bees

Για το μυθιστόρημα της Maja Lunde «Η ιστορία των μελισσών» (μτφρ. Σωτήρης Σουλιώτης, εκδ. Κλειδάριθμος).

Του Μιχάλη Πιτένη

Πολλά απ’ όσα υπάρχουν στη ζωή μας θεωρούμε ότι θα υπάρχουν για πάντα. Και μετά από μας. Πως τίποτα δεν μπορεί να αμφισβητήσει την ύπαρξή τους, να την τερματίσει. Για κάποια απ’ αυτά ξέρουμε ακριβώς τι κάνουν, σε τι χρησιμεύουν, αλλά πολλοί από μας ίσως να μη συνειδητοποιούμε την πραγματική τους αξία και το ότι μπορεί να είναι σημαντικοί κρίκοι για την ίδια τη ζωή. Πάρτε, για παράδειγμα, μια μέλισσα. Με πόση ευκολία τις σκοτώνουμε τρέμοντας το επώδυνο –και για όσους έχουν αλλεργία πολύ επικίνδυνο– τσίμπημά της; Γιατί όχι; Υπάρχουν τόσες πολλές. Εκατομμύρια, δισεκατομμύρια… Παντού. Και από πάντα; Ναι, από πάντα, αλλά για πάντα;

Για λόγους που δεν έχουν εξηγηθεί επαρκώς οι μέλισσες εγκαταλείπουν τις κυψέλες τους και εξαφανίζονται, αφήνοντας πίσω τις Βασίλισσες, τα νεογνά τους, λίγες μέλισσες νοσοκόμους και πολλή τροφή.

Εδώ σταματάμε. Ο κίνδυνος να εξαφανιστούν οι μέλισσες είναι πια υπαρκτός και όχι επειδή όλοι όσοι ζούμε σ’ αυτόν τον πλανήτη θα ξυπνήσουμε ένα πρωί και θα τις πάρουμε στο κυνήγι εξολοθρεύοντάς τες. Για την ακρίβεια το έχουμε δρομολογήσει ήδη, με όλα αυτά τα χημικά που χρησιμοποιούμε για να αυξήσουμε και να προστατεύσουμε τις καλλιέργειες που μας τρέφουν. Τις καλλιέργειες που υπάρχουν επειδή πολλές απ’ αυτές τις γονιμοποιούν με την καθημερινή τους δράση οι μέλισσες! Σας φαίνεται οξύμωρο; Κι όμως, δεν είναι.

Οι μέλισσες μπορεί να εξαφανιστούν. Δεν πρόκειται για ρητορικό σχήμα. Μια απλή υπόθεση εργασίας. Συνέβη ήδη σε κάποιες περιοχές πριν από δώδεκα δεκατρία χρόνια και ονομάστηκε από τους επιστήμονες «Διαταραχή Κατάρρευσης Αποικίας» (Colony Collapse Disorder – CCD). Για λόγους που δεν έχουν εξηγηθεί επαρκώς οι μέλισσες εγκαταλείπουν τις κυψέλες τους και εξαφανίζονται, αφήνοντας πίσω τις Βασίλισσες, τα νεογνά τους, λίγες μέλισσες νοσοκόμους και πολλή τροφή. Τις αφήνουν, δηλαδή, να πεθάνουν. Με τη φυγή των μελισσών δεν δημιουργείται απλώς ένα κενό. Σπάει η αλυσίδα της ζωής στον πλανήτη, αφαιρείται ένας κρίσιμος κρίκος. Και μπορεί πολλοί να υποστηρίζουν ότι η φύση φροντίζει πάντα να καλύπτει τα κενά, αλλά πόσα κενά πια να καλύψει απ’ τα τόσα που δημιούργησαν και θα δημιουργήσουν οι δραστηριότητες των ανθρώπων;

Ομολογώ πως ξεκίνησα να διαβάζω το βιβλίο της Νορβηγίδας Μάγια Λούντε αμέριμνος και ανυποψίαστος. Το έκλεισα νιώθοντας σαν να ’χα δεχτεί γροθιά στο στομάχι. Μέσα από τις τρεις ιστορίες του βιβλίου –που τρέχουν παράλληλα και, ενώ φαίνεται να μην έχουν καμιά σχέση μεταξύ τους, στην πραγματικότητα τις συνδέουν ορισμένα κοινά στοιχεία–, είδα να ξετυλίγεται η απληστία του ανθρώπου, η έγνοια του μόνο για τη δική του επιβίωση και ένα εφιαλτικό σενάριο για το μέλλον που όμως δεν μοιάζει καθόλου εξωπραγματικό και παράλογο.

Τρεις διαφορετικοί άνθρωποι, τρεις διαφορετικές εποχές, που, ουσιαστικά, η μια διαδέχεται την άλλη, με τον κόσμο όμως να κάνει βήματα προς τα πίσω, να μετρά σοβαρές απώλειες.

Οι ήρωες της Λούντε, η Κινέζα Τάο που ζει το 2098 στην Περιφέρεια 242 στο Σιρόγκ του Σετσουάν της Κίνας, ο Άγγλος Γουίλιαμ που τον συναντάμε το 1852 στο Μέριβιλ του Χερτφορντσάιντ της Αγγλίας και ο Αμερικανός Τζορτζ που τον βρίσκουμε το 2007 στο Ότομ Χιλ του Οχάιο των ΗΠΑ, φαίνεται αμέσως πως έχουν δύο κοινά στοιχεία. Το πρώτο είναι οι μέλισσες. Ο Γουίλιαμ προσπαθεί να κατασκευάσει την καλύτερη δυνατή κυψέλη φιλοδοξώντας να φέρει την επανάσταση στην μελισσοκομία, ο Τζορτζ πασχίζει να διασώσει τις δικές του μέλισσες από την «Διαταραχή Κατάρρευσης Αποικίας» και η Τάο αντικαθιστά τις εξαφανισμένες από χρόνια μέλισσες δουλεύοντας μαζί με εκατομμύρια άλλους εργάτες στην επικονίαση των δένδρων και των φυτών στην πατρίδα της. Η δίψα του ανθρώπου για κάτι καινούργιο, πιο αποδοτικό, η πάλη του να διατηρήσει τα κεκτημένα, ο αγώνας να αντικαταστήσει ο ίδιος έναν απ’ τους χαμένους βασικούς κρίκους της ζωής. Τρεις διαφορετικοί άνθρωποι, τρεις διαφορετικές εποχές, που, ουσιαστικά, η μια διαδέχεται την άλλη, με τον κόσμο όμως να κάνει βήματα προς τα πίσω, να μετρά σοβαρές απώλειες.

alt
Διαβάστε τη συνέντευξη της Maja Lunde στην Ελένη
Κορόβηλα, από την πρόσφατη επίσκεψη της Νορβηγίδας
συγγραφέως στην Αθήνα: «Υπάρχουν τόσες εκδοχές
ενός βιβλίου όσες
και οι αναγνώστες του»



Το δεύτερο κοινό στοιχείο είναι ότι οι τρεις ήρωες έχουν από έναν γιο, προς τον οποίο τρέφουν μεγάλη αδυναμία. Έναν γιο που ενσαρκώνει την επιθυμία και την ελπίδα τους για συνέχεια. Αυτόν που βλέπουν ως τον δικό τους κηφήνα. Όχι με τη γνωστή, παρεξηγημένη, έννοια, αλλά με την έννοια και την αξία που του αποδίδουν όσοι ασχολούνται με τη μελισσοκομία. Της αρσενικής μέλισσας, δηλαδή, που χωρίς αυτή και το γονιμοποιητικό της έργο δεν θα υπήρχε μελίσσι, δεν θα υπήρχε συνέχεια. Ένα στοιχείο ισχυρού συμβολισμού που εύστοχα επέλεξε η συγγραφέας συνδέοντας έτσι τις κοινωνίες των ανθρώπων μ’ αυτές των μελισσών.

Είναι ένα καμπανάκι, ένα σήμα κινδύνου που στέλνει ένας άνθρωπος ευαισθητοποιημένος σχετικά με την προστασία του περιβάλλοντος.

Η Ιστορία των μελισσών δεν είναι, τελικά, η ιστορία αυτών των τόσων χρήσιμων και σημαντικών εντόμων. Ουσιαστικά πρόκειται για την ίδια την ιστορία των ανθρώπων. Δεν είναι ένα διδακτικό βιβλίο και είναι ξεκάθαρη η πρόθεση της συγγραφέα πως δεν θέλει να μας κουνήσει το δάχτυλο μέσα από τις σελίδες του και να μας μαλώσει για τα ατοπήματά μας. Είναι ένα καμπανάκι, ένα σήμα κινδύνου που στέλνει ένας άνθρωπος ευαισθητοποιημένος σχετικά με την προστασία του περιβάλλοντος. Ένας άνθρωπος που ανησύχησε σοβαρά με ένα γεγονός που για τους περισσότερους από μας πέρασε απαρατήρητο, τη «Διαταραχή Κατάρρευσης Αποικίας», εντρύφησε και ασχολήθηκε πάρα πολύ με το θέμα και κατέληξε σ’ ένα κείμενο που είναι αδύνατον να μην σε προβληματίσει, να μην σε ανησυχήσει.

Η συγγραφέας, λοιπόν, εκφράζει την αγωνία της, αλλά μας δίνει και την απαραίτητη νότα αισιοδοξίας, καθώς στο έργο της οι μέλισσες επιστρέφουν. Και γι’ αυτό γράφει: «Ο ήχος αυτός ήταν αλλιώτικος απ’ οτιδήποτε είχα ακούσει ως τότε. Οι μέλισσες μπαινόβγαιναν στην κυψέλη. Έφερναν μαζί τους νέκταρ και γύρη, τροφές για τον γόνο, αλλά όχι μόνο για τις λίγες δικές τους προνύμφες. Κάθε μέλισσα δούλευε για όλη την οικογένεια, για όλους, για τον οργανισμό που αποτελούσαν όλες μαζί». Τι γίνεται όμως στην πραγματική ζωή; Αν κάποτε φύγουν στ’ αλήθεια, θα επιστρέψουν ποτέ;

* Ο ΜΙΧΑΛΗΣ ΠΙΤΕΝΗΣ είναι συγγραφέας. 
Τελευταίο του βιβλίο, το μυθιστόρημα «Μετέωρη γυναίκα» (εκδ. Διάπλαση).


altΗ ιστορία των μελισσών
Maja Lunde
Μτφρ. Σωτήρης Σουλιώτης
Κλειδάριθμος 2019
Σελ. 496, τιμή εκδότη €17,70

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΜΑΓΙΑ ΛΟΥΝΤΕ

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Μπαουμγκάρτνερ» του Πολ Όστερ (κριτική) – Tο κύκνειο άσμα ενός σπουδαίου δημιουργού

«Μπαουμγκάρτνερ» του Πολ Όστερ (κριτική) – Tο κύκνειο άσμα ενός σπουδαίου δημιουργού

Για το κύκνειο άσμα του Πολ Όστερ [Paul Auster] «Μπαουμγκάρτνερ» (μτφρ. Ιωάννα Ηλιάδη, εκδ. Μεταίχμιο).

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

Πανθομολογούμενα, ακόμα και οι σημαντικότεροι συγγραφείς προσεγγίζοντας το τέλος της ζωής τους σταδιακά χάνουν την αρχικ...

«Η αληθινή ζωή του Σεμπάστιαν Νάιτ» του Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ (κριτική)

«Η αληθινή ζωή του Σεμπάστιαν Νάιτ» του Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ (κριτική)

Για το μυθιστόρημα του Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ [Vladimir Nabokov] «Η αληθινή ζωή του Σεμπάστιαν Νάιτ» (μτφρ. Ανδρέας Αποστολίδης, εκδ. Άγρα).

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

«Ήταν η ηχώ μιας πιθανής αλήθειας, μια επίκαιρη υ...

«Το μαύρο σύννεφο» του Φρεντ Χόιλ (κριτική) – Όταν ένας κορυφαίος φυσικός γράφει επιστημονική φαντασία

«Το μαύρο σύννεφο» του Φρεντ Χόιλ (κριτική) – Όταν ένας κορυφαίος φυσικός γράφει επιστημονική φαντασία

Για το μυθιστόρημα του Φρεντ Χόιλ [Fred Hoyle] «Το μαύρο σύννεφο» (μτφρ. Θοδωρής Πιερράτος, επίμετρο Richard Dawkins, φιλολογική επιμέλεια Τραϊανός Μάνος, εκδ. Ροπή).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Στις μέρες μας ο κίνδυνος μιας...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ένας απέραντος κόσμος» του βραβευμένου με Πούλιτζερ Εντ Γιόνγκ (κριτική) – «Αυτός ο κόσμος, ο μικρός, ο μέγας»

«Ένας απέραντος κόσμος» του βραβευμένου με Πούλιτζερ Εντ Γιόνγκ (κριτική) – «Αυτός ο κόσμος, ο μικρός, ο μέγας»

Για το βιβλίο του Εντ Γιόνγκ [Ed Yong] «Ένας απέραντος κόσμος» (μτφρ. Αλέξης Καλοφωλιάς, εκδ. Πεδίο), «ένα μεγάλο δώρο που μπορούμε να κάνουμε στον εαυτό μας, στην προσπάθεια να αξιολογήσουμε ορθότερα την παρουσία μας σε τούτο τον πλανήτη». 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος...

Δημήτρης Καραγιάννης: «Το κακό δεν έχει οντότητα, αναφύεται εκεί που απουσιάζει το φως της ζωής»

Δημήτρης Καραγιάννης: «Το κακό δεν έχει οντότητα, αναφύεται εκεί που απουσιάζει το φως της ζωής»

Με αφορμή το βιβλίο του, «Κρυμμένη ψυχική ομορφιά» (εκδ. Αρμός), ο Δημήτρης Καραγιάννης, παιδοψυχίατρος-ψυχοθεραπευτής, μιλά για τη συστημική ψυχοθεραπεία, το κακό, τα ένστικτα και τις ενορμήσεις, και λέει ότι  «η καλοσύνη μπορεί στην αυθεντική έκφρασή της να αποτελεί έκφραση της ψυχικής ομορφιάς».  ...

«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το θεατρικό έργο του Βασίλη Κατσικονούρη «Γκουντ λακ», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

(Στο μπαρ του Μότζο. Ο ΜΗΤΣ με τον ΑΛΚΗ σ’ ένα τραπέζι. Ο ΜΗΤΣ έχ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το θεατρικό έργο του Βασίλη Κατσικονούρη «Γκουντ λακ», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

(Στο μπαρ του Μότζο. Ο ΜΗΤΣ με τον ΑΛΚΗ σ’ ένα τραπέζι. Ο ΜΗΤΣ έχ...

«Το παιδί και το κρι κρι» της Βάννας Κατσαρού (προδημοσίευση)

«Το παιδί και το κρι κρι» της Βάννας Κατσαρού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Βάννας Κατσαρού «Το παιδί και το κρι κρι», σε εικονογράφηση της Μαίης Σταθοπούλου, το οποίο κυκλοφορεί στις 6 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Λίγα λόγια για...

«Σου γράφω από την κοιλιά του κτήνους» του Μίνου Ευσταθιάδη (προδημοσίευση)

«Σου γράφω από την κοιλιά του κτήνους» του Μίνου Ευσταθιάδη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Μίνου Ευσταθιάδη «Σου γράφω από την κοιλιά του κτήνους», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 5 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΑ ΤΥΜΠΑΝΑ

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

  «Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες συγγραφείς και μεταφραστές γράφουν για το μυθιστόρημα που τους αποκάλυψε τη Χώρα

«Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες συγγραφείς και μεταφραστές γράφουν για το μυθιστόρημα που τους αποκάλυψε τη Χώρα

«Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες και Ελληνίδες συγγραφείς και μεταφραστές μας αποκαλύπτουν το μυθιστόρημα που τους μύησε στην αχανή χώρα. Οι επιλογές τους κυμαίνονται από εφηβικά αναγνώσματα μέχρι ένα πολύ επίκαιρο (και μη λογοτεχνικό) βιβλί...

Κατασκοπικά μυθιστορήματα: Οι πρωτοπόροι, οι συνεχιστές, οι κορυφαίοι – Ένας συνοπτικός οδηγός με τα καλύτερα του τότε και του σήμερα

Κατασκοπικά μυθιστορήματα: Οι πρωτοπόροι, οι συνεχιστές, οι κορυφαίοι – Ένας συνοπτικός οδηγός με τα καλύτερα του τότε και του σήμερα

Επιλογή από τα καλύτερα κατασκοπευτικά μυθιστορήματα που έχουν κυκλοφορήσει τελευταία, συν λίγα παλαιότερα, από τα κορυφαία του είδους. Ταυτόχρονα, μια ευσύνοπτη μα πλήρης παρουσίαση της ιστορίας του είδους, μαζί με έναν αναστοχασμό πάνω στα όρια και τις συντεταγμένες του.

Γράφει η Χίλντα Παπαδημητρί...

Τι διαβάζουμε τώρα; 25 βιβλία λογοτεχνίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ή… μόλις

Τι διαβάζουμε τώρα; 25 βιβλία λογοτεχνίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ή… μόλις

Ο Οκτώβριος οδεύει προς το τέλος του, οι εκδότες έχουν ήδη βγάλει, ή βγάζουν αυτές τις μέρες, σημαντικά βιβλία που θα διαβαστούν και θα συζητηθούν τους μήνες που έρχονται. Επιλέξαμε ορισμένα από αυτά, ελληνικής και ξένης πεζογραφίας, κυρίως. Θα ακολουθήσουν, το επόμενο διάστημα, πολλά περισσότερα. 

Γράφ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

15 Δεκεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2023

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα, ποιήματα: Επιλογή 100 βιβλίων, ελληνικών και μεταφρασμένων, από τη βιβλιοπαραγωγή του 2023. Επιλογή: Συντακτική ομάδα της Book

ΦΑΚΕΛΟΙ