
Οι αφανείς ηρωίδες της SOE - Για το μυθιστόρημα της Παμ Τζένοφ «Τα εξαφανισμένα κορίτσια του Παρισιού» (μτφρ. Αναστασία Δεληγιάννη, εκδ. Μίνωας).
Της Χριστίνας Μουκούλη
Βρισκόμαστε στην Αμερική του 1946. Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος έχει τελειώσει και οι δυνάμεις του Άξονα έχουν ηττηθεί. Η Γκρέις Χίλι, έχοντας χάσει τον άντρα της τον καιρό του πολέμου, ζει μόνη της στο Μανχάταν και προσπαθεί να βρει τις ισορροπίες της. Εργάζεται στο νομικό γραφείο του Φράνκι, ο οποίος βοηθά κυρίως Εβραίους, αλλά και άλλους πρόσφυγες από την Ευρώπη, που ψάχνουν τους συγγενείς τους και έναν τρόπο να συνεχίσουν τη ζωή τους.
Ένα πρωί, περνώντας από τον κεντρικό σιδηροδρομικό σταθμό, η Γκρέις σκοντάφτει σε μια παρατημένη βαλίτσα, μέσα στην οποία βρίσκονται οι φωτογραφίες δώδεκα κοριτσιών. Ποια είναι αυτά τα δώδεκα κορίτσια και γιατί βρίσκονται εκεί οι φωτογραφίες τους; Σε ποιον ανήκει η βαλίτσα και γιατί την εγκατέλειψε εκεί; Για κάποιον ανεξήγητο λόγο, η Γκρέις μπαίνει στη διαδικασία να αναζητήσει τον κάτοχο της βαλίτσας και να μάθει την ιστορία των κοριτσιών που εικονίζονται στις φωτογραφίες.
Η Παμ Τζένοφ εμπνεύστηκε το βιβλίο της από την ιστορία της Βέρα Άτκινς και των γυναικών που είχαν υπηρετήσει υπό τις εντολές της ως πράκτορες της SOE, της υπηρεσίας Επιχειρήσεων Ειδικών Αποστολών στη Βρετανία κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκόσμιο Πολέμου.
Η τριτοπρόσωπη αφήγηση που χρησιμοποιεί η συγγραφέας εστιάζει άλλοτε στη Γκρέις, στη ζωή της και στις έρευνες που κάνει, άλλοτε στη Μαρί ή σε κάποια άλλη από τις κοπέλες, οι οποίες μαθαίνουμε ότι ήταν ασυρματίστριες και μέλη της υπηρεσίας Επιχειρήσεων Ειδικών Αποστολών, κι άλλοτε στην Έλανορ Τριγκ, τη γυναίκα που τις στρατολόγησε. Η Παμ Τζένοφ εμπνεύστηκε το βιβλίο της από την ιστορία της Βέρα Άτκινς και των γυναικών που είχαν υπηρετήσει υπό τις εντολές της ως πράκτορες της SOE, της υπηρεσίας Επιχειρήσεων Ειδικών Αποστολών στη Βρετανία κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκόσμιο Πολέμου.
![]() |
Στη φωτογραφία, η Vera Atkins, στην ιστορία της οποίας, μεταξύ άλλων, βασίστηκε η Παμ Τζένοφ για να γράψει το βιβλίο της. |
Η συγγραφέας περιγράφει διεξοδικά τον τρόπο στρατολόγησης των κοριτσιών, την ενδελεχή έρευνα της προηγούμενης ζωής τους από πράκτορες της συγκεκριμένης υπηρεσίας, την εξαντλητική τους εκπαίδευση και τους δεσμούς φιλίας και συντροφικότητας που δημιουργούνταν μεταξύ τους. «Είχαν δημιουργήσει κάτι σαν ξεχωριστό κόσμο εδώ, όπου, παρά την εκπαίδευση, ήταν σχεδόν εφικτό να ξεχνάς τον κίνδυνο και τον πόνο που παραμόνευε απ’ έξω». Κάθε μια βρίσκεται εκεί για τους δικούς της λόγους και έχει τα δικά της κίνητρα. Ο στόχος όμως είναι ένας: να βοηθήσουν με κάθε τρόπο στο να είναι επιτυχής η απόβαση των συμμάχων στη Νορμανδία. Άλλη χειρίζεται τον ασύρματο, άλλη μεταφέρει μηνύματα, άλλη κάνει δολιοφθορές στο πολεμικό υλικό του εχθρού. Όλες όμως παλεύουν να νικήσουν την κούραση, την πείνα, τις κάθε είδους ταλαιπωρίες που συνοδεύουν τον δρόμο που διάλεξαν.
Ανάμεσά τους υπάρχουν γυναίκες που μόλις άφησαν πίσω την εφηβεία τους, είναι όμως συνειδητοποιημένες και προσηλωμένες στον στόχο τους. Άλλες έχουν χάσει δικούς τους στον πόλεμο και θεωρούν χρέος τιμής να βάλουν κι εκείνες το λιθαράκι τους στον αγώνα εναντίον των Γερμανών. Άλλες έχουν αφήσει πίσω αγαπημένα πρόσωπα, με την υπόσχεση να γυρίσουν πίσω νικήτριες και ζωντανές. Υπερβαίνουν εαυτόν για να πετύχουν τον στόχο τους. Οτιδήποτε άλλο μπαίνει σε δεύτερη μοίρα.
Δεν έχουμε μπροστά μας γεννημένες ηρωίδες που είχαν εξαρχής στόχο τους να δώσουν τη ζωή τους στον αγώνα αλλά απλές, καθημερινές γυναίκες, που κατάφεραν να τιθασεύσουν τα εμπόδια που τους έθετε το σώμα τους και να επιδείξουν μια δύναμη ψυχής που δεν γνώριζαν ούτε και οι ίδιες ότι διέθεταν.
Παρατηρούμε όλες τις εναλλαγές στη διάθεσή τους, από τη διστακτικότητα, τη δειλία, την αμφιβολία και τον φόβο, μέχρι την αποφασιστικότητα, το πείσμα, τον δυναμισμό και την αυτοθυσία. Δεν έχουμε μπροστά μας γεννημένες ηρωίδες που είχαν εξαρχής στόχο τους να δώσουν τη ζωή τους στον αγώνα αλλά απλές, καθημερινές γυναίκες, που κατάφεραν να τιθασεύσουν τα εμπόδια που τους έθετε το σώμα τους και να επιδείξουν μια δύναμη ψυχής που δεν γνώριζαν ούτε και οι ίδιες ότι διέθεταν.
![]() |
|
Η Παμ Τζένοφ γεννήθηκε στο Μέριλαντ των Ηνωμένων Πολιτειών. Σπούδασε Ιστορία και εργάστηκε ως ειδική σύμβουλος στο Πεντάγωνο και ως διπλωμάτης στο αρμόδιο υπουργείο για τα θέματα του Ολοκαυτώματος στην Πολωνία. Έχει γράψει έντεκα μυθιστορήματα, που είναι εμπνευσμένα από τα θέματα με τα οποία ασχολήθηκε ως εργαζόμενη στο Πεντάγωνο, και τα οποία γνωρίζουν μεγάλη επιτυχία σε πωλήσεις. |
Κι ενώ ο ρόλος τους υπήρξε τόσο σημαντικός, έως και κομβικός θα λέγαμε σε κάποιες περιπτώσεις, κινδυνεύουν να μείνουν στην αφάνεια, σαν να μην υπήρξαν ποτέ, κι αυτό λόγω μιας προδοσίας εκ των έσω. Η αφάνεια και η ανυπαρξία των κοριτσιών είναι και ο στόχος των Γερμανών. Νύχτα και ομίχλη είναι το σύνθημά τους. Προσπαθούν να εξαφανίσουν κάθε ίχνος τους, έτσι ώστε κανείς να μη μάθει ποτέ για την προσπάθειά τους και τα αποτελέσματα που αυτή είχε στον εχθρό. Το δύσκολο έργο της ανακάλυψης και αποκατάστασης της αλήθειας αναλαμβάνει η Γκρέις, η οποία καλείται να υπερβεί πολλά εμπόδια για να το φέρει εις πέρας.
Με λιτό και απλό ύφος και με γλώσσα που ρέει αβίαστα χωρίς να κουράζει, η συγγραφέας καταφέρνει να κρατήσει το ενδιαφέρον του αναγνώστη μέχρι το τέλος, παρά τον μεγάλο όγκο του βιβλίου, που αριθμεί πάνω από πεντακόσιες σελίδες. Με ρεαλιστικές περιγραφές, εναλλαγές στον χρόνο, ζωντάνια και ταχύτητα στην εξέλιξη των γεγονότων, το κείμενο συναρπάζει και κάνει τον αναγνώστη να αγωνιά για τον τρόπο που θα λυθεί το μυστήριο της εξαφάνισης των κοριτσιών.
Η πολύ καλή μετάφραση της Αναστασίας Δεληγιάννη συντελεί στο να πετύχει η συγγραφέας τον στόχο της: να συναρπάσει δηλαδή τον αναγνώστη με την αφήγησή της αλλά ταυτόχρονα να τον πληροφορήσει για τη συνεισφορά των αφανών γυναικών στον αγώνα κατά της γερμανικής κατοχής, για το θάρρος και τη γενναιότητα που επέδειξαν, για τη δύναμη της ψυχής τους και για ό,τι κατάφεραν με τη συνεργασία και την αυτοθυσία τους.
* Η ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΜΟΥΚΟΥΛΗ είναι εκπαιδευτικός.
Τα εξαφανισμένα κορίτσια του Παρισιού
Παμ Τζένοφ
Μτφρ. Αναστασία Δεληγιάννη
Μίνωας 2020
Σελ. 528, τιμή εκδότη €17,70