Carl Spitzweg

Για το αφήγημα του Roberto Vecchioni «Ο βιβλιοπώλης του Σελινούντα» (μτφρ. Δημήτρης Παπαδημητρίου, εκδ. Κριτική).

Του Σπύρου Κιοσσέ

Ο Roberto Vecchioni (γεν. 1943) συστήνεται στο ελληνικό κοινό μέσω του έργου του Il libraio di Selinunte (2004), με μια καλαίσθητη έκδοση από την «Κριτική», σε εξαιρετική μετάφραση του Δημήτρη Παπαδημητρίου. 

Συνομιλεί με τη μυθολογία, την ιστορία, τη λογοτεχνία και τον κινηματογράφο δημιουργώντας μουσικές, ποιητικές και πεζογραφικές συνθέσεις που σε μεγάλο μέρος τους συνιστούν αλληγορίες. 

Ο ιδιαίτερα δημοφιλής στην Ιταλία τραγουδοποιός και συγγραφέας έχει στο ενεργητικό του πολλές επιτυχίες στη μουσική και λογοτεχνική σκηνή της χώρας του. Τόσο τα τραγούδια του όσο και η συγγραφική του παραγωγή, πέρα από την ενσωμάτωση αυτοβιογραφικών στοιχείων, χαρακτηρίζονται από την αξιοποίηση πλήθους διακειμενικών αναφορών στην παγκόσμια λογοτεχνία. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Vecchioni έχει σπουδάσει κλασική φιλολογία και έχει διατελέσει επί σειρά ετών καθηγητής ιστορίας και λογοτεχνίας στην τριτοβάθμια και στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Ορμώμενος από προσωπικά βιώματα, ακούσματα και αναγνώσματα, συνομιλεί με τη μυθολογία, την ιστορία, τη λογοτεχνία και τον κινηματογράφο δημιουργώντας μουσικές, ποιητικές και πεζογραφικές συνθέσεις που σε μεγάλο μέρος τους συνιστούν αλληγορίες (πβ. την πρώτη του εμφάνιση στη δισκογραφία με τον τίτλο Parabola).

Στο σύντομο αφήγημα Ο βιβλιοπώλης του Σελινούντα ο έλληνας αναγνώστης μπορεί να πάρει μια γεύση από την ιδιαίτερη θεματολογία και τον γοητευτικό τρόπο γραφής του συγγραφέα. Ήδη στον «Πρόλογο σε μορφή διήγησης», που πλαισιώνει αφηγηματικά την κυρίως διήγηση, ξεκινά μια διαδικασία συμπλοκής της αλήθειας και της επινόησης, της ρεαλιστικής αναπαράστασης και της φαντασίας, της σοβαρότητας και της φάρσας. Παρόλο που ο αφηγητής αποτρέπει προγραμματικά τον αναγνώστη να διαβάσει τη διήγηση που ακολουθεί ως «φιλοσοφική αλληγορία» ή ως παραμύθι, η ιστορία διαβάζεται ακριβώς έτσι.

Roberto Vecchioni

Μαζί με τις λέξεις έχει εξασθενίσει η συλλογική μνήμη, ενώ έχουν εκλείψει, επίσης, οι λεπτές αποχρώσεις του λόγου ως νοητικής σύλληψης και ως δυνατότητας λεκτικής εκφοράς.

Η πλοκή εκτυλίσσεται στον Σελινούντα, πόλη στη νοτιοδυτική Σικελία, όπου είχε ιδρυθεί η γνωστή αρχαιοελληνική αποικία. Η πόλη αυτή έχει βυθιστεί στη σιωπή. Η επικοινωνία μεταξύ των κατοίκων βασίζεται πλέον σε ελάχιστες λέξεις και κυρίως σε απλοϊκούς κώδικες και χειρονομίες. Μαζί με τις λέξεις έχει εξασθενίσει η συλλογική μνήμη, ενώ έχουν εκλείψει, επίσης, οι λεπτές αποχρώσεις του λόγου ως νοητικής σύλληψης και ως δυνατότητας λεκτικής εκφοράς: «Η καθημερινή ρουτίνα έχει γίνει αποδεκτή. Είκοσι με τριάντα βασικά ρήματα καταφέρνουμε να τα θυμόμαστε και να τα χρησιμοποιούμε στην κατάλληλη κάθε φορά περίσταση. Δεν πετυχαίνουμε όμως το πέρασμα από το ένα στο άλλο, δεν ξέρουμε από πού έρχονται και πού πάνε· δεν είμαστε σε θέση να τα παραλλάξουμε και να τα ντύσουμε με χρόνους, τρόπους ή με μιαν απόχρωση. Κι εδώ βρίσκεται το βασικό πρόβλημα· έχει χαθεί η παλέτα των αποχρώσεων. Μαζί με τις αποχρώσεις έχουν χαθεί και τα συναισθήματα που τις συνοδεύουν ή τις προκαλούν. Το ρήμα “αγαπώ”, για παράδειγμα, έχει για όλους ένα και μοναδικό νόημα. Όταν κάποιος εκφέρει αυτό το ρήμα, οι λογικοί συνειρμοί που παράγει ο νους μας είναι πάντα οι εξής ίδιοι, και άλλοι δεν υπάρχουν: “ισχυρή φυσική ανάγκη κι αναστάτωση από την έλλειψη του αντικειμένου (με υψηλό αριθμό παραδειγμάτων, γύρω στα δέκα)· κατοχή, γάμος, παιδιά, κληρονομιά και σεξ ανάλογα με τις ανάγκες”». Πώς και γιατί περιήλθε η πόλη σε αυτή την κατάσταση αφασίας; Πώς εμπλέκεται ο μυστηριώδης γέρος βιβλιοπώλης που εμφανίζεται ξαφνικά στην πόλη και προσφέρει «κάθε βράδυ στις 9, στην οδό Τρεμόντι, λογοτεχνικές αναγνώσεις, είσοδος δωρεάν»; Και κυρίως, ποιοι ήταν οι λόγοι της «δαιμονοποίησης» και της περιθωριοποίησής του από όλους τους κατοίκους του Σελινούντα, εκτός από ένα παιδί; 

Ένα γοητευτικό αφήγημα για τη δύναμη του λόγου και της λογοτεχνικής ανάγνωσης.

Ένα γοητευτικό αφήγημα για τη δύναμη του λόγου και της λογοτεχνικής ανάγνωσης, με πλήθος ενσωματωμένες παραπομπές σε αριστοτεχνικά δείγματα λογοτεχνικής έκφρασης, από τη Σαπφώ, τον Σοφοκλή και τον Κάτουλλο μέχρι τον Δάντη, τον Σαίξπηρ και τον Τολστόι, που καθίστανται έτσι θεματικές αυτοαναφορές. Και κυρίως μια αλληγορική δυστοπία για τη «λογοτεχνία σε κίνδυνο», για να δανειστούμε τα λόγια του Todorov. Ως «soundtrack» συνοδευτικό της ανάγνωσης προτείνουμε το ομότιτλο τραγούδι του Vecchioni. Περιμένουμε με ενδιαφέρον και άλλες μεταφράσεις έργων του.

* Ο ΣΠΥΡΟΣ ΚΙΟΣΣΕΣ είναι διδάσκων στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Τμήμα Ελληνικής Φιλολογίας και ποιητής.
Τελευταίο του βιβλίο, η μελέτη «Εισαγωγή στη δημιουργική ανάγνωση και γραφή του πεζού λόγου» (εκδ. Κριτική).


altΟ βιβλιοπώλης του Σελινούντα
Roberto Vecchioni
Μτφρ. Δημήτρης Παπαδημητρίου
Κριτική 2019
Σελ. 128, τιμή εκδότη €10,00

alt

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η τελειότητα» του Βιντσέντζο Λατρόνικο (κριτική) – Η πολλαπλή διάσπαση εντός της ψηφιακής κουλτούρας

«Η τελειότητα» του Βιντσέντζο Λατρόνικο (κριτική) – Η πολλαπλή διάσπαση εντός της ψηφιακής κουλτούρας

Για το μυθιστόρημα του Βιντσέντζο Λατρόνικο (Vincenzo Latronico) «Η τελειότητα» (μτφρ. Δήμητρα Δότση, εκδ. Loggia).

Γράφει ο Αντώνης Γουλιανός 

...

«Νάρκισσος και Χρυσόστομος» του Χέρμαν Έσσε (κριτική) – Το ταξίδι ενός γιουνγκιανού ήρωα προς την αυτογνωσία

«Νάρκισσος και Χρυσόστομος» του Χέρμαν Έσσε (κριτική) – Το ταξίδι ενός γιουνγκιανού ήρωα προς την αυτογνωσία

Για το μυθιστόρημα του Χέρμαν Έσσε (Hermann Hesse) «Νάρκισσος και Χρυσόστομος» (μτφρ. Μαρία Αγγελίδου, Άγγελος Αγγελίδης, εκδ. Διόπτρα). Κεντρική εικόνα: Από την ομότιτλη κινηματογραφική διασκευή του μυθιστορήματος από τον σκηνοθέτη Stefan Ruzowitzky (2020).

Γράφει η Ιωάν...

«Τρεις ιστορίες» του Γκυστάβ Φλωμπέρ – Στην καρδιά της μυθοπλασίας

«Τρεις ιστορίες» του Γκυστάβ Φλωμπέρ – Στην καρδιά της μυθοπλασίας

Για το τελευταίο βιβλίο του Γκυστάβ Φλωμπέρ [Gustave Flaubert] «Τρεις ιστορίες» (μτφρ. Τιτίκα Δημητρούλια, επίμετρο Σωτήρης Παρασχάς, εκδ. Αντίποδες).

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

«Συγκρίνοντας την εικόνα με το κείμενο, ο αναγνώστης θα σκεφτόταν: “Δεν καταλαβαίνω τίποτα, πώς έ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Η Ακαδημία Αθηνών εξέλεξε τον ποιητή Τίτο Πατρίκιο ως επίτιμο μέλος της

Η Ακαδημία Αθηνών εξέλεξε τον ποιητή Τίτο Πατρίκιο ως επίτιμο μέλος της

Η Ολομέλεια της Ακαδημίας Αθηνών εξέλεξε τον ποιητή Τίτο Πατρίκιο (γενν. 1928) επίτιμο μέλος της. 

Επιμέλεια: Book Press

Η Ακαδημία Αθην...

Πάουλο Σκοτ: «Το μυθιστόρημά μου βοήθησε κάποιους ανθρώπους να συνειδητοποιήσουν πως δεν είναι “λευκοί”»

Πάουλο Σκοτ: «Το μυθιστόρημά μου βοήθησε κάποιους ανθρώπους να συνειδητοποιήσουν πως δεν είναι “λευκοί”»

«Νομίζω πως οι Φαινότυποι έτυχαν θερμής υποδοχής επειδή δείχνουν το πόσο δύσκολο είναι να χτίσεις γέφυρες μεταξύ ανθρώπων που ζουν στην ίδια χώρα και μιλούν την ίδια γλώσσα, επηρεασμένοι από την αδράνεια που υπάρχει ακόμα εξαιτίας του αποικιοκρατικού παρελθόντος» μας είπε ο Βραζιλιάνος Πάουλο Σκοτ (Paulo Scott), που...

Φεστιβάλ ΛΕΑ 2025 – Τι θα δούμε σήμερα, Παρασκευή 20 Ιουνίου

Φεστιβάλ ΛΕΑ 2025 – Τι θα δούμε σήμερα, Παρασκευή 20 Ιουνίου

Ποικιλία εκδηλώσεων συναντάμε στο πρόγραμμα του Φεστιβάλ ΛΕΑ (Λογοτεχνία εν Αθήναις) 2025 για την Παρασκευή 20 Ιουνίου : εργαστήρια μετάφρασης, αφιερώματα σε νομπελίστες συγγραφείς, συναντήσεις και συζητήσεις με αγαπημένους πεζογράφους της ισπανόφωνης λογοτεχνίας και προβολές ταινιών. Κεντρική εικόνα: Φερνάντο Αραμπ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

«Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Ανί Ερνό [Annie Ernaux], «Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» (μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Ιουνίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Τα σουπερμάρκετ και ο...

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα του Γιάννη Ζευγώλη «Η απόδραση της τελείας», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες ημέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Σας μάζεψα, αγαπημένα μου σημεία, όλα εδώ για να σας ανακοινώσω την ...

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αφήγημα του Πορτογάλου συγγραφέα Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο [José Luís Peixoto], «Μου πέθανες» (μτφρ. Ζωή Καραμπέκιου), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Μπήκα σ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Ιούνιος, μήνας υπερηφάνειας και διεκδικήσεων για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Επιλέξαμε 10 βιβλία του 2025 με κουίρ χαρακτήρες που απομακρύνονται από τη στερεοτυπική αναπαράσταση και αποκτούν ρεαλιστικές διαστάσεις. Στην κεντρική εικόνα, έργο της κουίρ καλλιτέχνιδας των αρχών του 20ου αιώνα Gluck. 

Γράφει η ...

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Πέντε μελέτες που κυκλοφόρησαν προσφάτα πραγματεύονται τη σχέση του νου με το σώμα, την έννοια του «τραύματος», αλλά και τη θέση της ψυχανάλυσης στον σύγχρονο κόσμο. Κεντρική εικόνα: Ο Σίγκμουντ Φρόιντ.

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου

...
Καρδιά, εγκέφαλος, τραύμα, αυτισμός: Τέσσερα βιβλία για την κατανόηση του ανθρώπινου οργανισμού από τις εκδόσεις Gutenberg

Καρδιά, εγκέφαλος, τραύμα, αυτισμός: Τέσσερα βιβλία για την κατανόηση του ανθρώπινου οργανισμού από τις εκδόσεις Gutenberg

Ποιος είναι ο ακριβής ρόλος της καρδιάς και ποιος του εγκεφάλου; Ποιοι μύθοι σχετικά με αυτά τα δύο όργανα καλλιεργούνται από τη σύγχρονη κουλτούρα; Τι αποτελεί «τραυματική εμπειρία» και πώς μπορούμε να αλληλεπιδράσουμε αποτελεσματικά με τα νεαρά αυτιστικά άτομα; Τέσσερα νέα βιβλία από τις εκδόσεις Gutenberg καταπιά...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ