alt

Για το μυθιστόρημα του Ντίνο Μπουτζάτι «Η έρημος των Ταρτάρων» (μτφρ. Μαρία Οικονομίδου, εκδ. Μεταίχμιο).

Της Χριστίνας Μουκούλη

Παρατηρώντας την πορεία του ανθρώπου ανά τους αιώνες, διακρίνουμε την έμφυτη ανάγκη του να ξεχωρίσει από το πλήθος, να νιώσει σημαντικός, να κάνει πράγματα που θα μείνουν στην ιστορία. Ελπίζει ότι η μοίρα τού επιφυλάσσει μία διαφορετική τύχη από εκείνη των εκατομμυρίων άλλων ανθρώπων, οι οποίοι πέρασαν από τη ζωή χωρίς να αφήσουν το στίγμα τους.

Ρεαλιστής, ευρηματικός και κυρίως βαθιά ανθρώπινος, ο Μπουτζάτι παρουσιάζει το παράλογο της ανθρώπινης μοίρας, το αναπόφευκτο και την ισότητα όλων μας απέναντι στη σκληρότητα του πεπρωμένου και στην ανυπαρξία ικανότητας επιρροής ή διαφοροποίησης των θεμελιωδών ζητημάτων με τα οποία η ζωή μας φέρνει αντιμέτωπους.

Γενικότερα τόσο τα μυθιστορήματα όσο και τα διηγήματα του Μπουτζάτι (Οι επτά αγγελιοφόροι, Ένας έρωτας, Ο σκύλος που είδε το θεό κ.ά), έχουν διαχρονικό και παγκόσμιο χαρακτήρα. Πραγματεύονται τη ρευστότητα του χρόνου και τις αμείλικτες προθεσμίες της ζωής, την έσχατη μοναξιά, το εφήμερο του έρωτα, την αλλοτρίωση, την αγωνία του θανάτου, ειδικά εάν γνωρίζεις τον χρόνο έλευσής του, την εγγενή τάση του ανθρώπου να επιθυμεί διακαώς να βρει το νόημα της ζωής, την πεποίθηση ότι είναι πλασμένος για μεγάλα πράγματα, για υψηλά ιδανικά, για ηρωικές πράξεις, η οποία τον ωθεί στο να θυσιάζει στο βωμό της κάθε προσωπική ευχαρίστηση, μια άνετη ζωή, ακόμα και τον έρωτα. Η ματαίωση των προσδοκιών έρχεται σε μια ηλικία κατά την οποία τα χρονικά περιθώρια στενεύουν. Και ο επερχόμενος θάνατος αποτελεί τη μόνη βεβαιότητα. Ρεαλιστής, ευρηματικός και κυρίως βαθιά ανθρώπινος, ο Μπουτζάτι παρουσιάζει το παράλογο της ανθρώπινης μοίρας, το αναπόφευκτο και την ισότητα όλων μας απέναντι στη σκληρότητα του πεπρωμένου και στην ανυπαρξία ικανότητας επιρροής ή διαφοροποίησης των θεμελιωδών ζητημάτων με τα οποία η ζωή μας φέρνει αντιμέτωπους.

Η μόνη διαφοροποίηση που ενδεχομένως υπάρχει είναι η στάση του καθενός μας απέναντί τους.

Η ιστορία του μυθιστορήματος Η έρημος των Ταρτάρων εκτυλίσσεται σε ένα παλιό οχυρό, το οποίο βρίσκεται απομονωμένο ανάμεσα σε πανύψηλα, βραχώδη, άγρια και δυσπρόσιτα βουνά και αποτελεί ένα είδος πύλης-διόδου για την αχανή έρημο των Ταρτάρων. Τα βουνά είναι το πλέον αγαπημένο θέμα του Μπουτζάτι και το συναντάμε στα περισσότερα από τα βιβλία του. Ο Τζοβάνι Ντρόγκο, αξιωματικός του στρατού, διορίζεται στο οχυρό Μπαστιάνι. Αφήνει με πίκρα το πατρικό του σπίτι και «με τους φόβους που φέρει μαζί της κάθε αλλαγή», έχει ένα αόριστο προαίσθημα «λες και ξεκινάει για ένα ταξίδι χωρίς επιστροφή». Ο πρώτος καιρός είναι δύσκολος, «τον εντυπωσιάζει η απεραντοσύνη της σιωπής» και «καταλαβαίνει καλά τι θα πει μοναξιά». Περιμένει υπομονετικά να περάσουν οι τέσσερις μήνες, η προθεσμία που έχει δεχθεί από τους ανωτέρους του ως ελάχιστο χρόνο παραμονής του στο οχυρό. Και ξαφνικά ένα βράδυ «αρχίζει γι’ αυτόν η αναπόδραστη φυγή του χρόνου». Διανύοντας τη δεύτερη δεκαετία της ζωής του, εκτιμά ότι τα περιθώριά του είναι απεριόριστα και ανεξάντλητα. 

Μέρα με τη μέρα μπαίνει στη ρουτίνα της καθημερινότητας. Συνηθίζει τη ζωή στο οχυρό και τους ρυθμούς της. Νιώθει ασφαλής ανάμεσα στους συναδέλφους του, στις ευθύνες και τις υποχρεώσεις του τις οποίες πλέον γνωρίζει πολύ καλά. Οι μέρες είναι όλες ίδιες και ο χρόνος κυλά χωρίς να το καταλαβαίνει. Αποφασίζει να παρατείνει την παραμονή του στο οχυρό γιατί έχει «ένα προαίσθημα για πράγματα ευγενή και μεγάλα» και ταυτόχρονα πιστεύει «ότι έχει πολύ καιρό μπροστά του και η ζωή του είναι ανεξάντλητη». Όμως ο καιρός περνά και η «καλότυχη μοίρα που θα τον έβαζε πάνω από τους άλλους ανθρώπους» δεν κάνει την εμφάνισή της. «Τώρα νιώθει μια υποψία θαμπής πικρίας, όπως όταν οι μεγάλες ώρες της μοίρας περνούν από κοντά μας χωρίς να μας αγγίξουν κι εμείς μένουμε μόνοι να νοσταλγούμε την τρομερή μα χαμένη σπουδαία ευκαιρία».

«Συνειδητοποιεί ότι οι άνθρωποι, όσο κι αν τρέφουν συναισθήματα αγάπης ο ένας για τον άλλο, παραμένουν αποξενωμένοι, ότι αν κάποιος υποφέρει, ο πόνος είναι αποκλειστικά δικός του, κανένας άλλος δεν μπορεί να νιώσει έστω και ελάχιστα αυτόν τον πόνο, ότι αν κάποιος υποφέρει, οι άλλοι δεν αισθάνονται άσχημα γι' αυτό, ακόμα κι αν η αγάπη είναι μεγάλη, κι αυτό προκαλεί τη μοναξιά στη ζωή».

Ο διορισμός του στο οχυρό, δεν αποτελεί για τον αξιωματικό μόνο ένα μέσο επιβίωσης, μια δουλειά που θα του παρέχει τα προς το ζην, χαρίζοντάς του ταυτόχρονα ένα αίσθημα σιγουριάς και ασφάλειας. Είναι μια απασχόληση η οποία θα καλύψει την έντονη ανάγκη του για αυτοπραγμάτωση. Ψάχνει απεγνωσμένα κάτι να δώσει νόημα στη ζωή του. Παρουσιάζει μια παθητική στάση αναμονής της επέλασης των βαρβάρων, σαν να περιμένει από το σύμπαν την αναγνώριση της θυσίας του να απαρνηθεί τις χαρές της ζωής και την επιβράβευσή του με μια μοναδική, ένδοξη, ηρωική πράξη, η οποία θα τον εξυψώσει στα μάτια των άλλων και θα τον περάσει αυτόματα στην αθανασία.

Πολλοί βλέπουν έναν παραλληλισμό της ζωής του αξιωματικού στο οχυρό, με την πραγματική ζωή του δημοσιογράφου Μπουτζάτι στην εφημερίδα που εργαζόταν.

Πολλοί βλέπουν έναν παραλληλισμό της ζωής του αξιωματικού στο οχυρό, με την πραγματική ζωή του δημοσιογράφου Μπουτζάτι στην εφημερίδα που εργαζόταν. Κι εκείνος με τον ίδιο τρόπο περίμενε την είδηση, το σημαντικό γεγονός, το οποίο θα ταράξει τα νερά, θα κεντρίσει το ενδιαφέρον, θα δώσει νόημα στη μέρα και θα κάνει γνωστό το όνομα του δημοσιογράφου που θα το φέρει στο φως.

alt
Ο Ντίνο Μπουτζάτι ήταν μυθιστοριογράφος,
διηγηματογράφος, ζωγράφος, ποιητής και
δημοσιογράφος. Υποστήριζε ότι «η μυθοπλασία
θα έπρεπε να είναι όσο πιο κοντά γίνεται 
στη δημοσιογραφία».


Ο Μπουτζάτι, μοναχικός κι ονειροπόλος, εξερευνά διάφορους χώρους και μέσα έκφρασης. Μπορεί το όνομά του να έγινε γνωστό μέσα από τα βιβλία του, εκείνος όμως ασχολείται με την ίδια αγάπη και σοβαρότητα, τόσο με την ποίηση, το θέατρο και τη ζωγραφική, όσο και με τη δημοσιογραφία, η οποία αποτελεί και το επάγγελμα βιοπορισμού του. Στο έργο του διακρίνουμε στοιχεία μοντέρνα και πρωτοποριακά, στοιχεία ρεαλιστικά, στοιχεία συμβολικά αλλά και στοιχεία της λογοτεχνίας του φανταστικού, του ιδιαίτερου αυτού φιλολογικού είδους, το οποίο βοηθάει τον αναγνώστη να δει την πραγματικότητα μέσα από ένα άλλο πρίσμα. Παρουσιάζει γεγονότα, φαινόμενα, καταστάσεις που δεν συνηθίζονται ή είναι αδύνατο να συμβούν δίνοντας έτσι έμφαση στην πάλη του κανονικού με το πρωτοφανές, στην αντιδιαστολή του συνηθισμένου με το περίεργο, το αφύσικο, το σπάνιο, το τερατώδες.

Μια τέτοια εικόνα με φανταστικά στοιχεία συναντάμε στο όνειρο του αξιωματικού, στο οποίο κάνουν την εμφάνισή τους νεράιδες και πνεύματα, τα οποία μας προϊδεάζουν για το τι θα επακολουθήσει: «πάνω από την πλατεία, προχωρούσε στον αέρα μια μικρή πομπή από πνεύματα… Ο Ανγκουστίνα τα έβλεπε να πλησιάζουν. Ήταν φανερό ότι ερχόταν γι’ αυτόν».

Η γλώσσα του είναι απλή, καθαρή και άμεση, αποδίδοντας ρεαλιστικά τα συναισθήματα του ήρωα σε κάθε φάση της ζωής του. Χρησιμοποιεί τεχνικές της δημοσιογραφίας, έτσι ώστε ο λόγος του να είναι απλός, κατανοητός και να δημιουργεί στον αναγνώστη την επιθυμία να διαβάσει τη συνέχεια.

Δίνοντας πρωταγωνιστικό ρόλο στη φύση, με την οποία τον δένει μια σχέση πάθους και συνδυάζοντας ευρηματικότητα, ευαισθησία, προβληματισμό και εμπειρία τόσο στη λογοτεχνία, όσο στη ζωγραφική, στην ποίηση και στη μουσική, καταφέρνει να μας φέρει αντιμέτωπους με ένα αποτέλεσμα ολοκληρωμένο, λειτουργικό και τέλειο από κάθε πλευρά.

Το 1970 τιμήθηκε με το δημοσιογραφικό βραβείο Mario Massai για τα άρθρα του σχετικά με την προσεδάφιση του ανθρώπου στη σελήνη.

Και μπορεί το έργο του να μην αναγνωρίστηκε έγκαιρα στη χώρα του, είτε γιατί δεν πίστεψαν οι σύγχρονοί του στην σπουδαιότητά του, είτε γιατί ο ίδιος αρνήθηκε να μπει σε κάποιο ρεύμα ή λογοτεχνική ομάδα, είτε γιατί θεωρήθηκε μιμητής του Κάφκα, όμως ήρθε το πλήρωμα του χρόνου και αποκαταστάθηκε η λογοτεχνική αξία των βιβλίων του. Έτσι έγινε ένας από τους αγαπημένους ευρωπαίους λογοτέχνες των ανά τον κόσμο βιβλιόφιλων. 

Ο Ντίνο Μπουτζάτι, γεννήθηκε στις 16 Οκτωβρίου 1906. Σπούδασε νομικά και εργάστηκε ως δημοσιογράφος της Corriere della Sera για σαράντα χρόνια. Έγραψε μυθιστορήματα, διηγήματα, ποίηση και θεατρικά έργα. Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου ήταν πολεμικός ανταποκριτής στην Αντίς Αμπέμπα. Το 1970 τιμήθηκε με το δημοσιογραφικό βραβείο Mario Massai για τα άρθρα του σχετικά με την προσεδάφιση του ανθρώπου στη σελήνη. Πέθανε στις 28 Ιανουαρίου 1972 από καρκίνο στο πάγκρεας, όπως και ο πατέρας του.

Η Έρημος των Ταρτάρων (1940) είναι το τρίτο βιβλίο του Ντίνο Μπουτζάτι και το πιο γνωστό από τα έργα του. Είχαν προηγηθεί Ο Μπαρναμπό των βουνών (1933) και Το μυστικό του γέρικου δάσους (1935).

* Η ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΜΟΥΚΟΥΛΗ είναι νηπιαγωγός.

 Στην κεντρική εικόνα, ο Jacques Perrin, από την κινηματογραφική μεταφορά του βιβλίου, το 1976, σε σκηνοθεσία Valerio Zurlini.


altΗ έρημος των Ταρτάρων
Ντίνο Μπουτζάτι
Μτφρ. Μαρία Οικονομίδου
Μεταίχμιο 2019
Σελ. 296, τιμή εκδότη €15,50

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ DINO BUZZATI 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Το χρυσό σημειωματάριο» της Ντόρις Λέσινγκ – Αλήθειες βαθιές κι επώδυνες, ενεργές και σήμερα

«Το χρυσό σημειωματάριο» της Ντόρις Λέσινγκ – Αλήθειες βαθιές κι επώδυνες, ενεργές και σήμερα

Για το εμβληματικό μυθιστόρημα της νομπελίστριας Ντόρις Λέσινγκ [Doris Lessing] «Το χρυσό σημειωματάριο» (μτφρ. Έφη Τσιρώνη, εκδ. Διόπτρα). 

Γράφει ο Κ.Β. Κατσουλάρης

Είναι δύσκολο να μιλήσεις για την Ντόρις Λέσινγκ χω...

«Έντιμοι άνθρωποι» του Λεονάρδο Παδούρα (κριτική) – O Mάριο Κόντε σε μια Κούβα που αλλάζει

«Έντιμοι άνθρωποι» του Λεονάρδο Παδούρα (κριτική) – O Mάριο Κόντε σε μια Κούβα που αλλάζει

Για το μυθιστόρημα του Λεονάρδο Παδούρα [Leonardo Padura] «Έντιμοι άνθρωποι» (μτφρ. Κώστας Αθανασίου, εκδ. Καστανιώτη). Kεντρική εικόνα: © Wikimedia Commons. 

Γράφει η Έλενα Χουζούρη 

Ανεξάρτητα αν είχε επισκ...

«Συνάντηση» της Νατάσα Μπράουν (κριτική) – «Αφομοιώσου, αφομοιώσου… διαλύσου μέσα στο χωνευτήρι»

«Συνάντηση» της Νατάσα Μπράουν (κριτική) – «Αφομοιώσου, αφομοιώσου… διαλύσου μέσα στο χωνευτήρι»

Για το μυθιστόρημα της Νατάσα Μπράουν [Natasha Brown] «Συνάντηση» (μτφρ. Βαγγέλης Τσίρμπας, εκδ. Gutenberg). Kεντρική εικόνα: Η Teyonah Parris από τη σειρά «Mad Men». 

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη 

«Δεν υπάρχει επιτ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Πέθανε ο Βασίλης Βασιλικός (1934-2023) − Τα βιβλία του, η ζωή του

Πέθανε ο Βασίλης Βασιλικός (1934-2023) − Τα βιβλία του, η ζωή του

Πέθανε ο πολυβραβευμένος Έλληνας συγγραφέας, Βασίλης Βασιλικός, σε ηλικία 89 ετών. Η κηδεία του θα γίνει τη Δευτέρα 4 Ιανουαρίου, στις 11 π.μ., στο Α' Νεκροταφείο Αθηνών.

Επιμέλεια: Book Press

Πέθανε σήμερα ο Βασίλης Βασιλικός, ο οποίος γεννήθηκε ...

«Η επερχόμενη αταξία» του Κώστα Στούπα (παρουσίαση)

«Η επερχόμενη αταξία» του Κώστα Στούπα (παρουσίαση)

Παρουσίαση του βιβλίου του Κώστα Στούπα «Η επερχόμενη αταξία – Οι πέντε παγίδες που απειλούν τις δημοκρατίες και την ευημερία της Δύσης» (εκδ. Επίκεντρο) την Παρασκευή 1 Δεκεμβρίου, στις 7:00 μ.μ, στο Βιοτεχνικό Επιμελητήριο Αθήνας.

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Δημοσθένη Δαββέτα «Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» (Επίμετρο: Μάνος Στεφανίδης) το οποίο θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Χωριό Ποτέμκιν» του Γιώργου Παναγή (προδημοσίευση)

«Χωριό Ποτέμκιν» του Γιώργου Παναγή (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γιώργου Παναγή «Χωριό Ποτέμκιν», που κυκλοφορεί στις 28 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Τόπος. [Η έκφραση «Χωριό Ποτέµκιν» (ρωσικά: по­тёмкинские деревни) περιγράφει ένα κατασκεύασµα που έχει στόχο να αποκρύψει την αλήθεια ή να εξωραΐσει µια κατάσταση].

Επιμέλεια:...

«Ο Γιουγκοσλάβος» της Άνα Βούτσκοβιτς (προδημοσίευση)

«Ο Γιουγκοσλάβος» της Άνα Βούτσκοβιτς (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Άνα Βούτσκοβιτς [Ana Vučković] «Ο Γιουγκοσλάβος» (μτφρ. Απόστολος Θηβαίος), το οποίο κυκλοφορεί αρχές Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η ΜΠΑΝΑΝΑ

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Η Ιρλανδή συγγραφέας έχει αγαπηθεί από το ελληνικό αναγνωστικό κοινό και όχι άδικα. Τι είναι αυτό που την κάνει ιδιαίτερη και γιατί η πρόσφατη νουβέλα της «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο) την καταξιώνει. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος ...

12 βιβλία που μας φέρνουν κοντά στην επιστήμη: Από την Τεχνητή Νοημοσύνη στα Φράκταλ, από τον Χρόνο στους Αλγόριθμους

12 βιβλία που μας φέρνουν κοντά στην επιστήμη: Από την Τεχνητή Νοημοσύνη στα Φράκταλ, από τον Χρόνο στους Αλγόριθμους

Είναι βιβλία που φέρνουν τις επιστήμες (κυρίως θετικές) πιο κοντά μας και τις κάνουν πιο εύληπτες και γοητευτικές. Επιλέγουμε ορισμένα από τα καλύτερα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα. Κεντρική εικόνα: Ο Ράσελ Κρόου, ως ο μαθηματικός Τζον Νας, στην ταινία «Ενας υπέροχος άνθρωπος», του Ρον Χάουαρντ.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ