Το πολυφωνικό αυτό έργο αναφέρεται: στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, τη σύγκρουση Γερμανίας - Ρωσίας, την σύγκρουση των δύο αυτών συγκεντρωτικών και ολοκληρωτικών καθεστώτων, την Ευρώπη του ναζισμού και του σταλινισμού, την Ευρώπη του πολέμου και της ειρήνης και, τέλος, στον έρωτα, στην τέχνη και στη μουσική.

«Το χιόνι που πέφτει θολώνει τους άσπρους δρόμους, μεταμορφώνει τα δέντρα σε παχύτερα αρνητικά του εαυτού τους, ανοιχτόχρωμη λάσπη, άσπρες νιφάδες που πέφτουν στις γούνες πάνω στους ώμους των γυναικών, λευκά περιγράμματα από ράγιες που κάποτε ήταν μαύρες, ρωσικά καπέλα και σκουφιά από το Καζαχστάν, φαρδιά σαν τους δαχτύλιους από τα κλαδιά των δέντρων, τα πάντα ήταν ή όλα ή τίποτα όπως οι νότες που έγραφε στις παρτιτούρες του…»

Κεντρικός ήρωας του έργου είναι η Ευρώπη, πρωταγωνιστές του όμως είναι: ο Χίτλερ-Υπνοβάτης, ο Στάλιν –Ρεαλιστής, o συνθέτης Ντμίτρι Ντμιτριγέβιτς Σοστακόβιτς, η μεταφράστια Ελένα-Ελενόττσκα- Λιάλια Κονσταντινόφσκαγια, η φυσικός Νίνα Βασίλιεβα Βάρζαρ, η Γκαλίνα Ιβάνοβνα Ουστφόλσκαγια, ο σκηνοθέτης-κινηματογραφιστής Ρόμαν Λαζάρεβιτς Κάρμεν, η Μαργαρίτα Αντρέγιεβνα Κάϊνοβα, ο Λένιν, η γυναίκα του Ν.Κ. Κρούπσκαγια, η σοσιαλεπαναστάτρια Φάνια Κάπλαν, η ποιήτρια Άννα Αντρέγιεβνα Αχμάτοβα, η γλύπτρια Κέτε Κόλβιτς, ο Μπέρια, ο Γιάγκουντα, ο Βοροσίλοφ, ο Γκέριγκ, ο στρατηγός Ν. Τουχατσέφσκι, ο Λίμπκνεχτ, η Ρόζα Λούξεμπουργκ, η Λιλί Μαρλέν, ο Σπέερ, ο Λέεμπ, ο Ζντάνοφ, η γεναία Μ. Τσβετάγεβα, ο Κίροφ, ο Μολότοφ, ο Ζούκοφ, ο Μαντελστάμ, ο προδότης στρατηγός Βλασόφ, ο φον Μανστάϊν, η παρτιζάνα Ζόγια, ο Κουρτ Γκερτσάϊν, ο Άϊχμαν, η Λίσκα Μάλμπραν, ο δόκτωρ Πφάνενστιλ, ο στρατάρχης-ήρωας του Στάλινγκραντ Β.Ι. Τσούικοφ, ο δόκτωρ Μένγκελε, ο Ες, ο Ισσάκ Λούρια, ο σύντροφος Χρενίκοφ, ο Ι.Ν. Γκλίκμαν, η πιανίστρια Ε.Μ. Ναζίρεβα, ο Ζίγκφριντ, ο Μπετόβεν,οι Ιβάν, οι Νατάσες κ.α.

«Όπου υπάρχει ομορφιά στο Όπους 110, είναι διαμελισμένη, στάζει θάνατο, σαν τα βρωμερά άντερα που κρέμονται από έναν γυναικείο θώρακα λευκό σαν μάρμαρο (τέτοιος θάνατος περιμένει τους εχθρούς της εξουσίας του Χίτλερ και του Στάλιν). Και ο θάνατος σταλάζει επίσης από τις σιωπές ανάμεσα στις νότες, τις σιωπές των μυστικών εγγράφων των ναζί (Geheim), την παύση όγδοου που έμεινε μετέωρη ανάμεσα στον ίδιο και στον γιό του Μαξίμ τη στιγμή που το αγόρι του εξομολογήθηκε ότι τον είχε καταγγείλει στο σχολείο, ο πνιγερός αέρας μέσα στη χωρίς παράθυρα κλούβα –σας είπα ποτέ ότι στη Λιουμπλιάνκα οι κρατούμενοι οδηγούνται σιωπηλοί, υπακούοντας στις συνθηματικές χειρονομίες των φρουρών τους, έτοιμοι να στρέψουν το πρόσωπό τους στον τοίχο με την αντίστοιχη χειρονομία ; Το ξέρει αυτό από πολύ καιρό πλέον. Η ΖΩΗ ΕΧΕΙ ΓΙΝΕΙ ΠΙΟ, πιο, ξέρετε… Μερικές νότες του Όπους 110 θάβονται μέσα σε συγχορδίες, ενώ άλλες, σόλο, άταφες, γίνονται πολίτες του Λένιγκραντ που πέφτουν ένας ένας στο χιόνι για να συναντήσουν το θάνατο. Όσο για το ρυθμό αν γίνατε ποτέ μάρτυρες των ξυλοδαρμών των εχθρών του λαού από τους φαιοχίτωνές μας στο Βερολίνο ή από το προσωπικό του Νι-Κα-βε-Ντε στο Λένιγκραντ, θα ξέρετε πώς είναι- τα ουρλιαχτά εναλλάσσονται με ρόγχους. Τι είναι αυτό ς ο ήχος; Αυτό είναι το allegro molto.Βέβαια, δεν κατάφερα να περιγράψω το Όπους 110, όπως δεν κατάφερα να περιγράψω το θάνατο…»

Στην «Κεντρική Ευρώπη» θα συναντήσουμε επίσης: τη Δυναμό Μόσχας, τον επίχρυσο αετό του Ράιχσταγκ, τα καθέτου εφορμήσεως Στούκας, τον Κύκλο του Δαχτυλιδιού, το τραγούδι των Νιμπελούνγκεν, τα νορβηγικά έπη Roetic Edda, την έβδομη Συμφωνία, τη συμφωνία του Λένιγκραντ, τη σβάστικα, την όπερα Μπαϊρόιτ, τη φιλαρμονική του Βερολίνου, το Λένιγκραντ, την πόλη του Τσαϊκόφσκι, του Στραβίνσκι, του Προκόφισφ, του Σοστακόβιτς,, το Όπους 40, την καμένη Δρέσδη, τη λεωφόρο Νιέφσκι, το θέατρο Κίροφ, το ποταμό Νέβα, την οδό Γκόρκι, τον Τσαϊκόφσκι, τη γυναίκα με το νεκρό παιδί, τα γραφεία του Νι-Κα-Βε-Ντε, την Τσε-Κα, την ομάδα Στρατιών Βορρά, τα πάντσερ, την όπερα Λαίδη Μάκβεθ, τους πυραύλους Κατιούσκα, τη Γρανάδα -Γρανάδα -Γρανάδα μου, την τάϊγκα, το θέατρο Μπολσόϊ, την επιχείρηση Οξύρρυγχο, τα κελιά της Λιουμπιάνκα, τη σφαγή του Κατίν, τη θυσία, τις Ξένες Στρατιές Ανατολής, το Όπους 88, τα πάνθερ, τα καταδιωκτικά Μέσερμιτ, το Άουσβιτς, την Τρεμπλίνα, την Λουφτβάφε, το Zyklon B, το Νταχάου, το Στάλινγκραντ, το Μπιρκενάου, την επιχείρηση Μπλε, το Μπέλτσεκ, την τελική Λύση, τα Τάιγκερ, το Κουρσκ, τη φλεγόμενη ήπειρο, τα Τ-34, τα SS, τα χωράφια με τους ηλίανθους, το Ανατολικό Μέτωπο, την επιχείρηση μαγική φωτιά, τη Σβάστιχα, το Όπους 57, το Ράϊχ, το Λευκό Σχέδιο, τις ρωσίδες αεροπόρους-μάγισσες της νύχτας, τις Ομάδες Στρατιών Νότου, τον Ρήνο, τη Μόσχα, τους χτύπους του μετρονόμου, το ποίημα δίχως ήρωα, τα αντιαρματικά χαρακώματα, το τσεκπόϊντ Τσάρλι, το κόκκινο αστέρι, τη ρωσική ψυχή, την κόκκινη λαιμητόμο, την επιχείρηση Μπαρμπαρόσα, την επιχείρηση Ακρόπολη, τον Μεγάλο Πατριωτικό πόλεμο, τους Σλάβους, το Geheim: Απόρρητο, το Όπους 110, το Ρέκβιεμ κ.α.

«Ο αθάνατος ήρωας της επιλογής της ήταν ο αξιωματικός Πουτίλοφ, που εκτελούσε χρέη συνδέσμου στο Στάλινγκραντ. Πήγε έρποντας να επιδιορθώσει μια γραμμή διαβιβάσεων κάτω από βαριά εχθρικά πυρά. Τα φασιστικά πολυβόλα τον γάζωσαν. Σφίγγοντας ανάμεσα στα δόντια του τα δύο κομμένα καλώδια έκλεισε το κύκλωμα και πέθανε. Η επικοινωνία αποκαταστάθηκε…»

Το ποιο συγκλονιστικό και συναρπαστικό μέρος του βιβλίου είναι το φανταστικό ερωτικό τρίγωνο Σοστακόβιτς, Κάρμεν και Κονσταντινόφσκαγια. Στην «Κεντρική Ευρώπη» κυριαρχεί το πάθος του τραγικού συνθέτη Σοστακόβιτς για την Ελένα, που για τον συγγραφέα η Ελένα Κονσταντινόφσκαγια αντιπροσωπεύει την Ευρώπη («Η Ευρώπη είναι η Europa, η Ευρώπη είναι γυναίκα…Τα ονόματα της Europa, είναι Μαρί,Νίνα,Φάνια, Φριντλ, Κόκα, Βερένα, Κέτε, Κατερίνα, Μπέρτε, Μπρίνχιλντρ, Χίλντα και Χάιντι… πάνω από όλα, η Europa είναι η Ελένα»), το χαμένο κοσμοείδωλο σε έναν κόσμο απερίγραπτης καταπίεσης και βίας.

Αν και το βιβλίο είναι πολυσέλιδο,σε μαγεύει, σε υπνωτίζει, δεν σε κουράζει καθόλου, δεν μπορείς να το αφήσεις από τα χέρια σου…

Κεντρική Ευρώπη
Γουίλιαμ Βόλμαν
Κέδρος 2010
σελ. 885