margaret_atwood260

Του Δημήτρη Αργασταρά

Για την ‘‘Χρονιά της Πλημμύρας’’ της Margaret Atwood (Ψυχογιός, μτφρ. Μ. Κουμπαρέλη) είχα διαβάσει ένα ενδιαφέρον παραλειπόμενο –ή μάλλον μία διαμάχη επί της κριτικής– περίπου ένα χρόνο πριν από την ελληνική έκδοση. Σύμφωνα με το πλαίσιο της υπόθεσης, βρισκόμαστε 25 χρόνια μετά από το ξέσπασμα ενός ανεξέλεγκτα θανατηφόρου ιού, γνωστού ως ‘‘Άνυνδρη Πλημμύρα’’, που έχει αφανίσει το μεγαλύτερο μέρος της ανθρωπότητας και έχει οδηγήσει στο τέλος του πολιτισμού.

Η ίδια η Atwood επέμενε ότι δεν έγραψε επιστημονική φαντασία, γιατί το σενάριό της, μια πανδημία που αφανίζει ολόκληρους πληθυσμούς, μπορεί να συμβεί, είναι αρκετά κοντά στην σημερινή πραγματικότητα. Και σε αυτό διαφωνούσε η Ursula Le Guin, η οποία, παρόλο που σεβόταν την επιθυμία της συγγραφέως να αποστασιοποιηθεί από το ‘‘λογοτεχνικό γκέτο’’, επισήμανε ότι, όταν κάτι αντικρίζεται εκτός του σωστού πλαισίου, αναγκαστικά αποσυντονίζει και τη λογοτεχνική κριτική.

Όπως και να ’χει, βρισκόμαστε όντως στο μέλλον. Ή καλύτερα σε μια μελλοντική δυστοπία, όπου οι κυβερνήσεις φαίνεται να έχουν καταργηθεί ή αποδυναμωθεί στο ελάχιστο και ο έλεγχος έχει περάσει στους μεγάλους πολυεθνικούς Οργανισμούς, οι οποίοι φροντίζουν για τα πάντα. Χαρακτηριστικό είναι ότι έχουν καταργηθεί οι παραδοσιακές αστυνομικές δυνάμεις και ως μοναδικό σώμα ασφαλείας χρησιμοποιείται μία δύναμη αντρών που έχει δημιουργηθεί από τους Οργανισμούς. Αυτοί, που υποτίθεται πως εργάζονται για την ασφάλεια των πολιτών και την απόδοση της έννομης τάξης, στην πραγματικότητα ασχολούνται με τον έλεγχο κάθε είδους παράνομης δραστηριότητας, απόλυτα διεφθαρμένοι. Γενικά, ο μελλοντικός κόσμος της Atwood είναι ένας κόσμος απόλυτης παρακμής, σήψης και φθοράς, όπου έχουν επικρατήσει τα κατώτερα ένστικτα και τα πάθη των ανθρώπων. Ταυτόχρονα, είναι ένας κόσμος επιστημονικής ανηθικότητας, καθώς γίνεται ανεξέλεγκτη χρήση της γενετικής μηχανικής, ενώ συχνά οι καταναλωτές των προϊόντων χρησιμοποιούνται ως πειραματόζωα.

exofΣε απόλυτη αντίθεση με αυτή την κατάσταση, υπάρχουν οι Κηπουροί. Μια θρησκευτική σέκτα, με οικολογική, φιλοζωική διδασκαλία, που έχει αφοσιωθεί στην συμφιλίωση επιστήμης και θρησκείας. Οι Κηπουροί έχουν καταλάβει διάφορα εγκατελλειμένα κτήρια και μετατρέπουν τις ταράτσες τους σε κήπους, σε καλλιεργήσιμη γη, σε ‘‘Βραχοταρατσόκηπους της Εδέμ’’. Ζουν κοινοβιακά, μαζεύουν ανακυκλώσιμα υλικά, καλλιεργούν τις δικές τους τροφές και τα δικά τους χρήσιμα είδη, και διδάσκουν τον απόλυτα σεβασμό σε κάθε ζωντανό πλάσμα της γης και στον ίδιο τον πλανήτη. Σύμφωνα με αυτούς, ο εγωισμός και η λαιμαργία του ανθρώπου είναι η αιτία της Πτώσης του, που συνεχίζεται αέναα, η δίψα του για γνώση και για δύναμη είναι η αιτία της δυστυχίας του, και τελικά όλα θα οδηγήσουν στο ξέσπασμα του μεγάλου κακού, της ‘‘Άνυνδρης Πλημμύρας’’, που θα καταστρέψει τα πάντα, εκτός ίσως από την κοινότητά τους.

Εμείς εισερχόμαστε στον κόσμο της Atwood αφότου η ‘‘προφητεία’’ των Κηπουρών έχει επαληθευτεί. Μερικά χρόνια μετά την ‘‘Άνυνδρη Πλημμύρα’’, τα τεράστια κτήρια του πολιτισμού μαραζώνουν μες την ερημιά, ενώ οι κραυγές των όρνεων και οι εμφανίσεις των μεταλλαγμένων όντων είναι τα μόνα γεγονότα μέσα στον κόσμο. Η Τόμπι έχει καταφέρει να επιβιώσει κλεισμένη μέσα στο κέντρο αισθητικής – μνημείο της ανθρώπινης ματαιοδοξίας – όπου εργαζόταν τα τελευταία χρόνια της ταραγμένης ζωής της. Η Ρεν, μια νεαρή χορεύτρια σε στριπτιτζάδικο, έχει παγιδευτεί στην αίθουσα καραντίνας όπου βρισκόταν, σε αναμονή των εξετάσεών της, επειδή κάποιος πελάτης τής έσκισε την ειδική βιοφόρμα που φορούσε κατά το νούμερό της. Και οι δύο είναι πρώην μέλη των Κηπουρών, και μέσα στην μοναξιά τους το μόνο αποκούμπι που τους έχει απομείνει είναι οι αναμνήσεις τους.

Γρήγορα καταλαβαίνουμε ότι η Atwood, με την γοητευτική, έντονα χρωματισμένη γραφή της, δεν ενδιαφέρεται τόσο για τον οριακό κόσμο της παρακμής πριν την κατακλυσμική του καταστροφή (εκτός κι αν είναι για να τον διακωμωδήσει, να τον ειρωνευτεί, να γελάσει μαζί του), όσο για τις ανθρώπινες ιστορίες των ηρώων της. Αυτό που την ενδιαφέρει περισσότερο είναι η ζωή μέσα στην φιλειρηνική σέκτα των Κηπουρών, τα καθημερινά γεγονότα, οι μικρές χαρές και οι φευγαλέες ανησυχίες, η ανάκτηση της ζωής μιας γυναίκας και η ανακάλυψη του προορισμού της, τα παιδικά σκαρώματα και η συνηθισμένη ιστορία της ενηλικίωσης, ακόμη και σε έναν τόσο ταραγμένο κόσμο. Έτσι, η εναλλαγή των αφηγήσεων ανάμεσα στην Τόμπι και την Ρεν κυλά γρήγορα και ευχάριστα, τρυφερά και ξεκαρδιστικά, ανησυχητικά και βίαια, όπως η ίδια η ζωή.

Πράγματι, το κέντρο βάρους της Atwood δεν βρίσκεται στην επιστημονική φαντασία. Όπως αναφέρει και η ίδια στις ευχαριστίες της, ο τρομερός κόσμος που περιγράφει βρίσκεται «επικίνδυνα κοντά στην πραγματικότητα», και σκοπός της πρέπει να ήταν να περιγράψει την ανθρώπινη ζωή μέσα σε μία τελείως διαφορετική συνθήκη. Οι ηρωίδες της έχουν την αίσθηση μιας χαμένης ζωής, μιας ύπαρξης που στερείται νοήματος, εκτός από την εποχή εκείνη που βρέθηκαν μέσα στα πλαίσια μιας πιο φυσικής και αξιοσέβαστης καθημερινότητας, όταν μπόρεσαν να αναπτύξουν πιο ουσιαστικές σχέσεις με τους συνανθρώπους τους. Και είναι αυτές οι σχέσεις, οι φιλίες που απέκτησαν όσο ζούσαν με τους Κηπουρούς, που θα τις βοηθήσουν να επιβιώσουν μέσα στην μεγάλη Πλημμύρα.

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η νύχτα θα είναι μεγάλη» του Σαντιάγκο Γκαμπόα (κριτική) – Ένα καθαρόαιμο πολιτικό και κοινωνικό θρίλερ με φόντο την Κολομβία

«Η νύχτα θα είναι μεγάλη» του Σαντιάγκο Γκαμπόα (κριτική) – Ένα καθαρόαιμο πολιτικό και κοινωνικό θρίλερ με φόντο την Κολομβία

Για το μυθιστόρημα του Σαντιάγκο Γκαμπόα [Santiago Gamboa] «Η νύχτα θα είναι μεγάλη» (μτφρ. Δήμητρα Σταυρίδου, εκδ. Διόπτρα). Ο γνωστός Κολομβιανός συγγραφέας θα βρίσκεται σε λίγες μέρες στην Αθήνα, στο πλαίσιο του 15ου Φεστιβάλ ΛΕΑ, και στη συνέχεια στα Χανιά, στο 2ο Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων. 

...
«Το δώρο του Χάμπολντ» του Σολ Μπέλοου (κριτική)

«Το δώρο του Χάμπολντ» του Σολ Μπέλοου (κριτική)

Για το μυθιστόρημα που χάρισε στον Σολ Μπέλοου [Saul Bellow, 1915-2005] το Πούλιτζερ το 1976, «Το δώρο του Χάμπολντ» (μτφρ. Μαργαρίτα Ζαχαριάδου, εισαγωγή: Jeffrey Eugenides, εκδ. Gutenberg). 

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

...
«Η πρόποση» του Φαμπρίς Καρό (κριτική) – Ένα οικογενειακό γεύμα και άλλα δεινά

«Η πρόποση» του Φαμπρίς Καρό (κριτική) – Ένα οικογενειακό γεύμα και άλλα δεινά

Για το μυθιστόρημα του Φαμπρίς Καρό [Fabrice Caro] «Η πρόποση» (μτφρ. Χαρά Σκιαδέλλη, εκδ. Ίκαρος). Στην κεντρική εικόνα, στιγμιότυπο από τη βασισμένη στο βιβλίο ταινία «Le discours» (2020). 

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Βίος και Πολιτεία» – μια νέα εκπομπή για τους ανθρώπους του βιβλίου απευθείας από το «υπόγειο» της Πολιτείας

«Βίος και Πολιτεία» – μια νέα εκπομπή για τους ανθρώπους του βιβλίου απευθείας από το «υπόγειο» της Πολιτείας

Το πρώτο επεισόδιο της εκπομπής «Βίος και Πολιτεία» μεταδόθηκε ζωντανά την Παρασκευή και βρίσκεται ήδη στον «αέρα» του διαδικτύου. Μια πρωτοβουλία του μεγαλύτερου και πιο εν...

Λάνα Μπάστασιτς: «Στο βιβλίο μου, η Βοσνία θυμίζει τη Χώρα των Θαυμάτων του Λιούις Κάρολ»

Λάνα Μπάστασιτς: «Στο βιβλίο μου, η Βοσνία θυμίζει τη Χώρα των Θαυμάτων του Λιούις Κάρολ»

Σε συνέντευξή της στο American Booksellers Association, η Βόσνια συγγραφέας Lana Bastašić μίλησε για το βιβλίο της «Πιάσε το λαγό», που κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Gutenberg, σε μετάφραση Ισμήνης Ραντούλοβιτς.

Επιμέλεια: Book Press

...
Φεστιβάλ ΛΕΑ: Ανακοινώθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης

Φεστιβάλ ΛΕΑ: Ανακοινώθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης

Δημοσιοποιήθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης ΛΕΑ.

Επιμέλεια: Book Press

Δημοσιοποιείται η λίστα των φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης ΛΕΑ, υπό την Αιγίδα της Α.Ε. ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γκούναρ Στόλεσεν [Gunnar Staalesen] «Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» (μτφρ. Βαγγέλης Γιαννίσης), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Ιουνίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Υπάρχουν κάποιε...

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Ντέιμον Γκάλγκατ [Damon Galgut] «Αρκτικό καλοκαίρι» (μτφρ. Κλαίρη Παπαμιχαήλ), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Οι δύο άντρες κάθονταν στις πο...

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ [Tatiana Ţîbuleac] «Ο γυάλινος κήπος» (μτφρ. Άντζελα Μπράτσου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Μαΐου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Πατριαρχία, φεμινισμός και κουίρ λογοτεχνία – Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ* και Καλοβυρνάς δίνουν απαντήσεις

Πατριαρχία, φεμινισμός και κουίρ λογοτεχνία – Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ* και Καλοβυρνάς δίνουν απαντήσεις

Λογοτεχνία, έμφυλες ταυτότητες, πατριαρχία, φεμινιστικό κίνημα, γυναικεία γραφή. Αμάντα Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ*, Λύο Καλοβυρνάς φωτίζουν όψεις ενός ζητήματος που μας αφορά περισσότερο απ΄ όσο ίσως πιστεύουμε, ενώ ακολουθεί επιλογή βιβλίων ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας από τις πρόσφατες ...

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Σε δημοσίευσή της στον Independent, η αρθρογράφος Clarisse Loughrey ξεχώρισε τα εικοσιπέντε σημαντικότερα λογοτεχνικά έργα που γράφτηκαν από γυναίκες συγγραφείς. Στη φωτογραφία, μία από αυτές, η Octavia E. Butler [1947 - 2006], συγγραφέας μυθιστορημάτων επιστημονικής φαντασίας με έντονο κοινωνικό και πολιτικό υ...

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

Φάκελος αρχαιοκαπηλία με προτάσεις τριών βιβλίων: «Επιχείρηση “Νόστος”: Ένα χρυσό στεφάνι και μια Κόρη για τον Αλέξη Καρρά» (εκδ. Τόπος), του Νικόλα Ζηργάνου, «Αρχαιοκαπηλία και εμπόριο αρχαιοτήτων – Μουσεία, έμποροι τέχνης, οίκοι δημοπρασιών, ιδιωτικές συλλογές» (εκδ. Άγρα), του Ανδρέα Αποστολίδη και  «Ίλ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ