ballard kentriki

Για το μυθιστόρημα του J.G. Ballard «Super-Cannes» (μτφρ. Άρης Σφακιανάκης, Ηρώ Σκάρου, εκδ. Κέδρος).

Της Νίκης Κώτσιου

Μετρ των δυστοπιών και των αποχαλινωμένων καταστάσεων, ο σπουδαίος Βρετανός συγγραφέας J.G. Ballard (1930-2009) εικονογραφεί στο προφητικό Super-Cannes (2000) έναν εκτροχιασμένο καπιταλιστικό κόσμο, που διαγράφει μια επικίνδυνη πορεία προς την απόλυτη παρακμή.

«Εδέμ-Ολυμπία», η απατηλή υπόσχεση της ευτυχίας

Το σκηνικό του είναι μια επινοημένη πόλη με την πολλαπλώς σημαίνουσα ονομασία «Εδέμ-Ολυμπία», μια τεχνητή κοινωνία πολυεθνικών στελεχών που συγκεντρώνονται σ’ ένα προηγμένο «επιχειρηματικό πάρκο» κοντά στις Κάννες, ώστε να εργαστούν για την πρόοδο και τα οφέλη παγκόσμιων τεχνολογικών και οικονομικών κολοσσών. Πρωταγωνιστεί και αφηγείται ο Πολ Σίνκλερ, ένας τραυματισμένος βρετανός αεροπόρος που, εξαιτίας ατυχήματος, έχει χάσει την πτητική του άδεια και μεταβαίνει στην Εδέμ-Ολυμπία μαζί με την ιατρό σύζυγό του Τζέιν, ώστε αυτή να εργαστεί στη θέση του αυτόχειρα παιδίατρου Ντέιβιντ Γκρίνγουντ.

Ο Πολ Σίνκλερ αναλαμβάνει να εξιχνιάσει τις ομιχλώδεις συνθήκες κάτω από τις οποίες αυτοκτόνησε ο Γκρίνγουντ, αφού πρώτα έπαθε αμόκ σκοτώνοντας δέκα ακόμη ανθρώπους. Χάρη στις έρευνές του, ο Σίνκλερ διεισδύει στα άδυτα της Εδέμ-Ολυμπίας και ξεσκεπάζει τρομερά μυστικά, που αμαυρώνουν ανεπανόρθωτα την εικόνα της πόλης. Ο κοινωνικός ιστός αποδεικνύεται ολότελα σάπιος και παντού κυριαρχεί μια βαθιά ανηθικότητα, που κατατρώει τις ψυχές και τις ζωές των ανθρώπων. Στις Σούπερ-Κάννες, ο αφηγητής Σίνκλερ βρίσκεται, λόγω τραυματισμού, εκτός παραγωγικής διαδικασίας, σ’ ένα καθεστώς υποχρεωτικής άδειας, που τον υποχρεώνει να μοιάζει με αουτσάιντερ κι εξωτικό πτηνό μέσα σε μια κοινωνία που συνέχεται και συγκροτείται πρωταρχικά απ’ το ιδανικό της εργασίας. Η θέση του αυτή συχνά τον αναγκάζει να αναπτύσσει μια αμυντική τακτική αλλά και να βρίσκεται σε διαρκή εγρήγορση για ν’ αποκρούει επιθέσεις και ν’ αφουγκράζεται άμεσα τις υπόγειες διαδρομές της διαφθοράς και του εγκλήματος.

Στις Σούπερ-Κάννες, ο αφηγητής Σίνκλερ βρίσκεται, λόγω τραυματισμού, εκτός παραγωγικής διαδικασίας, σ’ ένα καθεστώς υποχρεωτικής άδειας, που τον υποχρεώνει να μοιάζει με αουτσάιντερ κι εξωτικό πτηνό μέσα σε μια κοινωνία που συνέχεται και συγκροτείται πρωταρχικά απ’ το ιδανικό της εργασίας.

Η προνομιούχα κοινότητα που στεγάζεται στην Εδέμ-Ολυμπία συγκεντρώνει τη διεθνή ελίτ των μεγαλοστελεχών και λειτουργεί βάσει δικών της κανόνων. Πρόκειται για μια κλειστή ομάδα λευκών κυρίως αστών, που εργάζονται σε μεγάλες επιχειρήσεις με σκοπό την αέναη βελτίωση των οικονομικών μεγεθών και την προαγωγή της τεχνολογίας. Οι οικίες τους είναι περίκλειστα φρούρια εξοπλισμένα με προηγμένα συστήματα επιτήρησης, ενώ το εργασιακό περιβάλλον, σε κτίρια από ατσάλι και γυαλί, επιβάλλει αμείωτους εντατικοποιημένους ρυθμούς και λιγοστή σχόλη. Μέσα σ’ ένα αποστειρωμένο περιβάλλον υψηλών απαιτήσεων καλούνται να μεγιστοποιήσουν τα κέρδη με αντάλλαγμα μια άνετη, ανέφελη ζωή, εντελώς απαλλαγμένη από υλικές στερήσεις και άγχος επιβίωσης. Τα στελέχη εναρμονίζονται πρόθυμα με αυτές τις προδιαγραφές και ταυτίζονται απολύτως με τους άγραφους κανόνες της Εδέμ-Ολυμπίας.

Ζώντας υπ’ αυτές τις συνθήκες, σύντομα εμφανίζουν διάφορα ψυχοσωματικά νοσήματα που ο αρχιψυχίατρος Πένροουζ, εμβληματική μορφή στις Σούπερ-Κάννες, θα προσπαθήσει να ξορκίσει με εντελώς παράδοξες πρακτικές. Ο Πένροουζ αναλαμβάνει να γίνει ο ιδεολογικός εμπνευστής και υπέρμαχος της αλλόκοτης εργασιακής ηθικής που ισχύει στην Εδέμ-Ολυμπία συνταγογραφώντας στους ολοένα αυξανόμενους ασθενείς τους λελογισμένες δοσεις «ψυχοπάθειας». Πιστεύει πως ο κύκλος των εργασιομανών ασθενών του θα ωφεληθεί, αν επιδοθεί σε βίαιες πράξεις μικρής κλίμακας, ικανές να γεμίσουν τις άδειες συναισθηματικές μπαταρίες των ανύπαρκτων ψυχικών αποθεμάτων. Ωστόσο, η «θεραπευτική» αυτή βία, που εξαπολύεται σε βάρος αράβων μεταναστών και ανυπεράσπιστων περιθωριακών, σύντομα παίρνει ανεξέλεγκτες διαστάσεις. Γρήγορα η Εδέμ-Ολυμπία εξελίσσεται σε μία κόλαση παρανομίας και βαρβαρότητας, με θύματα τους πιο ευάλωτους και αδύναμους.

J G Ballard 728
Ο βραβευμένος συγγραφέας J. G. Ballard (1930-2009), κύριος εκφραστής του νέου κύματος της βρετανικής επιστημονικής φαντασίας, γεννήθηκε στη Σαγκάη. Μετά το Περλ Χάμπορ, η οικογένειά του φυλακίστηκε, και τελικά επέστρεψε στην Αγγλία το 1946. Ξεκίνησε να σπουδάζει ιατρική στο Cambridge και παράλληλα άσκησε διάφορα επαγγέλματα πριν τελικά καταταγεί στη RAF και φύγει για τον Καναδά. Mυθιστορήματά του μεταφέρθηκαν στον κινηματογράφο, όπως η «Έκθεση Ωμοτήτων/ Atrocity Exhibition» (1969) από τον Τζόναθαν Βάις, «Crash» (1973), από τον Ντέιβιντ Κρόνενμπεργκ, και «Empire of the Sun / Αυτοκρατορία του ήλιου» (1984), μια ημιαυτοβιογραφική εξιστόρηση της ζωής σε ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης των Ιαπώνων στη Σαγκάη κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο από τον Στίβεν Σπίλμπεργκ. Μεταγενέστερα έργα του είναι τα «Cocaine Nights» (1996) και «Super-Cannes» (2000), βραβείο Commonwealth Writers' Prize. Πέθανε στις 19 Απριλίου 2009 από καρκίνο του προστάτη.
 

Ο Μπάλαρντ περιγράφει συγκλονιστικά τη συναισθηματική διάβρωση, που υφίστανται οι μεγαλόσχημοι λευκοί αστοί της Εδέμ-Ολυμπίας, πριν καταλήξουν στη βιαιοπραγία και τη διαστροφή. Εγκλωβισμένοι σ’ ένα περίκλειστο και διαρκώς επιτηρούμενο σύμπαν πληθωρικής ευμάρειας, αποξενωμένοι από τον αυθεντικό εαυτό και την αυθεντική ζωή, υποφέρουν από πνευματική αδράνεια και συναισθηματική απονέκρωση. Αλλοτριωμένοι από την εργασία και τις στρεβλές κοινωνικές σχέσεις, καταλήγουν παθητικοί και άρρωστοι, υπό το βάρος πιεστικών ευθυνών και εξοντωτικών ωραρίων. Η ομοιογενής αυτή κοινότητα, που είναι αρκετά συμπαγής και δεν υποφέρει από κοινωνικοπολιτικές αντιπαλότητες ή ιδεολογικές διαμάχες, πρέπει να διατηρήσει τη συνοχή και το γόητρο της στοχοποιώντας και απορρίπτοντας κάθε διαφορετικόν Άλλο, ικανό να  εισβάλλει ως παρείσακτος και να διασαλεύσει την τάξη. Όσοι διαφοροποιούνται φυλετικά και ταξικά, μπαίνουν κατευθείαν στο στόχαστρο και εξουδετερώνονται με συνοπτικές διαδικασίες ώστε να διαφυλαχθεί η επαπειλούμενη καθαρότητα και ανωτερότητα της ελίτ, που υποτίθεται πως κινδυνεύει. Η απομονωμένη, φοβική κοινωνία που ασφυκτιά από τις ίδιες της τις νόρμες δεν αργεί να βρει τον εύκολο αποδιοπομπαίο τράγο, που θα έρθει να άρει δικές της αμαρτίες.

(...) η γκετοποίηση και η περιθωριοποίηση μέσα σε μια κοινωνία δύο ταχυτήτων μαζί με την έντονη ψυχοπαθολογία που όλα αυτά εκτρέφουν και συνεπάγονται μετατρέπουν το Super-Cannes σε μια εκρηκτική μυθοπλασία που συνεχώς αναφλέγεται από την εμνπνευσμένη πένα ενός αξεπέραστου συγγραφέα. 

Εικονογραφώντας ευρηματικά και προφητικά αντινομίες του ύστερου καπιταλισμού, ο Μπάλαρντ μελετά διεισδυτικά και σε βάθος μια συγκυρία που φαντάζει περίπου σύγχρονη και ίσως γνώριμη. Η αλματώδης τεχνολογική ανάπτυξη και οι επίφοβες βιοπολιτικές που εφαρμόζονται στην επικράτεια της Εδέμ-Ολυμπίας εις το όνομα της προόδου και της οικονομικής μεγέθυνσης περιγράφουν μια τάξη πραγμάτων, που σήμερα δεν απέχει και πολύ απ΄την πραγματικότητα. Η παγκοσμιοποίηση του κεφαλαίου, τα αυξημένα μεταναστευτικα ρεύματα από την Ασία, η γκετοποίηση και η περιθωριοποίηση μέσα σε μια κοινωνία δύο ταχυτήτων μαζί με την έντονη ψυχοπαθολογία που όλα αυτά εκτρέφουν και συνεπάγονται μετατρέπουν το Super-Cannes σε μια εκρηκτική μυθοπλασία που συνεχώς αναφλέγεται από την εμνπνευσμένη πένα ενός αξεπέραστου συγγραφέα. Θαυμάσια η μετάφραση των Άρη Σφακιανάκη και Ηρώς Σκάρου, μεταφέρει υποδειγματικά την τεταμένη ατμόσφαιρα και το σκοτεινό κλίμα που χαρακτηρίζει το βιβλίο.

* Η ΝΙΚΗ ΚΩΤΣΙΟΥ είναι φιλόλογος.


ballard ex Super-Cannes
J.G. BALLARD
Μτφρ. ΆΡΗΣ ΣΦΑΚΙΑΝAΚΗΣ, ΗΡΩ ΣΚΑΡΟΥ
ΚΕΔΡΟΣ 2021
Σελ. 573, τιμή εκδότη €18,80

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ J.G. BALLARD

 


Απόσπασμα από το βιβλίο

«Οι άνθρωποι εδώ δεν έχουν χρόνο να τα πίνουν παρέα, δεν έχουν καιρό για απιστίες ή καβγαδάκια με τις φιλενάδες τους, δεν έχουν χρόνο να ξελογιάσουν τη γυναίκα του γείτονα, δεν έχουν χρόνο ούτε καν για φιλίες. Δεν περισσεύει εδώ ενέργεια για θυμούς, ζήλειες, φυλετικές προκαταλήψεις και όλα τα συμπαρομαρτούντα. Δεν υπάρχουν εκείνες οι κοινωνικές εντάσεις που μας αναγκάζουν να αναγνωρίσουμε τη δύναμη αλλά και τις αδυναμίες άλλων ανθρώπων, τις υποχρεώσεις μας απέναντί τους ή το αίσθημα εξάρτησης από αυτούς. Στην Εδέμ-Ολυμπία δεν θα συναντήσεις κανενός είδους αλληλεπίδραση, κανένα από τα συναισθηματικά πάρε-δώσε που διαμορφώνουν την αίσθηση του εαυτού μας».

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Το βιβλίο της μορφής και του κενού» της Ρουθ Οζέκι (κριτική) – Αναζητώντας διέξοδο από το χάος

«Το βιβλίο της μορφής και του κενού» της Ρουθ Οζέκι (κριτική) – Αναζητώντας διέξοδο από το χάος

Για το μυθιστόρημα της Ρουθ Οζέκι [Ruth Ozeki] «Το βιβλίο της μορφής και του κενού» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά, εκδ. Κλειδάριθμος). Κεντρική εικόνα: Στιγμιότυπο από την ταινία «Τhe Book of Henry». 

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

...
«Νεφελοκοκκυγία» του Άντονυ Ντορ (κριτική) – Μια εντυπωσιακή περιπλάνηση σε χώρο και χρόνο

«Νεφελοκοκκυγία» του Άντονυ Ντορ (κριτική) – Μια εντυπωσιακή περιπλάνηση σε χώρο και χρόνο

Για το βιβλίο του Άντονυ Ντορ [Anthony Doerr] «Νεφελοκοκκυγία» (μτφρ. Μυρτώ Καλοφωλιά, εκδ. Πατάκη). Κεντρική εικόνα: Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος «Όρνιθες» του Αριστοφάνη, σε σκηνοθεσία Γιάννη Ρήγα (2021).

Γράφει η Άλκηστις Σουλογιάννη

...
«Το χρυσό σημειωματάριο» της Ντόρις Λέσινγκ – Αλήθειες βαθιές κι επώδυνες, ενεργές και σήμερα

«Το χρυσό σημειωματάριο» της Ντόρις Λέσινγκ – Αλήθειες βαθιές κι επώδυνες, ενεργές και σήμερα

Για το εμβληματικό μυθιστόρημα της νομπελίστριας Ντόρις Λέσινγκ [Doris Lessing] «Το χρυσό σημειωματάριο» (μτφρ. Έφη Τσιρώνη, εκδ. Διόπτρα). 

Γράφει ο Κ.Β. Κατσουλάρης

Είναι δύσκολο να μιλήσεις για την Ντόρις Λέσινγκ χω...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

The Athens Prize for Literature 2022: Οι λίστες με τους υποψήφιους, σε ελληνικό και ξένο μυθιστόρημα

The Athens Prize for Literature 2022: Οι λίστες με τους υποψήφιους, σε ελληνικό και ξένο μυθιστόρημα

Στην Αίθουσα Τελετών του Δημαρχιακού Μεγάρου στην Πλατεία Εθνικής Αντιστάσεως (πρώην Πλατεία Κοτζιά), θα απονεμηθούν εφέτος, για δέκατη έβδομη χρονιά, τα βραβεία μυθιστορήματος «The Athens Prize for Literature» του περιοδικού (δε)κατα για το 2022. Η ανακοίνωση των νικητών και ταυτόχρονα η απονομή θα γίνουν την Πέμπτ...

Χριστουγεννιάτικη γιορτή από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης: Σαββατοκύριακο στην Πλάκα, με Αργύρη Μπακιρτζή, κεράσματα και μεγάλες προσφορές

Χριστουγεννιάτικη γιορτή από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης: Σαββατοκύριακο στην Πλάκα, με Αργύρη Μπακιρτζή, κεράσματα και μεγάλες προσφορές

Οι Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης διοργανώνουν χριστουγεννιάτικη γιορτή βιβλίου το Σάββατο 9 & την Κυριακή 10 Δεκεμβρίου από τις 11:00 μέχρι και τις 19:00 στην οδό Θουκυδίδου 4, στην Πλάκα και υπόσχονται δύο μέρες γεμάτες με μουσική, κεράσματα, προτάσεις για δώρα και μεγάλες προσφορές.

Επιμέλεια: ...

Εορταστικό τετραήμερο των εκδόσεων Ψυχογιός στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης

Εορταστικό τετραήμερο των εκδόσεων Ψυχογιός στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης

Από σήμερα (7/12) έως και την Κυριακή (10/12) οι εκδόσεις Ψυχογιός ετοιμάζουν μια χριστουγεννιάτικη γιορτή για μικρούς και μεγάλους στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης με bazaar βιβλίων, εκδηλώσεις και δράσεις για τα παιδιά. «Τίτλοι λογοτεχνίας για μικρούς και μεγάλους, bazaar βιβλίων, συναντήσεις με συγγραφείς & συναρπα...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τρότζαν» του Θανάση Χειμωνά (προδημοσίευση)

«Τρότζαν» του Θανάση Χειμωνά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Θανάση Χειμωνά «Τρότζαν, που κυκλοφορεί στις 8 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Πατάκη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Άνοιξα τα μάτια μου. Το μυαλό μου, αδειανό. Γύρω μου, φως. Έντονο. Εκτυφλωτικό. Συνειδητοπο...

«Αχ, Ευρώπη! Κείμενα για το μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» του Γιούργκεν Χάμπερμας (προδημοσίευση)

«Αχ, Ευρώπη! Κείμενα για το μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» του Γιούργκεν Χάμπερμας (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Γιούργκεν Χάμπερμας [Jürgen Habermas] «Αχ Ευρώπη! – Κείμενα για το Μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» (μτφρ. – προλεγόμενα – σχόλια: Δημήτρης Υφαντής), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Printa / Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγορα...

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Κλερ Κίγκαν [Claire Keegan] «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Την Παρασκευή, 29 Ιουλίου, το...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Η συντακτική ομάδα των New York Times ξεχώρισε τα καλύτερα βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2023, επιλέγοντας πέντε έργα μυθοπλασίας και πέντε δοκίμια. Στην κεντρική εικόνα, η Ζέιντι Σμιθ [Zadie Smith], συγγραφέας του «The fraud», το οποίο αναφέρεται στη λίστα ως ένα από τα πέντε σημαντικότερα μυθιστορήματα του έτους που ...

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Βιβλία για το σύγχρονο επιχειρείν: 5 επιλογές από πρόσφατες εκδόσεις

Βιβλία για το σύγχρονο επιχειρείν: 5 επιλογές από πρόσφατες εκδόσεις

Οι πρωτοπόροι των σημαντικών επιχειρήσεων του κόσμου, οι τρόποι να διαπραγματευόμαστε με αποτέλεσμα και πώς θα βρούμε αυτό που ψάχνουμε στον εργασιακό τομέα. Πέντε βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και μπορούν να μας κινητοποιήσουν. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ