ανακοινώθηκε η μακρά λίστα – Τα βιβλία και οι συγγραφείς τους

Ανακοινώθηκε η μακρά Λίστα του Λογοτεχνικού Βραβείου Κλεψύδρα 2025 που αφορά βιβλία που κυκλοφόρησαν το έτος 2024. Στην κεντρική εικόνα, από πρόσφατη βράβευση.

Επιμέλεια: Book Press

Στη μακρά Λίστα του Λογοτεχνικού Βραβείου Κλεψύδρα 2025 που αφορά βιβλ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Βρίσκεις πάντα αυτό που δεν ψάχνεις» της Λένας Κορομηλά (προδημοσίευση)

«Βρίσκεις πάντα αυτό που δεν ψάχνεις» της Λένας Κορομηλά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη συλλογή διηγημάτων της Λένας Κορομηλά «Βρίσκεις πάντα αυτό που δεν ψάχνεις», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Ιωλκός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Στο τρένο; είπες.

...
«Η σιωπή του κελιού» του Μεχμέτ Ατές (προδημοσίευση)

«Η σιωπή του κελιού» του Μεχμέτ Ατές (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αυτοβιογραφικό βιβλίο του Μεχμέτ Ατές «Η σιωπή του κελιού», το οποίο θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Επίμετρο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πάντα έλεγαν: «Συνήθως έρχονται γύρω στις έξι, έξι κα...

«Δεν θα τελειώσει έτσι» των Νίκι Φρεντς (προδημοσίευση)

«Δεν θα τελειώσει έτσι» των Νίκι Φρεντς (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα των Νίκι Φρεντς [Nicci French] «Δεν θα τελειώσει έτσι» (μτφρ. Κίκα Κραμβουσάνου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η Κίρα άκουγε αν...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Μικρός οδηγός στο ελληνικό διήγημα 1974-2024: 50 αντιπροσωπευτικά διηγήματα όλων των κατηγοριών

Μικρός οδηγός στο ελληνικό διήγημα 1974-2024: 50 αντιπροσωπευτικά διηγήματα όλων των κατηγοριών

Μια ανασκόπηση της ελληνικής διηγηματογραφίας των τελευταίων πενήντα ετών σε 50 αντιπροσωπευτικά κείμενα. Σε πόσες κατηγορίες μπορούν να ταξινομηθούν τα διηγήματα (της μνήμης, πολιτικά, ερωτικά, αστυνομικά κ.ά.) και ποιοι οι σημαντικοί εκπρόσωποι της κάθε μιας; Στην κεντρική εικόνα, ο Ηλίας Χ. Παπαδημητρακόπουλος (1...

Τι διαβάζουμε τώρα; Δέκα πρόσφατα βιβλία γόνιμου στοχασμού

Τι διαβάζουμε τώρα; Δέκα πρόσφατα βιβλία γόνιμου στοχασμού

Η εξέλιξη της τεχνολογίας, η δίκη του Γαλιλαίου, η αποδοχή του θανάτου, αλλά και οι προκαταλήψεις μας για τους τσιγγάνους. Δέκα βιβλία που θα μας γεννήσουν πολλά ερωτήματα και θα μας δώσουν απαντήσεις.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...
Τι διαβάζουμε τώρα; 10 φεμινιστικά βιβλία ξένης πεζογραφίας

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 φεμινιστικά βιβλία ξένης πεζογραφίας

Δέκα πρόσφατα βιβλία πεζογραφίας από όλον τον κόσμο, γραμμένα από γυναίκες, με πρωταγωνίστριες θηλυκότητες, που απευθύνονται σε όλους. Ιστορίες για τις ηχηρές ή σιωπηρές επαναστάσεις των γυναικών εντός και εκτός των έμφυλων ρόλων τους, τις εκφάνσεις της αυτενέργειας και χειραφέτησής τους. Μυθιστορήματα και διηγήματα...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ