alt

Για το μυθιστόρημα του Τάχα Χουσεΐν «Η προσευχή του αηδονιού» (μτφρ. Πέρσα Κουμούτση, εκδ. Gutenberg).  Στην κεντρική εικόνα: Φωτογραφία από την κινηματογραφική μεταφορά του βιβλίου το 1959 σε σκηνοθεσία Henry Barakat. Στον ρόλο της Άμνα η Faten Hamama.

Της Χριστίνας Μουκούλη

Μια κοινωνία εντελώς έξω από τη δική μας πραγματικότητα, με τους άνδρες να έχουν τον πρώτο λόγο σε όλα και τις γυναίκες να είναι πειθήνια όργανά τους. Μια κοινωνία αυστηρή και αυταρχική, η οποία στερείται της αίσθησης του δικαίου, της ισότητας και της ελευθερίας. Μια κοινωνία οπισθοδρομική, γεμάτη προκαταλήψεις και δεισιδαιμονίες, φόβο, βία και θάνατο. Σε μια τέτοια κοινωνία θα μας μεταφέρει το βιβλίο του Τάχα Χουσεΐν Η προσευχή του αηδονιού (μτφρ. Πέρσα Κουμούτση).

Μια νέα κοπέλα, η Άμνα, μαζί με την αδελφή της και τη μητέρα τους, εγκαταλείπουν το χωριό όπου κατοικούσαν μέχρι τον θάνατο του πατέρα/συζύγου, διωγμένοι από τους συγγενείς τους. Περιπλανιούνται από το ένα χωριό στο άλλο, ψάχνοντας ένα κατάλυμα για να ξεκουραστούν και μια δουλειά για να μπορέσουν να ζήσουν.

Βρισκόμαστε σε μια επαρχιακή περιοχή της Αιγύπτου, στη δεκαετία του 1930. Μια νέα κοπέλα, η Άμνα, μαζί με την αδελφή της και τη μητέρα τους, εγκαταλείπουν το χωριό όπου κατοικούσαν μέχρι τον θάνατο του πατέρα/συζύγου, διωγμένοι από τους συγγενείς τους. Περιπλανιούνται από το ένα χωριό στο άλλο, ψάχνοντας ένα κατάλυμα για να ξεκουραστούν και μια δουλειά για να μπορέσουν να ζήσουν. Ένα τραγικό γεγονός έρχεται να σημαδέψει και να κάνει δυσκολότερη την ήδη δυσβάσταχτη ζωή τους. Ένας επιπόλαιος νέος διαφθείρει την αδελφή της Άμνα, με αποτέλεσμα η νέα κοπέλα να βρει τον θάνατο από χέρι συγγενικού προσώπου, που δεν ανέχεται να παρεκτρέπονται τα κορίτσια της οικογένειας. 

Η Άμνα καταρρέει. Όταν μετά από καιρό συνέρχεται, αποφασίζει να φύγει και μόνη της να πάρει εκδίκηση για τον θάνατο της αδελφής της. Μετά από πολλές δυσκολίες, καταφέρνει να βρει δουλειά και να προσεγγίσει το άτομο το οποίο είχε διαφθείρει την αδελφή της. Καταστρώνει το σχέδιό της κι αρχίζει προσεκτικά την υλοποίησή του. Όμως σπανίως τα πράγματα γίνονται έτσι όπως τα περιμένει ή όπως τα σχεδιάζει κανείς. Έρχεται, λοιπόν, ο έρωτας να ανατρέψει τα σχέδιά της και να της θέσει διλήμματα. Θα παλέψει με τον εαυτό της, με τα φαντάσματα του παρελθόντος, με την αγάπη για έναν άνδρα κοινωνικά ανώτερό της, με την αγάπη για την αδελφή της, την υπόσχεση που της έδωσε και την επιθυμία για συγχώρεση, με έντονα και αντικρουόμενα συναισθήματα. Μοναδική παρηγοριά της, το τραγούδι του αηδονιού, που της κρατάει συντροφιά και της δίνει ελπίδα, την ώρα της μοναξιάς, του πόνου και της απελπισίας.

Από τις πρώτες σελίδες του βιβλίου έχουμε μια προοικονομία για μια, ως ένα βαθμό, θετική τελική έκβαση των γεγονότων, χωρίς αυτό να μειώνει στο ελάχιστο την τραγικότητα αυτών των γεγονότων, τις πρωτόγονες συνθήκες και τις οριακές μεταξύ ζωής και θανάτου καταστάσεις, τις οποίες βιώνει η ηρωίδα και η οικογένειά της.

Θεματικός άξονας του βιβλίου είναι η θέση των γυναικών στην Αίγυπτο του 1930, οι αυστηροί ηθικοί και κοινωνικοί κανόνες που διέπουν τη ζωή τους και η προσπάθειά τους να ανταπεξέλθουν με σθένος, επιμονή και επινοητικότητα στις δυσκολίες και στα ανυπέρβλητα πολλές φορές εμπόδια που προκύπτουν στο διάβα τους.

Παρατηρούμε ότι η αφήγηση γίνεται άλλοτε σε πρώτο πρόσωπο, μέσω της κεντρικής ηρωίδας του βιβλίου, κι άλλοτε σε τρίτο πρόσωπο, από τον παντόπτη αφηγητή. Αυτή η τεχνική, πέραν του ότι προσδίδει μια ιδιαίτερη γοητεία στο κείμενο, φανερώνει τη διάθεση του συγγραφέα να παρουσιάσει τα γεγονότα αμερόληπτα, με σαφήνεια και αντικειμενικότητα, χωρίς να τους στερήσει την έντονη συγκινησιακή φόρτιση και την αμεσότητα. Παράλληλα υποδηλώνει και μια τάση να βοηθήσει την  ηρωίδα να αποστασιοποιηθεί από τα βιώματά της, θέλοντας να μειώσει τον αφόρητο πόνο που της προκαλούν. Η γλώσσα απλή, καθημερινή, με έντονο λυρισμό, κυρίως στα σημεία όπου περιγράφεται η επικοινωνία της ηρωίδας με το αηδόνι που την ακολουθεί παντού με το τραγούδι του.

Θεματικός άξονας του βιβλίου είναι η θέση των γυναικών στην Αίγυπτο του 1930, οι αυστηροί ηθικοί και κοινωνικοί κανόνες που διέπουν τη ζωή τους και η προσπάθειά τους να ανταπεξέλθουν με σθένος, επιμονή και επινοητικότητα στις δυσκολίες και στα ανυπέρβλητα πολλές φορές εμπόδια που προκύπτουν στο διάβα τους. Η γυναίκα της εποχής εκείνης, από την ώρα που γεννιέται, είναι κτήμα του άνδρα της οικογένειας, είτε αυτός λέγεται πατέρας, αδελφός, θείος, είτε αργότερα σύζυγος. Είναι ένα αντικείμενο, το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί ανάλογα με τις διαθέσεις του ιδιοκτήτη του. Έχει να παλέψει αρχικά και κατά κύριο λόγο για την επιβίωσή της και στη συνέχεια για όλα εκείνα τα οποία στις μέρες μας θεωρούνται δεδομένα: δικαιοσύνη, ισότητα, ελευθερία, δικαίωμα στη μόρφωση. Ζει με το όνειρο μιας ήρεμης και άνετης ζωής, κάτι το οποίο πραγματοποιείται σπάνια. Η πάλη όμως κάθε ανθρώπινου πλάσματος για την επιβίωση, η έμφυτη ανάγκη του να τα καταφέρει, ατσαλώνει τη θέλησή του και το κάνει ανθεκτικό, ευρηματικό και παράτολμο.

alt
Ο Τάχα Χουσεΐν έχει γράψει πάνω απο 60 βιβλία και 1300
άρθρα. Επίσης, έχει μεταφράσει, Πλάτωνα, Σοφοκλή,
Ρακίνα και André Gide.


Ο συγγραφέας

Ο Τάχα Χουσεΐν (1889-1973), ήταν Αιγύπτιος λογοτέχνης και, όπως αναφέρει και η Πέρσα Κουμούτση στο προλογικό σημείωμα του βιβλίου, «υπήρξε μια πολυσύνθετη προσωπικότητα που ενέπνευσε πολλούς συγγραφείς και θεωρείται θεμελιωτής του σύγχρονου αιγυπτιακού μυθιστορήματος και πατέρας του μοντερνισμού». Είναι, δηλαδή, ο πνευματικός πατέρας των σύγχρονων αραβόφωνων λογοτεχνών.

Ο Τάχα Χουσεΐν γεννήθηκε σε ένα χωριό της Αιγύπτου και έμεινε τυφλός από την ηλικία των δύο ετών. Όμως ούτε η απώλεια της όρασης, ούτε η οικονομική κατάσταση της οικογένειάς του μπόρεσαν να εμποδίσουν την έντονη επιθυμία του να σπουδάσει. Φοίτησε στη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου του Αλ Άζχαρ του Καΐρου, το οποίο είναι το αρχαιότερο πανεπιστήμιο του κόσμου και συνέχισε με ένα διδακτορικό από το Πανεπιστήμιο της Σορβόννης στη Γαλλία. Το 1919 κατέλαβε την έδρα της Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Καΐρου. Μελέτησε τα έργα της κλασικής αρχαιότητας, της αραβικής φιλολογίας και της νεότερης ευρωπαϊκής λογοτεχνίας. Διετέλεσε Υπουργός Παιδείας της κυβέρνησης Νάσερ και μέσα από αυτή του την ιδιότητα, έκανε ριζοσπαστικές αλλαγές στο εκπαιδευτικό σύστημα της Αιγύπτου, καθώς εισήγαγε τη δωρεάν και υποχρεωτική στοιχειώδη εκπαίδευση και για τα κορίτσια. Προσπάθησε με κάθε τρόπο να καταπολεμήσει τον αναλφαβητισμό και κάθε μορφής ανισότητα. Προτάθηκε δεκατέσσερις φορές για Νόμπελ λογοτεχνίας. 

Ήταν υπέρμαχος της Αναγέννησης (Νahda), σε επίπεδο γραμμάτων και τεχνών και παρότρυνε τους Άραβες ανθρώπους του πνεύματος να έρθουν σε επαφή με τα ευρωπαϊκά λογοτεχνικά ρεύματα, έτσι ώστε η χώρα του να εκσυγχρονιστεί και να συμβαδίσει με τις τάσεις της εποχής.

Λάτρης της ελληνικής παιδείας, ίδρυσε την πρώτη σχολή ελληνικών σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Καΐρου, μετέφρασε έργα του Πλάτωνα στα αραβικά και κατέβαλλε κάθε δυνατή προσπάθεια για την ανάπτυξη πνευματικών σχέσεων μεταξύ της Αιγύπτου και της Ελλάδας. Ήταν υπέρμαχος της Αναγέννησης (Νahda), σε επίπεδο γραμμάτων και τεχνών και παρότρυνε τους Άραβες ανθρώπους του πνεύματος να έρθουν σε επαφή με τα ευρωπαϊκά λογοτεχνικά ρεύματα, έτσι ώστε η χώρα του να εκσυγχρονιστεί και να συμβαδίσει με τις τάσεις της εποχής. Υπήρξε πολυγραφότατος. Εκπόνησε πολλές μελέτες για την προϊσλαμική ποίηση, αρκετά μυθιστορήματα, Ο γραμματισμένος, Το δέντρο της αθλιότητας, Στο περιθώριο στη Σίρα κ.ά. καθώς και ένα αυτοβιογραφικό έργο τριών τόμων με τίτλο Ημέρες, το οποίο θεωρείται ως ένα από τα ωραιότερα μυθιστορήματα της αιγυπτιακής λογοτεχνίας. 

Η Προσευχή του αηδονιού γράφτηκε το 1934 και είναι ένα πολύ δημοφιλές έργο. Η μεταφράστρια του βιβλίου, στο προλογικό σημείωμα που το συνοδεύει, αναφέρει ανάμεσα σε άλλα πολύ ενδιαφέροντα σχόλια: «Είναι μια ιστορία για την κοινωνική διαστρωμάτωση της Αιγύπτου, που στα χρόνια του Χουσεΐν ήταν ακόμα πολύ έντονη, αλλά και μια εξαιρετικά γοητευτική ιστορία για την αγάπη και τη συγχώρεση, με προεκτάσεις που αγγίζουν πολλά ηθικά ζητήματα: την αφοσίωση, το αίσθημα της επιβίωσης, το κεφαλαιώδες ζήτημα της δικαιοσύνης, καθώς και εκείνο της αυτεξουσιότητας των γυναικών, της χειραφέτησής τους και της ελευθερίας τους».

* Η ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΜΟΥΚΟΥΛΗ είναι είναι εκπαιδευτικός.


altΗ προσευχή του αηδονιού
Τάχα Χουσεΐν
Μτφρ. Πέρσα Κουμούτση
Gutenberg 2019
Σελ. 208, τιμή εκδότη €13,00

alt

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Μπαουμγκάρτνερ» του Πολ Όστερ (κριτική) – Tο κύκνειο άσμα ενός σπουδαίου δημιουργού

«Μπαουμγκάρτνερ» του Πολ Όστερ (κριτική) – Tο κύκνειο άσμα ενός σπουδαίου δημιουργού

Για το κύκνειο άσμα του Πολ Όστερ [Paul Auster] «Μπαουμγκάρτνερ» (μτφρ. Ιωάννα Ηλιάδη, εκδ. Μεταίχμιο).

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

Πανθομολογούμενα, ακόμα και οι σημαντικότεροι συγγραφείς προσεγγίζοντας το τέλος της ζωής τους σταδιακά χάνουν την αρχικ...

«Η αληθινή ζωή του Σεμπάστιαν Νάιτ» του Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ (κριτική)

«Η αληθινή ζωή του Σεμπάστιαν Νάιτ» του Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ (κριτική)

Για το μυθιστόρημα του Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ [Vladimir Nabokov] «Η αληθινή ζωή του Σεμπάστιαν Νάιτ» (μτφρ. Ανδρέας Αποστολίδης, εκδ. Άγρα).

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

«Ήταν η ηχώ μιας πιθανής αλήθειας, μια επίκαιρη υ...

«Το μαύρο σύννεφο» του Φρεντ Χόιλ (κριτική) – Όταν ένας κορυφαίος φυσικός γράφει επιστημονική φαντασία

«Το μαύρο σύννεφο» του Φρεντ Χόιλ (κριτική) – Όταν ένας κορυφαίος φυσικός γράφει επιστημονική φαντασία

Για το μυθιστόρημα του Φρεντ Χόιλ [Fred Hoyle] «Το μαύρο σύννεφο» (μτφρ. Θοδωρής Πιερράτος, επίμετρο Richard Dawkins, φιλολογική επιμέλεια Τραϊανός Μάνος, εκδ. Ροπή).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Στις μέρες μας ο κίνδυνος μιας...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ένας απέραντος κόσμος» του βραβευμένου με Πούλιτζερ Εντ Γιόνγκ (κριτική) – «Αυτός ο κόσμος, ο μικρός, ο μέγας»

«Ένας απέραντος κόσμος» του βραβευμένου με Πούλιτζερ Εντ Γιόνγκ (κριτική) – «Αυτός ο κόσμος, ο μικρός, ο μέγας»

Για το βιβλίο του Εντ Γιόνγκ [Ed Yong] «Ένας απέραντος κόσμος» (μτφρ. Αλέξης Καλοφωλιάς, εκδ. Πεδίο), «ένα μεγάλο δώρο που μπορούμε να κάνουμε στον εαυτό μας, στην προσπάθεια να αξιολογήσουμε ορθότερα την παρουσία μας σε τούτο τον πλανήτη». 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος...

Δημήτρης Καραγιάννης: «Το κακό δεν έχει οντότητα, αναφύεται εκεί που απουσιάζει το φως της ζωής»

Δημήτρης Καραγιάννης: «Το κακό δεν έχει οντότητα, αναφύεται εκεί που απουσιάζει το φως της ζωής»

Με αφορμή το βιβλίο του, «Κρυμμένη ψυχική ομορφιά» (εκδ. Αρμός), ο Δημήτρης Καραγιάννης, παιδοψυχίατρος-ψυχοθεραπευτής, μιλά για τη συστημική ψυχοθεραπεία, το κακό, τα ένστικτα και τις ενορμήσεις, και λέει ότι  «η καλοσύνη μπορεί στην αυθεντική έκφρασή της να αποτελεί έκφραση της ψυχικής ομορφιάς».  ...

«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το θεατρικό έργο του Βασίλη Κατσικονούρη «Γκουντ λακ», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

(Στο μπαρ του Μότζο. Ο ΜΗΤΣ με τον ΑΛΚΗ σ’ ένα τραπέζι. Ο ΜΗΤΣ έχ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το θεατρικό έργο του Βασίλη Κατσικονούρη «Γκουντ λακ», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

(Στο μπαρ του Μότζο. Ο ΜΗΤΣ με τον ΑΛΚΗ σ’ ένα τραπέζι. Ο ΜΗΤΣ έχ...

«Το παιδί και το κρι κρι» της Βάννας Κατσαρού (προδημοσίευση)

«Το παιδί και το κρι κρι» της Βάννας Κατσαρού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Βάννας Κατσαρού «Το παιδί και το κρι κρι», σε εικονογράφηση της Μαίης Σταθοπούλου, το οποίο κυκλοφορεί στις 6 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Λίγα λόγια για...

«Σου γράφω από την κοιλιά του κτήνους» του Μίνου Ευσταθιάδη (προδημοσίευση)

«Σου γράφω από την κοιλιά του κτήνους» του Μίνου Ευσταθιάδη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Μίνου Ευσταθιάδη «Σου γράφω από την κοιλιά του κτήνους», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 5 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΑ ΤΥΜΠΑΝΑ

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

  «Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες συγγραφείς και μεταφραστές γράφουν για το μυθιστόρημα που τους αποκάλυψε τη Χώρα

«Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες συγγραφείς και μεταφραστές γράφουν για το μυθιστόρημα που τους αποκάλυψε τη Χώρα

«Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες και Ελληνίδες συγγραφείς και μεταφραστές μας αποκαλύπτουν το μυθιστόρημα που τους μύησε στην αχανή χώρα. Οι επιλογές τους κυμαίνονται από εφηβικά αναγνώσματα μέχρι ένα πολύ επίκαιρο (και μη λογοτεχνικό) βιβλί...

Κατασκοπικά μυθιστορήματα: Οι πρωτοπόροι, οι συνεχιστές, οι κορυφαίοι – Ένας συνοπτικός οδηγός με τα καλύτερα του τότε και του σήμερα

Κατασκοπικά μυθιστορήματα: Οι πρωτοπόροι, οι συνεχιστές, οι κορυφαίοι – Ένας συνοπτικός οδηγός με τα καλύτερα του τότε και του σήμερα

Επιλογή από τα καλύτερα κατασκοπευτικά μυθιστορήματα που έχουν κυκλοφορήσει τελευταία, συν λίγα παλαιότερα, από τα κορυφαία του είδους. Ταυτόχρονα, μια ευσύνοπτη μα πλήρης παρουσίαση της ιστορίας του είδους, μαζί με έναν αναστοχασμό πάνω στα όρια και τις συντεταγμένες του.

Γράφει η Χίλντα Παπαδημητρί...

Τι διαβάζουμε τώρα; 25 βιβλία λογοτεχνίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ή… μόλις

Τι διαβάζουμε τώρα; 25 βιβλία λογοτεχνίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ή… μόλις

Ο Οκτώβριος οδεύει προς το τέλος του, οι εκδότες έχουν ήδη βγάλει, ή βγάζουν αυτές τις μέρες, σημαντικά βιβλία που θα διαβαστούν και θα συζητηθούν τους μήνες που έρχονται. Επιλέξαμε ορισμένα από αυτά, ελληνικής και ξένης πεζογραφίας, κυρίως. Θα ακολουθήσουν, το επόμενο διάστημα, πολλά περισσότερα. 

Γράφ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

15 Δεκεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2023

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα, ποιήματα: Επιλογή 100 βιβλίων, ελληνικών και μεταφρασμένων, από τη βιβλιοπαραγωγή του 2023. Επιλογή: Συντακτική ομάδα της Book

ΦΑΚΕΛΟΙ