cohen-bros250

Ο Ιεχωβά πάει στο Χόλιγουντ*

Του Μάνου Στεφανίδη

Η σχέση μας με τις εικόνες και ιδιαίτερα με την κινηματογραφική ποιητική είναι βαθύτατα ερωτική, βαθύτατα υπαρξιακή. Μας χαρακτηρίζει ιδεολογικά, μας διαμορφώνει αισθητικά, μας ταυτοποιεί ως κοινωνικά όντα. Μόνο που ακόμη και στην πιο αισθησιακή εκδοχή της εικόνας, σ' αυτήν δηλαδή που κανείς παραδίδεται συνήθως αμαχητί, ενεδρεύει σχεδόν πάντα, δυσοίωνα αποκαλυπτικός και ανεπαίσθητα εικονοκλαστικός, ο λόγος. Ο λόγος ως οιονεί σάρκα της εικόνας, ως ερμηνεία της. 

Αυτό ακριβώς επιχειρεί με τα βιβλία της, η Ειρήνη Σταματοπούλου. Να μας υποδείξει αριστοτεχνικά τι ακριβώς βλέπουμε όταν νομίζουμε πως βλέπουμε κάτι άλλο, τι ακριβώς συμβαίνει στην οθόνη και στην συνείδηση μας, όταν εμείς αμέριμνοι και μασουλώντας ποπ-κορν διασκεδάζουμε παρακολουθώντας μια ταινία. Όταν δηλαδή ένας ολόκληρος κόσμος πολιτιστικών αναφορών, κοινωνιολογικών συνειρμών, προσωπικών δεδομένων και αταβιστικών πιστεύω ενεργοποιείται και συγκρούεται ενώ εμείς περιμένουμε ανυπόμονα το happy end, έχοντας ταυτιστεί με τους καλούς κι έχοντας αποκηρύξει τους κακούς. Ήγουν, την κακή πλευρά του ανοικονόμητου εαυτού μας.

Woody_AllenΣτο προηγούμενο βιβλίο της η Ειρήνη μας μύησε στην κατασκευή και τις αφηγηματικές δυνατότητες του ρομαντικού ήρωα όπως αυτός μεταφέρεται ατόφιος από το μυθιστόρημα του 19ου αιώνα, στα σελιλόιντς του 20ου. Τώρα καταπιάνεται μ' ένα ακόμη πιο επίπονο και στρυφνό, θα έλεγα, θέμα, που έχει να κάνει απλά με τη μεταφυσική στο σινεμά και πιο εξειδικευμένα με την παρουσία της θεολογικής σκέψης στις ταινίες τεσσάρων αμερικανοεβραίων σκηνοθετών, του Γούντι Άλεν, των αδερφών Κοέν και του Αρονόφσκι. Τίτλος της μελέτης της, την οποία επιμελήθηκαν άψογα οι εκδόσεις Αιγόκερως και ο ρέκτης σκηνοθέτης, συγγραφέας και ιστορικός του σινεμά Γιάννης Σολδάτος έχει τίτλο: θεολογία και μυστικισμός στον σύγχρονο αμερικάνικο κινηματογράφο.

Κι εδώ αρχίζουν τα δύσκολα. Η συγγραφέας διεξέρχεται την εκτεταμένη, ξενόγλωσση και ημεδαπή βιβλιογραφία με χάρη χορεύτριας και με φανατισμό καρμηλίτισσας μοναχής. Γιατί βεβαία για να μιλήσεις για τον εβραϊσμό, οφείλεις πρώτα να μελετήσεις συγκριτική θρησκειολογία, κοινωνιολογία, θεολογία κλπ. Αυτός ο όγκος γνώσης καθιστά ομολογουμένως, τον λόγο της συγγραφέως όχι μόνο μακροπερίοδο αλλά και, κατά περιπτώσεις, δύσκαμπτο. Το όφελος όμως σ’ όποιον επιμείνει στην εμβάθυνση Darren-Aronofskyαυτού του πρωτότυπου όσο και διεισδυτικού δοκιμίου θα είναι μέγα. Το λέω ευθέως: Τέτοια βιβλία μας ανοίγουν το δρόμο προς την διεθνή ακαδημαϊκή κοινότητα αλλά και προς τους φιλαναγνώστες όλου του κόσμου. Εφόσον έτσι κοιτάμε ισότιμα όλον τον κόσμο και τις ιδέες του στα μάτια. Σκέφτομαι: πώς θα ήταν το σινεμά του Σκορτσέζε αν ο ίδιος δεν ήταν καθολικός ιταλικής καταγωγής ή το σινεμά του Ταρκόφσκι αν δεν ήταν χριστιανός ορθόδοξος; Πώς θα μπορούσαν αλλιώς ο πρώτος να στήσει έναν εωσφορικά μεσσιανικό taxi driver και ο δεύτερος έναν φανατικό του υπερβατικού Ρουμπλιώφ; Όμοια κι ο Γούντι Άλεν λειτουργεί ως το κινηματογραφικό πάρισο  του  Φίλιπ Ροθ όσον αφορά στον εξορκισμό ή τη συμφιλίωση με την εβραϊκότητα ενώ οι Κοέν διεμβολίζουν τον προτεσταντισμό του κυρίαρχου αμερικάνικου μοντέλου με τον λησμονημένο μωσαϊκό νόμο τους στη ταινία τους "Ω, Αδελφέ που είσαι;".

Αλλά και στον Αρονόφσκι και τον φαουστικό "Μαύρο Κύκνο" του διαπιστώνει κανείς κυρίαρχη την άποψη του ιουδαϊκού οράματος περί της λύτρωσης μέσα από τον αφανισμό όπως θα έλεγε ο Gershom Scholem. Απ' την άλλη ετοιμαστείτε οι αναγνώστες να κατακτήσετε έννοιες όπως η Σοά (Ολοκαύτωμα), το Τεσουβά (Επιστροφή), το Γιόμ Κιπούρ (Ημέρα της Συγχώρησης), η Καμπάλα και η Τορά ως τα διαχρονικά στοιχεία ενός πολιτισμού που δρα παράλληλα προς τον ελληνοχριστιανικό και συνδιαμορφώνει όχι μονάχα το ιδεολογικό αφήγημα της Δύσης, αλλά και την αισθητική των εικόνων της, τόσο απλά, δηλαδή τόσο σύνθετα. Η συνέχεια όχι στην οθόνη αλλά στις σελίδες αυτού του ερεθιστικού βιβλίου.

 Μάνος Στεφανίδης

theologia

Θεολογία και Μυστικισμός στον σύγχρονο, αμερικάνικο κινηματογράφο
Εβραίοι σκηνοθέτες
Ειρήνη Σταματοπούλου:
Αιγόκερως, 2011

politeia_order

 

 

 

 

 

 

 

 


* Ιερό Δάσος !

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Σαίξπηρ – Η επινόηση του ανθρώπινου» του Χάρολντ Μπλουμ (κριτική)

«Σαίξπηρ – Η επινόηση του ανθρώπινου» του Χάρολντ Μπλουμ (κριτική)

Για τη μελέτη του του Χάρολντ Μπλουμ [Harold Bloom] «Σαίξπηρ – Η επινόηση του ανθρώπινου» (απόδοση: Άρης Μπερλής, Θέμελης Γλυνάτσης, απόδοση-εισαγωγή-σχόλια: Ήρκος Ρ. Αποστολίδης, εκδ. Gutenberg).

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

Λένε ότι ο υ...

«Χτισμένα και Άχτιστα: Τρία μελετήματα για την αρχιτεκτονική και την σπουδή της» του Τάση Παπαϊωάννου (κριτική)

«Χτισμένα και Άχτιστα: Τρία μελετήματα για την αρχιτεκτονική και την σπουδή της» του Τάση Παπαϊωάννου (κριτική)

Για τη συλλογή τριών τόμων του Τάση Παπαϊωάννου «Χτισμένα και Άχτιστα: Τρία μελετήματα για την αρχιτεκτονική και την σπουδή της» (εκδ. Ίνδικτος). Κεντρική εικόνα: © Vidar Nordli-Mathisen (Unsplash).

Γράφει η Δάφνη Σουλογιάννη

...
«Κωμωδίας εγκώμιον – Η σοβαρότητα του γέλιου», του Σάββα Πατσαλίδη (κριτική)

«Κωμωδίας εγκώμιον – Η σοβαρότητα του γέλιου», του Σάββα Πατσαλίδη (κριτική)

Για τη μελέτη «Κωμωδίας εγκώμιον - Η σοβαρότητα του γέλιου» του Σάββα Πατσαλίδη που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις University Studio Press, για το «παρεξηγημένο ανά τους αιώνες κωμικό στοιχείο».

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

To σύγγραμμα του Σάββα Πατσαλίδη ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«2071» του Ντάνκαν ΜακΜίλλαν, σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη, στο θέατρο Σταθμός (κριτική) – Κάνοντας τα μηνύματα του πλανήτη προσωπική υπόθεση

«2071» του Ντάνκαν ΜακΜίλλαν, σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη, στο θέατρο Σταθμός (κριτική) – Κάνοντας τα μηνύματα του πλανήτη προσωπική υπόθεση

Το «2071» του Ντάνκαν ΜακΜίλλαν [Duncan Macmillan] παρουσιάζεται στο θέατρο Σταθμός σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη. Φωτογραφίες: © Σπύρος Περδίου.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Το 2071, η σημαντική διάλεξη του...

«Elon Musk: Η επίσημη βιογραφία» του Γουόλτερ Άιζακσον (κριτική) – Μια αμφιλεγόμενη φυσιογνωμία

«Elon Musk: Η επίσημη βιογραφία» του Γουόλτερ Άιζακσον (κριτική) – Μια αμφιλεγόμενη φυσιογνωμία

Για το βιβλίο του Γουόλτερ Άιζακσον [Walter Isaacson] «Elon Musk: Η επίσημη βιογραφία» (μτφρ. Γιώργος Μαραγκός, εκδ. Κλειδάριθμος).

Γράφει ο  Διονύσης Μαρίνος

Πριν από λίγες ημέρες ο ...

Το ζοφερό «Σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά, στη Στέγη (κριτική)

Το ζοφερό «Σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά, στη Στέγη (κριτική)

Ο Δημήτρης Καραντζάς σε συνεργασία με την Γκέλυ Καλαμπάκα, έγραψε και σκηνοθέτησε «Το Σπίτι», την πρώτη του παράσταση έπειτα από δώδεκα χρόνια, ύστερα από ανάθεση της Στέγης για τη δημιουργία ενός πρωτότυπου έργου. «Το Σπίτι» παρουσιάζεται στη Μικρή Σκηνή της Στέγης Τετάρτη - Κυριακή μέχρι και τις 19 Νοεμβρίου. Φωτο...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ο μάγος» του Κολμ Τόιμπιν (προδημοσίευση)

«Ο μάγος» του Κολμ Τόιμπιν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευσητο από το μυθιστόρημα του Κολμ Τόιμπιν [Colm Tóibín] «Ο μάγος» (μτφρ. Αθηνά Δημητριάδου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 9 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Ίκαρος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Λίμπεκ, 1892

Η ορχήστρα έπαιζε το Πρ...

«Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» του Σον Μπίθελ (προδημοσίευση)

«Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» του Σον Μπίθελ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Σον Μπίθελ [Shaun Bythell] «Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» (μτφρ. Μαριάννα Καλέμη) το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 18 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Key Books.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Τύπος τρία

ΕΙΔΟΣ: PARENTE...

«Οδός Ευτυχίδου» της Χρύσας Φάντη (προδημοσίευση)

«Οδός Ευτυχίδου» της Χρύσας Φάντη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Χρύσας Φάντη «Οδός Ευτυχίδου», το οποίο κυκλοφορεί τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Σμίλη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Πέτρο;»
«Εμένα φωνάζεις, γιαγιά;»
«Εσένα, γιε μου. Πάμε να δούμε τη θ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Τέσσερα πρόσφατα αστυνομικά μυθιστορήματα ανανεώνουν τις γνωστές υποκατηγορίες της αστυνομικής λογοτεχνίας. «Η σκοτεινή μούσα» του Άρμιν Έρι, «Ο κώδικας του θησαυρού» της Τζάνις Χάλετ, «Θάνατος ενός ταξιδιώτη» του Ντιντιέ Φασέν και «Η στρατηγική του πεκινουά» του Αλέξις Ραβέλο.

Γράφει η Χίλ...

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

22 Σεπτεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ. Επιμέλεια: Κώστας Αγορα

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ