alt

Για την ποιητική συλλογή του Δημήτρη Π. Κρανιώτη «Γραβάτα δημοσίας αιδούς» (εκδ. Κέδρος).

Της Αλεξάνδρας Μπακονίκα

Όταν πετάμε τα ρούχα μας και κυκλοφορούμε γυμνοί, και μάλιστα σε δημόσιο χώρο, είναι μια πράξη πρόκλησης και διαμαρτυρίας. Εκδηλώνουμε την ανάγκη μας να αποβάλλουμε την πίεση που δεχόμαστε από κοινωνικούς καταναγκασμούς, να διαμαρτυρηθούμε για τις ασφυκτικές συνθήκες που μας συνθλίβουν και οδηγούν στην αποξένωση και αλλοτρίωση. Η «Γραβάτα δημοσίας αιδούς», που δίνει και τον τίτλο στη ποιητική συλλογή του Κρανιώτη, είναι η επιστροφή στα στενά όρια της συμβατικότητας που τελικά επιβάλλεται στο ποιητικό υποκείμενο μετά το πέταγμα των ρούχων του. Για να σταματήσουν τις φωνές διαμαρτυρίας του τον κερνάνε αψέντι, μαζί με τη γραβάτα τον ντύνουν στην τρίχα. Η προκλητική διαμαρτυρία του με αυτόν τον τρόπο τελικά καλύπτεται. Όμως τα κορδόνια του δεν ταιριάζουν με την γραβάτα που του φόρεσαν, κι όταν φεύγει δεν σκοντάφτει, κι αυτό συμβολικά σημαίνει ότι δεν παραδίδει εύκολα την τάση ή τη θέληση για ανταρσία που κουβαλάει μέσα του.

Η φλυαρία των κινήσεων δεν αγγίζει την αφή και η πληθώρα των λέξεων θρυμματίζει το φιλί. Έτσι οι άνθρωποι περιφέρονται σαστισμένοι με ήξεις αφήξεις, σαστισμένοι απέναντι στη μοίρα τους, και ανήμποροι να την αλλάξουν.

Ο ποιητής αισθάνεται ότι κυκλοφορεί όχι μόνο μέσα σ’ ένα αφιλόξενο αλλά ουσιαστικά σε ένα εχθρικό περιβάλλον. Ευθαρσώς δηλώνει ότι είναι μόνος, ο κόσμος που συνωστίζεται γύρω του γίνεται κάποιες στιγμές τόσο απειλητικός ώστε να τον λιθοβολεί. Ένας κόσμος σκοτεινός όπου κυριαρχούν «τετελεσμένα ψεύδη» κι «αδιαμαρτύρητες ποινές». Για τον ποιητή το κλεινόν άστυ, ο τόπος διαμονής του, μοιάζει με ισόβια φυλακή όπου «η άρνηση ισοδυναμεί με αφωνία» και «η βούληση με υποταγή». Σε μια αποκορύφωση απόγνωσης δεν διστάζει να φωνάξει μέσα από την τελευταία στροφή του ποιήματος στη σελίδα 50: «Πριν ο αλέκτωρ / λαλήσει τρεις φορές / και γυμνοί ομολογήσουμε / τον ευνουχισμό μας». Ο κόσμος μέσα από τους στίχους προβάλλεται σαν ένα παζάρι ψυχών που περιφέρονται αναζητώντας «πραμάτεια ελπίδας». Ψυχές ηττημένες που «σιωπούν και φεύγουν». Ακόμη κι ο έρωτας είναι έκπτωτος καθώς το ταξίδι του μέλιτος είναι μια έρημος και κάθε αναστεναγμός καταλήγει σε σκονισμένα φιλιά. Η φλυαρία των κινήσεων δεν αγγίζει την αφή και η πληθώρα των λέξεων θρυμματίζει το φιλί. Έτσι οι άνθρωποι περιφέρονται σαστισμένοι με ήξεις αφήξεις, σαστισμένοι απέναντι στη μοίρα τους, και ανήμποροι να την αλλάξουν.

Στο πρώτο ποίημα της συλλογής ο Κρανιώτης έρχεται αντιμέτωπος με το παρελθόν, κάνοντας συγχρόνως έναν απολογισμό ζωής. Όπως ομολογεί στο ποίημα, αδυνατεί να δώσει ένα μήλο στην Άννα – με το μήλο να αντιπροσωπεύει κάθε χαρά, ζωντάνια και ανάταση. Το αλφαβητάρι της πρώτης δημοτικού με το μήλο έχει χαθεί και το χειρότερο είναι ότι ο ποιητής γέρασε από αναμνήσεις, ενώ περνάει τον χρόνο του με συνήθειες που τον ρίχνουν στην ευτέλεια μιας ρηχής καθημερινότητας. Ενδεικτικοί είναι οι στίχοι: «Γέρασα από αναμνήσεις / χωρίς διακοπή για διαφημίσεις / πίνοντας αναψυκτικό light / και κάνοντας like / σε τετράστιχα ημερολογίου». Το παρελθόν και οι μνήμες στοιχειώνουν τον ποιητή με τα λάθη που διέπραξε, τα ιδανικά που γκρέμισε, τις αγκαλιές που λήστεψε, τα πλαστά χαμόγελα, τα κενά παρών που έδωσε σε άστεγες παρουσίες, τις ενοχές που γέννησαν ερινύες, τις αυταπάτες που τον εξουθένωσαν.

Οι μνήμες ανάβουν κεριά και λιώνουν τον πυρετό του ποιητή, η ζωή τρέχει και δεν θέλει να τον κοιτάξει. Η μοίρα του μοιάζει με στάχτη υψικαμίνου πεταμένη στο πέλαγος «σαν άλλη ξενιτιά». Κάθε πρωί θρηνεί τα όνειρα του και το βράδυ κερνάει υποσχέσεις. Οι προσδοκίες δεν επιστρέφουν αλώβητες, κι αυτές απρόσμενα γέρασαν. «Ο χρόνος είναι κυνηγός / κι οι σκέψεις ξιφολόγχες», σε τέτοιον «βαθμό που αναπότρεπτα νιώθει φυλακισμένος. Ό,τι περισσότερο τον φέρνει στην πιο ακραία απελπισία είναι η διάψευση των ονείρων του, μια λέξη που συχνά επαναλαμβάνεται στη συλλογή. Είναι ενδεικτικές οι φράσεις: «θρηνούμε όνειρα», «όνειρα που ακόμα πεινούν / Κι απρόσφορα ληστεύω», «ποιος τ’ όνειρο θ’ αντέξει», «χαστούκια τα όνειρά σου», «ξηλωμένα πλεκτά / μεταχειρισμένων ονείρων», «Δωμάτια με κλεμμένα όνειρα εντός».

Απελπισμένος γυρεύει καταφυγή πότε «εντός σωμάτων που αγνοεί», ψάχνοντας «Μια το εγώ / μια το εσύ» που του ξεφεύγουν μέρα νύχτα. Αλλά κυρίως στον βαθύτερο μύχιο εαυτό του βρίσκει απάγκιο. Βρίσκει μια αχτίδα φωτός όταν χωρίς ουρλιαχτά, θυμό και οργή αγκαλιάζει τα κρυφά μυστικά του, «Όσα δεν λέγονται / (Μα γράφονται) / Στο σκοτάδι». Βέβαια, η πάλη με τον εαυτό του δεν τον αφήνει σε ησυχία. Αυτή η εναγώνια πάλη αναδύεται μέσα από στίχους που είναι διάσπαρτοι στη συλλογή: «Μέρες που μ’ έχασα / και μ’ απαρνήθηκα», « Ξεχνώντας τύψεις / με ξεγέλασα», «Βρέχει σύνορα / που μ’ απειλούν / και σπάζω πόρτες / για να χαθώ», «Θύτης και θύμα εγώ / γεννιέμαι και πεθαίνω».

H διαδικασία της ποιητικής σύνθεσης δεν είναι ανώδυνη. Μέσα από τις λέξεις χάνεται και ανασταίνεται, γράφοντας για τις πληγές του συγχρόνως απελευθερώνεται αλλά και εκδικείται τον εαυτό του.

Αν κάτι μπορεί να μεθύσει τον Κρανιώτη είναι οι λέξεις με τις οποίες συνθέτει τους στίχους του. Λέξεις που διψάνε και πίνουν κρασί για να τον φέρουν σε μια συναισθηματική και πνευματική ευφορία. Με τις λέξεις οργώνει και θερίζει, σε εγρήγορση πάντα για να μη σβήσουν και καταλήξουν σε «στεγνές κατάρες / Σε ξερά χόρτα». Όμως παράλληλα ομολογεί ότι όταν γράφει: «Κορώνα γράμματα παίζει τον εαυτό του, ματώνει τρέχοντας με τον νου, σκοντάφτει στην καρδιά του, ληστεύει συναισθήματα, χορεύει μοιρολόγια». Χαμένος σε αδιέξοδα καταφεύγει στην ποίηση. Όμως η διαδικασία της ποιητικής σύνθεσης δεν είναι ανώδυνη. Μέσα από τις λέξεις χάνεται και ανασταίνεται, γράφοντας για τις πληγές του συγχρόνως απελευθερώνεται αλλά και εκδικείται τον εαυτό του.

Με γραφή μεστή και λιτή, που βασίζεται κυρίως στο ρήμα και το ουσιαστικό, ο Κρανιώτης κάνει μια κατάθεση που στόχο έχει το γνώθι σ’ αυτόν. Αν οι λέξεις της ποίησης μπορούν να τον μεθάνε, όπως ιδιαίτερα η τέχνη ξέρει να ανταμείβει, άλλο τόσο τον μεθάει η προσδοκία μιας ψυχικής αναγέννησης που θα τον απαλλάξει από τη συναισθηματική φυλακή στην οποία νιώθει εγκλωβισμένος. Κι αυτή η προσδοκία εκφράζεται με τον καλύτερο τρόπο στο παρακάτω ποίημα:

Μια με έγραψα
Μια με έσβησα
(Εσκεμμένα κοιμήθηκα)
Μνήμες στηρίγματα
Χάραξα
(Ενδελεχώς ξύπνησα)
Με καινούργια χρώματα
Την αυγή
Με ζωγράφισα
Μα δεν τελείωσα ακόμη
Κι ας πίστεψα
 
(«Ενδελεχώς»)

* Η ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΜΠΑΚΟΝΙΚΑ είναι ποιήτρια.
Τελευταίο της βιβλίο, η ποιητική συλλογή «Ο κόσμος απροκάλυπτα» (εκδ. Εντευκτήριο).

→ Στην κεντρική εικόνα ο πίνακας της Louise Bech Pedersen © «Ο δρομέας» (2016).


altΓραβάτα δημοσίας αιδούς
Δημήτρης Π. Κρανιώτης
Κέδρος 2018
Σελ. 64, τιμή εκδότη €9,50

alt

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Κομμάτια» του Ευριπίδη Γαραντούδη (κριτική) – Προσεγγίζοντας το παρελθόν μέσα από τη μνήμη και το όνειρο

«Κομμάτια» του Ευριπίδη Γαραντούδη (κριτική) – Προσεγγίζοντας το παρελθόν μέσα από τη μνήμη και το όνειρο

Για την ποιητική συλλογή του Ευριπίδη Γαραντούδη «Κομμάτια» (εκδ. Πόλις). 

Γράφει ο Αλέξανδρος Δεδιλιάρης

Με την τελευταία ποιητική του συλλογή, ...

«Σατόρι – Η στιγμή της φωτοσύνθεσης» του Μανόλη Πρατικάκη (κριτική) – Τ’ ανθισμένα δέντρα είναι τα πιο αυθεντικά ποιήματα

«Σατόρι – Η στιγμή της φωτοσύνθεσης» του Μανόλη Πρατικάκη (κριτική) – Τ’ ανθισμένα δέντρα είναι τα πιο αυθεντικά ποιήματα

Για την ποιητική συλλογή του Μανόλη Πρατικάκη «Σατόρι – Η στιγμή της φωτοσύνθεσης» (εκδ. Αρμός). 

Γράφει ο Σταύρος Κουβαράς

Ο Μαν...

«Το χρώμα του Αιγαίου και άλλα ποιήματα» του Αρμάντο Ρομέρο – Ποίηση όπως το φως κι η θάλασσα

«Το χρώμα του Αιγαίου και άλλα ποιήματα» του Αρμάντο Ρομέρο – Ποίηση όπως το φως κι η θάλασσα

Για την ποιητική συλλογή του Αρμάντο Ρομέρο (Armando Romero) «Το χρώμα του Αιγαίου και άλλα ποιήματα» (μτφρ. Αγαθή Δημητρούκα, εκδ. Τόπος). 

Γράφει ο Χρήστος Κούκης

Ο Αρμάντο Ρομέρο έλκει την καταγωγή του από την Ελλάδα. Σ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Πώς έφτασε το Ιράν ως εδώ; – Διαβάσαμε το πολυσυλλεκτικό γκράφικ νόβελ «Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία», σε επιμέλεια Μαρζάν Σατραπί

Πώς έφτασε το Ιράν ως εδώ; – Διαβάσαμε το πολυσυλλεκτικό γκράφικ νόβελ «Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία», σε επιμέλεια Μαρζάν Σατραπί

Το συλλογικό graphic novel «Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία» (μτφρ. Στεφανία Γεωργάκη, εκδ. Επόμενος Σταθμός), υπό τη διεύθυνση της Μαρζάν Σατραπί, μια πολυσυλλεκτική καταγραφή της κατάστασης στο Ιράν σήμερα, εστιάζει στην ασφυκτική ζωή των γυναικών, ενώ αναδεικνύει και άλλες πλευρές του θεοκρατικού καθεστώτος. ...

«Δάφνες και πικροδάφνες» των Κεχαΐδη/Χαβιαρά, σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη

«Δάφνες και πικροδάφνες» των Κεχαΐδη/Χαβιαρά, σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη

Η θρυλική πολιτική σάτιρα «Δάφνες και πικροδάφνες» των Κεχαΐδη/Χαβιαρά, σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη, από το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Καλαμάτας.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός πως το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Καλαμάτας τιμά τ...

«Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» του Θεόδωρου Παπακώστα – Μιλώντας για την ιστορία και τη μυθολογία με μια φίλη στο ποτό σας

«Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» του Θεόδωρου Παπακώστα – Μιλώντας για την ιστορία και τη μυθολογία με μια φίλη στο ποτό σας

Για το δοκίμιο εκλαϊκευμένης ιστορίας του Θεόδωρου Παπακώστα «Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» (εκδ. Key Books).

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου

Στο δοκίμιο του ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

Προδημοσιεύση αποσπάσματος από το βιβλίο του Βρασίδα Καραλή «Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ» (μτφρ. Σοφία Τρουλλινού), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Petites Maisons. Μαζί, ένα πολύ προσωπικό βίντεο με τον συγγραφέα στο Σίδνεϊ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Φρήντριχ Ντύρρενματτ [Friedrich Dürrenmatt] «Η κοιλάδα της αταξίας» (σε νέα μτφρ. του Βασίλη Πατέρα, με επίμετρο της Πελαγίας Τσινάρη), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βραβευμένο θεατρικό του Γιώργου Μπουρονίκου «Με στέβια και αγαύη», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΖΕΝΙΕ: Συγγνώμη που θα ρωτήσω: Παιδιά δεν έχε...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Ουγκό, Σταντάλ, Αν Μπροντέ, Αραγκόν και Αγκάθα Κρίστι: Πέντε κλασικά «τούβλα», πολυσέλιδα και βαριά, που στηρίζουν το μακρύ ελληνικό καλοκαίρι μας.

Γράφει η Φανή Χατζή

Πέντε χορταστικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα, βαρι...

Τι διαβάζουμε τώρα; 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που επανεκδόθηκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που επανεκδόθηκαν πρόσφατα

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας, πρόσφατα και παλιότερα, που εκδόθηκαν το προηγούμενο διάστημα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας, πρόσφατα και παλιότερα, που εκδόθηκαν το προηγούμενο διάστημα, φέρνουν ξανά στις πρ...

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας, απλοί άνθρωποι, λοξές αφηγήσεις: Οκτώ ελληνικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και ξεχωρίζουν

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας, απλοί άνθρωποι, λοξές αφηγήσεις: Οκτώ ελληνικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και ξεχωρίζουν

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας ξεδιπλώνονται, ο παραλογισμός εισβάλλει, οι «απλοί» άνθρωποι παλεύουν κόντρα στις εξελίξεις, τους Άλλους και τους ίδιους τους εαυτούς τους – αυτά και πολλά ακόμα συναντάμε σε οκτώ μυθιστορήματα από Έλληνες συγγραφείς που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ