Carl Spitzweg

Για το αφήγημα του Roberto Vecchioni «Ο βιβλιοπώλης του Σελινούντα» (μτφρ. Δημήτρης Παπαδημητρίου, εκδ. Κριτική).

Του Σπύρου Κιοσσέ

Ο Roberto Vecchioni (γεν. 1943) συστήνεται στο ελληνικό κοινό μέσω του έργου του Il libraio di Selinunte (2004), με μια καλαίσθητη έκδοση από την «Κριτική», σε εξαιρετική μετάφραση του Δημήτρη Παπαδημητρίου. 

Συνομιλεί με τη μυθολογία, την ιστορία, τη λογοτεχνία και τον κινηματογράφο δημιουργώντας μουσικές, ποιητικές και πεζογραφικές συνθέσεις που σε μεγάλο μέρος τους συνιστούν αλληγορίες. 

Ο ιδιαίτερα δημοφιλής στην Ιταλία τραγουδοποιός και συγγραφέας έχει στο ενεργητικό του πολλές επιτυχίες στη μουσική και λογοτεχνική σκηνή της χώρας του. Τόσο τα τραγούδια του όσο και η συγγραφική του παραγωγή, πέρα από την ενσωμάτωση αυτοβιογραφικών στοιχείων, χαρακτηρίζονται από την αξιοποίηση πλήθους διακειμενικών αναφορών στην παγκόσμια λογοτεχνία. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Vecchioni έχει σπουδάσει κλασική φιλολογία και έχει διατελέσει επί σειρά ετών καθηγητής ιστορίας και λογοτεχνίας στην τριτοβάθμια και στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Ορμώμενος από προσωπικά βιώματα, ακούσματα και αναγνώσματα, συνομιλεί με τη μυθολογία, την ιστορία, τη λογοτεχνία και τον κινηματογράφο δημιουργώντας μουσικές, ποιητικές και πεζογραφικές συνθέσεις που σε μεγάλο μέρος τους συνιστούν αλληγορίες (πβ. την πρώτη του εμφάνιση στη δισκογραφία με τον τίτλο Parabola).

Στο σύντομο αφήγημα Ο βιβλιοπώλης του Σελινούντα ο έλληνας αναγνώστης μπορεί να πάρει μια γεύση από την ιδιαίτερη θεματολογία και τον γοητευτικό τρόπο γραφής του συγγραφέα. Ήδη στον «Πρόλογο σε μορφή διήγησης», που πλαισιώνει αφηγηματικά την κυρίως διήγηση, ξεκινά μια διαδικασία συμπλοκής της αλήθειας και της επινόησης, της ρεαλιστικής αναπαράστασης και της φαντασίας, της σοβαρότητας και της φάρσας. Παρόλο που ο αφηγητής αποτρέπει προγραμματικά τον αναγνώστη να διαβάσει τη διήγηση που ακολουθεί ως «φιλοσοφική αλληγορία» ή ως παραμύθι, η ιστορία διαβάζεται ακριβώς έτσι.

Roberto Vecchioni

Μαζί με τις λέξεις έχει εξασθενίσει η συλλογική μνήμη, ενώ έχουν εκλείψει, επίσης, οι λεπτές αποχρώσεις του λόγου ως νοητικής σύλληψης και ως δυνατότητας λεκτικής εκφοράς.

Η πλοκή εκτυλίσσεται στον Σελινούντα, πόλη στη νοτιοδυτική Σικελία, όπου είχε ιδρυθεί η γνωστή αρχαιοελληνική αποικία. Η πόλη αυτή έχει βυθιστεί στη σιωπή. Η επικοινωνία μεταξύ των κατοίκων βασίζεται πλέον σε ελάχιστες λέξεις και κυρίως σε απλοϊκούς κώδικες και χειρονομίες. Μαζί με τις λέξεις έχει εξασθενίσει η συλλογική μνήμη, ενώ έχουν εκλείψει, επίσης, οι λεπτές αποχρώσεις του λόγου ως νοητικής σύλληψης και ως δυνατότητας λεκτικής εκφοράς: «Η καθημερινή ρουτίνα έχει γίνει αποδεκτή. Είκοσι με τριάντα βασικά ρήματα καταφέρνουμε να τα θυμόμαστε και να τα χρησιμοποιούμε στην κατάλληλη κάθε φορά περίσταση. Δεν πετυχαίνουμε όμως το πέρασμα από το ένα στο άλλο, δεν ξέρουμε από πού έρχονται και πού πάνε· δεν είμαστε σε θέση να τα παραλλάξουμε και να τα ντύσουμε με χρόνους, τρόπους ή με μιαν απόχρωση. Κι εδώ βρίσκεται το βασικό πρόβλημα· έχει χαθεί η παλέτα των αποχρώσεων. Μαζί με τις αποχρώσεις έχουν χαθεί και τα συναισθήματα που τις συνοδεύουν ή τις προκαλούν. Το ρήμα “αγαπώ”, για παράδειγμα, έχει για όλους ένα και μοναδικό νόημα. Όταν κάποιος εκφέρει αυτό το ρήμα, οι λογικοί συνειρμοί που παράγει ο νους μας είναι πάντα οι εξής ίδιοι, και άλλοι δεν υπάρχουν: “ισχυρή φυσική ανάγκη κι αναστάτωση από την έλλειψη του αντικειμένου (με υψηλό αριθμό παραδειγμάτων, γύρω στα δέκα)· κατοχή, γάμος, παιδιά, κληρονομιά και σεξ ανάλογα με τις ανάγκες”». Πώς και γιατί περιήλθε η πόλη σε αυτή την κατάσταση αφασίας; Πώς εμπλέκεται ο μυστηριώδης γέρος βιβλιοπώλης που εμφανίζεται ξαφνικά στην πόλη και προσφέρει «κάθε βράδυ στις 9, στην οδό Τρεμόντι, λογοτεχνικές αναγνώσεις, είσοδος δωρεάν»; Και κυρίως, ποιοι ήταν οι λόγοι της «δαιμονοποίησης» και της περιθωριοποίησής του από όλους τους κατοίκους του Σελινούντα, εκτός από ένα παιδί; 

Ένα γοητευτικό αφήγημα για τη δύναμη του λόγου και της λογοτεχνικής ανάγνωσης.

Ένα γοητευτικό αφήγημα για τη δύναμη του λόγου και της λογοτεχνικής ανάγνωσης, με πλήθος ενσωματωμένες παραπομπές σε αριστοτεχνικά δείγματα λογοτεχνικής έκφρασης, από τη Σαπφώ, τον Σοφοκλή και τον Κάτουλλο μέχρι τον Δάντη, τον Σαίξπηρ και τον Τολστόι, που καθίστανται έτσι θεματικές αυτοαναφορές. Και κυρίως μια αλληγορική δυστοπία για τη «λογοτεχνία σε κίνδυνο», για να δανειστούμε τα λόγια του Todorov. Ως «soundtrack» συνοδευτικό της ανάγνωσης προτείνουμε το ομότιτλο τραγούδι του Vecchioni. Περιμένουμε με ενδιαφέρον και άλλες μεταφράσεις έργων του.

* Ο ΣΠΥΡΟΣ ΚΙΟΣΣΕΣ είναι διδάσκων στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Τμήμα Ελληνικής Φιλολογίας και ποιητής.
Τελευταίο του βιβλίο, η μελέτη «Εισαγωγή στη δημιουργική ανάγνωση και γραφή του πεζού λόγου» (εκδ. Κριτική).


altΟ βιβλιοπώλης του Σελινούντα
Roberto Vecchioni
Μτφρ. Δημήτρης Παπαδημητρίου
Κριτική 2019
Σελ. 128, τιμή εκδότη €10,00

alt

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Τα μάτια τους κοιτούσαν τον θεό» της Ζόρα Νιλ Χέρστον (κριτική) – Ένα «τραγουδιστό» μυθιστόρημα για την ιστορία της μαύρης κοινότητας

«Τα μάτια τους κοιτούσαν τον θεό» της Ζόρα Νιλ Χέρστον (κριτική) – Ένα «τραγουδιστό» μυθιστόρημα για την ιστορία της μαύρης κοινότητας

Για το μυθιστόρημα της Ζόρα Νιλ Χέρστον [Zora Neale Hurston] «Τα μάτια τους κοιτούσαν τον θεό» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά, εκδ. Αίολος). Κεντρική εικόνα: © Jessica Felicio (Unsplash).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Εμφα...

«Το τενεκεδένιο ταμπούρλο» του Γκύντερ Γκρας (κριτική) – Ο ναζισμός και ο νάνος

«Το τενεκεδένιο ταμπούρλο» του Γκύντερ Γκρας (κριτική) – Ο ναζισμός και ο νάνος

Για το μυθιστόρημα του Γκύντερ Γκρας [Günter Grass 1927-2015] «Το τενεκεδένιο ταμπούρλο» [μτφρ. Τούλα Σιέτη, εκδ. Πατάκη].

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Οι «κακές» γλώσσες λένε ότι ο Γερμανός συγγραφέας πήρε το Βραβείο Νόμπελ το 1999 μόνο και μ...

«Β.» του Στηβ Σεμ-Σάντμπεργκ (κριτική) – Η προέλευση του κακού

«Β.» του Στηβ Σεμ-Σάντμπεργκ (κριτική) – Η προέλευση του κακού

Για το μυθιστόρημα του Στηβ Σεμ-Σάντμπεργκ (Steve Sem-Sandberg) «Β.» (μτφρ. Γιώργος Μαθόπουλος, εκδ. Αλεξάνδρεια). Στην κεντρική εικόνα, σκηνή από τη βασισμένη στο θεατρικό έργο του Γκέοργκ Μπύχνερ ταινία «Woyzeck» (1979).

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Το ζοφερό «Σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά, στη Στέγη (κριτική)

Το ζοφερό «Σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά, στη Στέγη (κριτική)

Την ώρα που το ευρύ τηλεοπτικό κοινό παρακολουθεί με ενδιαφέρον κάποιες εξαιρετικές σειρές του Netflix και της HBO, όμως δεν ενοχλείται καθόλου από τα νέα ελληνικά σήριαλ, που σταθερά θέματά τους έχουν «τη βεντέτα, την τιμή της αδερφής και την κατσίκα του γείτονα» -όπως εύγλωττα είπε σε συνέντευξή του-, ο Δημήτρης Κ...

«Ο Πολωνός» του Τζ.Μ. Κουτσί (προδημοσίευση)

«Ο Πολωνός» του Τζ.Μ. Κουτσί (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Τζ.Μ. Κουτσί [J.M. Coetzee] «Ο Πολωνός» (μτφρ. Χριστίνα Σωτηροπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 4 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

Βίος και Πολιτεία #11: Η Σώτη Τριανταφύλλου, ζωντανά από το «υπόγειο» της Πολιτείας

Βίος και Πολιτεία #11: Η Σώτη Τριανταφύλλου, ζωντανά από το «υπόγειο» της Πολιτείας

Στο 11ο επεισόδιο της σειράς συζητήσεων με ανθρώπους από το χώρο του βιβλίου, με τον Κώστα Κατσουλάρη θα συνομιλήσει η συγγραφέας και ιστορικός Σώτη Τριανταφύλλου, σε μια κουβέντα εφ' όλης της ύλης, από τα παιδικά της χρόνια στην Κυψέλη μέχρι τα νεανικά της χρόνια στη Νέα Υόρκη, τη ζωή της στο Παρίσι, τα ταξίδια της...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ο μάγος» του Κολμ Τόιμπιν (προδημοσίευση)

«Ο μάγος» του Κολμ Τόιμπιν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευσητο από το μυθιστόρημα του Κολμ Τόιμπιν [Colm Tóibín] «Ο μάγος» (μτφρ. Αθηνά Δημητριάδου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 9 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Ίκαρος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Λίμπεκ, 1892

Η ορχήστρα έπαιζε το Πρ...

«Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» του Σον Μπίθελ (προδημοσίευση)

«Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» του Σον Μπίθελ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Σον Μπίθελ [Shaun Bythell] «Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» (μτφρ. Μαριάννα Καλέμη) το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 18 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Key Books.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Τύπος τρία

ΕΙΔΟΣ: PARENTE...

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αστυνομικό μυθιστόρημα του Βαγγέλη Μαργιωρή «Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα», το οποίο κυκλοφορεί στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Ήρωες, μίξερ, μανταλάκια, σερβιέτες…» Μέσα στο ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Τέσσερα πρόσφατα αστυνομικά μυθιστορήματα ανανεώνουν τις γνωστές υποκατηγορίες της αστυνομικής λογοτεχνίας. «Η σκοτεινή μούσα» του Άρμιν Έρι, «Ο κώδικας του θησαυρού» της Τζάνις Χάλετ, «Θάνατος ενός ταξιδιώτη» του Ντιντιέ Φασέν και «Η στρατηγική του πεκινουά» του Αλέξις Ραβέλο.

Γράφει η Χίλ...

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

22 Σεπτεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ. Επιμέλεια: Κώστας Αγορα

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ