ballard kentriki

Για το μυθιστόρημα του J.G. Ballard «Super-Cannes» (μτφρ. Άρης Σφακιανάκης, Ηρώ Σκάρου, εκδ. Κέδρος).

Της Νίκης Κώτσιου

Μετρ των δυστοπιών και των αποχαλινωμένων καταστάσεων, ο σπουδαίος Βρετανός συγγραφέας J.G. Ballard (1930-2009) εικονογραφεί στο προφητικό Super-Cannes (2000) έναν εκτροχιασμένο καπιταλιστικό κόσμο, που διαγράφει μια επικίνδυνη πορεία προς την απόλυτη παρακμή.

«Εδέμ-Ολυμπία», η απατηλή υπόσχεση της ευτυχίας

Το σκηνικό του είναι μια επινοημένη πόλη με την πολλαπλώς σημαίνουσα ονομασία «Εδέμ-Ολυμπία», μια τεχνητή κοινωνία πολυεθνικών στελεχών που συγκεντρώνονται σ’ ένα προηγμένο «επιχειρηματικό πάρκο» κοντά στις Κάννες, ώστε να εργαστούν για την πρόοδο και τα οφέλη παγκόσμιων τεχνολογικών και οικονομικών κολοσσών. Πρωταγωνιστεί και αφηγείται ο Πολ Σίνκλερ, ένας τραυματισμένος βρετανός αεροπόρος που, εξαιτίας ατυχήματος, έχει χάσει την πτητική του άδεια και μεταβαίνει στην Εδέμ-Ολυμπία μαζί με την ιατρό σύζυγό του Τζέιν, ώστε αυτή να εργαστεί στη θέση του αυτόχειρα παιδίατρου Ντέιβιντ Γκρίνγουντ.

Ο Πολ Σίνκλερ αναλαμβάνει να εξιχνιάσει τις ομιχλώδεις συνθήκες κάτω από τις οποίες αυτοκτόνησε ο Γκρίνγουντ, αφού πρώτα έπαθε αμόκ σκοτώνοντας δέκα ακόμη ανθρώπους. Χάρη στις έρευνές του, ο Σίνκλερ διεισδύει στα άδυτα της Εδέμ-Ολυμπίας και ξεσκεπάζει τρομερά μυστικά, που αμαυρώνουν ανεπανόρθωτα την εικόνα της πόλης. Ο κοινωνικός ιστός αποδεικνύεται ολότελα σάπιος και παντού κυριαρχεί μια βαθιά ανηθικότητα, που κατατρώει τις ψυχές και τις ζωές των ανθρώπων. Στις Σούπερ-Κάννες, ο αφηγητής Σίνκλερ βρίσκεται, λόγω τραυματισμού, εκτός παραγωγικής διαδικασίας, σ’ ένα καθεστώς υποχρεωτικής άδειας, που τον υποχρεώνει να μοιάζει με αουτσάιντερ κι εξωτικό πτηνό μέσα σε μια κοινωνία που συνέχεται και συγκροτείται πρωταρχικά απ’ το ιδανικό της εργασίας. Η θέση του αυτή συχνά τον αναγκάζει να αναπτύσσει μια αμυντική τακτική αλλά και να βρίσκεται σε διαρκή εγρήγορση για ν’ αποκρούει επιθέσεις και ν’ αφουγκράζεται άμεσα τις υπόγειες διαδρομές της διαφθοράς και του εγκλήματος.

Στις Σούπερ-Κάννες, ο αφηγητής Σίνκλερ βρίσκεται, λόγω τραυματισμού, εκτός παραγωγικής διαδικασίας, σ’ ένα καθεστώς υποχρεωτικής άδειας, που τον υποχρεώνει να μοιάζει με αουτσάιντερ κι εξωτικό πτηνό μέσα σε μια κοινωνία που συνέχεται και συγκροτείται πρωταρχικά απ’ το ιδανικό της εργασίας.

Η προνομιούχα κοινότητα που στεγάζεται στην Εδέμ-Ολυμπία συγκεντρώνει τη διεθνή ελίτ των μεγαλοστελεχών και λειτουργεί βάσει δικών της κανόνων. Πρόκειται για μια κλειστή ομάδα λευκών κυρίως αστών, που εργάζονται σε μεγάλες επιχειρήσεις με σκοπό την αέναη βελτίωση των οικονομικών μεγεθών και την προαγωγή της τεχνολογίας. Οι οικίες τους είναι περίκλειστα φρούρια εξοπλισμένα με προηγμένα συστήματα επιτήρησης, ενώ το εργασιακό περιβάλλον, σε κτίρια από ατσάλι και γυαλί, επιβάλλει αμείωτους εντατικοποιημένους ρυθμούς και λιγοστή σχόλη. Μέσα σ’ ένα αποστειρωμένο περιβάλλον υψηλών απαιτήσεων καλούνται να μεγιστοποιήσουν τα κέρδη με αντάλλαγμα μια άνετη, ανέφελη ζωή, εντελώς απαλλαγμένη από υλικές στερήσεις και άγχος επιβίωσης. Τα στελέχη εναρμονίζονται πρόθυμα με αυτές τις προδιαγραφές και ταυτίζονται απολύτως με τους άγραφους κανόνες της Εδέμ-Ολυμπίας.

Ζώντας υπ’ αυτές τις συνθήκες, σύντομα εμφανίζουν διάφορα ψυχοσωματικά νοσήματα που ο αρχιψυχίατρος Πένροουζ, εμβληματική μορφή στις Σούπερ-Κάννες, θα προσπαθήσει να ξορκίσει με εντελώς παράδοξες πρακτικές. Ο Πένροουζ αναλαμβάνει να γίνει ο ιδεολογικός εμπνευστής και υπέρμαχος της αλλόκοτης εργασιακής ηθικής που ισχύει στην Εδέμ-Ολυμπία συνταγογραφώντας στους ολοένα αυξανόμενους ασθενείς τους λελογισμένες δοσεις «ψυχοπάθειας». Πιστεύει πως ο κύκλος των εργασιομανών ασθενών του θα ωφεληθεί, αν επιδοθεί σε βίαιες πράξεις μικρής κλίμακας, ικανές να γεμίσουν τις άδειες συναισθηματικές μπαταρίες των ανύπαρκτων ψυχικών αποθεμάτων. Ωστόσο, η «θεραπευτική» αυτή βία, που εξαπολύεται σε βάρος αράβων μεταναστών και ανυπεράσπιστων περιθωριακών, σύντομα παίρνει ανεξέλεγκτες διαστάσεις. Γρήγορα η Εδέμ-Ολυμπία εξελίσσεται σε μία κόλαση παρανομίας και βαρβαρότητας, με θύματα τους πιο ευάλωτους και αδύναμους.

J G Ballard 728
Ο βραβευμένος συγγραφέας J. G. Ballard (1930-2009), κύριος εκφραστής του νέου κύματος της βρετανικής επιστημονικής φαντασίας, γεννήθηκε στη Σαγκάη. Μετά το Περλ Χάμπορ, η οικογένειά του φυλακίστηκε, και τελικά επέστρεψε στην Αγγλία το 1946. Ξεκίνησε να σπουδάζει ιατρική στο Cambridge και παράλληλα άσκησε διάφορα επαγγέλματα πριν τελικά καταταγεί στη RAF και φύγει για τον Καναδά. Mυθιστορήματά του μεταφέρθηκαν στον κινηματογράφο, όπως η «Έκθεση Ωμοτήτων/ Atrocity Exhibition» (1969) από τον Τζόναθαν Βάις, «Crash» (1973), από τον Ντέιβιντ Κρόνενμπεργκ, και «Empire of the Sun / Αυτοκρατορία του ήλιου» (1984), μια ημιαυτοβιογραφική εξιστόρηση της ζωής σε ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης των Ιαπώνων στη Σαγκάη κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο από τον Στίβεν Σπίλμπεργκ. Μεταγενέστερα έργα του είναι τα «Cocaine Nights» (1996) και «Super-Cannes» (2000), βραβείο Commonwealth Writers' Prize. Πέθανε στις 19 Απριλίου 2009 από καρκίνο του προστάτη.
 

Ο Μπάλαρντ περιγράφει συγκλονιστικά τη συναισθηματική διάβρωση, που υφίστανται οι μεγαλόσχημοι λευκοί αστοί της Εδέμ-Ολυμπίας, πριν καταλήξουν στη βιαιοπραγία και τη διαστροφή. Εγκλωβισμένοι σ’ ένα περίκλειστο και διαρκώς επιτηρούμενο σύμπαν πληθωρικής ευμάρειας, αποξενωμένοι από τον αυθεντικό εαυτό και την αυθεντική ζωή, υποφέρουν από πνευματική αδράνεια και συναισθηματική απονέκρωση. Αλλοτριωμένοι από την εργασία και τις στρεβλές κοινωνικές σχέσεις, καταλήγουν παθητικοί και άρρωστοι, υπό το βάρος πιεστικών ευθυνών και εξοντωτικών ωραρίων. Η ομοιογενής αυτή κοινότητα, που είναι αρκετά συμπαγής και δεν υποφέρει από κοινωνικοπολιτικές αντιπαλότητες ή ιδεολογικές διαμάχες, πρέπει να διατηρήσει τη συνοχή και το γόητρο της στοχοποιώντας και απορρίπτοντας κάθε διαφορετικόν Άλλο, ικανό να  εισβάλλει ως παρείσακτος και να διασαλεύσει την τάξη. Όσοι διαφοροποιούνται φυλετικά και ταξικά, μπαίνουν κατευθείαν στο στόχαστρο και εξουδετερώνονται με συνοπτικές διαδικασίες ώστε να διαφυλαχθεί η επαπειλούμενη καθαρότητα και ανωτερότητα της ελίτ, που υποτίθεται πως κινδυνεύει. Η απομονωμένη, φοβική κοινωνία που ασφυκτιά από τις ίδιες της τις νόρμες δεν αργεί να βρει τον εύκολο αποδιοπομπαίο τράγο, που θα έρθει να άρει δικές της αμαρτίες.

(...) η γκετοποίηση και η περιθωριοποίηση μέσα σε μια κοινωνία δύο ταχυτήτων μαζί με την έντονη ψυχοπαθολογία που όλα αυτά εκτρέφουν και συνεπάγονται μετατρέπουν το Super-Cannes σε μια εκρηκτική μυθοπλασία που συνεχώς αναφλέγεται από την εμνπνευσμένη πένα ενός αξεπέραστου συγγραφέα. 

Εικονογραφώντας ευρηματικά και προφητικά αντινομίες του ύστερου καπιταλισμού, ο Μπάλαρντ μελετά διεισδυτικά και σε βάθος μια συγκυρία που φαντάζει περίπου σύγχρονη και ίσως γνώριμη. Η αλματώδης τεχνολογική ανάπτυξη και οι επίφοβες βιοπολιτικές που εφαρμόζονται στην επικράτεια της Εδέμ-Ολυμπίας εις το όνομα της προόδου και της οικονομικής μεγέθυνσης περιγράφουν μια τάξη πραγμάτων, που σήμερα δεν απέχει και πολύ απ΄την πραγματικότητα. Η παγκοσμιοποίηση του κεφαλαίου, τα αυξημένα μεταναστευτικα ρεύματα από την Ασία, η γκετοποίηση και η περιθωριοποίηση μέσα σε μια κοινωνία δύο ταχυτήτων μαζί με την έντονη ψυχοπαθολογία που όλα αυτά εκτρέφουν και συνεπάγονται μετατρέπουν το Super-Cannes σε μια εκρηκτική μυθοπλασία που συνεχώς αναφλέγεται από την εμνπνευσμένη πένα ενός αξεπέραστου συγγραφέα. Θαυμάσια η μετάφραση των Άρη Σφακιανάκη και Ηρώς Σκάρου, μεταφέρει υποδειγματικά την τεταμένη ατμόσφαιρα και το σκοτεινό κλίμα που χαρακτηρίζει το βιβλίο.

* Η ΝΙΚΗ ΚΩΤΣΙΟΥ είναι φιλόλογος.


ballard ex Super-Cannes
J.G. BALLARD
Μτφρ. ΆΡΗΣ ΣΦΑΚΙΑΝAΚΗΣ, ΗΡΩ ΣΚΑΡΟΥ
ΚΕΔΡΟΣ 2021
Σελ. 573, τιμή εκδότη €18,80

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ J.G. BALLARD

 


Απόσπασμα από το βιβλίο

«Οι άνθρωποι εδώ δεν έχουν χρόνο να τα πίνουν παρέα, δεν έχουν καιρό για απιστίες ή καβγαδάκια με τις φιλενάδες τους, δεν έχουν χρόνο να ξελογιάσουν τη γυναίκα του γείτονα, δεν έχουν χρόνο ούτε καν για φιλίες. Δεν περισσεύει εδώ ενέργεια για θυμούς, ζήλειες, φυλετικές προκαταλήψεις και όλα τα συμπαρομαρτούντα. Δεν υπάρχουν εκείνες οι κοινωνικές εντάσεις που μας αναγκάζουν να αναγνωρίσουμε τη δύναμη αλλά και τις αδυναμίες άλλων ανθρώπων, τις υποχρεώσεις μας απέναντί τους ή το αίσθημα εξάρτησης από αυτούς. Στην Εδέμ-Ολυμπία δεν θα συναντήσεις κανενός είδους αλληλεπίδραση, κανένα από τα συναισθηματικά πάρε-δώσε που διαμορφώνουν την αίσθηση του εαυτού μας».

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Το δώρο του Χάμπολντ» του Σολ Μπέλοου (κριτική)

«Το δώρο του Χάμπολντ» του Σολ Μπέλοου (κριτική)

Για το μυθιστόρημα που χάρισε στον Σολ Μπέλοου [Saul Bellow, 1915-2005] το Πούλιτζερ το 1976, «Το δώρο του Χάμπολντ» (μτφρ. Μαργαρίτα Ζαχαριάδου, εισαγωγή: Jeffrey Eugenides, εκδ. Gutenberg). 

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

...
«Η πιο μυστική μνήμη των ανθρώπων» του Μοχάμεντ Μπουγκάρ Σαρ (κριτική) – Ένα πολυστρωματικό μυθιστόρημα που υμνεί τη λογοτεχνία

«Η πιο μυστική μνήμη των ανθρώπων» του Μοχάμεντ Μπουγκάρ Σαρ (κριτική) – Ένα πολυστρωματικό μυθιστόρημα που υμνεί τη λογοτεχνία

Για το μυθιστόρημα του Μοχάμεντ Μπουγκάρ Σαρ [Mohamed Mbougar Sarr] «Η πιο μυστική μνήμη των ανθρώπων» (μτφρ. Μήνα Πατεράκη-Γαρέφη, εκδ. Πατάκη), που τιμήθηκε με τη μεγαλύτερη διάκριση των γαλλικών γραμμάτων, το βραβείο Goncourt, για το 2021. Στην κεντρική εικόνα, ο συγγραφέας. 

...
«Ψεύτες του νερού και άλλες ιστορίες» του Μπάρι Χάνα (κριτική) – Λογοτεχνία των αντιθέσεων για μια συναρπαστική ανάγνωση

«Ψεύτες του νερού και άλλες ιστορίες» του Μπάρι Χάνα (κριτική) – Λογοτεχνία των αντιθέσεων για μια συναρπαστική ανάγνωση

Για τη συλλογή διηγημάτων του Μπάρι Χάνα [Barry Hannah] «Ψεύτες του νερού και άλλες ιστορίες» (μτφρ. Νίκος Α. Μάντης, εκδ. Καστανιώτη). Στην κεντρική εικόνα, ο συγγραφέας Μπάρι Χάνα.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

Οι Ψεύτες...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Rohtko», του Λούκας Τβαρκόφσκι, στη Στέγη (κριτική)

«Rohtko», του Λούκας Τβαρκόφσκι, στη Στέγη (κριτική)

Στην κεντρική σκηνή της Στέγης Ιδρύματος Ωνάση είδαμε τη μεγαλειώδη παράσταση «ROHTKO» του Πολωνού σκηνοθέτη Λούκα Τβαρκόφσκι [Lukasz Twarkowski], αποτέλεσμα συνεργασίας του με τον Κρίστιαν Λούπα.

Γράφει ο Νϊκος Ξένιος

Ο Λούκας Τβαρκόφσκι σκηνοθέτησε τ...

Το Dublin Literary Award 2023 στη Γερμανίδα Katja Oskamp

Το Dublin Literary Award 2023 στη Γερμανίδα Katja Oskamp

Απονεμήθηκε στην Katja Oskamp και τη μεταφράστριά της στα αγγλικά Jo Heinrich, το «Dublin Literary Award 2023» για το μυθιστόρημά της Katja Oskam «Marzahn, Mon Amour». Σύντομα θα κυκλοφορήσει και στα ελληνικά από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Book Press

...
Χαρούκι Μουρακάμι: Τιμήθηκε με το βραβείο «Πριγκίπισσα των Αστουριών»

Χαρούκι Μουρακάμι: Τιμήθηκε με το βραβείο «Πριγκίπισσα των Αστουριών»

Ο Haruki Murakami [Χαρούκι Μουρακάμι] είναι ο πρώτος Ιάπωνας συγγραφέας που έλαβε το Βραβείο «Πριγκίπισσα των Αστουριών». Η συλλογή διηγημάτων του «Σε πρώτο ενικό» κυκλοφόρησε προσφάτως από τις εκδόσεις Ψυχογιός, σε μετάφραση Βασίλη Κιμούλη.

Επιμέλεια: Book Press...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Ντέιμον Γκάλγκατ [Damon Galgut] «Αρκτικό καλοκαίρι» (μτφρ. Κλαίρη Παπαμιχαήλ), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Οι δύο άντρες κάθονταν στις πο...

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ [Tatiana Ţîbuleac] «Ο γυάλινος κήπος» (μτφρ. Άντζελα Μπράτσου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Μαΐου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Κήπος βιβλίων» του Παναγιώτη Γούτα (προδημοσίευση)

«Κήπος βιβλίων» του Παναγιώτη Γούτα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τον πρόλογο του συγγραφέα Παναγιώτη Γούτα της ανθολογίας κειμένων του «Κήπος βιβλίων – Διαβάζοντας Θεσσαλονικείς και Αμερικανούς πεζογράφους», που θα κυκλοφορήσει στις 17 Μαΐου από τις εκδόσεις Νησίδες.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Σε δημοσίευσή της στον Independent, η αρθρογράφος Clarisse Loughrey ξεχώρισε τα εικοσιπέντε σημαντικότερα λογοτεχνικά έργα που γράφτηκαν από γυναίκες συγγραφείς. Στη φωτογραφία, μία από αυτές, η Octavia E. Butler [1947 - 2006], συγγραφέας μυθιστορημάτων επιστημονικής φαντασίας με έντονο κοινωνικό και πολιτικό υ...

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

Φάκελος αρχαιοκαπηλία με προτάσεις τριών βιβλίων: «Επιχείρηση “Νόστος”: Ένα χρυσό στεφάνι και μια Κόρη για τον Αλέξη Καρρά» (εκδ. Τόπος), του Νικόλα Ζηργάνου, «Αρχαιοκαπηλία και εμπόριο αρχαιοτήτων – Μουσεία, έμποροι τέχνης, οίκοι δημοπρασιών, ιδιωτικές συλλογές» (εκδ. Άγρα), του Ανδρέα Αποστολίδη και  «Ίλ...

Bιβλία αυτοβοήθειας, αυτογνωσίας και προσωπικής βελτίωσης: 20 επιλογές από τις καλύτερες πρόσφατες εκδόσεις

Bιβλία αυτοβοήθειας, αυτογνωσίας και προσωπικής βελτίωσης: 20 επιλογές από τις καλύτερες πρόσφατες εκδόσεις

Κανείς δεν μπορεί να λύσει το πρόβλημά σου, αν δεν κάνεις ο ίδιος την αρχή για να βοηθήσεις τον εαυτό σου. Είκοσι επιλογές από τις καλύτερες πρόσφατες εκδόσεις βιβλίων αυτοβοήθειας, αυτογνωσίας και προσωπικής βελτίωσης από τους επαγγελματίες του είδους.

Επιμέλεια: Book Press...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ