alt

Για το μυθιστόρημα του Άντριου Σων Γκρίερ «Πλην» (μτφρ. Παλμύρα Ισμυρίδου, εκδ. Δώμα).

Του Νίκου Ξένιου

Ο αμερικανός συγγραφέας Άντριου Σων Γκρίερ υπήρξε ταξιδιωτικός ανταποκριτής. Στο ξεκαρδιστικό μυθιστόρημά του Πλην (βραβευμένο με Πούλιτζερ) έβαλε, όπως λέει ο ίδιος σε μια συνέντευξή του, τοπωνύμια, φαγητά και συνήθειες που είχε καταγράψει τον καιρό που ταξίδευε στον κόσμο, παράγοντας μιαν εκστατική αφήγηση, εστέτ και σαρκαστική παράλληλα, κύριο προτέρημα της οποίας είναι η εμβριθής ψυχολογική παρατήρηση των ανθρώπων. 

Ο Γκρίερ γεννήθηκε από οικογένεια επιστημόνων το 1970 στην Ουώσιγκτον και σπούδασε στο Πανεπιστήμιο του Μπράουν. Έζησε κάνοντας διάφορες δουλειές στη Νέα Υόρκη και στο Σαν Φρανσίσκο. Δίδαξε στο Freie Universitat του Βερολίνου και στο Iowa Writers Workshop και ζει επτά μήνες τον χρόνο στην Τοσκάνη, ως διευθυντής του Santa Maddalena Foundation, που μετακαλεί συγγραφείς από διαφορετικά μέρη του κόσμου, για ανταλλαγή απόψεων πάνω στη δημιουργική γραφή. Βραβεύτηκε με το Northern California Book Award, το California Book Award, το New York Public Library Young Lions Award, το O. Henry Award και, πέρυσι, με το Πούλιτζερ. Η Washington Post πανηγύρισε όταν, επιτέλους, το σατιρικό Πλην πήρε μια τέτοια διάκριση. Αυτό το πικαρέσκ μυθιστόρημα υπήρξε έκπληξη για το κοινό ενός πολυγραφότατου συγγραφέα «ιστορικών» μυθιστορημάτων, όπως Οι εξομολογήσεις του Μαξ Τίβολι και Οι απίθανοι βίοι της Γκρέτα Ουέλς.

Ο συγγραφέας φέρνει τον πρωταγωνιστή αντιμέτωπο με το προφίλ του ως συγγραφέα. Με τη συναίσθηση της απουσίας ταλέντου από το γράψιμό του. Με την αναγνώριση του επουσιώδους κάθε λογοτεχνικής βράβευσης. Αλλά και με την πρώτη λογοτεχνική βράβευση της ζωής του.

Τα παράδοξα της κοινότητας των συγγραφέων

Ο τριτοπρόσωπος, παντογνώστης αφηγητής μάς παρουσιάζει τον Άρθουρ Πλην, που πρέπει να ξεπεράσει την κρίση των πενήντα χρόνων: επιπλέον, πρέπει να αντιμετωπίσει το γεγονός ότι ο έρωτας της ζωής του παντρεύεται κάποιον άλλον και, μάλιστα, τον προσκαλεί στον γάμο του. Ο ήρωας του βιβλίου αποφασίζει να μην πάει στον γάμο. O άσημος αυτός, μεσήλικας συγγραφέας με τα παραπανίσια κιλά και την περιορισμένη έμπνευση θα προτιμήσει να λάβει μέρος σε μια σειρά από βαρετά λογοτεχνικά συνέδρια σε όλον τον πλανήτη (κάθε κεφάλαιο και άλλο μέρος: Γαλλία, Ινδία, Γερμανία, Μαρόκο, Μεξικό, Ιαπωνία), στη διάρκεια των οποίων δεν θα αποφύγει, βεβαίως, την καθοριστική συνάντηση με τον εαυτό του ως ορκισμένο εργένη. Tα κεφάλαια τιτλοφορούνται «Ο Πλην στην αρχή», «Λιγότερο Μεξικανός», «Λιγότερο Γερμανός», τονίζοντας την ελλειπτικότητα αυτού του χαρακτήρα και βάζοντάς μας στη διαδικασία να προτιμήσουμε την ελληνική λέξη «Μείον» ή «Λιγότερος» ως κατάλληλη μετάφραση του επιθέτου του ήρωα. Είναι εντυπωσιακό πως το τελευταίο κεφάλαιο «Ο Πλην επί τέλους» δεν είναι παρά η αισιόδοξη έκβαση ενός ταξιδιού αυτογνωσίας. Ο συγγραφέας φέρνει τον πρωταγωνιστή αντιμέτωπο με το προφίλ του ως συγγραφέα. Με τη συναίσθηση της απουσίας ταλέντου από το γράψιμό του. Με την αναγνώριση του επουσιώδους κάθε λογοτεχνικής βράβευσης. Αλλά και με την πρώτη λογοτεχνική βράβευση της ζωής του.

Η κρίση ηλικίας και η αποκλίνουσα του μέσου όρου σεξουαλική του προτίμηση εναρμονίζονται με τις αντιφατικές περιστάσεις του μεγάλου αυτού ταξιδιού: δίνοντας στον αναγνώστη μιαν αίσθηση ανάλογη με το να τρώει McDonald's κάπου στα Champs Elysées, ο συγγραφέας μεταπηδά με δεξιότητα από τις φτηνές, καταναλωτικές γαστριμαργικές συνήθειες ενός άσημου εργένη στις απόλυτα εστέτ, κομψές επιλογές ενός καλοπερασάκια, μέσου βεληνεκούς συγγραφέα. Έτσι (αυτός, άλλωστε, είναι ο στόχος), η πλοκή είναι επεισοδιακή, ενδιαφέρουσα, ενώ το τζετ λαγκ της αλλαγής ηπείρων, πτήσεων, ωραρίων φαγητού και ύπνου, η χρήση υπνωτικών χαπιών, η επιλογή της κατάλληλης αμφίεσης και η τακτοποίηση μιας βαλίτσας κομψευόμενου αστού, όλα συμβάλλουν στην αδρή διαγραφή του πορτρέτου ενός συμπαθέστατου loser. 

Τα παράδοξα της γκέι κοινότητας

Ο ήρωάς μας, ωστόσο, έχει σπαταλήσει τα νιάτα του ως επίσημος εραστής ενός διάσημου ποιητή, εθιζόμενος σταδιακά στο να βλέπει τον εαυτό του στο περιθώριο των πραγμάτων και αποδεχόμενος στωϊκά τη φθίνουσα λάμψη του έρωτα.

Ο Άρθουρ Πλην είναι ένα άτομο καλομαθημένο, με αρκετά υψηλό βιοτικό επίπεδο, αρκετές ευκαιρίες καριέρας που δεν αξιοποιήθηκαν και την τύχη να έχει επιβιώσει της ολέθριας εισβολής του AIDS στα γκέι κυκλώματα και τις σάουνες των Ηνωμένων Πολιτειών. Οι περισσότεροι γκέι συνομήλικοί του έχουν χαθεί, θύματα της πανδημικής νόσου της δεκαετίας του ογδόντα. Ο ήρωάς μας, ωστόσο, έχει σπαταλήσει τα νιάτα του ως επίσημος εραστής ενός διάσημου ποιητή, εθιζόμενος σταδιακά στο να βλέπει τον εαυτό του στο περιθώριο των πραγμάτων και αποδεχόμενος στωϊκά τη φθίνουσα λάμψη του έρωτα. Προς επίρρωσιν, δε, του χιουμοριστικού πορτρέτου του, τυχαίνει να είναι ένας συμπτωματικά ικανοποιητικός, γουντιαλενικός εραστής. Είναι ένα βιβλίο που μιλά για τη χαρά του έρωτα, για τον φανταιζίστικο τρόπο έκφρασης της γκέι κοινότητας, για την τρομακτική «λευκή σελίδα» του συγγραφέα που δεν έχει έμπνευση, καθώς και για τη δυσκολία επικοινωνίας με τους άλλους ανθρώπους.

Τώρα, στην παγκόσμια περιοδεία του, τα πράγματα αποβαίνουν απρόσμενα ευνοϊκά για τον Άρθουρ Πλην. Ωστόσο, τα συνεχή φλας μπακ του βιβλίου αποκαλύπτουν το άγχος του για τον γάμο που επιτελείται στην Αμερική κατά την απουσία του. Την ελλιπή του αυτοεκτίμηση. Το παγιωμένο συναίσθημά του αποτυχίας. Την απώλεια του νεανικού του σφρίγους. Στη Γερμανία (της γλώσσας της οποίας αυταπατάται ότι είναι καλός χειριστής) καλείται να διαβάσει αποσπάσματα από το τελευταίο του βιβλίο. Ο Άρθουρ Πλην πρέπει να παλέψει με την εσωτερικευμένη πεποίθηση ότι είναι απολύτως βαρετός και πως η ανάγνωση των βιβλίων του κυριολεκτικά «σκοτώνει» τους ακροατές. Καλείται να διδάξει (όπως κάνει, αντίστοιχα, ο συγγραφέας του βιβλίου στην Ιταλία) ένα σεμινάριο δημιουργικής γραφής διάρκειας πέντε εβδομάδων με τίτλο «Να διαβάζετε σαν βαμπίρ, να γράφετε σαν τον Φρανκενστάιν». Η τύχη του επιφυλάσσει ένα νεαρό γερμανό εραστή που τον πλησιάζει ψυχικά. 

alt
Ο Άντριου Σων Γκρίερ
 

«Παραείμαι μεγάλος για να γνωρίσω κάποιον;»

H τριτοπρόσωπη αφήγηση που εξασφαλίζει απόσταση παρατήρησης στον αναγνώστη, η φιλοτέχνηση ενός λογοτεχνικού χαρακτήρα που ενδυναμώνεται από τις απορρίψεις και την προκατάληψη των άλλων και, τέλος, μια εγγενής χιουμοριστική διάθεση, προικίζουν το μυθιστόρημα με αναζωογονητική αισιοδοξία.

Ο Γκρίερ σκιαγραφεί, με συνεχή χρήση ευφυολογημάτων, με αφοπλιστική ειλικρίνεια και, βεβαίως, χωρίς εκπτώσεις την αβεβαιότητα των συγγραφέων, όπως και τον αυτοαναφορικό τρόπο λειτουργίας της «κλειστής», απόλυτα ναρκισσευόμενης κοινότητάς τους. Ωστόσο, η τριτοπρόσωπη αφήγηση που εξασφαλίζει απόσταση παρατήρησης στον αναγνώστη, η φιλοτέχνηση ενός λογοτεχνικού χαρακτήρα που ενδυναμώνεται από τις απορρίψεις και την προκατάληψη των άλλων και, τέλος, μια εγγενής χιουμοριστική διάθεση, προικίζουν το μυθιστόρημα με αναζωογονητική αισιοδοξία. Έτσι, παρά την ιδιαιτερότητά του, ο Άρθουρ Πλην του μυθιστορήματος κερδίζει τον μέσο αναγνώστη: γιατί είναι ένας freelance συγγραφέας αρκετά μεγάλος σε ηλικία ώστε να θελήσεις να τον ανακαλύψεις και αρκετά νέος ακόμη ώστε να επιχειρήσεις να τον αποτιμήσεις συνολικά. 

Θεωρώ ότι το μειονέκτημα του βιβλίου είναι η υπερβολική έμφαση στην ομοφυλοφιλία του ήρωα: σαν να προσδίδει, αυτή, κάποιον ιδιαίτερα τραγικό χαρακτήρα στην αίσθηση της μετριότητας, έτσι όπως συνδυάζεται με το άγχος της απώλειας του νεανικού σφρίγους. Σαν η μετριότητα να είναι πιο ανελέητη για κάποιον που εκ φύσεως εντάσσεται σε μια περιθωριακή ομάδα. Βεβαίως, δεν αποκλείεται και να είναι κάπως έτσι τα πράγματα. Είναι ενδιαφέρον, εντέλει, το ότι αυτό το άλλοτε «τεκνό» που τώρα έχει μετατραπεί σε «daddy» αναδεικνύεται, στο βιβλίο του Γκρίερ, στον μοναδικό αρμόδιο να ανακαλύψει και να αγαπήσει, εν τέλει, τον εαυτό του. Δεν είναι τυχαίο πως οι πιο τρυφερές στιγμές του βιβλίου είναι οι καταπρόσωπο συναντήσεις του ήρωα με τις συναισθηματικές του ανάγκες. Επίσης, αν και σύντομα, εξαιρετικά ενδιαφέροντα είναι τα στιγμιότυπα όπου, μέσω αυτογνωσίας, αποκαλύπτονται κάποιες λεπτές διαδικασίες σχετικές με την έμπνευση του συγγραφέα. 

* Ο ΝΙΚΟΣ ΞΕΝΙΟΣ είναι εκπαιδευτικός και συγγραφέας.
Τελευταίο βιβλίο του, η νουβέλα «Το κυνήγι του βασιλιά Ματθία» (εκδ. Κριτική).


altΠλην
Άντριου Σων Γκρίερ
Μτφρ. Παλμύρα Ισμυρίδου
Δώμα 2019
Σελ. 318, τιμή εκδότη €16,00

alt

 

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ANDREW SEAN GREEN 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η πόλη της νίκης», το νέο μυθιστόρημα του Σαλμάν Ρούσντι (κριτική) – Το έπος ενός ακατάβλητου παραμυθά

«Η πόλη της νίκης», το νέο μυθιστόρημα του Σαλμάν Ρούσντι (κριτική) – Το έπος ενός ακατάβλητου παραμυθά

Για το βιβλίο του Σαλμάν Ρούσντι [Salman Rushdie] «Η πόλη της νίκης» (μτφρ. Γιώργος Μπλάνας, εκδ. Ψυχογιός).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Θα μπορούσε να είχε γραφτεί η  ...

«Τρεις γυναίκες» του Ρόμπερτ Μούζιλ (κριτική) – Η υπονόμευση του αντρικού βλέμματος μέσα από τρεις ερωτικές τραγωδίες

«Τρεις γυναίκες» του Ρόμπερτ Μούζιλ (κριτική) – Η υπονόμευση του αντρικού βλέμματος μέσα από τρεις ερωτικές τραγωδίες

Για τον τόμο με τις τρεις νουβέλες του Ρόμπερτ Μούζιλ (Robert Musil) «Τρεις γυναίκες» (μτφρ. Μαρίνα Αγαθαγγελίδου, εκδ. Αντίποδες).

Γράφει ο Φώτης Καρ...

«Η μαέστρος» της Χάριετ Κονστάμπλ (κριτική) – Ένα ταλαντούχο κορίτσι στη σκιά του Βιβάλντι

«Η μαέστρος» της Χάριετ Κονστάμπλ (κριτική) – Ένα ταλαντούχο κορίτσι στη σκιά του Βιβάλντι

Για το βιβλίο της Χάριετ Κονστάμπλ [Harriet Constable] «Η μαέστρος» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά, εκδ. Ελληνικά Γράμματα). Στην κεντρική φωτογραφία, ο πίνακας «Young Woman Playing a Violin» του Οράτσιο Τζεντιλέσκι.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Πέθανε ο Τομ Ρόμπινς, «ο πιο επικίνδυνος συγγραφέας στον κόσμο»

Πέθανε ο Τομ Ρόμπινς, «ο πιο επικίνδυνος συγγραφέας στον κόσμο»

Σε ηλικία 92 ετών, πέθανε ο Τομ Ρόμπινς [Tom Robbins], γνωστός για τα χιουμοριστικά μυθιστορήματά του, επηρεασμένα από το κλίμα της αμερικανικής αντικουλτούρας των '60s. Τα βιβλία του κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Αίολος.

Επιμέλεια: Book Press

...
«Σωματογραφία» της Εύας Στάμου (κριτική) – Πορτρέτα γυναικών σε κίνηση

«Σωματογραφία» της Εύας Στάμου (κριτική) – Πορτρέτα γυναικών σε κίνηση

Για το μυθιστόρημα της Εύας Στάμου «Σωματογραφία», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αρμός. 

Γράφει η Ντόρα Τσιμπούκη

To πρόσφατο βιβλίο της Εύα...

«Θέλω να δω τον Πάπα» – Η 85χρονη οπερέτα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη, επίκαιρη και απολαυστική

«Θέλω να δω τον Πάπα» – Η 85χρονη οπερέτα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη, επίκαιρη και απολαυστική

Για την οπερέτα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη «Θέλω να δω τον Πάπα!», σε μουσική διεύθυνση Νίκου Βασιλείου και σκηνοθεσία Νατάσας Τριανταφύλλη, η οποία παρουσιάζεται στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής μέχρι και τις 16 Φεβρουαρίου.

Γράφει η Έλενα Χουζούρη

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Απάρνηση» του Άρη Μαραγκόπουλου (προδημοσίευση)

«Απάρνηση» του Άρη Μαραγκόπουλου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπασμάτων από το μυθιστόρημα του Άρη Μαραγκόπουλου «Απάρνηση», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Φεβρουαρίου από τις εκδόσεις Τόπος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιφάνεια Ι
(Ο Νικόλας δεν είναι πια εδώ)

...
«Ψυχή ντυμένη αέρα» της Έλενας Χουζούρη (προδημοσίευση)

«Ψυχή ντυμένη αέρα» της Έλενας Χουζούρη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη μελέτη της Έλενας Χουζούρη «Ψυχή ντυμένη αέρα – Ανθούλα Σταθοπούλου - Βαφοπούλου: Η μούσα της μεσοπολεμικής Θεσσαλονίκης», η οποία θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Επίκεντρο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η Μάγε...

«(Α)Κατάλληλο Timing» της Ελένης Αλεξανδροπούλου (προδημοσίευση)

«(Α)Κατάλληλο Timing» της Ελένης Αλεξανδροπούλου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη συλλογή διηγημάτων της Ελένης Αλεξανδροπούλου «(Α)Κατάλληλο Timing», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Ο Αύγουστος, όσο μεγαλώνεις, μοιάζει πικρός. Οι περισ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία πεζογραφίας, εξαντλημένα (τα περισσότερα), επανεκδίδονται και διεκδικούν νέους αναγνώστες.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Νίκος Καζαντζάκης, Ταξιδεύοντας: Αγγλία (εκδ. Διόπτρα)

...
«Τι να διαβάσω;» – 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που κυκλοφορούν το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που κυκλοφορούν το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας (μυθιστορήματα, νουβέλες και διηγήματα) που αναμένουμε τις επόμενες μέρες ή εβδομάδες. Στην κεντρική εικόνα, ο Αλέξης Πανσέληνος, η Μάρω Βαμβουνάκη και ο Μιχάλης Μοδινός.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Μυθιστ...

Σίρλεϊ Τζάκσον (1916-1965): Η ευαίσθητη μάγισσα των αμερικανικών γραμμάτων

Σίρλεϊ Τζάκσον (1916-1965): Η ευαίσθητη μάγισσα των αμερικανικών γραμμάτων

Η Σίρλεϊ Τζάκσον [Shirley Jackson, 1916-1965] ήταν πολλά περισσότερα από μια συγγραφέας ιστοριών τρόμου. Με άξονα δύο βιβλία της που κυκλοφόρησαν ή επανακυκλοφόρησαν πρόσφατα «Η λοταρία και άλλες ιστορίες» (μτφρ. Χρυσόστομος Τσαπραΐλης) και «Ζούσαμε πάντα σε ένα κάστρο» (μτφρ. Βάσια Τζανακάρη) από τις εκδόσεις ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ