alt

Για το μυθιστόρημα του Sebastian Barry «Μέρες δίχως τέλος» (μτφρ. Μαρία Αγγελίδου, εκδ. Ίκαρος).

Του Κώστα Δρουγαλά

Το συγγραφικό πλάνο του Sebastian Barry (1955- ) να διηγηθεί σε μία σειρά μυθιστορημάτων τη ζωή της οικογένειας ΜακΝάλτι μέσα στους αιώνες είναι ένα στοίχημα που κερδίζει ο Ιρλανδός συγγραφέας βιβλίο με το βιβλίο. Στις Μέρες δίχως τέλος ο Τόμας ΜακΝάλτι εγκαταλείπει το φτωχικό Σλάιγκο της Ιρλανδίας και την οικογένειά του κι επιβιβάζεται σε ένα πλοίο για τις Ηνωμένες Πολιτείες αναζητώντας ένα καλύτερο αύριο.

Ο ΜακΝάλτι κι ο Κόουλ θα πολεμήσουν με την Ένωση, πλάι στον παλιό τους αξιωματικό, προσπαθώντας να παραμείνουν ζωντανοί για χάρη –τι άλλο;– της αγάπης.

Ο Τόμας ΜακΝάλτι, κουρελιασμένος και πεινασμένος, συναντά για πρώτη φορά τον σύντροφό του, Τζον Κόουλ, στο Μιζούρι γύρω στα 1849. Οι δύο άντρες ξεκινούν να εργάζονται ως χορευτές ντυμένοι γυναίκες σε ένα σαλούν που συγκεντρώνει άξεστους μεταλλωρύχους: αυτό είναι και το πρώτο ταξίδι του ΜακΝάλτι προς την κατάκτηση της ταυτότητάς του. Ύστερα το ζευγάρι προσχωρεί σε μία διμοιρία που έχει σκοπό την κατάληψη των εδαφών που ανήκουν στους Ινδιάνους. Οι φρικαλεότητες των δύο πλευρών διαδέχονται η μία την άλλη· η επιδρομή του ιππικού στον καταυλισμό των Ινδιάνων Σιου είναι ίσως η πιο δυνατή στιγμή του βιβλίου. Μετά τη σφαγή στον καταυλισμό, το ζευγάρι περισώζει κι υιοθετεί στα κρυφά τη Γουινόνα, ανιψιά του αρχηγού των Σιου· παρ’ όλα αυτά η οικογενειακή γαλήνη δεν θα αντέξει. Όταν ο πόλεμος ενάντια στους Ινδιάνους κοπάσει, θα αρχίσει ένας καινούργιος, αυτή τη φορά ανάμεσα στον βιομηχανικό βορρά και τον αγροτικό νότο στο πλαίσιο του Αμερικανικού Εμφυλίου (1861-1865), με τη βία, την πείνα και τις κακουχίες να εντείνονται. Ο ΜακΝάλτι κι ο Κόουλ θα πολεμήσουν με την Ένωση, πλάι στον παλιό τους αξιωματικό, προσπαθώντας να παραμείνουν ζωντανοί για χάρη –τι άλλο;– της αγάπης.

Οι Μέρες δίχως τέλος είναι με σιγουριά το πλέον καλογραμμένο μυθιστόρημα του Barry σε εξαιρετική μετάφραση της πολύπειρης Μαρίας Αγγελίδου. Στις τριακόσιες περίπου σελίδες πυκνογραμμένου λόγου μαθαίνουμε ένα κομμάτι της αμερικανικής ιστορίας (αυτό του 19ου αιώνα), εν πολλοίς άγνωστο στο ευρύ κοινό: από την άφιξη των εξαθλιωμένων Ιρλανδών μεταναστών στα αμερικανικά λιμάνια και την εμπλοκή τους στις εκστρατείες κατά των ινδιάνικων φυλών, έως τις σφαγές και τις λεηλασίες σε μία σκληρότητα άνευ προηγουμένου, κι από εκεί στην κατάκτηση της αμερικανικής ταυτότητας· κι όλα αυτά με μια αξιοζήλευτη οικονομία λόγου: οι σελίδες «βαραίνουν», δίνοντας στον αναγνώστη την αίσθηση πως οι μέρες για τον Τόμας ΜακΝάλτι και τον Τζον Κόουλ μοιάζουν να μην έχουν τέλος. 

alt
Ο Sebastian Barry

Tο κοινωνικό φύλο κι η σεξουαλικότητα μέσα από την αλήθεια του ΜακΝάλτι παύουν να καθορίζονται από τις δομές της ετεροφυλοφιλίας. Έτσι καταρρίπτεται η ύπαρξη μιας προϋπάρχουσας βιολογικής αλήθειας του φύλου που εγγράφεται στην «υλικότητα» του σώματος και στην απόλυτη διάκριση αρσενικού και θηλυκού.

Επίσης, σε σχέση με την ταυτότητα φύλου, κεντρικό θέμα του βιβλίου, αξίζει να επισημάνουμε μία ενδιαφέρουσα αντίθεση της σεξουαλικότητας ανάμεσα στον δημόσιο και τον ιδιωτικό χώρο: η δημόσια εικόνα του ΜακΝάλτι και του Κόουλ είναι ασφαλώς περιοριστική κι υποκριτική, ενώ η ιδιωτική προσφέρει την ελευθερία και την αλήθεια του ζευγαριού. Ο ΜακΝάλτι κατά τη διάρκεια των αιματοβαμμένων περιπετειών κάνει υπομονή, κι ύστερα κι άλλη υπομονή, μέχρι που στο τέλος τα δύο ποιητικά υποκείμενα γίνονται επιτέλους ένα κι ο Τόμας αυτοπαρουσιάζεται ως Τομαζίνα. Με άλλα λόγια θα μπορούσαμε να αντικρίσουμε τις Μέρες δίχως τέλος ως ένα road trip του ΜακΝάλτι προς τη γυναικεία φύση του. 

Στα αρνητικά του βιβλίου θα προσμετρούσαμε την πρωτοπρόσωπη αφήγηση του μυθιστορήματος, η οποία φαινομενικά αφαιρεί πολλά στοιχεία της δράσης, ωστόσο, όλα γίνονται για έναν σκοπό: ο Τόμας ΜακΝάλτι μέσω της αφήγησης χρησιμοποιεί τη γλώσσα επιτελεστικά, διαμορφώνοντας την υποκειμενικότητά της. Ως εκ τούτου το κοινωνικό φύλο κι η σεξουαλικότητα (ως κατασκευές κι όχι ως «φυσικά» σύνολα) μέσα από την αλήθεια του ΜακΝάλτι παύουν να καθορίζονται από τις δομές της ετεροφυλοφιλίας. Έτσι καταρρίπτεται η ύπαρξη μιας προϋπάρχουσας βιολογικής αλήθειας του φύλου που εγγράφεται στην «υλικότητα» του σώματος και στην απόλυτη διάκριση αρσενικού και θηλυκού. Εν κατακλείδι, το λογοτεχνικό αποτέλεσμα είναι εντυπωσιακό τόσο επιδερμικά όσο κι υποδερμικά: το μυθιστόρημα περιλαμβάνει συγκίνηση και σκληρότητα, καλοσύνη και φόβο, και φυσικά την πιο παλιά ανάγκη, την αγάπη, στα απλά και συνάμα στα πιο σπουδαία.

* Ο ΚΩΣΤΑΣ ΔΡΟΥΓΑΛΑΣ είναι συγγραφέας. 
Τελευταίο του βιβλίο, το μυθιστόρημα «Το τελευταίο τραγούδι του Ντύλαν» (εκδ. Πικραμένος).

 Στην κεντρική εικόνα, ο πίνακας του Maynard Dixon "Roadside" (1938).


altΜέρες δίχως τέλος
Sebastian Barry
Μτφρ. Μαρία Αγγελίδου
Ίκαρος 2018
Σελ. 296, τιμή εκδότη €15,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ SEBASTIAN BARRY

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Τα μάτια τους κοιτούσαν τον θεό» της Ζόρα Νιλ Χέρστον (κριτική) – Ένα «τραγουδιστό» μυθιστόρημα για την ιστορία της μαύρης κοινότητας

«Τα μάτια τους κοιτούσαν τον θεό» της Ζόρα Νιλ Χέρστον (κριτική) – Ένα «τραγουδιστό» μυθιστόρημα για την ιστορία της μαύρης κοινότητας

Για το μυθιστόρημα της Ζόρα Νιλ Χέρστον [Zora Neale Hurston] «Τα μάτια τους κοιτούσαν τον θεό» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά, εκδ. Αίολος). Κεντρική εικόνα: © Jessica Felicio (Unsplash).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Εμφα...

«Το τενεκεδένιο ταμπούρλο» του Γκύντερ Γκρας (κριτική) – Ο ναζισμός και ο νάνος

«Το τενεκεδένιο ταμπούρλο» του Γκύντερ Γκρας (κριτική) – Ο ναζισμός και ο νάνος

Για το μυθιστόρημα του Γκύντερ Γκρας [Günter Grass 1927-2015] «Το τενεκεδένιο ταμπούρλο» [μτφρ. Τούλα Σιέτη, εκδ. Πατάκη].

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Οι «κακές» γλώσσες λένε ότι ο Γερμανός συγγραφέας πήρε το Βραβείο Νόμπελ το 1999 μόνο και μ...

«Β.» του Στηβ Σεμ-Σάντμπεργκ (κριτική) – Η προέλευση του κακού

«Β.» του Στηβ Σεμ-Σάντμπεργκ (κριτική) – Η προέλευση του κακού

Για το μυθιστόρημα του Στηβ Σεμ-Σάντμπεργκ (Steve Sem-Sandberg) «Β.» (μτφρ. Γιώργος Μαθόπουλος, εκδ. Αλεξάνδρεια). Στην κεντρική εικόνα, σκηνή από τη βασισμένη στο θεατρικό έργο του Γκέοργκ Μπύχνερ ταινία «Woyzeck» (1979).

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Τίλντα Σουίντον, Θεόδωρος Τερζόπουλος, Πάτι Σμιθ & Λένα Πλάτωνος, μεταξύ πολλών άλλων, στο φετινό πρόγραμμα της Στέγης

Τίλντα Σουίντον, Θεόδωρος Τερζόπουλος, Πάτι Σμιθ & Λένα Πλάτωνος, μεταξύ πολλών άλλων, στο φετινό πρόγραμμα της Στέγης

Τίλντα Σουίντον, Θεόδωρος Τερζόπουλος, Πάτι Σμιθ & Λένα Πλάτωνος, μεταξύ πολλών άλλων, κοσμούν το φετινό, πλουσιότατο και άκρως ερεθιστικό, πρόγραμμα της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση. «Και τώρα, τι κάνουμε; Δεν περιμένουμε. Ούτε συνεχίζουμε αμέριμνοι. Μιλάμε και φωνάζουμε για τις πληγές, που πρέπει να τις νιώ...

«Χορός στα ποτήρια» της Γεωργίας Τάτση (κριτική) – Δύο καλογραμμένες νουβέλες με ιστορικές και πολιτικές ρίζες

«Χορός στα ποτήρια» της Γεωργίας Τάτση (κριτική) – Δύο καλογραμμένες νουβέλες με ιστορικές και πολιτικές ρίζες

Για την επανακυκλοφορία του βιβλίου της Γεωργίας Τάτση «Χορός στα ποτήρια» (εκδ. Βακχικόν, δύο νουβέλες). Κεντρική εικόνα: Φωτογραφία από την ταινία του Θόδωρου Αγγελόπουλου «Θίασος» (1974-’75) 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Iεροτελεστικός από τη...

Διαβάζοντας με τον Γιώργο Τζαβάρα

Διαβάζοντας με τον Γιώργο Τζαβάρα

Πρόσωπα από το χώρο των τεχνών, των ιδεών και του πολιτισμού, αποκαλύπτουν τον δικό τους αναγνωστικό χαρακτήρα, τη μύχια σχέση τους με το βιβλίο και την ανάγνωση. Σήμερα, ο σκηνοθέτης και ηθοποιός Γιώργος Τζαβάρας.

Eπιμέλεια: Book Press

Ποιο βι...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αστυνομικό μυθιστόρημα του Βαγγέλη Μαργιωρή «Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα», το οποίο κυκλοφορεί στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Ήρωες, μίξερ, μανταλάκια, σερβιέτες…» Μέσα στο ...

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Τζορντάνα Λεβίν [Jordanna Levin] «Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» (μτφρ. Νοέλα Ελιασά), που θα κυκλοφορήσει στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας. 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση του προλόγου του μεταφραστή Γιώργου Ι. Αλλαμανή, στο βιβλίο του Τζον Τέιλορ [John Taylor] «Σκληρός από τρυφερότητα – Ο Έλληνας ποιητής και λαογράφος του άστεως Ηλίας Πετρόπουλος», το οποίο κυκλοφορεί αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Δίχτυ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Τέσσερα πρόσφατα αστυνομικά μυθιστορήματα ανανεώνουν τις γνωστές υποκατηγορίες της αστυνομικής λογοτεχνίας. «Η σκοτεινή μούσα» του Άρμιν Έρι, «Ο κώδικας του θησαυρού» της Τζάνις Χάλετ, «Θάνατος ενός ταξιδιώτη» του Ντιντιέ Φασέν και «Η στρατηγική του πεκινουά» του Αλέξις Ραβέλο.

Γράφει η Χίλ...

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

22 Σεπτεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ. Επιμέλεια: Κώστας Αγορα

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ