gogol

Για το μυθιστόρημα του Πάβο Μάτσιν «Η ντίσκο του Γκόγκολ» (μτφρ. Τέσυ Μπάιλα, εκδ. Βακχικόν).

Της Χριστίνας Μουκούλη

Επιστημονική φαντασία ή μαγικός ρεαλισμός; Δυστοπία ή αλληγορία; Παραμύθι ή προφητεία; Ή μήπως όλα αυτά μαζί; Πόση τόλμη, πρωτοτυπία, ευρηματικότητα και φαντασία πρέπει να διαθέτει κάποιος για να μπορέσει να κάνει αυτόν το συνδυασμό; Ο Πάβο Μάτσιν αναμφισβήτητα τα διαθέτει, κάτι που το διαπιστώνει κανείς διαβάζοντας τo Η ντίσκο του Γκόγκολ.

Στο μυθιστόρημα αυτό ο Πάβο Μάτσιν χρησιμοποιεί ως αφηγηματικό τόπο το Βιλτζάντι, που είναι και η γενέτειρά του, και ως αφηγηματικό χρόνο μια απροσδιόριστη χρονική στιγμή στο μέλλον. Το Ρωσικό Βασίλειο έχει κατακτήσει την Εσθονία, επιβάλλοντας νέους νόμους και αλλάζοντας ριζικά τη ζωή των κατοίκων της, στην προσπάθειά του να σβήσει κάθε ίχνος της εσθονικής κουλτούρας. Ο φόβος των αυστηρών ποινών έχει αναγκάσει τους ανθρώπους να δεχτούν τη νέα κατάσταση και να αποκηρύξουν οτιδήποτε συνδέεται με την παλιά τους ζωή, τη γλώσσα που μιλούσαν, η οποία είναι εκτός νόμου, τη μουσική που άκουγαν, τη λογοτεχνία που διάβαζαν, την εκπαίδευση που ακολουθούσαν, τον πολιτισμό τους γενικότερα. Οι τίτλοι των βιβλίων που κυκλοφορούσαν όταν η Εσθονία ήταν ελεύθερη θεωρούνται πλέον ακατάλληλοι και μπορούν να αποθηκεύονται μόνο μέσα στις τουαλέτες, με δεδομένη την απαγόρευση της ανάγνωσής τους.

Στο μυθιστόρημα αυτό ο Πάβο Μάτσιν χρησιμοποιεί ως αφηγηματικό τόπο το Βιλτζάντι, που είναι και η γενέτειρά του, και ως αφηγηματικό χρόνο μια απροσδιόριστη χρονική στιγμή στο μέλλον.

Βιλτζάντι λοιπόν: στενοί δρόμοι, ερειπωμένα κτίρια, φτωχικές κατοικίες, κάποια απομεινάρια της παλιάς χρυσής εποχής και άνθρωποι που ακροβατούν ανάμεσα στη λαχτάρα για μια ζωή που να τους γεμίζει και στο ένστικτο της επιβίωσης, που τους αναγκάζει να δέχονται τους περιορισμούς του Ρωσικού Βασιλείου. Με τα πενιχρά τους εισοδήματα προσπαθούν να καλύψουν τις βασικές τους ανάγκες και σπάνια καταφέρνουν να ικανοποιήσουν κάποιες επιθυμίες τους και να απολαύσουν μια νότα χαράς. Μόνη τους διέξοδος το ποτό, τα τυχερά παιχνίδια και οι μικροαπάτες που αυξάνουν κατά τι το εισόδημά τους.

Ανατροπή με θρησκευτικά στοιχεία

Κι ενώ όλοι –πλην ελαχίστων εξαιρέσεων– έχουν υποταχτεί στο νέο καθεστώς και δεν πιστεύουν ότι θα μπορούσε κάποιος να τους βγάλει από το αδιέξοδο, κάνει την εμφάνισή του ο Νικολάι Βασίλιεβιτς Γκόγκολ, ο οποίος σαν άλλος Χριστός, με μια εκ νεκρών ανάσταση, αναλαμβάνει να τους δείξει τον δρόμο της σωτηρίας. Επιλέγει να κάνει την εμφάνισή του σε μια ομάδα τεσσάρων παράξενων, ετερόκλητων ανθρώπων, στους οποίους αναθέτει να διαδώσουν τον λόγο του όπως οι τέσσερις ευαγγελιστές το ευαγγέλιο. Την ομάδα των τεσσάρων μποέμ τύπων απαρτίζουν ένας επαγγελματίας πορτοφολάς, που κρατάει τις υποσχέσεις του και άρα έχει κάποια υπόληψη στην κοινωνία αφού ο λόγος του μετράει, ένας φανατικός λάτρης των Μπιτλς, ένας βιβλιοπώλης με κλίση στον μυστικισμό και ένας κιθαρίστας που παίζει διασκευές παλιών τραγουδιών. Τέσσερις περιθωριακοί τύποι, άλλοι διανοούμενοι κι άλλοι κακοποιοί, αποτυχημένες υπάρξεις της τσαρικής αυτοκρατορίας, οι οποίοι προσπαθούν να διατηρήσουν κάτι από την αίγλη του παρελθόντος, εμμένοντας στις αξίες της νεότητάς τους και αδιαφορώντας πεισματικά για το όποιο κόστος των επιλογών τους. Συγκεντρώνονται συχνά στο Νόβελ, το οποίο είναι κάτι ανάμεσα σε εστιατόριο, καφέ, μπαρ ή ντίσκο, όπου συζητούν, φιλοσοφούν, αναλύουν, διαφωνούν, κάνουν σχέδια και αναζητούν τρόπους να αλλάξουν τη ζωή τους. Πρεσβεύουν την ιερότητα της αγάπης και της μουσικής, αποδίδοντάς στην αγάπη την ικανότητα να διαμορφώνει τον άνθρωπο και την ιστορία.

Από τη στιγμή που ο Γκόγκολ μπαίνει στη ζωή τους τον φυλάνε ως κόρην οφθαλμού, ελπίζοντας να αποκομίσουν κάτι από την παρουσία του. Ο αναστημένος Γκόγκολ, από το πλευρό του οποίου τρέχει αίμα και ύδωρ, εκατόν εβδομήντα χρόνια μετά τον θάνατό του, υπόσχεται σαν άλλος Ιησούς την ανάσταση και την ψυχική ανάταση που προσφέρει η λογοτεχνία, τονίζοντας ότι προεξάρχουσα δεν είναι η καθαρότητα του σώματος αλλά της ψυχής.

 paavo matsin

Ο Πάβο Μάτσιν (Paavo Matsin) είναι Εσθονός συγγραφέας και κριτικός λογοτεχνίας. Γεννήθηκε στις 4 Απριλίου 1970 στο Ταλίν της Εσθονίας, αποφοίτησε από το Εσθονικό Ινστιτούτο Θεολογίας και εργάστηκε ως καθηγητής. Έχει εκδώσει συνολικά δέκα βιβλία: μυθιστορήματα, διηγήματα, ποιήματα και παιδικά βιβλία. Με το μυθιστόρημα Η ντίσκο του Γκόγκολ κέρδισε το Εθνικό Βραβείο Μυθιστορήματος και το Βραβείο Λογοτεχνίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης 2016.

Το ιδιαίτερο και παράξενο αυτό μυθιστόρημα, λειτουργώντας σαν άλλη μηχανή του χρόνου, μας ξεναγεί στα δύσβατα μονοπάτια της απεριόριστης φαντασίας του συγγραφέα. Συνδυάζοντας στοιχεία μαγικού ρεαλισμού, επιστημονικής φαντασίας, μυστικισμό, αλχημείες και φαντάσματα, μας δίνει μια εικόνα από ένα μέλλον δυστοπικό και παράλογο. Ο Πάβο Μάτσιν, εκπρόσωπος μιας πρωτοποριακής λογοτεχνίας, πειραματίζεται υιοθετώντας ένα εντελώς προσωπικό στιλ, το οποίο χαρακτηρίζεται από ένα χιούμορ συχνά σουρεαλιστικό, το οποίο ενίοτε καταλήγει στην ειρωνεία. Πετυχαίνει κάτι εντελώς ασυνήθιστο, στο σχεδιασμό και στα θέματα των βιβλίων του, όπου αποτυπώνει με έκδηλο τρόπο τόσο τον φόβο για τους ισχυρούς γείτονες όσο και την αναπόφευκτη σύγκρουση ανατολικής και δυτικής κουλτούρας

Στις σουρεαλιστικές εικόνες που περιγράφει με κάθε λεπτομέρεια, σκιαγραφεί μια παρωδία του μέλλοντος δίνοντας έμφαση στον παραλογισμό που συνοδεύει την κατάχρηση εξουσίας. Με άπειρες διακειμενικές αναφορές, όπου αποδεικνύονται οι γνώσεις του τόσο στη λογοτεχνία, κλασική και σύγχρονη, όσο και στη μουσική ή στον κινηματογράφο, τονίζει τον λυτρωτικό χαρακτήρα της τέχνης στα κάθε μορφής αδιέξοδα της ζωής, όσο και την ελπίδα ότι πάντα υπάρχει ένας τρόπος να αλλάξουν τα πράγματα. Και παρά το γεγονός ότι το συγκεκριμένο στιλ γραφής του βιβλίου αρχικά παραξενεύει τον αναγνώστη που έρχεται για πρώτη φορά σε επαφή με τον λόγο του συγγραφέα, τελικά αποζημιώνει εκείνον που θα έχει τον χρόνο και την διάθεση να το διαβάσει ώς το τέλος, και να μυηθεί σε αυτό τον ιδιαίτερο τρόπο γραφής.

* Η ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΜΟΥΚΟΥΛΗ είναι εκπαιδευτικός.


pavo matsin h ntisko toy gkogkolΗ ντίσκο του Γκόγκολ
ΠΑΒΟ ΜΑΤΣΙΝ
Μτφρ. ΤΕΣΥ ΜΠΑΪΛΑ
ΒΑΚΧΙΚΟΝ 2021
Σελ. 182, τιμή εκδότη €10,60

politeia link more

 

 

 

 


Απόσπασμα από το βιβλίο

«Θα μπορούσε να είναι αλήθεια; Είχε πράγματι ο Γκόγκολ παραθέσει το χαμένο αριστούργημα Το πάθος για σένα; Ναι, και φαίνεται ότι ασχολήθηκε ακόμη και με τον λεγόμενο τόμο του Μιλάνου, ο οποίος χάθηκε τον δέκατο ένατο αιώνα και λέγεται ότι πρότεινε μια μυστηριώδη θεωρία τριών τύπων αγάπης – συγκεκριμένα υποστήριζε ότι υπάρχει πλατωνικός, σωματικός-συναισθηματικός και μαγνητικός έρωτας! Και ότι ο τελευταίος είναι, στην πραγματικότητα, το βαθύτερο θεμέλιο κάθε είδους αγάπης. Τα χέρια του Νόελχαρντ άρχισαν να τρέμουν καθώς συνέχιζε να διαβάζει, γιατί ο Γκόγκολ είχε περιγράψει στις γυναίκες ολόκληρη τη μαγνητική δομή του Έρωτα, εισάγοντας τη μαγική συγγνώμη της αγάπης και εφαρμόζοντας την έννοια της σχιζοφρένειας· για παράδειγμα, η άποψη ότι σε μια πραγματική ρομαντική κατάσταση, οι σκέψεις του ενός γίνονται σκέψεις και του άλλου. Ο Νόελχαρντ ριγούσε από τον ενθουσιασμό. Ο Γκόγκολ μόλις είχε φτάσει σε αυτό που είχε μεγαλύτερη σημασία – στον πυρήνα της μαγείας των φύλων· στον αιώνιο συνδυασμό των διττών φαντασιώσεων, ο οποίος κονιορτοποιούσε όλους τους προσωρινούς δεσμούς με τη μεταφυσική του δύναμη· κάτι που έσβηνε την ιστορία και προκαλούσε μια μόνιμη μετατόπιση της συνείδησης, παρέχοντας πνευματική ανάταση και αθανασία· παραδίδοντας την αλήθεια της ύπαρξης!»

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η τελειότητα» του Βιντσέντζο Λατρόνικο (κριτική) – Η πολλαπλή διάσπαση εντός της ψηφιακής κουλτούρας

«Η τελειότητα» του Βιντσέντζο Λατρόνικο (κριτική) – Η πολλαπλή διάσπαση εντός της ψηφιακής κουλτούρας

Για το μυθιστόρημα του Βιντσέντζο Λατρόνικο (Vincenzo Latronico) «Η τελειότητα» (μτφρ. Δήμητρα Δότση, εκδ. Loggia).

Γράφει ο Αντώνης Γουλιανός 

...

«Νάρκισσος και Χρυσόστομος» του Χέρμαν Έσσε (κριτική) – Το ταξίδι ενός γιουνγκιανού ήρωα προς την αυτογνωσία

«Νάρκισσος και Χρυσόστομος» του Χέρμαν Έσσε (κριτική) – Το ταξίδι ενός γιουνγκιανού ήρωα προς την αυτογνωσία

Για το μυθιστόρημα του Χέρμαν Έσσε (Hermann Hesse) «Νάρκισσος και Χρυσόστομος» (μτφρ. Μαρία Αγγελίδου, Άγγελος Αγγελίδης, εκδ. Διόπτρα). Κεντρική εικόνα: Από την ομότιτλη κινηματογραφική διασκευή του μυθιστορήματος από τον σκηνοθέτη Stefan Ruzowitzky (2020).

Γράφει η Ιωάν...

«Τρεις ιστορίες» του Γκυστάβ Φλωμπέρ – Στην καρδιά της μυθοπλασίας

«Τρεις ιστορίες» του Γκυστάβ Φλωμπέρ – Στην καρδιά της μυθοπλασίας

Για το τελευταίο βιβλίο του Γκυστάβ Φλωμπέρ [Gustave Flaubert] «Τρεις ιστορίες» (μτφρ. Τιτίκα Δημητρούλια, επίμετρο Σωτήρης Παρασχάς, εκδ. Αντίποδες).

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

«Συγκρίνοντας την εικόνα με το κείμενο, ο αναγνώστης θα σκεφτόταν: “Δεν καταλαβαίνω τίποτα, πώς έ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Η Ακαδημία Αθηνών εξέλεξε τον ποιητή Τίτο Πατρίκιο ως επίτιμο μέλος της

Η Ακαδημία Αθηνών εξέλεξε τον ποιητή Τίτο Πατρίκιο ως επίτιμο μέλος της

Η Ολομέλεια της Ακαδημίας Αθηνών εξέλεξε τον ποιητή Τίτο Πατρίκιο (γενν. 1928) επίτιμο μέλος της. 

Επιμέλεια: Book Press

Η Ακαδημία Αθην...

Πάουλο Σκοτ: «Το μυθιστόρημά μου βοήθησε κάποιους ανθρώπους να συνειδητοποιήσουν πως δεν είναι “λευκοί”»

Πάουλο Σκοτ: «Το μυθιστόρημά μου βοήθησε κάποιους ανθρώπους να συνειδητοποιήσουν πως δεν είναι “λευκοί”»

«Νομίζω πως οι Φαινότυποι έτυχαν θερμής υποδοχής επειδή δείχνουν το πόσο δύσκολο είναι να χτίσεις γέφυρες μεταξύ ανθρώπων που ζουν στην ίδια χώρα και μιλούν την ίδια γλώσσα, επηρεασμένοι από την αδράνεια που υπάρχει ακόμα εξαιτίας του αποικιοκρατικού παρελθόντος» μας είπε ο Βραζιλιάνος Πάουλο Σκοτ (Paulo Scott), που...

Φεστιβάλ ΛΕΑ 2025 – Τι θα δούμε σήμερα, Παρασκευή 20 Ιουνίου

Φεστιβάλ ΛΕΑ 2025 – Τι θα δούμε σήμερα, Παρασκευή 20 Ιουνίου

Ποικιλία εκδηλώσεων συναντάμε στο πρόγραμμα του Φεστιβάλ ΛΕΑ (Λογοτεχνία εν Αθήναις) 2025 για την Παρασκευή 20 Ιουνίου : εργαστήρια μετάφρασης, αφιερώματα σε νομπελίστες συγγραφείς, συναντήσεις και συζητήσεις με αγαπημένους πεζογράφους της ισπανόφωνης λογοτεχνίας και προβολές ταινιών. Κεντρική εικόνα: Φερνάντο Αραμπ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

«Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Ανί Ερνό [Annie Ernaux], «Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» (μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Ιουνίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Τα σουπερμάρκετ και ο...

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα του Γιάννη Ζευγώλη «Η απόδραση της τελείας», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες ημέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Σας μάζεψα, αγαπημένα μου σημεία, όλα εδώ για να σας ανακοινώσω την ...

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αφήγημα του Πορτογάλου συγγραφέα Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο [José Luís Peixoto], «Μου πέθανες» (μτφρ. Ζωή Καραμπέκιου), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Μπήκα σ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Ιούνιος, μήνας υπερηφάνειας και διεκδικήσεων για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Επιλέξαμε 10 βιβλία του 2025 με κουίρ χαρακτήρες που απομακρύνονται από τη στερεοτυπική αναπαράσταση και αποκτούν ρεαλιστικές διαστάσεις. Στην κεντρική εικόνα, έργο της κουίρ καλλιτέχνιδας των αρχών του 20ου αιώνα Gluck. 

Γράφει η ...

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Πέντε μελέτες που κυκλοφόρησαν προσφάτα πραγματεύονται τη σχέση του νου με το σώμα, την έννοια του «τραύματος», αλλά και τη θέση της ψυχανάλυσης στον σύγχρονο κόσμο. Κεντρική εικόνα: Ο Σίγκμουντ Φρόιντ.

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου

...
Καρδιά, εγκέφαλος, τραύμα, αυτισμός: Τέσσερα βιβλία για την κατανόηση του ανθρώπινου οργανισμού από τις εκδόσεις Gutenberg

Καρδιά, εγκέφαλος, τραύμα, αυτισμός: Τέσσερα βιβλία για την κατανόηση του ανθρώπινου οργανισμού από τις εκδόσεις Gutenberg

Ποιος είναι ο ακριβής ρόλος της καρδιάς και ποιος του εγκεφάλου; Ποιοι μύθοι σχετικά με αυτά τα δύο όργανα καλλιεργούνται από τη σύγχρονη κουλτούρα; Τι αποτελεί «τραυματική εμπειρία» και πώς μπορούμε να αλληλεπιδράσουμε αποτελεσματικά με τα νεαρά αυτιστικά άτομα; Τέσσερα νέα βιβλία από τις εκδόσεις Gutenberg καταπιά...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ