bees

Για το μυθιστόρημα της Maja Lunde «Η ιστορία των μελισσών» (μτφρ. Σωτήρης Σουλιώτης, εκδ. Κλειδάριθμος).

Του Μιχάλη Πιτένη

Πολλά απ’ όσα υπάρχουν στη ζωή μας θεωρούμε ότι θα υπάρχουν για πάντα. Και μετά από μας. Πως τίποτα δεν μπορεί να αμφισβητήσει την ύπαρξή τους, να την τερματίσει. Για κάποια απ’ αυτά ξέρουμε ακριβώς τι κάνουν, σε τι χρησιμεύουν, αλλά πολλοί από μας ίσως να μη συνειδητοποιούμε την πραγματική τους αξία και το ότι μπορεί να είναι σημαντικοί κρίκοι για την ίδια τη ζωή. Πάρτε, για παράδειγμα, μια μέλισσα. Με πόση ευκολία τις σκοτώνουμε τρέμοντας το επώδυνο –και για όσους έχουν αλλεργία πολύ επικίνδυνο– τσίμπημά της; Γιατί όχι; Υπάρχουν τόσες πολλές. Εκατομμύρια, δισεκατομμύρια… Παντού. Και από πάντα; Ναι, από πάντα, αλλά για πάντα;

Για λόγους που δεν έχουν εξηγηθεί επαρκώς οι μέλισσες εγκαταλείπουν τις κυψέλες τους και εξαφανίζονται, αφήνοντας πίσω τις Βασίλισσες, τα νεογνά τους, λίγες μέλισσες νοσοκόμους και πολλή τροφή.

Εδώ σταματάμε. Ο κίνδυνος να εξαφανιστούν οι μέλισσες είναι πια υπαρκτός και όχι επειδή όλοι όσοι ζούμε σ’ αυτόν τον πλανήτη θα ξυπνήσουμε ένα πρωί και θα τις πάρουμε στο κυνήγι εξολοθρεύοντάς τες. Για την ακρίβεια το έχουμε δρομολογήσει ήδη, με όλα αυτά τα χημικά που χρησιμοποιούμε για να αυξήσουμε και να προστατεύσουμε τις καλλιέργειες που μας τρέφουν. Τις καλλιέργειες που υπάρχουν επειδή πολλές απ’ αυτές τις γονιμοποιούν με την καθημερινή τους δράση οι μέλισσες! Σας φαίνεται οξύμωρο; Κι όμως, δεν είναι.

Οι μέλισσες μπορεί να εξαφανιστούν. Δεν πρόκειται για ρητορικό σχήμα. Μια απλή υπόθεση εργασίας. Συνέβη ήδη σε κάποιες περιοχές πριν από δώδεκα δεκατρία χρόνια και ονομάστηκε από τους επιστήμονες «Διαταραχή Κατάρρευσης Αποικίας» (Colony Collapse Disorder – CCD). Για λόγους που δεν έχουν εξηγηθεί επαρκώς οι μέλισσες εγκαταλείπουν τις κυψέλες τους και εξαφανίζονται, αφήνοντας πίσω τις Βασίλισσες, τα νεογνά τους, λίγες μέλισσες νοσοκόμους και πολλή τροφή. Τις αφήνουν, δηλαδή, να πεθάνουν. Με τη φυγή των μελισσών δεν δημιουργείται απλώς ένα κενό. Σπάει η αλυσίδα της ζωής στον πλανήτη, αφαιρείται ένας κρίσιμος κρίκος. Και μπορεί πολλοί να υποστηρίζουν ότι η φύση φροντίζει πάντα να καλύπτει τα κενά, αλλά πόσα κενά πια να καλύψει απ’ τα τόσα που δημιούργησαν και θα δημιουργήσουν οι δραστηριότητες των ανθρώπων;

Ομολογώ πως ξεκίνησα να διαβάζω το βιβλίο της Νορβηγίδας Μάγια Λούντε αμέριμνος και ανυποψίαστος. Το έκλεισα νιώθοντας σαν να ’χα δεχτεί γροθιά στο στομάχι. Μέσα από τις τρεις ιστορίες του βιβλίου –που τρέχουν παράλληλα και, ενώ φαίνεται να μην έχουν καμιά σχέση μεταξύ τους, στην πραγματικότητα τις συνδέουν ορισμένα κοινά στοιχεία–, είδα να ξετυλίγεται η απληστία του ανθρώπου, η έγνοια του μόνο για τη δική του επιβίωση και ένα εφιαλτικό σενάριο για το μέλλον που όμως δεν μοιάζει καθόλου εξωπραγματικό και παράλογο.

Τρεις διαφορετικοί άνθρωποι, τρεις διαφορετικές εποχές, που, ουσιαστικά, η μια διαδέχεται την άλλη, με τον κόσμο όμως να κάνει βήματα προς τα πίσω, να μετρά σοβαρές απώλειες.

Οι ήρωες της Λούντε, η Κινέζα Τάο που ζει το 2098 στην Περιφέρεια 242 στο Σιρόγκ του Σετσουάν της Κίνας, ο Άγγλος Γουίλιαμ που τον συναντάμε το 1852 στο Μέριβιλ του Χερτφορντσάιντ της Αγγλίας και ο Αμερικανός Τζορτζ που τον βρίσκουμε το 2007 στο Ότομ Χιλ του Οχάιο των ΗΠΑ, φαίνεται αμέσως πως έχουν δύο κοινά στοιχεία. Το πρώτο είναι οι μέλισσες. Ο Γουίλιαμ προσπαθεί να κατασκευάσει την καλύτερη δυνατή κυψέλη φιλοδοξώντας να φέρει την επανάσταση στην μελισσοκομία, ο Τζορτζ πασχίζει να διασώσει τις δικές του μέλισσες από την «Διαταραχή Κατάρρευσης Αποικίας» και η Τάο αντικαθιστά τις εξαφανισμένες από χρόνια μέλισσες δουλεύοντας μαζί με εκατομμύρια άλλους εργάτες στην επικονίαση των δένδρων και των φυτών στην πατρίδα της. Η δίψα του ανθρώπου για κάτι καινούργιο, πιο αποδοτικό, η πάλη του να διατηρήσει τα κεκτημένα, ο αγώνας να αντικαταστήσει ο ίδιος έναν απ’ τους χαμένους βασικούς κρίκους της ζωής. Τρεις διαφορετικοί άνθρωποι, τρεις διαφορετικές εποχές, που, ουσιαστικά, η μια διαδέχεται την άλλη, με τον κόσμο όμως να κάνει βήματα προς τα πίσω, να μετρά σοβαρές απώλειες.

alt
Διαβάστε τη συνέντευξη της Maja Lunde στην Ελένη
Κορόβηλα, από την πρόσφατη επίσκεψη της Νορβηγίδας
συγγραφέως στην Αθήνα: «Υπάρχουν τόσες εκδοχές
ενός βιβλίου όσες
και οι αναγνώστες του»



Το δεύτερο κοινό στοιχείο είναι ότι οι τρεις ήρωες έχουν από έναν γιο, προς τον οποίο τρέφουν μεγάλη αδυναμία. Έναν γιο που ενσαρκώνει την επιθυμία και την ελπίδα τους για συνέχεια. Αυτόν που βλέπουν ως τον δικό τους κηφήνα. Όχι με τη γνωστή, παρεξηγημένη, έννοια, αλλά με την έννοια και την αξία που του αποδίδουν όσοι ασχολούνται με τη μελισσοκομία. Της αρσενικής μέλισσας, δηλαδή, που χωρίς αυτή και το γονιμοποιητικό της έργο δεν θα υπήρχε μελίσσι, δεν θα υπήρχε συνέχεια. Ένα στοιχείο ισχυρού συμβολισμού που εύστοχα επέλεξε η συγγραφέας συνδέοντας έτσι τις κοινωνίες των ανθρώπων μ’ αυτές των μελισσών.

Είναι ένα καμπανάκι, ένα σήμα κινδύνου που στέλνει ένας άνθρωπος ευαισθητοποιημένος σχετικά με την προστασία του περιβάλλοντος.

Η Ιστορία των μελισσών δεν είναι, τελικά, η ιστορία αυτών των τόσων χρήσιμων και σημαντικών εντόμων. Ουσιαστικά πρόκειται για την ίδια την ιστορία των ανθρώπων. Δεν είναι ένα διδακτικό βιβλίο και είναι ξεκάθαρη η πρόθεση της συγγραφέα πως δεν θέλει να μας κουνήσει το δάχτυλο μέσα από τις σελίδες του και να μας μαλώσει για τα ατοπήματά μας. Είναι ένα καμπανάκι, ένα σήμα κινδύνου που στέλνει ένας άνθρωπος ευαισθητοποιημένος σχετικά με την προστασία του περιβάλλοντος. Ένας άνθρωπος που ανησύχησε σοβαρά με ένα γεγονός που για τους περισσότερους από μας πέρασε απαρατήρητο, τη «Διαταραχή Κατάρρευσης Αποικίας», εντρύφησε και ασχολήθηκε πάρα πολύ με το θέμα και κατέληξε σ’ ένα κείμενο που είναι αδύνατον να μην σε προβληματίσει, να μην σε ανησυχήσει.

Η συγγραφέας, λοιπόν, εκφράζει την αγωνία της, αλλά μας δίνει και την απαραίτητη νότα αισιοδοξίας, καθώς στο έργο της οι μέλισσες επιστρέφουν. Και γι’ αυτό γράφει: «Ο ήχος αυτός ήταν αλλιώτικος απ’ οτιδήποτε είχα ακούσει ως τότε. Οι μέλισσες μπαινόβγαιναν στην κυψέλη. Έφερναν μαζί τους νέκταρ και γύρη, τροφές για τον γόνο, αλλά όχι μόνο για τις λίγες δικές τους προνύμφες. Κάθε μέλισσα δούλευε για όλη την οικογένεια, για όλους, για τον οργανισμό που αποτελούσαν όλες μαζί». Τι γίνεται όμως στην πραγματική ζωή; Αν κάποτε φύγουν στ’ αλήθεια, θα επιστρέψουν ποτέ;

* Ο ΜΙΧΑΛΗΣ ΠΙΤΕΝΗΣ είναι συγγραφέας. 
Τελευταίο του βιβλίο, το μυθιστόρημα «Μετέωρη γυναίκα» (εκδ. Διάπλαση).


altΗ ιστορία των μελισσών
Maja Lunde
Μτφρ. Σωτήρης Σουλιώτης
Κλειδάριθμος 2019
Σελ. 496, τιμή εκδότη €17,70

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΜΑΓΙΑ ΛΟΥΝΤΕ

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Τα μάτια τους κοιτούσαν τον θεό» της Ζόρα Νιλ Χέρστον (κριτική) – Ένα «τραγουδιστό» μυθιστόρημα για την ιστορία της μαύρης κοινότητας

«Τα μάτια τους κοιτούσαν τον θεό» της Ζόρα Νιλ Χέρστον (κριτική) – Ένα «τραγουδιστό» μυθιστόρημα για την ιστορία της μαύρης κοινότητας

Για το μυθιστόρημα της Ζόρα Νιλ Χέρστον [Zora Neale Hurston] «Τα μάτια τους κοιτούσαν τον θεό» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά, εκδ. Αίολος). Κεντρική εικόνα: © Jessica Felicio (Unsplash).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Εμφα...

«Το τενεκεδένιο ταμπούρλο» του Γκύντερ Γκρας (κριτική) – Ο ναζισμός και ο νάνος

«Το τενεκεδένιο ταμπούρλο» του Γκύντερ Γκρας (κριτική) – Ο ναζισμός και ο νάνος

Για το μυθιστόρημα του Γκύντερ Γκρας [Günter Grass 1927-2015] «Το τενεκεδένιο ταμπούρλο» [μτφρ. Τούλα Σιέτη, εκδ. Πατάκη].

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Οι «κακές» γλώσσες λένε ότι ο Γερμανός συγγραφέας πήρε το Βραβείο Νόμπελ το 1999 μόνο και μ...

«Β.» του Στηβ Σεμ-Σάντμπεργκ (κριτική) – Η προέλευση του κακού

«Β.» του Στηβ Σεμ-Σάντμπεργκ (κριτική) – Η προέλευση του κακού

Για το μυθιστόρημα του Στηβ Σεμ-Σάντμπεργκ (Steve Sem-Sandberg) «Β.» (μτφρ. Γιώργος Μαθόπουλος, εκδ. Αλεξάνδρεια). Στην κεντρική εικόνα, σκηνή από τη βασισμένη στο θεατρικό έργο του Γκέοργκ Μπύχνερ ταινία «Woyzeck» (1979).

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«2071» του Ντάνκαν ΜακΜίλλαν, σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη, στο θέατρο Σταθμός (κριτική) – Κάνοντας τα μηνύματα του πλανήτη προσωπική υπόθεση

«2071» του Ντάνκαν ΜακΜίλλαν, σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη, στο θέατρο Σταθμός (κριτική) – Κάνοντας τα μηνύματα του πλανήτη προσωπική υπόθεση

Το «2071» του Ντάνκαν ΜακΜίλλαν [Duncan Macmillan] παρουσιάζεται στο θέατρο Σταθμός σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη. Φωτογραφίες: © Σπύρος Περδίου.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Το 2071, η σημαντική διάλεξη του...

«Elon Musk: Η επίσημη βιογραφία» του Γουόλτερ Άιζακσον (κριτική) – Μια αμφιλεγόμενη φυσιογνωμία

«Elon Musk: Η επίσημη βιογραφία» του Γουόλτερ Άιζακσον (κριτική) – Μια αμφιλεγόμενη φυσιογνωμία

Για το βιβλίο του Γουόλτερ Άιζακσον [Walter Isaacson] «Elon Musk: Η επίσημη βιογραφία» (μτφρ. Γιώργος Μαραγκός, εκδ. Κλειδάριθμος).

Γράφει ο  Διονύσης Μαρίνος

Πριν από λίγες ημέρες ο ...

Το ζοφερό «Σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά, στη Στέγη (κριτική)

Το ζοφερό «Σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά, στη Στέγη (κριτική)

Ο Δημήτρης Καραντζάς σε συνεργασία με την Γκέλυ Καλαμπάκα, έγραψε και σκηνοθέτησε «Το Σπίτι», την πρώτη του παράσταση έπειτα από δώδεκα χρόνια, ύστερα από ανάθεση της Στέγης για τη δημιουργία ενός πρωτότυπου έργου. «Το Σπίτι» παρουσιάζεται στη Μικρή Σκηνή της Στέγης Τετάρτη - Κυριακή μέχρι και τις 19 Νοεμβρίου. Φωτο...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ο μάγος» του Κολμ Τόιμπιν (προδημοσίευση)

«Ο μάγος» του Κολμ Τόιμπιν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευσητο από το μυθιστόρημα του Κολμ Τόιμπιν [Colm Tóibín] «Ο μάγος» (μτφρ. Αθηνά Δημητριάδου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 9 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Ίκαρος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Λίμπεκ, 1892

Η ορχήστρα έπαιζε το Πρ...

«Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» του Σον Μπίθελ (προδημοσίευση)

«Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» του Σον Μπίθελ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Σον Μπίθελ [Shaun Bythell] «Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» (μτφρ. Μαριάννα Καλέμη) το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 18 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Key Books.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Τύπος τρία

ΕΙΔΟΣ: PARENTE...

«Οδός Ευτυχίδου» της Χρύσας Φάντη (προδημοσίευση)

«Οδός Ευτυχίδου» της Χρύσας Φάντη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Χρύσας Φάντη «Οδός Ευτυχίδου», το οποίο κυκλοφορεί τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Σμίλη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Πέτρο;»
«Εμένα φωνάζεις, γιαγιά;»
«Εσένα, γιε μου. Πάμε να δούμε τη θ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Τέσσερα πρόσφατα αστυνομικά μυθιστορήματα ανανεώνουν τις γνωστές υποκατηγορίες της αστυνομικής λογοτεχνίας. «Η σκοτεινή μούσα» του Άρμιν Έρι, «Ο κώδικας του θησαυρού» της Τζάνις Χάλετ, «Θάνατος ενός ταξιδιώτη» του Ντιντιέ Φασέν και «Η στρατηγική του πεκινουά» του Αλέξις Ραβέλο.

Γράφει η Χίλ...

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

22 Σεπτεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ. Επιμέλεια: Κώστας Αγορα

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ