Casu consulto, της Κατερίνας Ανδριανάκη

Για το μυθιστόρημα της Κατερίνας Ανδριανάκη «Casu consulto» (εκδ. Βακχικόν).

Της Έλσας Κορνέτη

Στο κόσμο του σύγχρονου μυθιστορήματος συχνά δεν υπάρχουν ήρωες, νικητές ή χαμένοι, υπάρχουν μόνον θύματα. Είναι ένας κόσμος αντιηρωικός, ένας κόσμος αντιθέτων, ένας κόσμος ουσιαστικά αντεστραμμένος. Τολμηροί και άτολμοι, ασυμβίβαστοι και συμβιβασμένοι, πιστοί και άπιστοι, υποταγμένοι και ανυπότακτοι, αθώοι και ένοχοι, δίκαιοι και άδικοι, περιφρονημένοι και ευνοημένοι, επιτυχημένοι και αποτυχημένοι, καταπιεσμένοι και κατακτητικοί στροβιλίζονται στη δίνη των παθών τους την ίδια στιγμή που εντάσεις και συγκρούσεις εναλλάσσονται στο τερέν της μυθιστορηματικής δράσης: τέτοια είναι και η περίπτωση του μυθιστορήματος της Κατερίνας Ανδριανάκη με τον τίτλο Casu consulto – «τυχαία εσκεμμένα» ή, όπως λέγαμε κάποτε, «κατά λάθος εξεπίτηδες».

Με την αντιστροφή των ρόλων του συγγραφέα και του ήρωά του, όπου ο ένας μπαίνει κυριολεκτικά και μεταφορικά στο πετσί του άλλου, η Ανδριανάκη παίζει με την αίσθηση της μεταφοράς και της εξαΰλωσης, με τη διάρρηξη του περιγράμματος της μορφής.

Ένας ήρωας διεκδικεί τα δικαιώματά του – να βγει από τον στερεοτυπικό ρόλο στον οποίο τον περιορίζει ο συγγραφέας του, ένας άντρας που ταλαιπωρείται από μελαγχολική διάθεση και απουσία έμπνευσης. Με την αντιστροφή των ρόλων του συγγραφέα και του ήρωά του, όπου ο ένας μπαίνει κυριολεκτικά και μεταφορικά στο πετσί του άλλου, η Ανδριανάκη παίζει με την αίσθηση της μεταφοράς και της εξαΰλωσης, με τη διάρρηξη του περιγράμματος της μορφής. Συγκροτεί μια θεατρική αναπαράσταση με λειτουργικά σκηνικά και δυναμική πλοκή που στοχεύει σε ένα είδος προσωπικής κάθαρσης του γράφοντος.

Η νοσηρή φαντασία του συγγραφέα μεταλαμπαδεύεται στον ήρωά του ο οποίος σκαρφίζεται μια ολόκληρη πλεκτάνη για να τον παγιδεύσει κι ουσιαστικά να κλέψει τη ζωή του, αντιστρέφοντας τους συνήθεις κανόνες του «παιχνιδιού». Ο αναγνώστης στέκει αρχικά αμήχανος και αργότερα εκστατικός και συγκινημένος μπροστά στις σιωπές ενός κειμένου φαινομενικά «γυμνού», γεμάτου όμως με μικρές εκρήξεις, ενώ γρήγορα αντιλαμβάνεται ότι ουσιαστικά «ατενίζει» το κοιμητήριο στο οποίο αναπαύονται όλοι οι λογοτεχνικοί ήρωες που κάποτε ένιωσαν έστω για λίγο την ανάγκη να εξεγερθούν ενάντια στην καταπίεση του δημιουργού τους.

Η «δομή του συναισθήματος» αναλύεται σε μια αληθοφανή πλοκή με κεντρικές φιγούρες τον ράθυμο, καταθλιπτικό συγγραφέα, και τον επαναστατημένο, αλλά και μνησίκακο ήρωά του, ένα κακόβουλο μέντιουμ, τον Κενέ, και μια εκτυφλωτική γυναίκα, την Εμμανουέλλα, που γίνεται αντικείμενο πόθου και αντιζηλίας ανάμεσα στον ήρωα και τον συγγραφέα.

Η συγγραφέας «αγγίζει» τα δημιουργήματά της με τα απαραίτητα συστατικά που θα τους δώσουν πνοή: χρώμα, ήχο, φαντασία, ευγλωττία, ρυθμό, σύνθεση, ένταση και αγωνία. Το τυχαίο και το εσκεμμένο, σαν δύο κόσμοι, συμπλέκονται σ’ ένα παιχνίδι μυθοπλασίας και πραγματικότητας, αλλά και σ’ ένα παιχνίδι συμπτώσεων που συνθέει το πρόσωπο της μοίρας – θέμα που εμφανώς απασχολεί τη συγγραφέα.

Το μυθιστόρημα, που λειτουργεί και σαν άχρονο σκοτεινό παραμύθι, μεταλλάσσεται μέσα από την σφοδρή αλληλουχία των γεγονότων σε υβριδικό κατασκεύασμα καταλήγοντας σε μια εντυπωσιακή ανατροπή. Ο οξυδερκής ήρωας που περιπλανάται, κάθε άλλο παρά ονειροπόλος, μεταμορφώνεται επιτυχώς σε ένα εφιαλτικό ον που έχει ως στόχο την ταπείνωση του συγγραφέα, την αποκαθήλωσή του από το βάθρο της υπεροψίας και της κυριαρχίας. Συνθέτοντας τελικά μια λογοτεχνική ουτοπία, μέσα στην οποία μυθοπλασία και πραγματικότητα γίνονται δυσδιάκριτες.

* Η ΈΛΣΑ ΚΟΡΝΕΤΗ είναι ποιήτρια.
Τελευταίο της βιβλίο, η ποιητική συλλογή «Αγγελόπτερα» (εκδ. Μελάνι).