alt

Για το μυθιστόρημα της Jacqueline Woodson «Ένα άλλο Μπρούκλιν» (μτφρ. Άννα Μαραγκάκη, εκδ. Πόλις).

Της Διώνης Δημητριάδου

«Τι σημαίνει να είσαι ένα δραστήριο, ξεχωριστό και λατρεμένο κορίτσι με σκουρόχρωμη επιδερμίδα; Τι σημαίνει να γαντζώνεσαι από αυτή την αγάπη κι ύστερα, εξίσου γρήγορα να την απαρνιέσαι;» Τα παραπάνω λόγια ανήκουν στη συγγραφέα του βιβλίου, που νιώθει την ανάγκη ολοκληρώνοντάς το να μιλήσει για το πώς το έγραψε. Τι την οδήγησε, ύστερα από περισσότερα από είκοσι παιδικά και εφηβικά βιβλία (βραβευμένη για ένα από αυτά με το National Book Award το 2014) να γράψει ένα βιβλίο για ενήλικες; Έχει άραγε ενσωματώσει στην ιστορία των τεσσάρων κοριτσιών που μεγαλώνουν στο Μπρούκλιν κάποια δικά της αυτοβιογραφικά στοιχεία;

Επειδή, όπως λέει η ίδια, «από πολλές απόψεις οι χαρακτήρες που πλάθουν οι συγγραφείς πάντα προϋπάρχουν κάπου», σκέφτομαι πως ο αρχικός τους «τόπος» δεν μπορεί παρά να είναι τα δικά της βιώματα σ’ αυτή την ίδια συνοικία του Μπρούκλιν όπου τοποθέτησε τους ήρωές της.

Ξεκινώ το κριτικό αυτό σημείωμα από το Επίμετρο (όπου και το αυτοαναφορικό της κείμενο), γιατί διαβάζοντας αναρωτήθηκα πόση από την προσωπική της ιστορία είχε χωρέσει πίσω από τη μυθοπλασία της. Επειδή, όπως λέει η ίδια, «από πολλές απόψεις οι χαρακτήρες που πλάθουν οι συγγραφείς πάντα προϋπάρχουν κάπου», σκέφτομαι πως ο αρχικός τους «τόπος» δεν μπορεί παρά να είναι τα δικά της βιώματα σ’ αυτή την ίδια συνοικία του Μπρούκλιν όπου τοποθέτησε τους ήρωές της – άλλωστε γράφει και την αφιέρωση: Για τη συνοικία Μπούσγουικ (1970-1990) Εις μνήμην. Μόνο που, φυσικά, η ίδια υπάρχει πίσω από τα πρόσωπα και τα γεγονότα, όχι όμως ως αυτοβιογραφούμενη ηρωίδα αλλά ως μνήμη βιωματική που επιστρέφει και έχει ανάγκη καταγραφής. Έχει ζήσει στη συνοικία Μπούσγουικ (είναι ο τόπος των δικών της νεανικών χρόνων), ξέρει τις ανάσες του κόσμου εκεί, αναγνωρίζει πίσω από τους ήρωές της κάποια πρόσωπα χαμένα μέσα στον χρόνο – η λογοτεχνική γραφή θα τους δώσει νέα πνοή. Έτσι προέκυψε το Ένα άλλο Μπρούκλιν (στην πολύ καλή μετάφραση της Άννας Μαραγκάκη, η οποία γράφει και τις κατατοπιστικές σημειώσεις στο τέλος του βιβλίου) και σύστησε την ως τότε συγγραφέα παιδικής και εφηβικής λογοτεχνίας στο ενήλικο κοινό με τον καλύτερο τρόπο χαρίζοντάς της μια υποψηφιότητα για το National Book Award το 2016. 

Το βιβλίο μπορεί να διαβαστεί ως ένα μυθιστόρημα ενηλικίωσης (Bildungsroman), καθώς παρακολουθεί την πορεία, από τη δύσκολη παιδική και εφηβική ηλικία ως την ενηλικίωση, των τεσσάρων κοριτσιών (Όγκοστ, Σύλβια, Άντζελα, Τζίτζι) που συναντήθηκαν «σαν σε αυτοσχεδιασμό τζαζ».

«Στις σφιγμένες γροθιές της Άντζελας, η Μπίλι Χόλιντέϊ περνούσε τρεκλίζοντας από δίπλα μας κι εμείς δεν ξέραμε το όνομά της. Η Νίνα Σιμόν μάς έλεγε πόσο όμορφες ήμασταν κι εμείς δεν ακούγαμε τη φωνή της».

Η αφήγηση είναι πρωτοπρόσωπη με εστίαση στην οπτική της Όγκοστ, η οποία αναλαμβάνει να αφηγηθεί την ιστορία τους. Να μιλήσει για το βάρος που μοιραζόντουσαν σε μια γειτονιά όλο κινδύνους, «σαν ένα σακί γεμάτο πέτρες που το δίναμε η μία στην άλλη λέγοντας, Έλα βοήθησέ με να το κουβαλήσω». 

Μια από τις πιο ζωντανές περιοχές της Νέα Υόρκης, κυρίως τόπος μεταναστών, μεγαλώνει και εξελίσσεται μέσα στα χρόνια, αλλάζει πρόσωπο, ακολουθεί τα νέα ήθη, διαμορφώνεται. 

Το Μπρούκλιν της δεκαετίας του ’70 –χρονικό πλαίσιο για την ιστορία του βιβλίου– δεν είναι το σημερινό αλλά ούτε κι εκείνο το μακρινό των πρώτων δεκαετιών του εικοστού αιώνα, που απέδωσε λογοτεχνικά η Betty Smith στο μυθιστόρημά της Ένα δέντρο μεγαλώνει στο Μπρούκλιν. Μια από τις πιο ζωντανές περιοχές της Νέα Υόρκης, κυρίως τόπος μεταναστών, μεγαλώνει και εξελίσσεται μέσα στα χρόνια, αλλάζει πρόσωπο, ακολουθεί τα νέα ήθη, διαμορφώνεται. Πάντα, όμως, εμπνέει όσους έζησαν εκεί και θέλουν να μεταφέρουν μέσα από τη λογοτεχνική γραφή το πρόσωπο του Μπρούκλιν που γνώρισαν. 

Το Μπρούκλιν της Woodson κατά έναν πολύ ενδιαφέροντα τρόπο απεικονίζεται στο εξώφυλλο του βιβλίου. Τέσσερις νεανικές φιγούρες (θα μπορούσαν να είναι τα τέσσερα κορίτσια της ιστορίας) τρέχουν, με έντονη την ανεμελιά της ηλικίας τους και την προσδοκία για μια καλύτερη ζωή μεγαλώνοντας. Από πάνω τους, όμως, επικρέμαται απειλητικό το Μπρούκλιν (ακόμη κι αν πρόκειται μόνο για το όνομά του), που φαίνεται να δεσπόζει στην εικόνα και να αποφασίζει για τα όρια που έχει η καθεμία τους να υπερβεί· ένα περιβάλλον που σε κάθε βήμα τούς στήνει παγίδες: ηρωινομανείς, βετεράνοι του Βιετνάμ χαμένοι στον δικό τους κόσμο, θρησκόληπτοι κ.α. 

«Το Μπρούκλιν όμως είχε μακρύτερα νύχια και πιο κοφτερά ξυράφια. Μπορούσε να μας το επιβεβαιώσει οποιοσδήποτε στρατιώτης κολλημένος στην πρέζα, οποιοδήποτε λιγδιάρικο και λιμασμένο παιδί».

alt
Η Jacqueline Woodson έχει γράψει περισσότερα από τριάντα
βιβλία για παιδιά και εφήβους και έχει πάρει το βραβείο
Newberry δύο φορές.
Το δεύτερό της μυθιστόρημα ενηλίκων, με τίτλο
Red at the Bone κυκλοφόρησε πριν από έναν μήνα
στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Η Woodson ζει με τη σύντροφό της στο Μπρούκλιν
και έχουν δύο παιδιά.


Το βιβλίο, όμως, δεν μιλά μόνο για τους κινδύνους που έτσι κι αλλιώς σε κάθε μέρος του κόσμου παραμονεύουν για να εγκλωβίσουν την άπειρη εφηβική ηλικία. Ανοίγει το τοπίο του και αφορά πλέον τη ζωή στο σύνολό της. Ο παράξενος όσο και επικίνδυνος κόσμος του Μπρούκλιν είναι μια ανοιχτή παγίδα και για τους ενήλικες, καθώς η ζωή τους αδυνατεί να τους δώσει μια υγιή διέξοδο κατευθύνοντάς τους σε λανθασμένες επιλογές. Αυτοί, με τη σειρά τους, θέτουν τα όρια και για τα παιδιά τους σε ένα κύκλο ζωής φαύλο και τραγικό. Αυτονόητο πως το βιβλίο μπορεί να διαβαστεί και ως ένα μυθιστόρημα για τα όρια που θέτει στους ανθρώπους ο τόπος όπου, τυχαία ή με επιλογή τους, βρέθηκαν να ζουν – θέμα διαχρονικό που δεν αφορά μόνο την πορεία προς την ενηλικίωση. Είναι, λοιπόν, ο τόπος που διεκδικεί τα πρωτεία στο μυθιστόρημα. Αυτός υψώνεται πάνω από τις τέσσερις ηρωίδες, κυρίαρχος και απειλητικός, δεσμευτικός και οριακός. Δύσκολο να τον ξεπεράσεις, κι αν ναι, τότε έχεις να αναμετρηθείς με τα κομμάτια του εαυτού σου που έχουν μείνει πίσω.

«Όπου και αν κοιτάζαμε, βλέπαμε ανθρώπους να ονειρεύονται τη στιγμή που θα φύγουν. Σαν να υπήρχαν κι άλλα μέρη εκτός από αυτό εδώ. Σαν να υπήρχε και ένα άλλο Μπρούκλιν».

Η Όγκοστ είκοσι χρόνια μετά, όταν θα έχει ξεφύγει από τον ασφυκτικό κλοιό –που ζωή λογίζεται αλλά ζωή δεν είναι– θα συναντήσει την παλιά της φίλη, τη Σύλβια στο Μετρό. Σύντομη και τυπική σχεδόν η συνάντηση, ενδιαφέρει ακριβώς γιατί θα κινητοποιήσει τις θαμμένες (σκόπιμα) μνήμες στο μυαλό της Όγκοστ και θα φέρει στην επιφάνεια όσα καλά φυλαγμένα τόσα χρόνια περίμεναν να μιλήσουν. Ένα ένα τα πρόσωπα θα ξεθωριάσουν αφήνοντας παλιές εικόνες-αναμνήσεις εκεί που ήταν κάποτε η κοινή τους ζωή. Αυτή η σωρεία αναμνήσεων συνιστά και το περιεχόμενο του βιβλίου. Έτσι όπως άτακτα επιστρέφουν, χωρίς ευθύγραμμη χρονική ακολουθία, φέρουν μέσα τους το βάρος μιας ζωής που ξεχασμένη περίμενε την αφορμή για να έρθει ξανά στην επιφάνεια. Όταν θα τελειώσει η αφήγηση, θα εννοήσουμε τα λόγια της: «Τώρα ξέρω πως τραγική δεν είναι η μία ή η άλλη στιγμή· είναι η ανάμνηση».

* Η ΔΙΩΝΗ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΥ είναι συγγραφέας. 
Τελευταίο της βιβλίο, η ποιητική συλλογή «Ο ευτυχισμένος Σίσυφος» (εκδ. ΑΩ).

 Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία © Meryl Meisler, Palmetto Street, Bushwick, Brooklyn, NY, May 1982


altΈνα άλλο Μπρούκλιν
Jacqueline Woodson
Μτφρ. Άννα Μαραγκάκη
Πόλις 2019
Σελ. 168, τιμή εκδότη €14,00

alt

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Αυτό που δεν έχει όνομα» της Πιεδάδ Μπονέτ – Ύμνος στην ευθραυστότητα και αποδοχή της ασθένειας

«Αυτό που δεν έχει όνομα» της Πιεδάδ Μπονέτ – Ύμνος στην ευθραυστότητα και αποδοχή της ασθένειας

Για το αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα της Πιεδάδ Μπονέτ (Piedad Bonnett) «Αυτό που δεν έχει όνομα» (μτφρ. Καλυψώ Αγγελοπούλου, εκδ. Κυψέλη).

Γράφει η Ιωάννα Φωτοπούλου

Θα ξεκινήσω λέγοντας πως το ...

«Άγγελος Εσμεράλντα» του Ντον ΝτεΛίλο (κριτική) – Ανατέμνοντας την κοινωνία της διακινδύνευσης

«Άγγελος Εσμεράλντα» του Ντον ΝτεΛίλο (κριτική) – Ανατέμνοντας την κοινωνία της διακινδύνευσης

Για τη συλλογή διηγημάτων του Ντον ΝτεΛίλο (Don DeLillo) «Άγγελος Εσμεράλντα – Εννέα ιστορίες» (μτφρ. Ελένη Γιαννακάκη, εκδ. Εστία).

Γράφει ο Μιχάλης Μοδινός 

Στην πρόσφατη συζήτησή μας με τον ...

«Ο καβγατζής της Βρέστης» του Ζαν Ζενέ (κριτική) – Κάθε άντρας σκοτώνει ό,τι αγαπά

«Ο καβγατζής της Βρέστης» του Ζαν Ζενέ (κριτική) – Κάθε άντρας σκοτώνει ό,τι αγαπά

Για το μυθιστόρημα του Ζαν Ζενέ (Jean Genet) «Ο καβγατζής της Βρέστης» (μτφρ. Ρίτα Κολαϊτη, εκδ. Μεταίχμιο). Κεντρική εικόνα: Από την ταινία «Ο καβγατζής» του Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Στο λιμ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Καρίμ Κατάν: «Έγραψα για κάτι που χάνεται, είτε πρόκειται για την Παλαιστίνη είτε για την οικογένεια, τις σχέσεις»

Καρίμ Κατάν: «Έγραψα για κάτι που χάνεται, είτε πρόκειται για την Παλαιστίνη είτε για την οικογένεια, τις σχέσεις»

, «Προσπαθώ να μη διαχωρίζω τις επιρροές μου σε ανατολικές και δυτικές, καθώς είμαι ένα μείγμα διαμορφωμένο κι από τις δύο κουλτούρες», μας είπε ο Παλαιστίνιος συγγραφέας Καρίμ Κατάν (Karim Kattan). Τον συναντήσαμε στο 4ο Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων.

Συνέντευξη στον Σόλωνα Παπ...

Ιούλιος στο «Σπίτι του Ελύτη-Μουσείο»: Συναυλίες και ποιητικά δρώμενα

Ιούλιος στο «Σπίτι του Ελύτη-Μουσείο»: Συναυλίες και ποιητικά δρώμενα

Η ποίηση του Οδυσσέα Ελύτη και άλλων μεγάλων δημιουργών θα ακουστεί μελοποιημένη στο «Σπίτι του Ελύτη-Μουσείο» τον Ιούλιο, σε δύο συναυλίες και ένα μουσικό δρώμενο.

Επιμέλεια: ...

Καλοκαίρι στην Καΐρειο Βιβλιοθήκη της Άνδρου – Παρουσίαση του δοκιμίου του Γιάννη Μαμάη «Κολοφώνες» και άλλες εκδηλώσεις

Καλοκαίρι στην Καΐρειο Βιβλιοθήκη της Άνδρου – Παρουσίαση του δοκιμίου του Γιάννη Μαμάη «Κολοφώνες» και άλλες εκδηλώσεις

Η Καΐρειος Βιβλιοθήκη της Άνδρου φιλοξενεί, μεταξύ άλλων, και την παρουσίαση του δοκιμίου του Γιάννη Μαμάη «Κολοφώνες – Η μνήμη της τελευταίας σελίδας» (εκδ. Gutenberg).

Επιμέλεια: Book Press

Ως ίδρυμα που προάγει την ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

«Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Ανί Ερνό [Annie Ernaux], «Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» (μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Ιουνίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Τα σουπερμάρκετ και ο...

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα του Γιάννη Ζευγώλη «Η απόδραση της τελείας», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες ημέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Σας μάζεψα, αγαπημένα μου σημεία, όλα εδώ για να σας ανακοινώσω την ...

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αφήγημα του Πορτογάλου συγγραφέα Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο [José Luís Peixoto], «Μου πέθανες» (μτφρ. Ζωή Καραμπέκιου), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Μπήκα σ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Καλοκαίρι 2025: «Διαβάζοντας σε ανοιχτούς ορίζοντες» – 50 λογοτεχνικά βιβλία για όλες τις διαθέσεις και για κάθε στιγμή

Καλοκαίρι 2025: «Διαβάζοντας σε ανοιχτούς ορίζοντες» – 50 λογοτεχνικά βιβλία για όλες τις διαθέσεις και για κάθε στιγμή

Διηγήματα, νουβέλες και μυθιστορήματα, σύγχρονα και κλασικά, όλα μαζί ανοίγουν μια αναγνωστική βεντάλια για όλες τις διαθέσεις και προτιμήσεις και για κάθε στιγμή. 

Επιλογή-κείμενα: Κώστας Αγοραστός, Διονύσης Μαρίνος

Π...

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 +1 βιογραφίες και αυτοβιογραφικά κείμενα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 +1 βιογραφίες και αυτοβιογραφικά κείμενα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα

Ανεξάρτητα από το αν καλύπτουν ολόκληρο τον κύκλο της ζωής ή ένας μέρος αυτής, οι βιογραφίες έχουν ως καταστατικό σκοπό να δείξουν όσα δεν φαίνονται, να αποκαλύψουν κίνητρα και να ερμηνεύσουν αποφάσεις. Έντεκα βιβλία από την πρόσφατη παραγωγή.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Οι βιογρα...

Πού πάει ο κόσμος μας: 50 βιβλία για την Ιστορία, την πολιτική, την κοινωνία, την επιστήμη

Πού πάει ο κόσμος μας: 50 βιβλία για την Ιστορία, την πολιτική, την κοινωνία, την επιστήμη

Επιλογή πενήντα βιβλίων από την πρόσφατη βιβλιοπαραγωγή, εστιάζοντας στην Ιστορία, ελληνική και διεθνή, στην πολιτική και τη φιλοσοφία, αλλά και σε βιβλία που αφορούν τον πολιτισμό, την κοινωνία, τη θρησκεία, την ψυχολογία, την επιστήμη. Πενήντα δοκίμια ή μελέτες που μπορούν να μας κάνουν καλύτερους και πιο ενημερωμ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ