ballard kentriki

Για το μυθιστόρημα του J.G. Ballard «Super-Cannes» (μτφρ. Άρης Σφακιανάκης, Ηρώ Σκάρου, εκδ. Κέδρος).

Της Νίκης Κώτσιου

Μετρ των δυστοπιών και των αποχαλινωμένων καταστάσεων, ο σπουδαίος Βρετανός συγγραφέας J.G. Ballard (1930-2009) εικονογραφεί στο προφητικό Super-Cannes (2000) έναν εκτροχιασμένο καπιταλιστικό κόσμο, που διαγράφει μια επικίνδυνη πορεία προς την απόλυτη παρακμή.

«Εδέμ-Ολυμπία», η απατηλή υπόσχεση της ευτυχίας

Το σκηνικό του είναι μια επινοημένη πόλη με την πολλαπλώς σημαίνουσα ονομασία «Εδέμ-Ολυμπία», μια τεχνητή κοινωνία πολυεθνικών στελεχών που συγκεντρώνονται σ’ ένα προηγμένο «επιχειρηματικό πάρκο» κοντά στις Κάννες, ώστε να εργαστούν για την πρόοδο και τα οφέλη παγκόσμιων τεχνολογικών και οικονομικών κολοσσών. Πρωταγωνιστεί και αφηγείται ο Πολ Σίνκλερ, ένας τραυματισμένος βρετανός αεροπόρος που, εξαιτίας ατυχήματος, έχει χάσει την πτητική του άδεια και μεταβαίνει στην Εδέμ-Ολυμπία μαζί με την ιατρό σύζυγό του Τζέιν, ώστε αυτή να εργαστεί στη θέση του αυτόχειρα παιδίατρου Ντέιβιντ Γκρίνγουντ.

Ο Πολ Σίνκλερ αναλαμβάνει να εξιχνιάσει τις ομιχλώδεις συνθήκες κάτω από τις οποίες αυτοκτόνησε ο Γκρίνγουντ, αφού πρώτα έπαθε αμόκ σκοτώνοντας δέκα ακόμη ανθρώπους. Χάρη στις έρευνές του, ο Σίνκλερ διεισδύει στα άδυτα της Εδέμ-Ολυμπίας και ξεσκεπάζει τρομερά μυστικά, που αμαυρώνουν ανεπανόρθωτα την εικόνα της πόλης. Ο κοινωνικός ιστός αποδεικνύεται ολότελα σάπιος και παντού κυριαρχεί μια βαθιά ανηθικότητα, που κατατρώει τις ψυχές και τις ζωές των ανθρώπων. Στις Σούπερ-Κάννες, ο αφηγητής Σίνκλερ βρίσκεται, λόγω τραυματισμού, εκτός παραγωγικής διαδικασίας, σ’ ένα καθεστώς υποχρεωτικής άδειας, που τον υποχρεώνει να μοιάζει με αουτσάιντερ κι εξωτικό πτηνό μέσα σε μια κοινωνία που συνέχεται και συγκροτείται πρωταρχικά απ’ το ιδανικό της εργασίας. Η θέση του αυτή συχνά τον αναγκάζει να αναπτύσσει μια αμυντική τακτική αλλά και να βρίσκεται σε διαρκή εγρήγορση για ν’ αποκρούει επιθέσεις και ν’ αφουγκράζεται άμεσα τις υπόγειες διαδρομές της διαφθοράς και του εγκλήματος.

Στις Σούπερ-Κάννες, ο αφηγητής Σίνκλερ βρίσκεται, λόγω τραυματισμού, εκτός παραγωγικής διαδικασίας, σ’ ένα καθεστώς υποχρεωτικής άδειας, που τον υποχρεώνει να μοιάζει με αουτσάιντερ κι εξωτικό πτηνό μέσα σε μια κοινωνία που συνέχεται και συγκροτείται πρωταρχικά απ’ το ιδανικό της εργασίας.

Η προνομιούχα κοινότητα που στεγάζεται στην Εδέμ-Ολυμπία συγκεντρώνει τη διεθνή ελίτ των μεγαλοστελεχών και λειτουργεί βάσει δικών της κανόνων. Πρόκειται για μια κλειστή ομάδα λευκών κυρίως αστών, που εργάζονται σε μεγάλες επιχειρήσεις με σκοπό την αέναη βελτίωση των οικονομικών μεγεθών και την προαγωγή της τεχνολογίας. Οι οικίες τους είναι περίκλειστα φρούρια εξοπλισμένα με προηγμένα συστήματα επιτήρησης, ενώ το εργασιακό περιβάλλον, σε κτίρια από ατσάλι και γυαλί, επιβάλλει αμείωτους εντατικοποιημένους ρυθμούς και λιγοστή σχόλη. Μέσα σ’ ένα αποστειρωμένο περιβάλλον υψηλών απαιτήσεων καλούνται να μεγιστοποιήσουν τα κέρδη με αντάλλαγμα μια άνετη, ανέφελη ζωή, εντελώς απαλλαγμένη από υλικές στερήσεις και άγχος επιβίωσης. Τα στελέχη εναρμονίζονται πρόθυμα με αυτές τις προδιαγραφές και ταυτίζονται απολύτως με τους άγραφους κανόνες της Εδέμ-Ολυμπίας.

Ζώντας υπ’ αυτές τις συνθήκες, σύντομα εμφανίζουν διάφορα ψυχοσωματικά νοσήματα που ο αρχιψυχίατρος Πένροουζ, εμβληματική μορφή στις Σούπερ-Κάννες, θα προσπαθήσει να ξορκίσει με εντελώς παράδοξες πρακτικές. Ο Πένροουζ αναλαμβάνει να γίνει ο ιδεολογικός εμπνευστής και υπέρμαχος της αλλόκοτης εργασιακής ηθικής που ισχύει στην Εδέμ-Ολυμπία συνταγογραφώντας στους ολοένα αυξανόμενους ασθενείς τους λελογισμένες δοσεις «ψυχοπάθειας». Πιστεύει πως ο κύκλος των εργασιομανών ασθενών του θα ωφεληθεί, αν επιδοθεί σε βίαιες πράξεις μικρής κλίμακας, ικανές να γεμίσουν τις άδειες συναισθηματικές μπαταρίες των ανύπαρκτων ψυχικών αποθεμάτων. Ωστόσο, η «θεραπευτική» αυτή βία, που εξαπολύεται σε βάρος αράβων μεταναστών και ανυπεράσπιστων περιθωριακών, σύντομα παίρνει ανεξέλεγκτες διαστάσεις. Γρήγορα η Εδέμ-Ολυμπία εξελίσσεται σε μία κόλαση παρανομίας και βαρβαρότητας, με θύματα τους πιο ευάλωτους και αδύναμους.

J G Ballard 728
Ο βραβευμένος συγγραφέας J. G. Ballard (1930-2009), κύριος εκφραστής του νέου κύματος της βρετανικής επιστημονικής φαντασίας, γεννήθηκε στη Σαγκάη. Μετά το Περλ Χάμπορ, η οικογένειά του φυλακίστηκε, και τελικά επέστρεψε στην Αγγλία το 1946. Ξεκίνησε να σπουδάζει ιατρική στο Cambridge και παράλληλα άσκησε διάφορα επαγγέλματα πριν τελικά καταταγεί στη RAF και φύγει για τον Καναδά. Mυθιστορήματά του μεταφέρθηκαν στον κινηματογράφο, όπως η «Έκθεση Ωμοτήτων/ Atrocity Exhibition» (1969) από τον Τζόναθαν Βάις, «Crash» (1973), από τον Ντέιβιντ Κρόνενμπεργκ, και «Empire of the Sun / Αυτοκρατορία του ήλιου» (1984), μια ημιαυτοβιογραφική εξιστόρηση της ζωής σε ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης των Ιαπώνων στη Σαγκάη κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο από τον Στίβεν Σπίλμπεργκ. Μεταγενέστερα έργα του είναι τα «Cocaine Nights» (1996) και «Super-Cannes» (2000), βραβείο Commonwealth Writers' Prize. Πέθανε στις 19 Απριλίου 2009 από καρκίνο του προστάτη.
 

Ο Μπάλαρντ περιγράφει συγκλονιστικά τη συναισθηματική διάβρωση, που υφίστανται οι μεγαλόσχημοι λευκοί αστοί της Εδέμ-Ολυμπίας, πριν καταλήξουν στη βιαιοπραγία και τη διαστροφή. Εγκλωβισμένοι σ’ ένα περίκλειστο και διαρκώς επιτηρούμενο σύμπαν πληθωρικής ευμάρειας, αποξενωμένοι από τον αυθεντικό εαυτό και την αυθεντική ζωή, υποφέρουν από πνευματική αδράνεια και συναισθηματική απονέκρωση. Αλλοτριωμένοι από την εργασία και τις στρεβλές κοινωνικές σχέσεις, καταλήγουν παθητικοί και άρρωστοι, υπό το βάρος πιεστικών ευθυνών και εξοντωτικών ωραρίων. Η ομοιογενής αυτή κοινότητα, που είναι αρκετά συμπαγής και δεν υποφέρει από κοινωνικοπολιτικές αντιπαλότητες ή ιδεολογικές διαμάχες, πρέπει να διατηρήσει τη συνοχή και το γόητρο της στοχοποιώντας και απορρίπτοντας κάθε διαφορετικόν Άλλο, ικανό να  εισβάλλει ως παρείσακτος και να διασαλεύσει την τάξη. Όσοι διαφοροποιούνται φυλετικά και ταξικά, μπαίνουν κατευθείαν στο στόχαστρο και εξουδετερώνονται με συνοπτικές διαδικασίες ώστε να διαφυλαχθεί η επαπειλούμενη καθαρότητα και ανωτερότητα της ελίτ, που υποτίθεται πως κινδυνεύει. Η απομονωμένη, φοβική κοινωνία που ασφυκτιά από τις ίδιες της τις νόρμες δεν αργεί να βρει τον εύκολο αποδιοπομπαίο τράγο, που θα έρθει να άρει δικές της αμαρτίες.

(...) η γκετοποίηση και η περιθωριοποίηση μέσα σε μια κοινωνία δύο ταχυτήτων μαζί με την έντονη ψυχοπαθολογία που όλα αυτά εκτρέφουν και συνεπάγονται μετατρέπουν το Super-Cannes σε μια εκρηκτική μυθοπλασία που συνεχώς αναφλέγεται από την εμνπνευσμένη πένα ενός αξεπέραστου συγγραφέα. 

Εικονογραφώντας ευρηματικά και προφητικά αντινομίες του ύστερου καπιταλισμού, ο Μπάλαρντ μελετά διεισδυτικά και σε βάθος μια συγκυρία που φαντάζει περίπου σύγχρονη και ίσως γνώριμη. Η αλματώδης τεχνολογική ανάπτυξη και οι επίφοβες βιοπολιτικές που εφαρμόζονται στην επικράτεια της Εδέμ-Ολυμπίας εις το όνομα της προόδου και της οικονομικής μεγέθυνσης περιγράφουν μια τάξη πραγμάτων, που σήμερα δεν απέχει και πολύ απ΄την πραγματικότητα. Η παγκοσμιοποίηση του κεφαλαίου, τα αυξημένα μεταναστευτικα ρεύματα από την Ασία, η γκετοποίηση και η περιθωριοποίηση μέσα σε μια κοινωνία δύο ταχυτήτων μαζί με την έντονη ψυχοπαθολογία που όλα αυτά εκτρέφουν και συνεπάγονται μετατρέπουν το Super-Cannes σε μια εκρηκτική μυθοπλασία που συνεχώς αναφλέγεται από την εμνπνευσμένη πένα ενός αξεπέραστου συγγραφέα. Θαυμάσια η μετάφραση των Άρη Σφακιανάκη και Ηρώς Σκάρου, μεταφέρει υποδειγματικά την τεταμένη ατμόσφαιρα και το σκοτεινό κλίμα που χαρακτηρίζει το βιβλίο.

* Η ΝΙΚΗ ΚΩΤΣΙΟΥ είναι φιλόλογος.


ballard ex Super-Cannes
J.G. BALLARD
Μτφρ. ΆΡΗΣ ΣΦΑΚΙΑΝAΚΗΣ, ΗΡΩ ΣΚΑΡΟΥ
ΚΕΔΡΟΣ 2021
Σελ. 573, τιμή εκδότη €18,80

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ J.G. BALLARD

 


Απόσπασμα από το βιβλίο

«Οι άνθρωποι εδώ δεν έχουν χρόνο να τα πίνουν παρέα, δεν έχουν καιρό για απιστίες ή καβγαδάκια με τις φιλενάδες τους, δεν έχουν χρόνο να ξελογιάσουν τη γυναίκα του γείτονα, δεν έχουν χρόνο ούτε καν για φιλίες. Δεν περισσεύει εδώ ενέργεια για θυμούς, ζήλειες, φυλετικές προκαταλήψεις και όλα τα συμπαρομαρτούντα. Δεν υπάρχουν εκείνες οι κοινωνικές εντάσεις που μας αναγκάζουν να αναγνωρίσουμε τη δύναμη αλλά και τις αδυναμίες άλλων ανθρώπων, τις υποχρεώσεις μας απέναντί τους ή το αίσθημα εξάρτησης από αυτούς. Στην Εδέμ-Ολυμπία δεν θα συναντήσεις κανενός είδους αλληλεπίδραση, κανένα από τα συναισθηματικά πάρε-δώσε που διαμορφώνουν την αίσθηση του εαυτού μας».

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η χώρα του χιονιού» του Γιασουνάρι Καουαμπάτα (κριτική) – Η παθιασμένη λευκότητα του ερωτικού πάθους

«Η χώρα του χιονιού» του Γιασουνάρι Καουαμπάτα (κριτική) – Η παθιασμένη λευκότητα του ερωτικού πάθους

Για το μυθιστόρημα του Γιασουνάρι Καουαμπάτα [Yasunari Kawabata] «Η χώρα του χιονιού» (μτφρ. Παναγιώτης Ευαγγελίδης, εκδ. Άγρα). Kεντρική εικόνα: από την κινηματογραφική μεταφορά του βιβλίου σε σκηνοθεσία του Shirô Toyoda.

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

...
«Σπουδή στο μπλε» της Μάγκι Νέλσον (κριτική) – Το χρώμα ως λογοτεχνικό υποκατάστατο συναισθημάτων

«Σπουδή στο μπλε» της Μάγκι Νέλσον (κριτική) – Το χρώμα ως λογοτεχνικό υποκατάστατο συναισθημάτων

Για το βιβλίο της Μάγκι Νέλσον [Maggie Nelson] «Σπουδή στο Μπλε» (μτφρ. Κρυστάλλη Γλυνιαδάκη, εκδ. Αντίποδες). Κεντρική εικόνα: από την «Μπλε ταινία» του Κριστόφ Κισλόφσκι. 

Γράφει η Φανή Χατζή

Ήταν Νοέμβριος του 2020 ...

«Λούνα Παρκ» του Φόλκερ Κούτσερ και «Οι ανεπιθύμητοι νεκροί» του Κρις Λόιντ (κριτική) – Αστυνομικές ίντριγκες, από τη Βαϊμάρη στο παραδομένο Παρίσι

«Λούνα Παρκ» του Φόλκερ Κούτσερ και «Οι ανεπιθύμητοι νεκροί» του Κρις Λόιντ (κριτική) – Αστυνομικές ίντριγκες, από τη Βαϊμάρη στο παραδομένο Παρίσι

Για το μυθιστόρημα του Φόλκερ Κούτσερ [Volker Kutscher] «Λούνα Παρκ» (μτφρ. Δέσποινα Κανελλοπούλου, εκδ. Διόπτρα) και το μυθιστόρημα του Κρις Λόιντ [Chris Lloyd] «Οι ανεπιθύμητοι νεκροί» (μτφρ. Βασίλης Κοντόπουλος, εκδ. Μεταίχμιο). Ιστορικά crime fiction με φόντο τον Μεσοπόλεμο και τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Κεντρική ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Το πασίγνωστο μυθιστόρημα του «πατέρα» του Cyberpunk Ουίλιαμ Γκίμπσον [William Gibson] «Νευρομάντης» αναμένεται να γίνει σειρά 10 επεισοδίων από το συνδρομητικό κανάλι Apple TV. Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Ουίλιαμ Γκίμπσον © Wikipedia. 

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...
Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ