alt

Για την ποιητική συλλογή της Ιουλίτας Ηλιοπούλου «Το ψηφιδωτό της νύχτας» (εκδ. Ύψιλον).

Της Κυριακής Αν. Λυμπέρη

Ίσως η αρχική σελίδα να τα ομολογεί όλα παραδίδοντας μια οιονεί περίληψη της συλλογής. Ένα νησί, ένας κήπος, ένα σπίτι τώρα κλειστό –η ευτυχία πια έχει τελειώσει– και η νύχτα που έρχεται και παφλάζει σαν θάλασσα βαθιά.

Την αίσθηση ενός ήπιου κυματισμού δίνει και ολόκληρη η ποίηση της Ιουλίτας Ηλιοπούλου.
Και οι στίχοι της κλεισμένοι μέσα σε μια άχνα, σαν από τζάμι. Το γυαλί διάφανο κι όμως η ορατότητα μικρή.

Αλλά την αίσθηση ενός ήπιου κυματισμού δίνει και ολόκληρη η ποίηση της Ιουλίτας Ηλιοπούλου. Και οι στίχοι της κλεισμένοι μέσα σε μια άχνα, σαν από τζάμι. Το γυαλί διάφανο κι όμως η ορατότητα μικρή. Άλλοτε φανερώνει κι άλλοτε αποκρύπτει εικόνες του πραγματικού, ανερμήνευτες για τα βέβηλα μάτια. Ο εσωτερικός κόσμος της ποιήτριας, όσο κι αν δείχνει να εκτίθεται στον αναγνώστη, έχει καλά φυλάξει τα μυστικά και τα τιμαλφή του. Ένας κόσμος του ονείρου, της νοσταλγίας, της μνήμης, των πόθων και της σιωπής. Ένας κόσμος «παιδιών που δεν θέλουν να μεγαλώσουν». Ένας κόσμος που φέρει στους κόλπους του διάσπαρτα όστρακα, φύκια, βότσαλα, κοράλλια, φλοίσβους, κύματα, καράβια, πευκοβελόνες, μπουκαμβίλιες, ιβίσκους, βασιλικά, δυόσμους, δάφνες, γιασεμιά κι ανθισμένες νερατζιές, γυαλάκια, πολύτιμους λίθους, γλάρους, πυγολαμπίδες. Κι ακόμα άστρα, σελήνες, θάλασσες, ανέμους, κύματα, νησιά, τους λόφους, το αλάτι των βράχων, τις κορυφογραμμές. Όλο δηλαδή το διάκοσμο της ομορφιάς. Μα και μνήμες από λέξεις, χάδια, συλλαβές, αγωνία, λύπες, μοναξιά, ματαιώσεις, ελπίδες, έρωτα, δάκρυα. Κι ύστερα, κρυφές ομιλίες, θροΐσματα φορεμάτων, νανουρίσματα, κραυγές, φιλιά, βόγκους. Αλλά και σκιές, φαντάσματα, προδοσίες, αυταπάτες, απώλειες και «των ονείρων τα ψέματα». Όλα δηλαδή τα ανθρώπινα. Μόνο «μια στιγμή να ανοίγει το πορτάκι στην ευτυχία». Κι όλα της ύπαρξης μετέωρα.

Μέσα στην ποίηση της Ιουλίτας Ηλιοπούλου επικρατεί ένα κλίμα τρυφερότητας, ονειροπόλησης και απουσίας. Μια γραφή χαμηλών τόνων με ωστόσο εμβόλιμες διατυπώσεις αιχμής, ανάμεσα στην πραγματικότητα και τη φαντασία, την ανάμνηση και τη νοσταλγία, το χτες και το σήμερα, τη νύχτα και τις αναλαμπές του φωτός. Σύνολα λέξεων και εικόνων που σκεπάζουν μα και αποκαλύπτουν όλα τα χρώματα που κρύβονται στο μαύρο. Μια λεπταίσθητη φωνή που πότε διπλώνει και πότε ξεδιπλώνει τις ενστικτώδεις ορμές του έρωτα και του θανάτου. Η «λαχτάρα του έρωτα» από τη μία και από την άλλη «οι επιφάνειες των τοίχων του σπιτιού που κλείνουν ένα βαρύ από θάνατο τίποτα». Ένα σπίτι κι ένα νησί. Και στο σπίτι κρεβάτια, τζάμια, εταζέρες (όλες δηλαδή οι αποτυπώσεις του πραγματικού) μα και «καθρέφτες που δεν δείχνουν τίποτα», επειδή προφανώς τα πρόσωπα–πρόσωπο απουσιάζουν. Οι σκιές και τα φαντάσματα ωστόσο παρόντα. Το σπίτι ήταν «χτισμένο στην αμμουδιά» και γνωρίζουμε ότι ο άνεμος και το κύμα καταστρέφουν κάποτε τα έργα των ανθρώπων. Γιατί «μόνο μέσα στον ύπνο η αγάπη διαρκεί για πάντα». Και ο χρόνος κατοπτρίζεται αμείλικτος στα ρολόγια του. Ωστόσο οι απόντες ξέρουν να επιστρέφουν κομίζοντας και πάλι την ενέργειά τους. Ίχνη φιλιών και (ανείπωτων) ονομάτων, αλλά μόνο μέσα στη μνήμη της ποιήτριας, εμείς οι αναγνώστες δεν θα εισχωρήσουμε εύκολα στις εξομολογήσεις της, παρόλο που μας έχουν δοθεί αρκετά στοιχεία. Βεβαίως υποθέσεις είναι εύκολο να κάνουμε, μιας και η ποιήτρια υπήρξε η σύντροφος του μεγάλου μας ποιητή Οδυσσέα Ελύτη.

Σύνολα λέξεων και εικόνων που σκεπάζουν μα και αποκαλύπτουν όλα τα χρώματα που κρύβονται στο μαύρο. Μια λεπταίσθητη φωνή που πότε διπλώνει και πότε ξεδιπλώνει τις ενστικτώδεις ορμές του έρωτα και του θανάτου.

Και τότε μάλλον συνδέουμε τα γεγονότα με τις γραφές. Το νησί κατονομάζεται κάπου πλαγίως ως ISOLA DI SPEZIE (νησί των αρωμάτων) και έτσι συνήθιζαν να ονομάζουν οι Φράγκοι τις Σπέτσες. Εκεί γνωρίζουμε ότι ο Οδυσσέας Ελύτης περνούσε τα εφηβικά του καλοκαίρια, εκεί –διαβάζω στον τύπο– είχε πάει η ποιήτρια να επισκεφτεί το μέρος και πιθανά να ανασυστήσει μνήμες του ινδάλματός της. Ονόματα από τοποθεσίες του νησιού το καταδείχνουν άλλωστε και αποτελούν την πυξίδα μας και για τον ποιητικό της χάρτη. Ένα νησί, χώρος ποικίλλων γεγονότων κάποτε, ένα σπίτι τώρα της ερημιάς και της λύπης. Ένα όνομα πλανάται στον αέρα, ωστόσο συγκεκριμένη απεύθυνση σε κάποιον σπάνια παρατηρείται στη συλλογή. Όλα είναι γενικά και αόριστα μέσα στις περιγραφικές τους λεπτομέρειες. Αλλά το σπίτι (τίτλος άλλωστε και προηγούμενης συλλογής της) και το νησί δεν είναι πια κάποιο σπίτι και κάποιο νησί, αλλά ένας χώρος καταφυγής για το ποιητικό υποκείμενο, ένας τόπος ου τόπος «γεμάτος περιπέτειες, γεμάτος γνώσεις» που «κουβανεί» μέσα στην ψυχή του, «το ωραίο ταξίδι» κάποιου που «συγκίνησις το πνεύμα και το σώμα του αγγίζει» (όπως θα έλεγε ο Καβάφης). Ένα σπίτι «χάρτινο» μάλιστα –διαβάζουμε κάπου–, το σπίτι του λόγου. Ή αλλιώς, ένας ατέλειωτος νόστος στον βαθύτερο εαυτό, στην ηλικία της ωριμότητάς του. Μάλιστα διατυπώνει (και μόνο από μια ποιήτρια ή συγγραφέα θα περίμενε αυτή τη διατύπωση κανείς) ότι και ο έρωτας μπορεί να είναι «μια ανταλλαγή λέξεων». Και επιπλέον «δεν μπαίνει κανείς ποτέ στον ίδιο έρωτα», κατ’ αναλογίαν βεβαίως που ο Εφέσιος φιλόσοφος θα έλεγε ότι κανείς δεν μπαίνει δυο φορές στον ίδιο ποταμό. Έχοντας όμως πλήρη επίγνωση του δράματος της ύπαρξης, αποφεύγει υπερβολές και εξάρσεις, φαίνεται να γειώνεται σε μια ήρεμη αποδοχή των συμβαινομένων. Διαλέγει έναν απαλό και ήσυχο τρόπο να περιγράψει τη ζωή. Ή και καμιά φορά την «παρά λίγο ζωή». Οι προσδοκίες δεν είναι μεγάλες. Θεωρεί πως δικαιοσύνη και αλήθεια θα μπορούσε να αποδώσει μόνο ένας «από μηχανής άνθρωπος» (σε αντιπαραβολή βεβαίως με τον από μηχανής θεό).

Η ποιήτρια συμμαζεύει και τακτοποιεί τα χαρτιά της (το έργο το ποιητικό) και καλείται να αντιμετωπίσει από την αρχή ήδη της συλλογής –παρόλο που σε επόμενες σελίδες προτίθεται να μας παραδώσει τις ψηφίδες που αποτελούν τη νύχτα της– το φως της ημέρας, να πάρει τις απαραίτητες ανάσες, παραμερίζοντας όλα αυτά που την καθηλώνουν. Και διαλέγει μέσα στον κόσμο τη στάση του θηρίου ή του θεού. Γιατί ανάλογα –θυμίζουμε– ο Αριστοτέλης αποφαινόταν ότι μοιάζει με θηρίο ή θεό αυτός που ζει στην πόλη χωρίς να έχει ανάγκη από τους άλλους κι όμως χωρίς να του λείπει τίποτα. Γιατί όχι; Μήπως οι αναμνήσεις και μόνο μιας μεγάλης ευτυχίας δεν είναι αρκετές; «Θα σ’ αγαπώ» διαβάζουμε ωστόσο στην τελευταία σελίδα της συλλογής. Επειδή πράγματι, τον τελευταίο λόγο έχει πάντα η αγάπη.

* Η ΚΥΡΙΑΚΗ ΑΝ. ΛΥΜΠΕΡΗ  είναι ποιήτρια.
Τελευταίο της βιβλίο, η ποιητική συλλογή «Ορμητικοί οι φθόγγοι ως το χάνομαι» (Εκδόσεις των Φίλων).

→ Στην κεντρική εικόνα ο πίνακας του Μιχάλη Οικονόμου «Σπίτι που ονειρεύεται», λάδι σε φανέλα.


altΤο ψηφιδωτό της νύχτας
Ιουλίτα Ηλιοπούλου
Ύψιλον 2018
Σελ. 64, τιμή εκδότη €9,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΙΟΥΛΙΤΑΣ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΥ

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Αποδείξεις και Θεωρίες: Δοκίμια για την ποίηση» της Λουίζ Γκλικ (κριτική)

«Αποδείξεις και Θεωρίες: Δοκίμια για την ποίηση» της Λουίζ Γκλικ (κριτική)

Για τη συλλογή δοκιμίων της Λουίζ Γκλικ [Louise Glück] «Αποδείξεις και Θεωρίες: Δοκίμια για την ποίηση» (μτφρ. Γιώργος Λαμπράκος, εκδ. Στερέωμα). Στην κεντρική εικόνα, η Λουίζ Γκλικ.

Γράφει η Άλκηστις Σουλογιάννη

Τη Λουίζ Γ...

«Τα συντρίμμια και η αναστήλωσή τους – Η αλληλέγγυα ποιητική της Λύντιας Στεφάνου» του Αλέξη Ζήρα (κριτική)

«Τα συντρίμμια και η αναστήλωσή τους – Η αλληλέγγυα ποιητική της Λύντιας Στεφάνου» του Αλέξη Ζήρα (κριτική)

Για το δοκίμιο του Αλέξη Ζήρα «Τα συντρίμμια και η αναστήλωσή τους – Η αλληλέγγυα ποιητική της Λύντιας Στεφάνου» (εκδ. Θράκα). Στην κεντρική εικόνα, η ποιήτρια Λύντια Στεφάνου στο σπίτι της ζωγράφου Νέλλης Ανδρικοπούλου (1948).

Γράφει η Χλόη Κουτσουμπέλη ...

«Βροχές Βερμίου» του Θανάση Μαρκόπουλου (κριτική) – Ένα ανθολόγιο τοπογραφικών δεδομένων

«Βροχές Βερμίου» του Θανάση Μαρκόπουλου (κριτική) – Ένα ανθολόγιο τοπογραφικών δεδομένων

Για την ποιητική συλλογή «Βροχές Βερμίου» του Θανάση Μαρκόπουλου (εκδ. Μελάνι). 

Γράφει ο Ιγνάτης Χουβαρδάς

Στην πρόσφατη ποιητική συλλογή ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Φεστιβάλ ΛΕΑ: Ανακοινώθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης

Φεστιβάλ ΛΕΑ: Ανακοινώθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης

Δημοσιοποιήθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης ΛΕΑ.

Επιμέλεια: Book Press

Δημοσιοποιείται η λίστα των φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης ΛΕΑ, υπό την Αιγίδα της Α.Ε. ...

Το «Εργαζόμενο αγόρι» της Λένας Διβάνη στην ευρωπαϊκή λίστα προτεινόμενων βιβλίων του Readers of Europe 2023

Το «Εργαζόμενο αγόρι» της Λένας Διβάνη στην ευρωπαϊκή λίστα προτεινόμενων βιβλίων του Readers of Europe 2023

Το «Εργαζόμενο αγόρι» της Λένας Διβάνη προτείνεται για την ευρωπαϊκή λίστα βιβλίων της Ευρωπαϊκής Βιβλιοθήκης Readers of Europe για το 2023.

Επιμέλεια: Book Press

Το ...

«Ο Νίκος Καζαντζάκης και οι Έλληνες ομότεχνοί του: Αλληλεπιδράσεις, συνάφειες και διαφωνίες» – Συνέδριο στο Γαλλικό Ινστιτούτο

«Ο Νίκος Καζαντζάκης και οι Έλληνες ομότεχνοί του: Αλληλεπιδράσεις, συνάφειες και διαφωνίες» – Συνέδριο στο Γαλλικό Ινστιτούτο

Με αφορμή τη συμπλήρωση 140 χρόνων από τη γέννηση του Νίκου Καζαντζάκη, θα διεξαχθεί το Επιστημονικό Συνέδριο με θέμα «Ο Νίκος Καζαντζάκης και οι Έλληνες ομότεχνοί του: Αλληλεπιδράσεις, συνάφειες και διαφωνίες» στις 10 και 11 Ιουνίου, στο Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος.

Επιμέλεια: ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γκούναρ Στόλεσεν [Gunnar Staalesen] «Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» (μτφρ. Βαγγέλης Γιαννίσης), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Ιουνίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Υπάρχουν κάποιε...

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Ντέιμον Γκάλγκατ [Damon Galgut] «Αρκτικό καλοκαίρι» (μτφρ. Κλαίρη Παπαμιχαήλ), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Οι δύο άντρες κάθονταν στις πο...

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ [Tatiana Ţîbuleac] «Ο γυάλινος κήπος» (μτφρ. Άντζελα Μπράτσου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Μαΐου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Σε δημοσίευσή της στον Independent, η αρθρογράφος Clarisse Loughrey ξεχώρισε τα εικοσιπέντε σημαντικότερα λογοτεχνικά έργα που γράφτηκαν από γυναίκες συγγραφείς. Στη φωτογραφία, μία από αυτές, η Octavia E. Butler [1947 - 2006], συγγραφέας μυθιστορημάτων επιστημονικής φαντασίας με έντονο κοινωνικό και πολιτικό υ...

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

Φάκελος αρχαιοκαπηλία με προτάσεις τριών βιβλίων: «Επιχείρηση “Νόστος”: Ένα χρυσό στεφάνι και μια Κόρη για τον Αλέξη Καρρά» (εκδ. Τόπος), του Νικόλα Ζηργάνου, «Αρχαιοκαπηλία και εμπόριο αρχαιοτήτων – Μουσεία, έμποροι τέχνης, οίκοι δημοπρασιών, ιδιωτικές συλλογές» (εκδ. Άγρα), του Ανδρέα Αποστολίδη και  «Ίλ...

Bιβλία αυτοβοήθειας, αυτογνωσίας και προσωπικής βελτίωσης: 20 επιλογές από τις καλύτερες πρόσφατες εκδόσεις

Bιβλία αυτοβοήθειας, αυτογνωσίας και προσωπικής βελτίωσης: 20 επιλογές από τις καλύτερες πρόσφατες εκδόσεις

Κανείς δεν μπορεί να λύσει το πρόβλημά σου, αν δεν κάνεις ο ίδιος την αρχή για να βοηθήσεις τον εαυτό σου. Είκοσι επιλογές από τις καλύτερες πρόσφατες εκδόσεις βιβλίων αυτοβοήθειας, αυτογνωσίας και προσωπικής βελτίωσης από τους επαγγελματίες του είδους.

Επιμέλεια: Book Press...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ