alt

Για το βιβλίο του Guy (Michel) Saunier «Αδικία - Το κακό και το άδικο στο ελληνικό δημοτικό τραγούδι» (μτφρ. Τίνα Τσιάτσικα, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης) και του Κρίστοφερ Κινγκ «Ηπειρώτικο μοιρολόι - Οδοιπορικό στην αρχαιότερη ζωντανή δημώδη μουσική της Ευρώπης» (μτφρ. Αριστείδης Μαλλιαρός, εκδ. Δώμα).

Του Μιχάλη Μακρόπουλου

Το δημοτικό τραγούδι σήμερα, που όπως είναι φυσικό δεν έχει θέση λειτουργική κι οργανική παρά μόνο «μουσειακή» στον σύγχρονο και αστικό κόσμο, περιβάλλεται παρ’ όλα αυτά με αγάπη που το βγάζει από την προθήκη του λαογραφικού μουσείου και, σαν γλωσσικό φυλαχτό πλέον, το φυλά στη μέσα τσέπη του «φράγκικου» σακακιού πάνω απ’ την καρδιά. Γεννήματα τούτης της αγάπης είναι τα πολλά βιβλία που έχουν εκδοθεί για το δημοτικό τραγούδι τα τελευταία χρόνια, και που μάλιστα το ένα έχει την αγάπη αυτή στον τίτλο του: Το αίμα της αγάπης (Ο πόθος και ο φόνος στη δημοτική ποίηση) του Παντελή Μπουκάλα. Για τον Μπουκάλα είχαμε γράψει σε παλιότερο άρθρο μας, για το πρώτο από τα βιβλία της σειράς που σχεδιάζει να εκδώσει, Όταν το ρήμα γίνεται όνομαΗ «Αγαπώ» και το σφρίγος της ποιητικής γλώσσας των δημοτικών: «Αν μπορούσε ο συγγραφέας ίσως δε θα άφηνε ούτε ένα να χαθεί, σαν Νώε των λέξεων μες στην Κιβωτό του». Κύριο μέλημά του μοιάζει να είναι, με τον αντιακαδημαϊκό τρόπο του εραστή, να διασώσει όσες περισσότερες παραλλαγές μπορεί. 

Στο δημοτικό τραγούδι, χάρη στην παραδεδομένη χρήση που έχει μια λέξη, η έννοιά της βαθαίνει, «καρφώνεται», δεν έχει αυτή την ταλάντευση που ’χει στη λογοτεχνία.

Ολωσδιόλου διαφορετική, μα με τον τρόπο της εξίσου πολύτιμη, είναι η Αδικία, Το κακό και το άδικο στο ελληνικό δημοτικό τραγούδι του Guy Saunier. Στο δημοτικό τραγούδι, χάρη στην παραδεδομένη χρήση που έχει μια λέξη, η έννοιά της βαθαίνει, «καρφώνεται», δεν έχει αυτή την ταλάντευση που ’χει στη λογοτεχνία – και, ενώ κανείς θα περίμενε να είναι πιο λεπτή η χρήση της από την πένα του λόγιου, απεναντίας είναι λεπτότερη στο δημοτικό τραγούδι, σαν πέτρα τόσο λειασμένη ώστε μπορεί να αναπηδά αέρινα στο νερό ξανά και ξανά, ενώ στη λόγιά της χρήση βυθίζεται βαριά. «Το δημοτικό τραγούδι», γράφει ο Σωνιέ, «περιέχει, όσον αφορά την αντίληψη του κακού, την πιο επεξεργασμένη μορφή της συλλογικής σκέψης». Οι έννοιες και οι συνδηλώσεις των λέξεων «κρίμα», «άδικο», «αμαρτία», «κακό», «ανομιά, παρανομιά», «παραταξιά», «θάμα, παράξενο», «παραλογιά», «παράπονο», αναπτύσσονται όλες διεξοδικά από τον Σωνιέ στο πρώτο μέρος του βιβλίου του, ώστε να πατήσει πάνω τους στο δεύτερο μέρος, το κοινωνιολογικό, και να δείξει τη νοοτροπία της λαϊκής κοινωνίας μα και τη συχνά κριτική ματιά του ποιητή απέναντί της.

«Η αρχαία πόλις», γράφει ο Σωνιέ, «αναγνώριζε την ύπαρξη μιας αντικειμενικής αδικίας σε κάθε ανθρωποκτονία, εκούσια ή ακούσια. Στο δημοτικό τραγούδι κάθε θάνατος αποτελεί αντικειμενική αδικία, ή, για να το πούμε διαφορετικά, κάθε θάνατος θεωρείται ανθρωποκτονία».

Παίρνει παραλογές, μοιρολόγια, άλλα δημοτικά τραγούδια, κι ακολουθώντας την «πλοκή» τους ξεδιπλώνει με προσοχή και οξυδέρκεια την κοινωνία που τα γέννησε. Το τραγούδι του Μαυριανού, που η γυναίκα του «δανείζει το φιλί» – για τη μοιχεία (κι επίσης, με θέμα τη μοιχεία, την «ξανθή που ανυπομονεί να φύγει ο άντρας της», το τραγούδι της φιλάρεσκης Μάιδας, τα «αγαπημένα αδέρφια και η κακή γυναίκα», η «μάνα φόνισσα»)· τραγούδια για κακούργους γονείς («Τα κακά πεθερικά», «Η σύζυγος που έγινε βοσκός», η σπαραχτική «αδικοσκοτωμένη»)· τραγούδια για την αδικία («Η κατάρα της απαρνημένης»), της φυλακής, και κάθε άλλης όψης του βίου, όπου παρεισφρέει ή εκδηλώνεται το κακό, μέχρι το απόλυτο κακό του θανάτου («ο ελληνικός λαός, πιστός σε μια ιδέα που ανάγεται στην ομηρική ποίηση, θεωρεί το θάνατο ως τη βαρύτερη και πιο ολοκληρωτική μορφή του κακού»), τις επιπτώσεις του για το άτομο, την οικογένεια και την κοινότητα, και κατά συνέπεια τη μομφή που απευθύνουν τα μοιρολόγια στον Χάρο, που φτάνει να αντιμετωπίζεται ως κοινός εγκληματίας, αλλά και στον Θεό τον ίδιο. «Η αρχαία πόλις», γράφει ο Σωνιέ, «αναγνώριζε την ύπαρξη μιας αντικειμενικής αδικίας σε κάθε ανθρωποκτονία, εκούσια ή ακούσια. Στο δημοτικό τραγούδι κάθε θάνατος αποτελεί αντικειμενική αδικία, ή, για να το πούμε διαφορετικά, κάθε θάνατος θεωρείται ανθρωποκτονία».

Κι έβαλα το κεφάλι μου κι είδα τον Κάτου Κόσμο.
Κι είδα τσι νιους ξαρμάτωτους, τσι νιες χωρίς πλεξίδες
κι είδα και τα μικρά παιδιά σα μήλα μαραμένα
κι είδα καλές νοικοκυρές σαν πόρτες γκρεμισμένες.
 
Τώρα ’ναι το πολύ κακό και η μεγάλη λύπη
που ήφεραν το ξυλάλογο [το φέρετρο] για να το καβαλήκεις
ξεστόλιστο, ξεσέλωτο και ξεκαλιγωμένο…
alt
Ο Κρίστοφερ Κινγκ

«Κατά τη γνώμη μου, η κλασική μουσική είναι εγκεφαλική και αναφέρεται σε μια κουλτούρα ευγενή μεν, αλλά δίχως βαθιές ρίζες, μια κουλτούρα στην οποία λίγοι μπορούν να εισχωρήσουν. Από την άλλη, η σύγχρονη ποπ μουσική είναι μια πλαστική, κούφια σαχλαμάρα μαρκεταρισμένη για τις μάζες· ένας αποχαυνωτικός, ακατάπαυστος, ίσως και βλαβερός ήχος».

Όλα αυτά, σε σχέση με την ποιητική πλευρά του δημοτικού τραγουδιού, αυτή των λέξεων και των εννοιών (και της κοινωνικής πραγματικότητας που εκφράζουν), μα θα ήταν έμμετρη αφήγηση κι όχι τραγούδι χωρίς τη μουσική – και τούτη τη μουσική, ή τουλάχιστον μια όψη της, ανιχνεύει, ψηλαφεί, της «γράφει ένα ερωτικό γράμμα» (κατά τα προλεγόμενά του), ο βραβευμένος μουσικός παραγωγός, με σπουδές φιλοσοφίας, Κρίστοφερ Κινγκ, ακολουθώντας λοξές οδούς προσωπικών αφηγήσεων και συναισθημάτων, στον αντίποδα της ακαδημαϊκής νηφαλιότητας του Σωνιέ.

Στο Ηπειρώτικο μοιρολόι, Οδοιπορικό στην αρχαιότερη ζωντανή δημώδη μουσική της Ευρώπης, το δηλώνει ευθύς εξαρχής: «Κατά τη γνώμη μου, η κλασική μουσική είναι εγκεφαλική και αναφέρεται σε μια κουλτούρα ευγενή μεν, αλλά δίχως βαθιές ρίζες, μια κουλτούρα στην οποία λίγοι μπορούν να εισχωρήσουν. Από την άλλη, η σύγχρονη ποπ μουσική είναι μια πλαστική, κούφια σαχλαμάρα μαρκεταρισμένη για τις μάζες· ένας αποχαυνωτικός, ακατάπαυστος, ίσως και βλαβερός ήχος» – και ομολογουμένως τέτοιες δηλώσεις, κι ας αγαπώ την Ήπειρο όχι όπως, αλλά όσο ο Κινγκ, τις διαβάζω με δυσπιστία, ως και με δυσφορία ακόμα. Για να το πω απλά, πιστεύω ότι κάθε εποχή είναι μια εποχή, ούτε καλύτερη ούτε χειρότερη από κάποια προηγούμενη, αλλά σίγουρα διαφορετική, έτσι η μουσική της και η ποίησή της (και το πάντρεμά τους) είναι επίσης διαφορετικές κοιτάμε πίσω, ειδάλλως δεν μπορούμε να νιώσουμε πού στεκόμαστε ούτε να δούμε καθαρά μπρος, και σίγουρα μπορούμε κάπως να κρίνουμε το τώρα σε σχέση με το χτες, μα όχι αφοριστικά («Ακούω αυθεντικότητα, ακούω ό,τι υπήρχε», γράφει ο Κινγκ). 

alt

Ο Αλέξης Ζούμπας

Αφήνω λοιπόν κατά μέρος τους αφορισμούς του Κρίστοφερ Κινγκ και κρατώ ό,τι θεωρώ πως είναι η ουσία: το ξετύλιγμα της ιστορίας της «παλαιότερης ζωντανής δημώδους μουσικής στην Ευρώπη» μέσ’ από τις πρώτες ηχογραφήσεις σε δίσκους γραμμοφώνου, που είναι μια από τις αγάπες του Κινγκ· μέσα από μουσικούς σαν τον Κίτσο Χαρισιάδη και τον Αλέξη Ζούμπα, από μια αναδρομή στο ιστορικό και προϊστορικό παρελθόν της Ηπείρου, από ταξίδια (στην Κωνσταντινούπολη, στην Ήπειρο), από πανηγύρια, τσιπουροποσίες, φιλίες του συγγραφέα με ανθρώπους στην Ήπειρο (που τις περιγράφει γλαφυρά και συχνά με διάθεση «μυθοποιητική»), από τους στοχασμούς του Κινγκ για τον αρχέγονο ρόλο της μουσικής και την επιβίωση, στο μοιρολόι, αυτού του ρόλου, από τη βίωση τούτης της μουσικής, εντέλει, ως γιατρικού για το σώμα και την ψυχή (όπως μπορεί να γίνει γιατρικό οποιαδήποτε μουσική: και η κλασική και η τζαζ και η ποπ, ή όποια άλλη).

alt
Ο Κίτσος Χαρισιάδης

«Το φαράγγι από κάτω, λίγο πιο πέρα από κει που βλέπαμε, στα δεξιά μας, ήταν το σημείο όπου ο Κίτσος Χαρισιάδης μετέδιδε τη μουσική τέχνη του στους μαθητές του. Αυτό το βραχώδες ρήγμα –η κοίτη ενός πανάρχαιου ποταμού– ήταν τέλεια τοποθετημένο μεταξύ ανατολής και δύσης. Στο φυσικό αμφιθέατρο από κάτω, αμέτρητες γενιές μουσικών –ίσως κι ο ίδιος ο Αλέξης Ζούμπας– από τα χωριά γύρω απ’ το Ζαγόρι, τα Γιάννενα και το Γραμμένο, έρχονταν για να εξασκήσουν το αυτί τους. Τα φαντάσματα που σημάδεψαν το παίξιμο αυτών των ανθρώπων στους δίσκους που αγαπούσα έμαθαν να μιλάνε τη γλώσσα της μουσικής εδώ πέρα. […] Ο Κίτσος δεν τους δίδασκε. Αντίθετα, τους βοηθούσε να εκπαιδεύσουν το αυτί τους, ώστε να μπορούν ν’ ακούσουν τις λεπτές αποχρώσεις των δρόμων και το πώς αυτές οι ακολουθίες από νότες συνδέονταν με τον εξωτερικό κόσμο της φύσης και με τον εσωτερικό κόσμο των ακροατών. […] Φαντάστηκα το πνεύμα του Κίτσου Χαρισιάδη να κάθεται στον πέτρινο πάγκο στην άλλη μεριά του φαραγγιού και να παίζει την πιο θλιμμένη νότα: την μπάσα Λα στο κλαρίνο. Ο μαθητής δεν μπορούσε να τον δει. Μπορούσε μονάχα να συγκεντρωθεί στον απελπισμένο ήχο και να φανταστεί ήχους που καθρέφτιζαν το σκοτάδι».

«Στα καθιερωμένα μοιρολόγια η σκέψη που εκφράζεται δεν είναι ατομική, και άρα ως ένα βαθμό αυθαίρετη ή έστω ανακριβής, αλλά συλλογική: είναι αυτούσια η λαϊκή σκέψη», γράφει ο Γκυ Σωνιέ στο θαυμάσιο βιβλίο του για την ποίηση του δημοτικού τραγουδιού, κι ο Κρίστοφερ Κινγκ απ’ τη μεριά του, γράφοντας με το πάθος μα και την εμπάθεια του ερωτευμένου, αφουγκράζεται αυτή τη «λαϊκή σκέψη» μέσ’ από την υποβλητική μουσική του ηπειρώτικου μοιρολογιού.

* Ο ΜΙΧΑΛΗΣ ΜΑΚΡΟΠΟΥΛΟΣ είναι συγγραφέας και μεταφραστής. 
Τελευταίο του βιβλίο, οι νουβέλες «Τσότσηγια & Ω'μ» (εκδ. Κίχλη).


altΑδικία
Το κακό και το άδικο στο ελληνικό δημοτικό τραγούδι
Guy (Michel) Saunier
Μτφρ. Τίνα Τσιάτσικα
Πρόλογος: Νίκος Σβορώνος
Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης 2018
Σελ. 576, τιμή εκδότη €35,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ GUY SAUNIER 

 

altΗπειρώτικο μοιρολόι
Οδοιπορικό στην αρχαιότερη ζωντανή δημώδη μουσική της Ευρώπης
Κρίστοφερ Κινγκ
Μτφρ. Αριστείδης Μαλλιαρός
Δώμα 2018
Σελ. 432, τιμή εκδότη €20,00

alt

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Αντωνακάκη, Μπίρης, Παρπαϊρης: Ποιητική των κτιρίων και του χώρου - Τρία βιβλία για την αρχιτεκτονική

Αντωνακάκη, Μπίρης, Παρπαϊρης: Ποιητική των κτιρίων και του χώρου - Τρία βιβλία για την αρχιτεκτονική

Τέσσερις νέες εκδόσεις για την αρχιτεκτονική στην Ελλάδα: Σουζάνα Αντωνακάκη «Αρχιτεκτονική ποιητική»,  (Πανεπιστημιακές εκδόσεις Κρήτης), «Τάσος Μπίρης: Πενήντα χρόνια σημάδια στο αρχιτεκτονικό γίγνεσθαι», (εκδ. Καπόν), Απόστολος Παρπαϊρης «Ο τουρισμός ως “χορηγός” της πολιτιστικής κληρονομιάς» ...

«Η καντιανή ηθική στον σύγχρονο κινηματογράφο» της Δήμητρας Δήμου (κριτική)

«Η καντιανή ηθική στον σύγχρονο κινηματογράφο» της Δήμητρας Δήμου (κριτική)

Για τη μελέτη της Δήμητρας Δήμου «Η καντιανή ηθική στον σύγχρονο κινηματογράφο – Ανάδειξη παραδειγμάτων κατηγορικής προσταγής σε σύγχρονες κινηματογραφικές αναπαραστάσεις» (εκδ. Βακχικόν).

Γράφει ο Θόδωρος Σούμας

Το βιβλίο της Δήμητρας Δήμου επικε...

«Ένα κουκλόσπιτο (Νόρα)» του Ερρίκου Ίψεν – Σκέψεις για το κλασικό θεατρικό έργο με αφορμή την έκδοσή του

«Ένα κουκλόσπιτο (Νόρα)» του Ερρίκου Ίψεν – Σκέψεις για το κλασικό θεατρικό έργο με αφορμή την έκδοσή του

Για το κλασικό θεατρικό έργο του Ερρίκου Ίψεν (Henrik Ibsen) «Ένα Κουκλόσπιτο (Νόρα)» (εισαγωγή - μτφρ. - ερμηνευτικά σχόλια: Ήρκος Αποστολίδης, εκδ. Gutenberg). Κεντρική εικόνα: Η Αμαλία Μουτούση, πριν από μερικά χρόνια, σε μια υποδειγματική ερμηνεία της Νόρα. (Σκην. Γιώργος Σκεύας).

Γράφει ο Φ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Το πασίγνωστο μυθιστόρημα του «πατέρα» του Cyberpunk Ουίλιαμ Γκίμπσον [William Gibson] «Νευρομάντης» αναμένεται να γίνει σειρά 10 επεισοδίων από το συνδρομητικό κανάλι Apple TV. Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Ουίλιαμ Γκίμπσον © Wikipedia. 

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...
Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ