koritsi kentriki

Για το μυθιστόρημα της Edna O’Brien «Κορίτσι» (μτφρ. Χριστίνα Σωτηροπούλου, εκδ. Κλειδάριθμος), μυθοπλαστική ανάπλαση της ιστορίας ενός κοριτσιού από τα εκατοντάδες που απήχθησαν στη Νιγηρία από την ισλαμιστική τρομοκρατική οργάνωση Μπόκο Χαράμ.

Του Διονύση Μαρίνου

Το 2015 η Διεθνής Αμνησία έδωσε στη δημοσιότητα επίσημη έκθεση που αναφερόταν σε μια ιδιαίτερη πτυχή της παράνομης δράσης της ισλαμιστικής οργάνωσης Μπόκο Χαράμ. Τα στοιχεία της έκθεσης σοκάρουν. Σύμφωνα μ’ αυτά, οι τζιχαντιστές είχαν προχωρήσει σε 2.000 απαγωγές γυναικών και κοριτσιών στη Νιγηρία. Είναι χαρακτηριστικό πως στην περιοχή Τσίμποκ, με μια χειρουργικής ακρίβειας επιχείρηση, απήχθησαν βιαίως 276 μαθήτριες.

Για την ιστορία, η απαγωγή έγινε στις 14 Απριλίου 2014. Οι τρομοκράτες εισέβαλαν στο σχολείο της πόλης (βρίσκεται στη βορειοανατολική Νιγηρία) και άρπαξαν τα κορίτσια με τη δύναμη των όπλων τους. Παρά τη μεγάλη προβολή του αποτρόπαιου γεγονότος από τα διεθνή ΜΜΕ, τα περισσότερα κορίτσια ακόμη και σήμερα αγνοούνται. Σκοτώθηκαν; Πουλήθηκαν στο διεθνές σκλαβοπάζαρο; Αλέσθηκαν στην καλοκουρδισμένη μηχανή του trafficking;

Ο στρατός της Νιγηρίας είχε ανακοινώσει τότε πως γνώριζε πού βρίσκονταν οι μαθήτριες, αλλά σημείωνε πως μια επιχείρηση για τη διάσωσή τους θα ήταν πολύ επικίνδυνη. Ο ηγέτης της Μπόκο Χαράμ, μιλώντας με περισσή κυνικότητα, είχε δηλώσει ότι προσηλύτισε όσες έφηβες δεν ήταν μουσουλμάνες και εν συνεχεία τις «πάντρεψε» με το έτσι θέλω με μαχητές της οργάνωσης. Έχουμε να κάνουμε με ένα ανεπούλωτο τραύμα στην καρδιά της χώρας που εξακολουθεί ακόμη και στις μέρες να παραμένει ανοιχτό και να πληγώνει βάναυσα κάθε έννοια ανθρωπισμού.

Οι τρομοκράτες εισέβαλαν στο σχολείο της πόλης (βρίσκεται στη βορειοανατολική Νιγηρία) και άρπαξαν τα κορίτσια με τη δύναμη των όπλων τους. Παρά τη μεγάλη προβολή του αποτρόπαιου γεγονότος από τα διεθνή ΜΜΕ, τα περισσότερα κορίτσια ακόμη και σήμερα αγνοούνται.

Η Ιρλανδή συγγραφέας Έντνα Ο’Μπράιεν (Edna O’Brien), ευρύτερα γνωστή από το μυθιστόρημά της Κορίτσια από την επαρχία, μια ιστορία χειραφέτησης που είχε εξοργίσει τη συντηρητική Ιρλανδία, βούτηξε βαθιά στο δράμα αυτών των ανώνυμων κοριτσιών της Νιγηρίας που εν μια νυκτί μετατρέπονται σε παράπλευρα θύματα του πολέμου που έχουν κηρύξει οι τρομοκράτες με την κοινωνία των ανθρώπων. Κάπως έτσι προέκυψε το μυθιστόρημα Κορίτσι

Για τις ανάγκες της συγγραφής, έτσι ώστε να αποκτήσει προσωπική εμπειρία από τον τόπο και την κουλτούρα, αλλά και να ακούσει με τ’ αυτιά της τις ανατριχιαστικές ιστορίες κοριτσιών που κατάφεραν να αποδράσουν, μετέβη ως τη Νιγηρία. Καρπός αυτού του υλικού είναι αυτό το βιβλίο, που μεταφέρει σ’ εμάς μια πραγματική ιστορία μέσω της μυθοπλασίας.

edna o brian 2
Η Edna O'Brien γεννήθηκε το 1932 στην Ιρλανδία. Έχει γράψει μυθιστορήματα, διηγήματα και θεατρικά έργα που ξεχώρισαν για τον τρόπο απεικόνισης των γυναικών, τις υποβλητικές περιγραφές και τη σεξουαλική ευθύτητά της. Έχει τιμηθεί με το Ευρωπαϊκό Βραβείο Λογοτεχνίας το 1995 για το σύνολο του έργου της. Είναι επίτιμο μέλος της Αμερικανικής Ακαδημίας Τεχνών και Γραμμάτων. Ζει μόνιμα στο Λονδίνο και ταξιδεύει συχνά στην Ιρλανδία.

 

Στην πραγματικότητα, το Κορίτσι είναι ένα χρονικό κατάβασης στην κόλαση, με την ελπίδα της ανόδου ξανά στη γη των ανθρώπων. Το κορίτσι της ιστορίας, η Μαριάμ, ένα οποιοδήποτε κορίτσι της Νιγηρίας, πέφτει θύμα απαγωγής και γίνεται, αίφνης, αντικείμενο πολλαπλών βασανισμών, βιασμών και εξανδραποδισμών. Μαζί με άλλα κορίτσια της ηλικίας της είναι φυλακισμένες σε ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης, ολότελα βουτηγμένες στον βάλτο της βίας. Προσδοκούν να έρθει ο στρατός να τις σώσει. Κοιτούν με δέος τον ουρανό μήπως και φανεί κάποιο αεροπλάνο να τις πάρει από τα χέρια των βασανιστών τους.

Ουδεμία ένδειξη από τον έξω κόσμο. Είναι ολότελα χαμένες. Το κορίτσι προοδευτικά χάνει κάθε ίχνος παιδικότητας. Γίνεται με ωμό τρόπο γυναίκα, καθώς μένει έγκυος. Ένας παροπλισμένος τρομοκράτης, αναγκασμένος κι αυτός να μπει στις τάξεις της Μπόκο Χαράμ, θα την προστατεύσει και θα τη βοηθήσει να δραπετεύσει μαζί με μια φίλη της. Με το μωρό στην αγκαλιά και την άσβεστη ελπίδα της σωτηρίας στο στήθος, ρίχνονται στο σκοτάδι της άγριας φύσης που τις περιβάλλει προσδοκώντας στο τέλος του δρόμου ένα κάποιο φως να στάξει στη ζωή τους.

H πορεία προς την πολυπόθητη ελευθερία είναι δύσβατη. Η φίλη της Μαριάμ πεθαίνει από δάγκωμα φιδιού κι έτσι μόνη, με το μωρό της αγκαλιά, παραδέρνει σε ένα αφιλόξενο τοπίο που προοδευτικά επηρεάζει αρνητικά τον ασταθή ψυχισμό της. Ακόμη και το μωρό τής γίνεται εμπόδιο, δεν μπορεί να το ταΐσει, δεν είναι σε θέση να του ενσταλάξει μια σταγόνα ελπίδας. Είτε από δική της απόφαση είτε από υποχρέωση, θα χάσει και θα βρει αρκετές φορές το παιδί της η Μαριάμ. Ακόμη κι αν όταν θα σωθεί –τελικά– και θα βρεθεί με τους δικούς της (τη μάνα και τον θείο της), θα χάσει το δικαίωμα της μητρότητας, καθώς το παιδί θεωρείται καρπός της αμαρτίας και φέρει το στίγμα της κακοδαιμονίας. Της το παίρνουν, της λένε πως το σκότωσαν, αλλά εκείνη το βρίσκει και καταλήγει σε ένα καταφύγιο όπου την περιθάλπουν μοναχές. Όλα τα υπόλοιπα της πλοκής μπορεί να τα βρει κανείς διαβάζοντας κατά μόνας το βιβλίο.

Ως προς το διά ταύτα του βιβλίου: η απόφαση της Ο’ Μπράιαν να ασχοληθεί με το συγκεκριμένο θέμα, ακόμα και να ταξιδέψει στην ηλικία της (είναι ήδη 89 ετών) έως τη Νιγηρία, είναι αξιοθαύμαστη. Ο στόχος της ήταν σαφής: να δώσει φωνή στις γυναίκες που ουδείς ακούει το δράμα τους. Εν προκειμένω, να διεθνοποιήσει το ζήτημα. Όσο γι’ αυτό, τα κατάφερε. Το βιβλίο ήταν υποψήφιο για το βραβείο Women’s Prize for Literature, άρα το θέμα του ακούστηκε και συζητήθηκε αρκετά.

Η απόφαση της Ο’ Μπράιαν να ασχοληθεί με το συγκεκριμένο θέμα, ακόμα και να ταξιδέψει στην ηλικία της (είναι ήδη 89 ετών) έως τη Νιγηρία, είναι αξιοθαύμαστη. Ο στόχος της ήταν σαφής: να δώσει φωνή στις γυναίκες που ουδείς ακούει το δράμα τους.

Δεν γίνεται να μη συμπαθήσεις την ηρωίδα ή να μη λυπηθείς για τις ωμότητες που υφίσταται. Κι όμως, ακόμη κι έτσι φαίνεται δισδιάστατη και περιορισμένη σε ένα συγκεκριμένο «σχήμα», από το οποίο λίγες φορές καταφέρνει να ξεφύγει. Στο μυθιστόρημα συμβαίνει πάνω κάτω αυτό που περιμένεις να συμβεί. Εντύπωση κάνει το γεγονός ότι κάποιες φορές η Μαριάμ μιλάει σαν να είναι κορίτσι από τη Δύση και σίγουρα πιο ώριμο από την ηλικία της.

michel Obama
Η Μισέλ Ομπάμα, μια από τις εκατοντάδες διασημότητες που συμμετείχαν στην καμπάνια #BringBackOurGirls, για τα αποτέλεσματα της οποίας υπήρξε σκεπτικισμός και κριτική.
 

Θα πρέπει να δώσουμε τα εύσημα στην Ο’Μπράιαν για την έρευνα που έκανε πριν από τη συγγραφή του βιβλίου έτσι ώστε η ιστορία να πατήσει σε ένα σταθερό βατήρα αληθοφάνειας. Όλα τα στοιχεία που παραθέτει λειτουργούν υπέρ της πλοκής, την κάνουν να είναι ακόμη πιο αληθινή. Θα έλεγε κανείς πως η αυθεντικότητα της ιστορίας και το πλήθος των λεπτομερειών που είχε στα χέρια της η Ο’Μπράιαν θα μπορούσαν κάλλιστα να την οδηγήσουν να γράψει ένα δημοσιογραφικό χρονικό για το θέμα και ίσως αυτό να έβρισκε πραγματικά τον στόχο του. Η μυθιστορηματική εκδοχή που επέλεξε μας δίνει μια οδυνηρή ιστορία, από την οποία δεν ξέρω σε ποιο επίπεδο κάθαρσης φτάνουμε τελικά.

Η αμφιθυμία συνεχίζεται: δεν υπερβάλλει στο θέμα της βίας, δεν επιθυμεί να δελεάσει τα ταπεινά ένστικτα του αναγνώστη, δεν λειτουργεί χειριστικά. Την ίδια στιγμή που, θέλοντας να δείξει με εύγλωττο τρόπο την ταραγμένη ψυχική κατάσταση της Μαριάμ, μεταβαίνει ακόμη και στην ίδια πρόταση από το παρελθόν στο παρόν και αντίστροφα. Αυτός ο –αχρείαστος, κατά τη γνώμη μου– τρόπος να διαφανεί η τρεμάμενη σκέψη του κοριτσιού ουσιαστικά έχει ως αποτέλεσμα να προκαλείται σύγχυση. Εν συνόλω: έχουμε ένα βιβλίο γραμμένο από μια γυναίκα της Δύσης που προσπάθησε αρκετά να μπει στον ιδιαίτερο μουσουλμανικό κόσμο. Καμιά φορά, όμως, η διαφορά της κουλτούρας μπορεί να αποδειχθεί ανυπέρβλητο εμπόδιο. Ακόμη και για μια έμπειρη πεζογράφο. Η αρκετά λειτουργική μετάφραση ανήκει στην Χριστίνα Σωτηροπούλου.

* Ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΜΑΡΙΝΟΣ είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας. Τελευταίο βιβλίο του, η ποιητική συλλογή «Ποτέ πια εμείς» (εκδ. Μελάνι).

→ Στην κεντρική φωτογραφία, εικόνα από διαδήλωση του κινήματος #BringBackOurGirls που οδήγησε στην απελευθέρωση ορισμένων από τις κοπέλες, έπειτα από εμπλοκή ξένων κυβερνήσεων και διαπραγματεύσεις με την Μπόκο Χαράμ. 


o brienΚορίτσι
EDNA O’BRIEN
Μτφρ. ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΣΩΤΗΡΟΠΟΥΛΟΥ
ΚΛΕΙΔΑΡΙΘΜΟΣ 2020
Σελ. 240, τιμή εκδότη €13,30 



ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ EDNA O'BRIEN

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Οι χαμένες μας καρδιές» της Σελέστ Ινγκ – Μια δυστοπία που θυμίζει σε πολλά την εποχή μας

«Οι χαμένες μας καρδιές» της Σελέστ Ινγκ – Μια δυστοπία που θυμίζει σε πολλά την εποχή μας

Για το μυθιστόρημα της Σελέστ Ινγκ [Celeste Ng] «Οι χαμένες μας καρδιές» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο). Kεντρική εικόνα, από διαμαρτυρία ασιατών για διακρίσεις απέναντί τους, ειδικά στην περίοδο του κορωνοϊού. Η ενίσχυση του μίσους ενάντια στους Ασιάτες είναι ένα από τα θέματα του μυθιστορήματος της Σ...

«Το βιβλίο της μορφής και του κενού» της Ρουθ Οζέκι (κριτική) – Αναζητώντας διέξοδο από το χάος

«Το βιβλίο της μορφής και του κενού» της Ρουθ Οζέκι (κριτική) – Αναζητώντας διέξοδο από το χάος

Για το μυθιστόρημα της Ρουθ Οζέκι [Ruth Ozeki] «Το βιβλίο της μορφής και του κενού» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά, εκδ. Κλειδάριθμος). Κεντρική εικόνα: Στιγμιότυπο από την ταινία «Τhe Book of Henry». 

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

...
«Νεφελοκοκκυγία» του Άντονυ Ντορ (κριτική) – Μια εντυπωσιακή περιπλάνηση σε χώρο και χρόνο

«Νεφελοκοκκυγία» του Άντονυ Ντορ (κριτική) – Μια εντυπωσιακή περιπλάνηση σε χώρο και χρόνο

Για το βιβλίο του Άντονυ Ντορ [Anthony Doerr] «Νεφελοκοκκυγία» (μτφρ. Μυρτώ Καλοφωλιά, εκδ. Πατάκη). Κεντρική εικόνα: Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος «Όρνιθες» του Αριστοφάνη, σε σκηνοθεσία Γιάννη Ρήγα (2021).

Γράφει η Άλκηστις Σουλογιάννη

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Άπαντα τα ποιήματα» του Πέτερ Χάντκε (προδημοσίευση)

«Άπαντα τα ποιήματα» του Πέτερ Χάντκε (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση ενός ποιήματος του Πέτερ Χάντκε [Peter Handke] από τον τόμο «Άπαντα τα ποιήματα» (μτφρ. Ιωάννα Διαμαντοπούλου-Νότντουρφτ), ο οποίος θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΙ ΔΕΝ ΕΙΜΑΙ, ΤΙ ...

«Οι χαμένες μας καρδιές» της Σελέστ Ινγκ – Μια δυστοπία που θυμίζει σε πολλά την εποχή μας

«Οι χαμένες μας καρδιές» της Σελέστ Ινγκ – Μια δυστοπία που θυμίζει σε πολλά την εποχή μας

Για το μυθιστόρημα της Σελέστ Ινγκ [Celeste Ng] «Οι χαμένες μας καρδιές» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο). Kεντρική εικόνα, από διαμαρτυρία ασιατών για διακρίσεις απέναντί τους, ειδικά στην περίοδο του κορωνοϊού. Η ενίσχυση του μίσους ενάντια στους Ασιάτες είναι ένα από τα θέματα του μυθιστορήματος της Σ...

The Athens Prize for Literature 2022: Οι λίστες με τους υποψήφιους, σε ελληνικό και ξένο μυθιστόρημα

The Athens Prize for Literature 2022: Οι λίστες με τους υποψήφιους, σε ελληνικό και ξένο μυθιστόρημα

Στην Αίθουσα Τελετών του Δημαρχιακού Μεγάρου στην Πλατεία Εθνικής Αντιστάσεως (πρώην Πλατεία Κοτζιά), θα απονεμηθούν εφέτος, για δέκατη έβδομη χρονιά, τα βραβεία μυθιστορήματος «The Athens Prize for Literature» του περιοδικού (δε)κατα για το 2022. Η ανακοίνωση των νικητών και ταυτόχρονα η απονομή θα γίνουν την Πέμπτ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τρότζαν» του Θανάση Χειμωνά (προδημοσίευση)

«Τρότζαν» του Θανάση Χειμωνά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Θανάση Χειμωνά «Τρότζαν, που κυκλοφορεί στις 8 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Πατάκη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Άνοιξα τα μάτια μου. Το μυαλό μου, αδειανό. Γύρω μου, φως. Έντονο. Εκτυφλωτικό. Συνειδητοπο...

«Αχ, Ευρώπη! Κείμενα για το μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» του Γιούργκεν Χάμπερμας (προδημοσίευση)

«Αχ, Ευρώπη! Κείμενα για το μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» του Γιούργκεν Χάμπερμας (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Γιούργκεν Χάμπερμας [Jürgen Habermas] «Αχ Ευρώπη! – Κείμενα για το Μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» (μτφρ. – προλεγόμενα – σχόλια: Δημήτρης Υφαντής), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Printa / Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγορα...

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Κλερ Κίγκαν [Claire Keegan] «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Την Παρασκευή, 29 Ιουλίου, το...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Η συντακτική ομάδα των New York Times ξεχώρισε τα καλύτερα βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2023, επιλέγοντας πέντε έργα μυθοπλασίας και πέντε δοκίμια. Στην κεντρική εικόνα, η Ζέιντι Σμιθ [Zadie Smith], συγγραφέας του «The fraud», το οποίο αναφέρεται στη λίστα ως ένα από τα πέντε σημαντικότερα μυθιστορήματα του έτους που ...

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Όταν η ελληνική ιστορία γίνεται μυθιστόρημα: 4 συγγραφείς ξανακοιτάζουν μυθοπλαστικά το παρελθόν

Όταν η ελληνική ιστορία γίνεται μυθιστόρημα: 4 συγγραφείς ξανακοιτάζουν μυθοπλαστικά το παρελθόν

Από τη Θεσσαλονίκη των τελών του 19ου αιώνα στην Αθήνα του Όθωνα και στη Σέριφο του 1916. Επιλέγουμε τέσσερα ιστορικά μυθιστορήματα Ελλήνων συγγραφέων που παίρνουν έμπνευση από πραγματικά ιστορικά γεγονότα για να «χτίσουν» τις ιστορίες τους. Κεντρική εικόνα: Μια όψη της Θεσσαλονίκης των αρχών του 20ου αιώνα (© Ευθύμ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ