
Για το μυθιστόρημα του Αρτούρο Πέρεθ-Ρεβέρτε «Εύα» (μτφρ. Τιτίνα Σπερελάκη, εκδ. Πατάκη).
Της Χριστίνας Μουκούλη
Ισπανία, Μάρτιος του 1937. Η χώρα σπαράσσεται από εμφύλιο. Οι δημοκρατικοί, που κατέχουν την εξουσία, προσπαθούν να σώσουν τον πλούτο της χώρας από τους εθνικιστές του Φράνκο. Ναυλώνουν ένα εμπορικό πλοίο, το Mount Castle με σκοπό να στείλουν στη Ρωσία ένα μέρος από τον αποθηκευμένο χρυσό της Τράπεζας της Ισπανίας για να φυλαχθεί με ασφάλεια μέχρι να τελειώσει ο πόλεμος. Οι εθνικιστές καταβάλλουν κάθε προσπάθεια για να μην ολοκληρωθεί αυτή η ενέργεια. Στέλνουν ένα αντιτορπιλικό και αναγκάζουν το εμπορικό πλοίο να παρεκκλίνει της πορείας του και να αναζητήσει καταφύγιο στην Ταγγέρη, «πόλη υπό διεθνές καθεστώς, ουδέτερο λιμάνι, όπου τίποτα δεν μπορούσαν να κάνουν οι εθνικοί μέχρι να ξαναβγεί το πλοίο στην ανοιχτή θάλασσα. Ένα καταφύγιο που ήταν ταυτόχρονα και φάκα. Μια ποντικοπαγίδα».
Στην Ταγγέρη, λοιπόν, όπου ευδοκιμεί η μαύρη αγορά, όπου πλέκονται συνωμοσίες και παρελαύνουν κατάσκοποι κάθε εθνικότητας και προέλευσης, είναι αγκυροβολημένο το πλοίο των δημοκρατικών, αναζητώντας τον κατάλληλο χρόνο και τον ασφαλέστερο τρόπο για την ολοκλήρωση της αποστολής του. Στην Ταγγέρη φτάνει και ο Λορένθο Φαλκό, με τη δική του ειδική αποστολή. Ο Φαλκό, πρώην λαθρέμπορος όπλων, κατάσκοπος, πράκτορας των υπηρεσιών πληροφοριών, τυχοδιώκτης, αδίστακτος μα ταυτόχρονα και πολύ γοητευτικός, είναι επιφορτισμένος με το καθήκον να πλησιάσει τον καπετάνιο του πλοίου των δημοκρατικών και να τον καταφέρει με οποιονδήποτε τρόπο να παραδώσει τον ισπανικό χρυσό στους εθνικιστές. Η λεπτομέρεια που κάνει τη μεγάλη διαφορά είναι ότι στο Mount Castle επιβαίνει και η Εύα Νερέτβα, Ρωσίδα πράκτορας, τη ζωή της οποίας ο Φαλκό είχε ήδη σώσει μια φορά. Αυτό είχε συμβεί στο προηγούμενο βιβλίο του Ρεβέρτε με τον τίτλο Φαλκό, στο οποίο είναι πάλι πρωταγωνιστής ο ομώνυμος ήρωας.
Μια πράκτορας «με ψυχρότητα σοβιετική, σχεδόν απάνθρωπη». Ταγμένη στις δημοκρατικές ιδέες και αποφασισμένη να πεθάνει για την υπεράσπισή τους.
«Ένας αδίστακτος αλαζόνας, οξύθυμος και φιγουρατζής αλλά παράλληλα πολύ αποτελεσματικός. Για τον Φαλκό ο κόσμος ήταν ένα μέρος απλό, μια φυσική ισορροπία αδρεναλίνης, κινδύνων, αποτυχιών και νικών. Ένας παρατεταμένος και συναρπαστικός καβγάς. Μια σύντομη περιπέτεια ανάμεσα σε δύο αιώνιες νύχτες. Η θεώρηση του κόσμου ήταν γι’ αυτόν απλή ως προς τη μορφή και σύνθετη ως προς τις αιτίες – ένας μηχανισμός ρολογιού φτιαγμένος από αυτόματες αντιδράσεις, ζωτικό εγωισμό, απόλυτο ρεαλισμό, σκοτεινή και μοιρολατρική αίσθηση του χιούμορ και την πνευματική βεβαιότητα ότι ο κόσμος αποτελούσε ένα μέρος εχθρικό, που το διέπουν αμείλικτοι κανόνες και κατοικείται από επικίνδυνα δίποδα, όπου ήταν δυνατό, με θέληση και κάποιες ικανότητες, να είσαι τόσο επικίνδυνος όσο και κάθε άλλος. Όλα αυτά έδιναν στον χαρακτήρα του μια απάνθρωπη αυτοκυριαρχία, μια τεχνική παγερότητα. Ήταν σαν ένα πιστόλι που το έχουν βάλει σε μια παγοκολόνα».
Όμως και οι άνθρωποι σαν τον Φαλκό έχουν την αχίλλειο πτέρνα τους και αυτή ακούει στο όνομα Εύα. Μια πράκτορας «με ψυχρότητα σοβιετική, σχεδόν απάνθρωπη». Ταγμένη στις δημοκρατικές ιδέες και αποφασισμένη να πεθάνει για την υπεράσπισή τους. Μυστικά και ψέματα, συνωμοσίες, κρυφές συναντήσεις, άνθρωποι υπεράνω υποψίας σε καίριες θέσεις, άνθρωποι αναλώσιμοι που αποτελούν τους κρίκους μιας αλυσίδας άλλοτε ατσάλινης κι άλλοτε αδύναμης, μα και άνθρωποι με ακεραιότητα, θάρρος και δύναμη, που υπερασπίζονται τα πιστεύω τους και είναι έτοιμοι να θυσιαστούν γι’ αυτά.
![]() |
Ο Αρτούρο Πέρεθ-Ρεβέρτε είναι Ισπανός συγγραφέας και δημοσιογράφος. Γεννήθηκε στις 25 Νοεμβρίου 1951 στην Καρθαγένη. Σπούδασε δημοσιογραφία και πολιτικές επιστήμες. Εργάστηκε για 21 χρόνια ως πολεμικός ανταποκριτής, αρχικά για το Diario Pueblo και στη συνέχεια για την ισπανική τηλεόραση, κάποιες φορές κινδύνεψε η ζωή του στην προσπάθεια να καλύψει διεθνείς συρράξεις. Έγραψε πολλά μυθιστορήματα και συλλογές άρθρων. Κάποια από τα βιβλία του έχουν μεταφερθεί στον κινηματογράφο. Από το 2003, ο Ρεβέρτε είναι μέλος της Βασιλικής Ακαδημίας της Ισπανίας και από το 2004, επίτιμος διδάκτωρ του Πολυτεχνείου της Καρθαγένης. |
Στις δύσκολες αποστολές, όπου τίποτα δεν είναι αυτό που φαίνεται, τα σύνορα είναι ασαφή και οι προδοσίες σε ημερήσια διάταξη, η αίσθηση του καθήκοντος αντιπαρατίθεται στην αγάπη για το χρήμα, η πίστη σε μια ιδεολογία υπερνικά το ένστικτο της επιβίωσης και ο μόνος τρόπος να τα καταφέρει κανείς, είναι εάν διαθέτει ετοιμότητα, ταχύτητα και αποτελεσματικότητα, χαρακτήρα, ένστικτο και εκπαίδευση. Περιγράφεται η συμπεριφορά του ανθρώπου σε συνθήκες οριακές και ακραίες, «σε στιγμές συμπλοκής, οι οποίες αποκαλύπτουν περισσότερα για την ουσιώδη φύση του ανθρώπινου πλάσματος από αιώνες πολιτισμού, παιδείας και ειρήνης». Η έννοια της πατρίδας, της φιλίας, η εξυπνάδα, το θάρρος, η αφοσίωση στο καθήκον, η δύναμη της ψυχής, η ανάγκη για ειρήνη και ευημερία, ο αγώνας για επιβίωση, το αίμα και ο θάνατος σε πρώτο πλάνο παντού, η επιθυμία που έρχεται απρόσκλητη και «η προσπάθεια απομάκρυνσης της ενοχλητικής –και πολύ επικίνδυνης– παρέμβασης των συναισθημάτων. [...] Υπήρχε ένας παράξενος και δυνατός δεσμός, φτιαγμένος από παλιά συνενοχή, διεστραμμένο σεβασμό για κάτι που ήταν αδύνατο να καθοριστεί. Ένας παράξενος συνδυασμός αναμνήσεων, σεξ, κινδύνου και τρυφερότητας. Η ασυνήθιστη αφοσίωση δύο εχθρών στα πρόθυρα του αλληλοσκοτώματος». Όμως για τον Φαλκό, που έχει το προνόμιο να περνάει από τη ζωή χωρίς να έχει τίποτα να χάσει, όπως και για την Εύα, «η ζωή δεν είναι παρά μια αστική έγνοια, η ευτυχία ένα πρόβλημα κοινωνικής μηχανικής και το παιχνίδι είναι σκοπός, όχι μέσο», στο οποίο συνήθως ευνοούνται οι τολμηροί και οι ριψοκίνδυνοι, αυτοί που είναι προετοιμασμένοι για τα πάντα.
Ο Ρεβέρτε κατέχει καλά την τέχνη της πλοκής, τον βοηθάει σε αυτό η δημοσιογραφία, την οποία υπηρετεί επί σειρά ετών και η έντονη βιβλιοφιλία του. Έχει ταξιδέψει πολύ και έχει εντρυφήσει στην ηρωική ισπανική παράδοση. Βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα και πάνω σ’ αυτά οικοδομεί την πολύπλοκη μυθοπλασία του, με τις ανατροπές και τις παρεκτροπές από τους κανόνες του παιχνιδιού, ενός παιχνιδιού το οποίο έχει μελετήσει εις βάθος και γνωρίζει τα όρια και τις διαστάσεις του. Και είτε περιγράφει τις περιπέτειες του Λορένθο Φαλκό στα δύο μυθιστορήματα που εκείνος πρωταγωνιστεί (Φαλκό και Εύα), είτε εξιστορεί τη ζωή και την ιδιότυπη συμπεριφορά του γκραφιτά Σνάιπερ στην Υπομονή του ελεύθερου σκοπευτή, είτε σκιαγραφεί οποιονδήποτε ήρωα των βιβλίων του, καταφέρνει να σαγηνεύσει τον αναγνώστη και να τον εισάγει σε έναν κόσμο μυστηρίου, έντασης και λατρείας προς την περιπέτεια και τη δράση. Έναν κόσμο σκοτεινό και απρόσιτο, όπου η αδρεναλίνη εκτινάσσεται στα ύψη και το ενδιαφέρον γίνεται αγωνία για την έκβαση των γεγονότων.
* Η ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΜΟΥΚΟΥΛΗ είναι είναι νηπιαγωγός.
Εύα
Αρτούρο Πέρεθ-Ρεβέρτε
Μτφρ. Τιτίνα Σπερελάκη
Πατάκης 2019
Σελ. 448, τιμή εκδότη €18,80