alt

Για το μυθιστόρημα της Jacqueline Woodson «Ένα άλλο Μπρούκλιν» (μτφρ. Άννα Μαραγκάκη, εκδ. Πόλις).

Της Διώνης Δημητριάδου

«Τι σημαίνει να είσαι ένα δραστήριο, ξεχωριστό και λατρεμένο κορίτσι με σκουρόχρωμη επιδερμίδα; Τι σημαίνει να γαντζώνεσαι από αυτή την αγάπη κι ύστερα, εξίσου γρήγορα να την απαρνιέσαι;» Τα παραπάνω λόγια ανήκουν στη συγγραφέα του βιβλίου, που νιώθει την ανάγκη ολοκληρώνοντάς το να μιλήσει για το πώς το έγραψε. Τι την οδήγησε, ύστερα από περισσότερα από είκοσι παιδικά και εφηβικά βιβλία (βραβευμένη για ένα από αυτά με το National Book Award το 2014) να γράψει ένα βιβλίο για ενήλικες; Έχει άραγε ενσωματώσει στην ιστορία των τεσσάρων κοριτσιών που μεγαλώνουν στο Μπρούκλιν κάποια δικά της αυτοβιογραφικά στοιχεία;

Επειδή, όπως λέει η ίδια, «από πολλές απόψεις οι χαρακτήρες που πλάθουν οι συγγραφείς πάντα προϋπάρχουν κάπου», σκέφτομαι πως ο αρχικός τους «τόπος» δεν μπορεί παρά να είναι τα δικά της βιώματα σ’ αυτή την ίδια συνοικία του Μπρούκλιν όπου τοποθέτησε τους ήρωές της.

Ξεκινώ το κριτικό αυτό σημείωμα από το Επίμετρο (όπου και το αυτοαναφορικό της κείμενο), γιατί διαβάζοντας αναρωτήθηκα πόση από την προσωπική της ιστορία είχε χωρέσει πίσω από τη μυθοπλασία της. Επειδή, όπως λέει η ίδια, «από πολλές απόψεις οι χαρακτήρες που πλάθουν οι συγγραφείς πάντα προϋπάρχουν κάπου», σκέφτομαι πως ο αρχικός τους «τόπος» δεν μπορεί παρά να είναι τα δικά της βιώματα σ’ αυτή την ίδια συνοικία του Μπρούκλιν όπου τοποθέτησε τους ήρωές της – άλλωστε γράφει και την αφιέρωση: Για τη συνοικία Μπούσγουικ (1970-1990) Εις μνήμην. Μόνο που, φυσικά, η ίδια υπάρχει πίσω από τα πρόσωπα και τα γεγονότα, όχι όμως ως αυτοβιογραφούμενη ηρωίδα αλλά ως μνήμη βιωματική που επιστρέφει και έχει ανάγκη καταγραφής. Έχει ζήσει στη συνοικία Μπούσγουικ (είναι ο τόπος των δικών της νεανικών χρόνων), ξέρει τις ανάσες του κόσμου εκεί, αναγνωρίζει πίσω από τους ήρωές της κάποια πρόσωπα χαμένα μέσα στον χρόνο – η λογοτεχνική γραφή θα τους δώσει νέα πνοή. Έτσι προέκυψε το Ένα άλλο Μπρούκλιν (στην πολύ καλή μετάφραση της Άννας Μαραγκάκη, η οποία γράφει και τις κατατοπιστικές σημειώσεις στο τέλος του βιβλίου) και σύστησε την ως τότε συγγραφέα παιδικής και εφηβικής λογοτεχνίας στο ενήλικο κοινό με τον καλύτερο τρόπο χαρίζοντάς της μια υποψηφιότητα για το National Book Award το 2016. 

Το βιβλίο μπορεί να διαβαστεί ως ένα μυθιστόρημα ενηλικίωσης (Bildungsroman), καθώς παρακολουθεί την πορεία, από τη δύσκολη παιδική και εφηβική ηλικία ως την ενηλικίωση, των τεσσάρων κοριτσιών (Όγκοστ, Σύλβια, Άντζελα, Τζίτζι) που συναντήθηκαν «σαν σε αυτοσχεδιασμό τζαζ».

«Στις σφιγμένες γροθιές της Άντζελας, η Μπίλι Χόλιντέϊ περνούσε τρεκλίζοντας από δίπλα μας κι εμείς δεν ξέραμε το όνομά της. Η Νίνα Σιμόν μάς έλεγε πόσο όμορφες ήμασταν κι εμείς δεν ακούγαμε τη φωνή της».

Η αφήγηση είναι πρωτοπρόσωπη με εστίαση στην οπτική της Όγκοστ, η οποία αναλαμβάνει να αφηγηθεί την ιστορία τους. Να μιλήσει για το βάρος που μοιραζόντουσαν σε μια γειτονιά όλο κινδύνους, «σαν ένα σακί γεμάτο πέτρες που το δίναμε η μία στην άλλη λέγοντας, Έλα βοήθησέ με να το κουβαλήσω». 

Μια από τις πιο ζωντανές περιοχές της Νέα Υόρκης, κυρίως τόπος μεταναστών, μεγαλώνει και εξελίσσεται μέσα στα χρόνια, αλλάζει πρόσωπο, ακολουθεί τα νέα ήθη, διαμορφώνεται. 

Το Μπρούκλιν της δεκαετίας του ’70 –χρονικό πλαίσιο για την ιστορία του βιβλίου– δεν είναι το σημερινό αλλά ούτε κι εκείνο το μακρινό των πρώτων δεκαετιών του εικοστού αιώνα, που απέδωσε λογοτεχνικά η Betty Smith στο μυθιστόρημά της Ένα δέντρο μεγαλώνει στο Μπρούκλιν. Μια από τις πιο ζωντανές περιοχές της Νέα Υόρκης, κυρίως τόπος μεταναστών, μεγαλώνει και εξελίσσεται μέσα στα χρόνια, αλλάζει πρόσωπο, ακολουθεί τα νέα ήθη, διαμορφώνεται. Πάντα, όμως, εμπνέει όσους έζησαν εκεί και θέλουν να μεταφέρουν μέσα από τη λογοτεχνική γραφή το πρόσωπο του Μπρούκλιν που γνώρισαν. 

Το Μπρούκλιν της Woodson κατά έναν πολύ ενδιαφέροντα τρόπο απεικονίζεται στο εξώφυλλο του βιβλίου. Τέσσερις νεανικές φιγούρες (θα μπορούσαν να είναι τα τέσσερα κορίτσια της ιστορίας) τρέχουν, με έντονη την ανεμελιά της ηλικίας τους και την προσδοκία για μια καλύτερη ζωή μεγαλώνοντας. Από πάνω τους, όμως, επικρέμαται απειλητικό το Μπρούκλιν (ακόμη κι αν πρόκειται μόνο για το όνομά του), που φαίνεται να δεσπόζει στην εικόνα και να αποφασίζει για τα όρια που έχει η καθεμία τους να υπερβεί· ένα περιβάλλον που σε κάθε βήμα τούς στήνει παγίδες: ηρωινομανείς, βετεράνοι του Βιετνάμ χαμένοι στον δικό τους κόσμο, θρησκόληπτοι κ.α. 

«Το Μπρούκλιν όμως είχε μακρύτερα νύχια και πιο κοφτερά ξυράφια. Μπορούσε να μας το επιβεβαιώσει οποιοσδήποτε στρατιώτης κολλημένος στην πρέζα, οποιοδήποτε λιγδιάρικο και λιμασμένο παιδί».

alt
Η Jacqueline Woodson έχει γράψει περισσότερα από τριάντα
βιβλία για παιδιά και εφήβους και έχει πάρει το βραβείο
Newberry δύο φορές.
Το δεύτερό της μυθιστόρημα ενηλίκων, με τίτλο
Red at the Bone κυκλοφόρησε πριν από έναν μήνα
στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Η Woodson ζει με τη σύντροφό της στο Μπρούκλιν
και έχουν δύο παιδιά.


Το βιβλίο, όμως, δεν μιλά μόνο για τους κινδύνους που έτσι κι αλλιώς σε κάθε μέρος του κόσμου παραμονεύουν για να εγκλωβίσουν την άπειρη εφηβική ηλικία. Ανοίγει το τοπίο του και αφορά πλέον τη ζωή στο σύνολό της. Ο παράξενος όσο και επικίνδυνος κόσμος του Μπρούκλιν είναι μια ανοιχτή παγίδα και για τους ενήλικες, καθώς η ζωή τους αδυνατεί να τους δώσει μια υγιή διέξοδο κατευθύνοντάς τους σε λανθασμένες επιλογές. Αυτοί, με τη σειρά τους, θέτουν τα όρια και για τα παιδιά τους σε ένα κύκλο ζωής φαύλο και τραγικό. Αυτονόητο πως το βιβλίο μπορεί να διαβαστεί και ως ένα μυθιστόρημα για τα όρια που θέτει στους ανθρώπους ο τόπος όπου, τυχαία ή με επιλογή τους, βρέθηκαν να ζουν – θέμα διαχρονικό που δεν αφορά μόνο την πορεία προς την ενηλικίωση. Είναι, λοιπόν, ο τόπος που διεκδικεί τα πρωτεία στο μυθιστόρημα. Αυτός υψώνεται πάνω από τις τέσσερις ηρωίδες, κυρίαρχος και απειλητικός, δεσμευτικός και οριακός. Δύσκολο να τον ξεπεράσεις, κι αν ναι, τότε έχεις να αναμετρηθείς με τα κομμάτια του εαυτού σου που έχουν μείνει πίσω.

«Όπου και αν κοιτάζαμε, βλέπαμε ανθρώπους να ονειρεύονται τη στιγμή που θα φύγουν. Σαν να υπήρχαν κι άλλα μέρη εκτός από αυτό εδώ. Σαν να υπήρχε και ένα άλλο Μπρούκλιν».

Η Όγκοστ είκοσι χρόνια μετά, όταν θα έχει ξεφύγει από τον ασφυκτικό κλοιό –που ζωή λογίζεται αλλά ζωή δεν είναι– θα συναντήσει την παλιά της φίλη, τη Σύλβια στο Μετρό. Σύντομη και τυπική σχεδόν η συνάντηση, ενδιαφέρει ακριβώς γιατί θα κινητοποιήσει τις θαμμένες (σκόπιμα) μνήμες στο μυαλό της Όγκοστ και θα φέρει στην επιφάνεια όσα καλά φυλαγμένα τόσα χρόνια περίμεναν να μιλήσουν. Ένα ένα τα πρόσωπα θα ξεθωριάσουν αφήνοντας παλιές εικόνες-αναμνήσεις εκεί που ήταν κάποτε η κοινή τους ζωή. Αυτή η σωρεία αναμνήσεων συνιστά και το περιεχόμενο του βιβλίου. Έτσι όπως άτακτα επιστρέφουν, χωρίς ευθύγραμμη χρονική ακολουθία, φέρουν μέσα τους το βάρος μιας ζωής που ξεχασμένη περίμενε την αφορμή για να έρθει ξανά στην επιφάνεια. Όταν θα τελειώσει η αφήγηση, θα εννοήσουμε τα λόγια της: «Τώρα ξέρω πως τραγική δεν είναι η μία ή η άλλη στιγμή· είναι η ανάμνηση».

* Η ΔΙΩΝΗ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΥ είναι συγγραφέας. 
Τελευταίο της βιβλίο, η ποιητική συλλογή «Ο ευτυχισμένος Σίσυφος» (εκδ. ΑΩ).

 Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία © Meryl Meisler, Palmetto Street, Bushwick, Brooklyn, NY, May 1982


altΈνα άλλο Μπρούκλιν
Jacqueline Woodson
Μτφρ. Άννα Μαραγκάκη
Πόλις 2019
Σελ. 168, τιμή εκδότη €14,00

alt

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Μπαουμγκάρτνερ» του Πολ Όστερ (κριτική) – Tο κύκνειο άσμα ενός σπουδαίου δημιουργού

«Μπαουμγκάρτνερ» του Πολ Όστερ (κριτική) – Tο κύκνειο άσμα ενός σπουδαίου δημιουργού

Για το κύκνειο άσμα του Πολ Όστερ [Paul Auster] «Μπαουμγκάρτνερ» (μτφρ. Ιωάννα Ηλιάδη, εκδ. Μεταίχμιο).

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

Πανθομολογούμενα, ακόμα και οι σημαντικότεροι συγγραφείς προσεγγίζοντας το τέλος της ζωής τους σταδιακά χάνουν την αρχικ...

«Η αληθινή ζωή του Σεμπάστιαν Νάιτ» του Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ (κριτική)

«Η αληθινή ζωή του Σεμπάστιαν Νάιτ» του Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ (κριτική)

Για το μυθιστόρημα του Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ [Vladimir Nabokov] «Η αληθινή ζωή του Σεμπάστιαν Νάιτ» (μτφρ. Ανδρέας Αποστολίδης, εκδ. Άγρα).

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

«Ήταν η ηχώ μιας πιθανής αλήθειας, μια επίκαιρη υ...

«Το μαύρο σύννεφο» του Φρεντ Χόιλ (κριτική) – Όταν ένας κορυφαίος φυσικός γράφει επιστημονική φαντασία

«Το μαύρο σύννεφο» του Φρεντ Χόιλ (κριτική) – Όταν ένας κορυφαίος φυσικός γράφει επιστημονική φαντασία

Για το μυθιστόρημα του Φρεντ Χόιλ [Fred Hoyle] «Το μαύρο σύννεφο» (μτφρ. Θοδωρής Πιερράτος, επίμετρο Richard Dawkins, φιλολογική επιμέλεια Τραϊανός Μάνος, εκδ. Ροπή).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Στις μέρες μας ο κίνδυνος μιας...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Εκδήλωση στη Θεσσαλονίκη για το βιβλίο «ρησπέκτ» του Άρι Γεωργίου

Εκδήλωση στη Θεσσαλονίκη για το βιβλίο «ρησπέκτ» του Άρι Γεωργίου

Εκδήλωση παρουσίασης του βιβλίου ΡΗΣΠΕΚΤ [λέξεις για τρίτους] του Άρι Γεωργίου διοργανώνει στη Θεσσαλονίκη ο εκδοτικός οίκος University Studio Press, την Τετάρτη 20 Νοεμβρίου 2024 ώρα 19:00, στον χώρο ΥΨΙΛΟΝ.

Επιμέλεια Book Press

Η ...

Εκδήλωση για το λεύκωμα «200 χρόνια Ελλάδα - 200 χρόνια Εθνικές Υποδομές»

Εκδήλωση για το λεύκωμα «200 χρόνια Ελλάδα - 200 χρόνια Εθνικές Υποδομές»

Η Πανελλήνια Ένωση Συνδέσμων Εργοληπτών Δημοσίων Έργων (ΠΕΣΕΔΕ) και οι εκδόσεις Καπόν, διοργανώνουν εκδήλωση για την παρουσίαση του λευκώματος «200 χρόνια Ελλάδα - 200 χρόνια Εθνικές Υποδομές». Στην κεντρική εικόνα, Εγνατία οδός, Γέφυρα της Κρυσταλλοπηγής. 

Επιμέλεια Book Press

...
Στη Ρέιτσελ Κασκ το βραβείο Γκόλντσμιθς 2024: Για το Parade που «γυρίζει τον κόσμο μας ανάποδα»

Στη Ρέιτσελ Κασκ το βραβείο Γκόλντσμιθς 2024: Για το Parade που «γυρίζει τον κόσμο μας ανάποδα»

Στη Ρέιτσελ Κασκ [Rachel Cusk] απονεμήθηκε το βραβείο Γκόλντσμιθς [Goldsmiths] για το μυθιστόρημά της Parade. Τα βιβλία της Κασκ κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Gutenberg.

Επιμέλεια Book Press

Στη ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ο εραστής του Ντεβ Μάρτιν» του Δημήτρη Τσεκούρα (προδημοσίευση)

«Ο εραστής του Ντεβ Μάρτιν» του Δημήτρη Τσεκούρα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Δημήτρη Τσεκούρα «Ο εραστής του Ντεβ Μάρτιν – Ένα queer αστυνομικό ψυχόδραμα» που θα κυκλοφορήσει στις 14 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Η ανάκριση»

...
«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το θεατρικό έργο του Βασίλη Κατσικονούρη «Γκουντ λακ», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

(Στο μπαρ του Μότζο. Ο ΜΗΤΣ με τον ΑΛΚΗ σ’ ένα τραπέζι. Ο ΜΗΤΣ έχ...

«Το παιδί και το κρι κρι» της Βάννας Κατσαρού (προδημοσίευση)

«Το παιδί και το κρι κρι» της Βάννας Κατσαρού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Βάννας Κατσαρού «Το παιδί και το κρι κρι», σε εικονογράφηση της Μαίης Σταθοπούλου, το οποίο κυκλοφορεί στις 6 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Λίγα λόγια για...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

  «Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες συγγραφείς και μεταφραστές γράφουν για το μυθιστόρημα που τους αποκάλυψε τη Χώρα

«Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες συγγραφείς και μεταφραστές γράφουν για το μυθιστόρημα που τους αποκάλυψε τη Χώρα

«Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες και Ελληνίδες συγγραφείς και μεταφραστές μας αποκαλύπτουν το μυθιστόρημα που τους μύησε στην αχανή χώρα. Οι επιλογές τους κυμαίνονται από εφηβικά αναγνώσματα μέχρι ένα πολύ επίκαιρο (και μη λογοτεχνικό) βιβλί...

Κατασκοπικά μυθιστορήματα: Οι πρωτοπόροι, οι συνεχιστές, οι κορυφαίοι – Ένας συνοπτικός οδηγός με τα καλύτερα του τότε και του σήμερα

Κατασκοπικά μυθιστορήματα: Οι πρωτοπόροι, οι συνεχιστές, οι κορυφαίοι – Ένας συνοπτικός οδηγός με τα καλύτερα του τότε και του σήμερα

Επιλογή από τα καλύτερα κατασκοπευτικά μυθιστορήματα που έχουν κυκλοφορήσει τελευταία, συν λίγα παλαιότερα, από τα κορυφαία του είδους. Ταυτόχρονα, μια ευσύνοπτη μα πλήρης παρουσίαση της ιστορίας του είδους, μαζί με έναν αναστοχασμό πάνω στα όρια και τις συντεταγμένες του.

Γράφει η Χίλντα Παπαδημητρί...

Τι διαβάζουμε τώρα; 25 βιβλία λογοτεχνίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ή… μόλις

Τι διαβάζουμε τώρα; 25 βιβλία λογοτεχνίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ή… μόλις

Ο Οκτώβριος οδεύει προς το τέλος του, οι εκδότες έχουν ήδη βγάλει, ή βγάζουν αυτές τις μέρες, σημαντικά βιβλία που θα διαβαστούν και θα συζητηθούν τους μήνες που έρχονται. Επιλέξαμε ορισμένα από αυτά, ελληνικής και ξένης πεζογραφίας, κυρίως. Θα ακολουθήσουν, το επόμενο διάστημα, πολλά περισσότερα. 

Γράφ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

15 Δεκεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2023

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα, ποιήματα: Επιλογή 100 βιβλίων, ελληνικών και μεταφρασμένων, από τη βιβλιοπαραγωγή του 2023. Επιλογή: Συντακτική ομάδα της Book

ΦΑΚΕΛΟΙ