alt

Για την ποιητική συλλογή του Δημήτρη Π. Κρανιώτη «Γραβάτα δημοσίας αιδούς» (εκδ. Κέδρος).

Της Αλεξάνδρας Μπακονίκα

Όταν πετάμε τα ρούχα μας και κυκλοφορούμε γυμνοί, και μάλιστα σε δημόσιο χώρο, είναι μια πράξη πρόκλησης και διαμαρτυρίας. Εκδηλώνουμε την ανάγκη μας να αποβάλλουμε την πίεση που δεχόμαστε από κοινωνικούς καταναγκασμούς, να διαμαρτυρηθούμε για τις ασφυκτικές συνθήκες που μας συνθλίβουν και οδηγούν στην αποξένωση και αλλοτρίωση. Η «Γραβάτα δημοσίας αιδούς», που δίνει και τον τίτλο στη ποιητική συλλογή του Κρανιώτη, είναι η επιστροφή στα στενά όρια της συμβατικότητας που τελικά επιβάλλεται στο ποιητικό υποκείμενο μετά το πέταγμα των ρούχων του. Για να σταματήσουν τις φωνές διαμαρτυρίας του τον κερνάνε αψέντι, μαζί με τη γραβάτα τον ντύνουν στην τρίχα. Η προκλητική διαμαρτυρία του με αυτόν τον τρόπο τελικά καλύπτεται. Όμως τα κορδόνια του δεν ταιριάζουν με την γραβάτα που του φόρεσαν, κι όταν φεύγει δεν σκοντάφτει, κι αυτό συμβολικά σημαίνει ότι δεν παραδίδει εύκολα την τάση ή τη θέληση για ανταρσία που κουβαλάει μέσα του.

Η φλυαρία των κινήσεων δεν αγγίζει την αφή και η πληθώρα των λέξεων θρυμματίζει το φιλί. Έτσι οι άνθρωποι περιφέρονται σαστισμένοι με ήξεις αφήξεις, σαστισμένοι απέναντι στη μοίρα τους, και ανήμποροι να την αλλάξουν.

Ο ποιητής αισθάνεται ότι κυκλοφορεί όχι μόνο μέσα σ’ ένα αφιλόξενο αλλά ουσιαστικά σε ένα εχθρικό περιβάλλον. Ευθαρσώς δηλώνει ότι είναι μόνος, ο κόσμος που συνωστίζεται γύρω του γίνεται κάποιες στιγμές τόσο απειλητικός ώστε να τον λιθοβολεί. Ένας κόσμος σκοτεινός όπου κυριαρχούν «τετελεσμένα ψεύδη» κι «αδιαμαρτύρητες ποινές». Για τον ποιητή το κλεινόν άστυ, ο τόπος διαμονής του, μοιάζει με ισόβια φυλακή όπου «η άρνηση ισοδυναμεί με αφωνία» και «η βούληση με υποταγή». Σε μια αποκορύφωση απόγνωσης δεν διστάζει να φωνάξει μέσα από την τελευταία στροφή του ποιήματος στη σελίδα 50: «Πριν ο αλέκτωρ / λαλήσει τρεις φορές / και γυμνοί ομολογήσουμε / τον ευνουχισμό μας». Ο κόσμος μέσα από τους στίχους προβάλλεται σαν ένα παζάρι ψυχών που περιφέρονται αναζητώντας «πραμάτεια ελπίδας». Ψυχές ηττημένες που «σιωπούν και φεύγουν». Ακόμη κι ο έρωτας είναι έκπτωτος καθώς το ταξίδι του μέλιτος είναι μια έρημος και κάθε αναστεναγμός καταλήγει σε σκονισμένα φιλιά. Η φλυαρία των κινήσεων δεν αγγίζει την αφή και η πληθώρα των λέξεων θρυμματίζει το φιλί. Έτσι οι άνθρωποι περιφέρονται σαστισμένοι με ήξεις αφήξεις, σαστισμένοι απέναντι στη μοίρα τους, και ανήμποροι να την αλλάξουν.

Στο πρώτο ποίημα της συλλογής ο Κρανιώτης έρχεται αντιμέτωπος με το παρελθόν, κάνοντας συγχρόνως έναν απολογισμό ζωής. Όπως ομολογεί στο ποίημα, αδυνατεί να δώσει ένα μήλο στην Άννα – με το μήλο να αντιπροσωπεύει κάθε χαρά, ζωντάνια και ανάταση. Το αλφαβητάρι της πρώτης δημοτικού με το μήλο έχει χαθεί και το χειρότερο είναι ότι ο ποιητής γέρασε από αναμνήσεις, ενώ περνάει τον χρόνο του με συνήθειες που τον ρίχνουν στην ευτέλεια μιας ρηχής καθημερινότητας. Ενδεικτικοί είναι οι στίχοι: «Γέρασα από αναμνήσεις / χωρίς διακοπή για διαφημίσεις / πίνοντας αναψυκτικό light / και κάνοντας like / σε τετράστιχα ημερολογίου». Το παρελθόν και οι μνήμες στοιχειώνουν τον ποιητή με τα λάθη που διέπραξε, τα ιδανικά που γκρέμισε, τις αγκαλιές που λήστεψε, τα πλαστά χαμόγελα, τα κενά παρών που έδωσε σε άστεγες παρουσίες, τις ενοχές που γέννησαν ερινύες, τις αυταπάτες που τον εξουθένωσαν.

Οι μνήμες ανάβουν κεριά και λιώνουν τον πυρετό του ποιητή, η ζωή τρέχει και δεν θέλει να τον κοιτάξει. Η μοίρα του μοιάζει με στάχτη υψικαμίνου πεταμένη στο πέλαγος «σαν άλλη ξενιτιά». Κάθε πρωί θρηνεί τα όνειρα του και το βράδυ κερνάει υποσχέσεις. Οι προσδοκίες δεν επιστρέφουν αλώβητες, κι αυτές απρόσμενα γέρασαν. «Ο χρόνος είναι κυνηγός / κι οι σκέψεις ξιφολόγχες», σε τέτοιον «βαθμό που αναπότρεπτα νιώθει φυλακισμένος. Ό,τι περισσότερο τον φέρνει στην πιο ακραία απελπισία είναι η διάψευση των ονείρων του, μια λέξη που συχνά επαναλαμβάνεται στη συλλογή. Είναι ενδεικτικές οι φράσεις: «θρηνούμε όνειρα», «όνειρα που ακόμα πεινούν / Κι απρόσφορα ληστεύω», «ποιος τ’ όνειρο θ’ αντέξει», «χαστούκια τα όνειρά σου», «ξηλωμένα πλεκτά / μεταχειρισμένων ονείρων», «Δωμάτια με κλεμμένα όνειρα εντός».

Απελπισμένος γυρεύει καταφυγή πότε «εντός σωμάτων που αγνοεί», ψάχνοντας «Μια το εγώ / μια το εσύ» που του ξεφεύγουν μέρα νύχτα. Αλλά κυρίως στον βαθύτερο μύχιο εαυτό του βρίσκει απάγκιο. Βρίσκει μια αχτίδα φωτός όταν χωρίς ουρλιαχτά, θυμό και οργή αγκαλιάζει τα κρυφά μυστικά του, «Όσα δεν λέγονται / (Μα γράφονται) / Στο σκοτάδι». Βέβαια, η πάλη με τον εαυτό του δεν τον αφήνει σε ησυχία. Αυτή η εναγώνια πάλη αναδύεται μέσα από στίχους που είναι διάσπαρτοι στη συλλογή: «Μέρες που μ’ έχασα / και μ’ απαρνήθηκα», « Ξεχνώντας τύψεις / με ξεγέλασα», «Βρέχει σύνορα / που μ’ απειλούν / και σπάζω πόρτες / για να χαθώ», «Θύτης και θύμα εγώ / γεννιέμαι και πεθαίνω».

H διαδικασία της ποιητικής σύνθεσης δεν είναι ανώδυνη. Μέσα από τις λέξεις χάνεται και ανασταίνεται, γράφοντας για τις πληγές του συγχρόνως απελευθερώνεται αλλά και εκδικείται τον εαυτό του.

Αν κάτι μπορεί να μεθύσει τον Κρανιώτη είναι οι λέξεις με τις οποίες συνθέτει τους στίχους του. Λέξεις που διψάνε και πίνουν κρασί για να τον φέρουν σε μια συναισθηματική και πνευματική ευφορία. Με τις λέξεις οργώνει και θερίζει, σε εγρήγορση πάντα για να μη σβήσουν και καταλήξουν σε «στεγνές κατάρες / Σε ξερά χόρτα». Όμως παράλληλα ομολογεί ότι όταν γράφει: «Κορώνα γράμματα παίζει τον εαυτό του, ματώνει τρέχοντας με τον νου, σκοντάφτει στην καρδιά του, ληστεύει συναισθήματα, χορεύει μοιρολόγια». Χαμένος σε αδιέξοδα καταφεύγει στην ποίηση. Όμως η διαδικασία της ποιητικής σύνθεσης δεν είναι ανώδυνη. Μέσα από τις λέξεις χάνεται και ανασταίνεται, γράφοντας για τις πληγές του συγχρόνως απελευθερώνεται αλλά και εκδικείται τον εαυτό του.

Με γραφή μεστή και λιτή, που βασίζεται κυρίως στο ρήμα και το ουσιαστικό, ο Κρανιώτης κάνει μια κατάθεση που στόχο έχει το γνώθι σ’ αυτόν. Αν οι λέξεις της ποίησης μπορούν να τον μεθάνε, όπως ιδιαίτερα η τέχνη ξέρει να ανταμείβει, άλλο τόσο τον μεθάει η προσδοκία μιας ψυχικής αναγέννησης που θα τον απαλλάξει από τη συναισθηματική φυλακή στην οποία νιώθει εγκλωβισμένος. Κι αυτή η προσδοκία εκφράζεται με τον καλύτερο τρόπο στο παρακάτω ποίημα:

Μια με έγραψα
Μια με έσβησα
(Εσκεμμένα κοιμήθηκα)
Μνήμες στηρίγματα
Χάραξα
(Ενδελεχώς ξύπνησα)
Με καινούργια χρώματα
Την αυγή
Με ζωγράφισα
Μα δεν τελείωσα ακόμη
Κι ας πίστεψα
 
(«Ενδελεχώς»)

* Η ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΜΠΑΚΟΝΙΚΑ είναι ποιήτρια.
Τελευταίο της βιβλίο, η ποιητική συλλογή «Ο κόσμος απροκάλυπτα» (εκδ. Εντευκτήριο).

→ Στην κεντρική εικόνα ο πίνακας της Louise Bech Pedersen © «Ο δρομέας» (2016).


altΓραβάτα δημοσίας αιδούς
Δημήτρης Π. Κρανιώτης
Κέδρος 2018
Σελ. 64, τιμή εκδότη €9,50

alt

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Τα ρόδα κόβονται στα 2/3» της Ειρήνης Ιωαννίδου (κριτική) – Η αθέατη καθημερινή σφαγή

«Τα ρόδα κόβονται στα 2/3» της Ειρήνης Ιωαννίδου (κριτική) – Η αθέατη καθημερινή σφαγή

Για την ποιητική συλλογή της Ειρήνης Ιωαννίδου «Τα ρόδα κόβονται στα 2/3» (εκδ. Σαιξπηρικόν). Κεντρική εικόνα: © Annie Spratt (Unsplash).

Γράφει ο Μάκης Καραγιάννης

«γύρω, φωτιά ψηλή κλαδεύε...

«Τραγούδι του εαυτού μου» του Ουόλτ Ουίτμαν (κριτική)

«Τραγούδι του εαυτού μου» του Ουόλτ Ουίτμαν (κριτική)

Για το ποίημα σε δύο εκδοχές του Ουόλτ Ουίτμαν [Walt Whitman] «Τραγούδι του εαυτού μου: 1. Η πρώτη έκδοση (1855), 2. Η τελευταία έκδοση (1891 – 92)» (μτφρ. Δημήτρης Δημηρούλης, εκδ. Gutenberg).

Γράφει ο Γιώργος Βέης

...
«Καταυλισμός» του Γιώργου Βέη (κριτική) – Εκτενείς τοιχογραφίες με ποικίλες προσωπογραφίες

«Καταυλισμός» του Γιώργου Βέη (κριτική) – Εκτενείς τοιχογραφίες με ποικίλες προσωπογραφίες

Για την ποιητική συλλογή του Γιώργου Βέη «Καταυλισμός» (εκδ. Ύψιλον). Κεντρική εικόνα: λεπτομέρεια από το εξώφυλλο.

Γράφει η Άλκηστις Σουλογιάννη

Οι αναγνώστες που ακολουθούν συστηματικά, ή έστω περιστασιακά, όσα προβάλλει ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Μαγδαληνή Ρεμούνδου: «Τα προγράμματα σπουδών που παρέχει το Μητροπολιτικό Κολλέγιο είναι προγράμματα δημόσιων Βρετανικών Πανεπιστημίων»

Μαγδαληνή Ρεμούνδου: «Τα προγράμματα σπουδών που παρέχει το Μητροπολιτικό Κολλέγιο είναι προγράμματα δημόσιων Βρετανικών Πανεπιστημίων»

Μιλήσαμε με την κα Μαγδαληνή Ρεμούνδου, Κοσμήτορα της Σχολής Πολιτισμού, στο Μητροπολιτικό Κολλέγιο, για τη Σχολή Πολιτισμού και Επικοινωνίας του Κολλεγίου, που έχει ήδη ξεχωρίσει με τα ποιοτικά της προγράμματα σε τομείς όπως η σκηνοθεσία, η δημιουργική γραφή ή η δημοσιογραφία. 

Συνέντευξη στον ...

Έφυγε από τη ζωή ο βραβευμένος Σύριος συγγραφέας Χάλιντ Χαλίφα

Έφυγε από τη ζωή ο βραβευμένος Σύριος συγγραφέας Χάλιντ Χαλίφα

Ο Χάλιντ Χαλίφα [Khaled Khalifa], ένας από τους γνωστότερους συγγραφείς της Συρίας, έφυγε από τη ζωή στις 30 Σεπτεμβρίου, σε ηλικία 59 ετών, από καρδιακή ανακοπή. Το βιβλίο του «Ο θάνατος είναι ζόρικη δουλειά» κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Καστανιώτη, σε μετάφραση Αγγελικής Σιγούρου.

...
Διεθνείς Εκθέσεις Βιβλίου: Μαδρίτη, Φρανκφούρτη, Σάρζα, Γουαδαλαχάρα – Τέσσερις σταθμοί για το ελληνικό βιβλίο

Διεθνείς Εκθέσεις Βιβλίου: Μαδρίτη, Φρανκφούρτη, Σάρζα, Γουαδαλαχάρα – Τέσσερις σταθμοί για το ελληνικό βιβλίο

Η χώρα μας θα πάρει μέρος σε τέσσερις Διεθνείς Εκθέσεις Βιβλίου έως το τέλος του 2023. Στην αποστολή μετέχουν συγγραφείς, μεταφραστές, κριτικοί λογοτεχνίας, πανεπιστημιακοί, εκδότες, πολιτιστικοί οργανισμοί και φορείς.

Επιμέλεια: Book Press

Μαδρίτη, Φρ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ο μάγος» του Κολμ Τόιμπιν (προδημοσίευση)

«Ο μάγος» του Κολμ Τόιμπιν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευσητο από το μυθιστόρημα του Κολμ Τόιμπιν [Colm Tóibín] «Ο μάγος» (μτφρ. Αθηνά Δημητριάδου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 9 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Ίκαρος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Λίμπεκ, 1892

Η ορχήστρα έπαιζε το Πρ...

«Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» του Σον Μπίθελ (προδημοσίευση)

«Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» του Σον Μπίθελ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Σον Μπίθελ [Shaun Bythell] «Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» (μτφρ. Μαριάννα Καλέμη) το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 18 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Key Books.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Τύπος τρία

ΕΙΔΟΣ: PARENTE...

«Οδός Ευτυχίδου» της Χρύσας Φάντη (προδημοσίευση)

«Οδός Ευτυχίδου» της Χρύσας Φάντη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Χρύσας Φάντη «Οδός Ευτυχίδου», το οποίο κυκλοφορεί τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Σμίλη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Πέτρο;»
«Εμένα φωνάζεις, γιαγιά;»
«Εσένα, γιε μου. Πάμε να δούμε τη θ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Τέσσερα πρόσφατα αστυνομικά μυθιστορήματα ανανεώνουν τις γνωστές υποκατηγορίες της αστυνομικής λογοτεχνίας. «Η σκοτεινή μούσα» του Άρμιν Έρι, «Ο κώδικας του θησαυρού» της Τζάνις Χάλετ, «Θάνατος ενός ταξιδιώτη» του Ντιντιέ Φασέν και «Η στρατηγική του πεκινουά» του Αλέξις Ραβέλο.

Γράφει η Χίλ...

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

22 Σεπτεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ. Επιμέλεια: Κώστας Αγορα

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ