anthropinos paragontas kentriki

Πράκτορες με καρδιά, εν μέσω Ψυχρού Πολέμου - Για το μυθιστόρημα του Γκράχαμ Γκρην «Ο ανθρώπινος παράγοντας» (μτφρ. Αχιλλέας Κυριακίδης, εκδ. Πόλις).

Της Χριστίνας Μουκούλη

Λονδίνο. Οι Βρετανικές μυστικές υπηρεσίες, καλούνται να εντοπίσουν την πηγή μιας διαρροής πληροφοριών. Όλοι θεωρούνται δυνάμει ύποπτοι και όλοι θα ελεγχθούν διεξοδικά. Ανώτατοι αξιωματούχοι επιστρατεύονται για την ολοκλήρωση του ελέγχου. Η διαρροή, κατά πάσα πιθανότητα, πραγματοποιήθηκε στον τομέα 6, ο οποίος ασχολείται με θέματα της Ανατολικής και της Νότιας Αφρικής. Προϊστάμενος του τμήματος είναι ο Μορίς Κάσελ, ο οποίος έχει συμπληρώσει πάνω από τριάντα χρόνια εργασίας στην υπηρεσία. Διατηρώντας χαμηλό προφίλ και διάγοντας μια καθ’ όλα μετρημένη ζωή, προσπαθεί να περνάει απαρατήρητος και να μην δίνει λαβές για σχόλια. «Ήταν πάντοτε έτοιμος να δώσει λογαριασμό για τις πράξεις του, ακόμα και για τις πιο αθώες». Έχει χάσει την πρώτη του γυναίκα σε βομβαρδισμό, τον καιρό του πολέμου. Όντας, για ένα διάστημα, πράκτορας της χώρας του στην Αφρική, γνωρίζει τη Σάρα, μια μαύρη από τη φυλή Μπαντού, την ερωτεύεται και, ρισκάρει τη ζωή του για να τη φυγαδεύσει, καθώς μένοντας εκεί, κινδυνεύουν και οι δύο από το καθεστώς του απαρτχάιντ. Πλέον είναι παντρεμένος μαζί της και μεγαλώνουν μαζί τον γιο της. 

Ο Άρθουρ Ντέιβις, ο βοηθός του Κάσελ, εγείρει υποψίες με τη συμπεριφορά του: «Έχει το θράσος που προέρχεται από τη συναίσθηση της απόλυτης αθωότητας».

Όντας, για ένα διάστημα, πράκτορας της χώρας του στην Αφρική, γνωρίζει τη Σάρα, μια μαύρη από τη φυλή Μπαντού, την ερωτεύεται και, ρισκάρει τη ζωή του για να τη φυγαδεύσει, καθώς μένοντας εκεί, κινδυνεύουν και οι δύο από το καθεστώς του απαρτχάιντ.

Ο συνταγματάρχης Ντέιντρι έχει κληθεί να διαλευκάνει την υπόθεση της διαρροής. Μοναχικός κι απόμακρος, προσπαθεί να ισορροπήσει ανάμεσα σε ένα διαλυμένο γάμο και μια ανύπαρκτη προσωπική ζωή και σε ένα επάγγελμα με πολλές απαιτήσεις. Η αίσθηση του καθήκοντος για την τήρηση των κανόνων, συχνά συγκρούεται με τις επιταγές της συνείδησής του.

Ο γιατρός Πέρσιβαλ, συνεργάτης των μυστικών υπηρεσιών, αδίστακτος και χωρίς αναστολές, θεωρεί ότι «μια πράξη, δεν έχει καμία σχέση με τα επακόλουθά της». Ο Τζον Χάργκριβς, είναι ο C, ο επικεφαλής ολόκληρης της υπηρεσίας, ο οποίος λατρεύει την εικόνα της Αφρικής που γνώρισε κάποτε αλλά ταυτόχρονα αρέσκεται να απολαμβάνει τη χλιδή του δυτικού τρόπου ζωής.

Ο Κορνίλιους Μίλερ, ένας από τους επικεφαλής της υπηρεσίας κρατικής ασφάλειας της Νότιας Αφρικής, γνωστός του Κάσελ από παλιά, και με τον οποίο έχει έρθει σε διενέξεις και εντάσεις, έχει καταφτάσει για να συνεργαστούν στην επιχείρηση Uncle Remus, μια επιχείρηση στην οποία συνεργάζεται η Βρετανία με τις ΗΠΑ και τη Νότια Αφρική. Παρά το πέρασμα τόσων ετών και την προσπάθεια του Μίλερ να δείξει πλέον μια άλλη εικόνα, ο Κάσελ δεν μπορεί να τον συμπαθήσει, γιατί ο Μίλερ, «δεν έχει μεν προκαταλήψεις αλλά ούτε και ιδανικά».

Μυθοπλασία και πραγματικότητα

Ο Γκράχαμ Γκρην υπήρξε πράκτορας των βρετανικών μυστικών υπηρεσιών στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο – στρατολογήθηκε από την αδελφή του, η οποία ήταν ήδη πράκτορας. Γνωρίζει, λοιπόν, την κατάσταση εκ των έσω και αυτό δίνει άλλη βαρύτητα στην αφήγηση. Όσο κι αν τα πρόσωπα του βιβλίου και η επιχείρηση στην οποία λαμβάνουν μέρος αποτελούν προϊόντα μυθοπλασίας, το σύνολο του κειμένου διαπνέεται από ιδιαίτερη πιστότητα. Συχνά, γίνεται μνεία σε πραγματικά πρόσωπα που διετέλεσαν αξιωματούχοι των μυστικών υπηρεσιών – προϊστάμενος του Γκράχαμ Γκρην ήταν ο Κιμ Φίλμπι, ίσως ο πιο διάσημος Βρετανός διπλός πράκτορας. Επιπλέον, μεγάλο μέρος τής δράσης του βιβλίου εξελίσσεται στην πόλη καταγωγής του συγγραφέα.

Ο Γκράχαμ Γκρην υπήρξε πράκτορας των βρετανικών μυστικών υπηρεσιών στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο – στρατολογήθηκε από την αδελφή του, η οποία ήταν ήδη πράκτορας.

Ο Γκρην κινείται σε έναν χώρο εξαιρετικά οικείο, του οποίου τις ιδιαιτερότητες γνωρίζει εις βάθος. Παίρνοντας στοιχεία από την πραγματικότητα και αξιοποιώντας τα με τον καλύτερο τρόπο, πλάθει με δεξιοτεχνία την ιστορία του και σκιαγραφεί έναν ήρωα ο οποίος περνάει από πολλές ψυχολογικές διακυμάνσεις. Έχει βιώσει τη μοναξιά και την αποξένωση, ως φυσικά επακόλουθα αυτού του παράξενου επαγγέλματος. Είναι σε ετοιμότητα ανά πάσα στιγμή, για κάθε ανατροπή και για κάθε εξέλιξη. Παλεύει με τη συνείδησή του και με τις αμφιβολίες του για το θεμιτό ή αθέμιτο των πράξεών του. Έχει αντιμετωπίσει ηθικά διλήμματα και κατάφερε να επιβιώσει, ελπίζοντας ότι δεν θα αργήσει η εποχή στην οποία θα ζει σαν κανονικός άνθρωπος. Προσπαθεί να μην έχουν οι πράξεις του ως γνώμονα την ελπίδα και την απελπισία. Γιατί αυτά τα δύο συναισθήματα αποσυντονίζουν τη σκέψη και έχουν ολέθρια αποτελέσματα. Τολμά να αγαπήσει και να αγαπηθεί, αν και ξέρει ότι «η αγάπη είναι εξίσου επικίνδυνη με το μίσος».

Ατομικό και συλλογικό καλό

Τι γίνεται όταν το χρέος απέναντι σε ένα επάγγελμα ή και στην ίδια τη χώρα σου, συγκρούεται με το χρέος απέναντι στον εαυτό σου ή στους ανθρώπους που αγαπάς; Αν η προδοσία προς κάποιον είναι μονόδρομος, ποιον επιλέγεις να προδώσεις;

graham greene

Ο Γκράχαμ Γκρην γεννήθηκε στο Μπέρχαμστεντ της Αγγλίας το 1904 και πέθανε στην Ελβετία το 1991. Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και το 1926 προσλήφθηκε στους Times. Εργάστηκε ως ανταποκριτής πολλών εφημερίδων και περιοδικών, καθώς και ως κριτικός
θεάτρου και λογοτεχνίας. Ταξίδεψε σε πολλές χώρες, αρκετές από τις οποίες θα συναντήσουμε ως τόπο δράσης πολλών βιβλίων του. Η συγγραφή αποτελούσε για εκείνον μέσο διαφυγής, εκτόνωση και λύτρωση. Έγραψε πάνω
από τριάντα μυθιστορήματα, καθώς επίσης ποιητικές
συλλογές και ταξιδιωτικά κείμενα.




 

 

Υπάρχουν άνθρωποι που κάνουν το καθήκον τους χωρίς δεύτερη σκέψη κι άλλοι που αμφιβάλλουν διαρκώς για το σωστό ή το λάθος των αποφάσεών τους. Εκείνοι που δεν έχουν ποτέ ενοχές κι εκείνοι που υπολογίζουν πάντα τις επιπτώσεις που έχουν οι πράξεις τους σε τρίτους. Εκείνοι που, θελημένα ή αθέλητα, κατέληξαν ψυχροί και αδιάλλακτοι κι εκείνοι που βάζουν πάνω απ’ όλα τον άνθρωπο και την αξία της ύπαρξής του. Εκείνοι που αδιάκοπα αγωνιούν κι αμφιβάλλουν αλλά ταυτόχρονα ελπίζουν σε ένα αύριο όπου θα λείπουν οι απειλές κι ο φόβος. Εκείνοι που πιστεύουν στον άνθρωπο, στη μοναδικότητα της ύπαρξής του και παλεύουν γι’ αυτό. Μπορεί, βέβαια, ο ανθρώπινος παράγοντας, συχνά, να μπαίνει σε δεύτερη μοίρα, σε σχέση με το εθνικό συμφέρον, όμως σχεδόν πάντα, είναι εκείνος που, σε κάθε τι, κάνει τη διαφορά.

Η αφήγηση τελειώνει με τη φράση της Σάρας προς τον Κάσελ: «Σε παρακαλώ, μη σταματάς να ελπίζεις». Ελπίδα για απελευθέρωση από κάθε είδους δεσμά, για το τέλος του άγχους και του φόβου, για ανθρώπινους όρους ζωής, για επανένωση με αγαπημένα πρόσωπα.

Απολαύσαμε για άλλη μια φορά την εξαιρετική μετάφραση του κ. Αχιλλέα Κυριακίδη, η οποία συνοδεύεται από πολύ κατατοπιστικές σημειώσεις, για πρόσωπα, περιοχές, επιχειρήσεις κι οργανώσεις που αναφέρονται στο βιβλίο. Ένα βιβλίο προσεγμένο και καλαίσθητο.

* Η ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΜΟΥΚΟΥΛΗ είναι εκπαιδευτικός.

Στην κεντρική εικόνα: Ο Nicol Williamson και η Iman, στην κινηματογραφική μεταφορά του βιβλίου το 1979 σε σκηνοθεσία του Otto Preminger.


greeneΟ ανθρώπινος παράγοντας
Γκράχαμ Γκρην
Μτφρ. Αχιλλέας Κυριακίδης
Πόλις 2020
Σελ. 384, τιμή εκδότη €17,70

 

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ GRAHAM GREENE

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Το δώρο του Χάμπολντ» του Σολ Μπέλοου (κριτική)

«Το δώρο του Χάμπολντ» του Σολ Μπέλοου (κριτική)

Για το μυθιστόρημα που χάρισε στον Σολ Μπέλοου [Saul Bellow, 1915-2005] το Πούλιτζερ το 1976, «Το δώρο του Χάμπολντ» (μτφρ. Μαργαρίτα Ζαχαριάδου, εισαγωγή: Jeffrey Eugenides, εκδ. Gutenberg). 

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

...
«Η πιο μυστική μνήμη των ανθρώπων» του Μοχάμεντ Μπουγκάρ Σαρ (κριτική) – Ένα πολυστρωματικό μυθιστόρημα που υμνεί τη λογοτεχνία

«Η πιο μυστική μνήμη των ανθρώπων» του Μοχάμεντ Μπουγκάρ Σαρ (κριτική) – Ένα πολυστρωματικό μυθιστόρημα που υμνεί τη λογοτεχνία

Για το μυθιστόρημα του Μοχάμεντ Μπουγκάρ Σαρ [Mohamed Mbougar Sarr] «Η πιο μυστική μνήμη των ανθρώπων» (μτφρ. Μήνα Πατεράκη-Γαρέφη, εκδ. Πατάκη), που τιμήθηκε με τη μεγαλύτερη διάκριση των γαλλικών γραμμάτων, το βραβείο Goncourt, για το 2021. Στην κεντρική εικόνα, ο συγγραφέας. 

...
«Ψεύτες του νερού και άλλες ιστορίες» του Μπάρι Χάνα (κριτική) – Λογοτεχνία των αντιθέσεων για μια συναρπαστική ανάγνωση

«Ψεύτες του νερού και άλλες ιστορίες» του Μπάρι Χάνα (κριτική) – Λογοτεχνία των αντιθέσεων για μια συναρπαστική ανάγνωση

Για τη συλλογή διηγημάτων του Μπάρι Χάνα [Barry Hannah] «Ψεύτες του νερού και άλλες ιστορίες» (μτφρ. Νίκος Α. Μάντης, εκδ. Καστανιώτη). Στην κεντρική εικόνα, ο συγγραφέας Μπάρι Χάνα.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

Οι Ψεύτες...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Rohtko», του Λούκας Τβαρκόφσκι, στη Στέγη (κριτική)

«Rohtko», του Λούκας Τβαρκόφσκι, στη Στέγη (κριτική)

Στην κεντρική σκηνή της Στέγης Ιδρύματος Ωνάση είδαμε τη μεγαλειώδη παράσταση «ROHTKO» του Πολωνού σκηνοθέτη Λούκα Τβαρκόφσκι [Lukasz Twarkowski], αποτέλεσμα συνεργασίας του με τον Κρίστιαν Λούπα.

Γράφει ο Νϊκος Ξένιος

Ο Λούκας Τβαρκόφσκι σκηνοθέτησε τ...

Το Dublin Literary Award 2023 στη Γερμανίδα Katja Oskamp

Το Dublin Literary Award 2023 στη Γερμανίδα Katja Oskamp

Απονεμήθηκε στην Katja Oskamp και τη μεταφράστριά της στα αγγλικά Jo Heinrich, το «Dublin Literary Award 2023» για το μυθιστόρημά της Katja Oskam «Marzahn, Mon Amour». Σύντομα θα κυκλοφορήσει και στα ελληνικά από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Book Press

...
Χαρούκι Μουρακάμι: Τιμήθηκε με το βραβείο «Πριγκίπισσα των Αστουριών»

Χαρούκι Μουρακάμι: Τιμήθηκε με το βραβείο «Πριγκίπισσα των Αστουριών»

Ο Haruki Murakami [Χαρούκι Μουρακάμι] είναι ο πρώτος Ιάπωνας συγγραφέας που έλαβε το Βραβείο «Πριγκίπισσα των Αστουριών». Η συλλογή διηγημάτων του «Σε πρώτο ενικό» κυκλοφόρησε προσφάτως από τις εκδόσεις Ψυχογιός, σε μετάφραση Βασίλη Κιμούλη.

Επιμέλεια: Book Press...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Ντέιμον Γκάλγκατ [Damon Galgut] «Αρκτικό καλοκαίρι» (μτφρ. Κλαίρη Παπαμιχαήλ), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Οι δύο άντρες κάθονταν στις πο...

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ [Tatiana Ţîbuleac] «Ο γυάλινος κήπος» (μτφρ. Άντζελα Μπράτσου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Μαΐου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Κήπος βιβλίων» του Παναγιώτη Γούτα (προδημοσίευση)

«Κήπος βιβλίων» του Παναγιώτη Γούτα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τον πρόλογο του συγγραφέα Παναγιώτη Γούτα της ανθολογίας κειμένων του «Κήπος βιβλίων – Διαβάζοντας Θεσσαλονικείς και Αμερικανούς πεζογράφους», που θα κυκλοφορήσει στις 17 Μαΐου από τις εκδόσεις Νησίδες.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Σε δημοσίευσή της στον Independent, η αρθρογράφος Clarisse Loughrey ξεχώρισε τα εικοσιπέντε σημαντικότερα λογοτεχνικά έργα που γράφτηκαν από γυναίκες συγγραφείς. Στη φωτογραφία, μία από αυτές, η Octavia E. Butler [1947 - 2006], συγγραφέας μυθιστορημάτων επιστημονικής φαντασίας με έντονο κοινωνικό και πολιτικό υ...

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

Φάκελος αρχαιοκαπηλία με προτάσεις τριών βιβλίων: «Επιχείρηση “Νόστος”: Ένα χρυσό στεφάνι και μια Κόρη για τον Αλέξη Καρρά» (εκδ. Τόπος), του Νικόλα Ζηργάνου, «Αρχαιοκαπηλία και εμπόριο αρχαιοτήτων – Μουσεία, έμποροι τέχνης, οίκοι δημοπρασιών, ιδιωτικές συλλογές» (εκδ. Άγρα), του Ανδρέα Αποστολίδη και  «Ίλ...

Bιβλία αυτοβοήθειας, αυτογνωσίας και προσωπικής βελτίωσης: 20 επιλογές από τις καλύτερες πρόσφατες εκδόσεις

Bιβλία αυτοβοήθειας, αυτογνωσίας και προσωπικής βελτίωσης: 20 επιλογές από τις καλύτερες πρόσφατες εκδόσεις

Κανείς δεν μπορεί να λύσει το πρόβλημά σου, αν δεν κάνεις ο ίδιος την αρχή για να βοηθήσεις τον εαυτό σου. Είκοσι επιλογές από τις καλύτερες πρόσφατες εκδόσεις βιβλίων αυτοβοήθειας, αυτογνωσίας και προσωπικής βελτίωσης από τους επαγγελματίες του είδους.

Επιμέλεια: Book Press...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ