alt

Για την ποιητική συλλογή της Ιουλίτας Ηλιοπούλου «Το ψηφιδωτό της νύχτας» (εκδ. Ύψιλον).

Της Κυριακής Αν. Λυμπέρη

Ίσως η αρχική σελίδα να τα ομολογεί όλα παραδίδοντας μια οιονεί περίληψη της συλλογής. Ένα νησί, ένας κήπος, ένα σπίτι τώρα κλειστό –η ευτυχία πια έχει τελειώσει– και η νύχτα που έρχεται και παφλάζει σαν θάλασσα βαθιά.

Την αίσθηση ενός ήπιου κυματισμού δίνει και ολόκληρη η ποίηση της Ιουλίτας Ηλιοπούλου.
Και οι στίχοι της κλεισμένοι μέσα σε μια άχνα, σαν από τζάμι. Το γυαλί διάφανο κι όμως η ορατότητα μικρή.

Αλλά την αίσθηση ενός ήπιου κυματισμού δίνει και ολόκληρη η ποίηση της Ιουλίτας Ηλιοπούλου. Και οι στίχοι της κλεισμένοι μέσα σε μια άχνα, σαν από τζάμι. Το γυαλί διάφανο κι όμως η ορατότητα μικρή. Άλλοτε φανερώνει κι άλλοτε αποκρύπτει εικόνες του πραγματικού, ανερμήνευτες για τα βέβηλα μάτια. Ο εσωτερικός κόσμος της ποιήτριας, όσο κι αν δείχνει να εκτίθεται στον αναγνώστη, έχει καλά φυλάξει τα μυστικά και τα τιμαλφή του. Ένας κόσμος του ονείρου, της νοσταλγίας, της μνήμης, των πόθων και της σιωπής. Ένας κόσμος «παιδιών που δεν θέλουν να μεγαλώσουν». Ένας κόσμος που φέρει στους κόλπους του διάσπαρτα όστρακα, φύκια, βότσαλα, κοράλλια, φλοίσβους, κύματα, καράβια, πευκοβελόνες, μπουκαμβίλιες, ιβίσκους, βασιλικά, δυόσμους, δάφνες, γιασεμιά κι ανθισμένες νερατζιές, γυαλάκια, πολύτιμους λίθους, γλάρους, πυγολαμπίδες. Κι ακόμα άστρα, σελήνες, θάλασσες, ανέμους, κύματα, νησιά, τους λόφους, το αλάτι των βράχων, τις κορυφογραμμές. Όλο δηλαδή το διάκοσμο της ομορφιάς. Μα και μνήμες από λέξεις, χάδια, συλλαβές, αγωνία, λύπες, μοναξιά, ματαιώσεις, ελπίδες, έρωτα, δάκρυα. Κι ύστερα, κρυφές ομιλίες, θροΐσματα φορεμάτων, νανουρίσματα, κραυγές, φιλιά, βόγκους. Αλλά και σκιές, φαντάσματα, προδοσίες, αυταπάτες, απώλειες και «των ονείρων τα ψέματα». Όλα δηλαδή τα ανθρώπινα. Μόνο «μια στιγμή να ανοίγει το πορτάκι στην ευτυχία». Κι όλα της ύπαρξης μετέωρα.

Μέσα στην ποίηση της Ιουλίτας Ηλιοπούλου επικρατεί ένα κλίμα τρυφερότητας, ονειροπόλησης και απουσίας. Μια γραφή χαμηλών τόνων με ωστόσο εμβόλιμες διατυπώσεις αιχμής, ανάμεσα στην πραγματικότητα και τη φαντασία, την ανάμνηση και τη νοσταλγία, το χτες και το σήμερα, τη νύχτα και τις αναλαμπές του φωτός. Σύνολα λέξεων και εικόνων που σκεπάζουν μα και αποκαλύπτουν όλα τα χρώματα που κρύβονται στο μαύρο. Μια λεπταίσθητη φωνή που πότε διπλώνει και πότε ξεδιπλώνει τις ενστικτώδεις ορμές του έρωτα και του θανάτου. Η «λαχτάρα του έρωτα» από τη μία και από την άλλη «οι επιφάνειες των τοίχων του σπιτιού που κλείνουν ένα βαρύ από θάνατο τίποτα». Ένα σπίτι κι ένα νησί. Και στο σπίτι κρεβάτια, τζάμια, εταζέρες (όλες δηλαδή οι αποτυπώσεις του πραγματικού) μα και «καθρέφτες που δεν δείχνουν τίποτα», επειδή προφανώς τα πρόσωπα–πρόσωπο απουσιάζουν. Οι σκιές και τα φαντάσματα ωστόσο παρόντα. Το σπίτι ήταν «χτισμένο στην αμμουδιά» και γνωρίζουμε ότι ο άνεμος και το κύμα καταστρέφουν κάποτε τα έργα των ανθρώπων. Γιατί «μόνο μέσα στον ύπνο η αγάπη διαρκεί για πάντα». Και ο χρόνος κατοπτρίζεται αμείλικτος στα ρολόγια του. Ωστόσο οι απόντες ξέρουν να επιστρέφουν κομίζοντας και πάλι την ενέργειά τους. Ίχνη φιλιών και (ανείπωτων) ονομάτων, αλλά μόνο μέσα στη μνήμη της ποιήτριας, εμείς οι αναγνώστες δεν θα εισχωρήσουμε εύκολα στις εξομολογήσεις της, παρόλο που μας έχουν δοθεί αρκετά στοιχεία. Βεβαίως υποθέσεις είναι εύκολο να κάνουμε, μιας και η ποιήτρια υπήρξε η σύντροφος του μεγάλου μας ποιητή Οδυσσέα Ελύτη.

Σύνολα λέξεων και εικόνων που σκεπάζουν μα και αποκαλύπτουν όλα τα χρώματα που κρύβονται στο μαύρο. Μια λεπταίσθητη φωνή που πότε διπλώνει και πότε ξεδιπλώνει τις ενστικτώδεις ορμές του έρωτα και του θανάτου.

Και τότε μάλλον συνδέουμε τα γεγονότα με τις γραφές. Το νησί κατονομάζεται κάπου πλαγίως ως ISOLA DI SPEZIE (νησί των αρωμάτων) και έτσι συνήθιζαν να ονομάζουν οι Φράγκοι τις Σπέτσες. Εκεί γνωρίζουμε ότι ο Οδυσσέας Ελύτης περνούσε τα εφηβικά του καλοκαίρια, εκεί –διαβάζω στον τύπο– είχε πάει η ποιήτρια να επισκεφτεί το μέρος και πιθανά να ανασυστήσει μνήμες του ινδάλματός της. Ονόματα από τοποθεσίες του νησιού το καταδείχνουν άλλωστε και αποτελούν την πυξίδα μας και για τον ποιητικό της χάρτη. Ένα νησί, χώρος ποικίλλων γεγονότων κάποτε, ένα σπίτι τώρα της ερημιάς και της λύπης. Ένα όνομα πλανάται στον αέρα, ωστόσο συγκεκριμένη απεύθυνση σε κάποιον σπάνια παρατηρείται στη συλλογή. Όλα είναι γενικά και αόριστα μέσα στις περιγραφικές τους λεπτομέρειες. Αλλά το σπίτι (τίτλος άλλωστε και προηγούμενης συλλογής της) και το νησί δεν είναι πια κάποιο σπίτι και κάποιο νησί, αλλά ένας χώρος καταφυγής για το ποιητικό υποκείμενο, ένας τόπος ου τόπος «γεμάτος περιπέτειες, γεμάτος γνώσεις» που «κουβανεί» μέσα στην ψυχή του, «το ωραίο ταξίδι» κάποιου που «συγκίνησις το πνεύμα και το σώμα του αγγίζει» (όπως θα έλεγε ο Καβάφης). Ένα σπίτι «χάρτινο» μάλιστα –διαβάζουμε κάπου–, το σπίτι του λόγου. Ή αλλιώς, ένας ατέλειωτος νόστος στον βαθύτερο εαυτό, στην ηλικία της ωριμότητάς του. Μάλιστα διατυπώνει (και μόνο από μια ποιήτρια ή συγγραφέα θα περίμενε αυτή τη διατύπωση κανείς) ότι και ο έρωτας μπορεί να είναι «μια ανταλλαγή λέξεων». Και επιπλέον «δεν μπαίνει κανείς ποτέ στον ίδιο έρωτα», κατ’ αναλογίαν βεβαίως που ο Εφέσιος φιλόσοφος θα έλεγε ότι κανείς δεν μπαίνει δυο φορές στον ίδιο ποταμό. Έχοντας όμως πλήρη επίγνωση του δράματος της ύπαρξης, αποφεύγει υπερβολές και εξάρσεις, φαίνεται να γειώνεται σε μια ήρεμη αποδοχή των συμβαινομένων. Διαλέγει έναν απαλό και ήσυχο τρόπο να περιγράψει τη ζωή. Ή και καμιά φορά την «παρά λίγο ζωή». Οι προσδοκίες δεν είναι μεγάλες. Θεωρεί πως δικαιοσύνη και αλήθεια θα μπορούσε να αποδώσει μόνο ένας «από μηχανής άνθρωπος» (σε αντιπαραβολή βεβαίως με τον από μηχανής θεό).

Η ποιήτρια συμμαζεύει και τακτοποιεί τα χαρτιά της (το έργο το ποιητικό) και καλείται να αντιμετωπίσει από την αρχή ήδη της συλλογής –παρόλο που σε επόμενες σελίδες προτίθεται να μας παραδώσει τις ψηφίδες που αποτελούν τη νύχτα της– το φως της ημέρας, να πάρει τις απαραίτητες ανάσες, παραμερίζοντας όλα αυτά που την καθηλώνουν. Και διαλέγει μέσα στον κόσμο τη στάση του θηρίου ή του θεού. Γιατί ανάλογα –θυμίζουμε– ο Αριστοτέλης αποφαινόταν ότι μοιάζει με θηρίο ή θεό αυτός που ζει στην πόλη χωρίς να έχει ανάγκη από τους άλλους κι όμως χωρίς να του λείπει τίποτα. Γιατί όχι; Μήπως οι αναμνήσεις και μόνο μιας μεγάλης ευτυχίας δεν είναι αρκετές; «Θα σ’ αγαπώ» διαβάζουμε ωστόσο στην τελευταία σελίδα της συλλογής. Επειδή πράγματι, τον τελευταίο λόγο έχει πάντα η αγάπη.

* Η ΚΥΡΙΑΚΗ ΑΝ. ΛΥΜΠΕΡΗ  είναι ποιήτρια.
Τελευταίο της βιβλίο, η ποιητική συλλογή «Ορμητικοί οι φθόγγοι ως το χάνομαι» (Εκδόσεις των Φίλων).

→ Στην κεντρική εικόνα ο πίνακας του Μιχάλη Οικονόμου «Σπίτι που ονειρεύεται», λάδι σε φανέλα.


altΤο ψηφιδωτό της νύχτας
Ιουλίτα Ηλιοπούλου
Ύψιλον 2018
Σελ. 64, τιμή εκδότη €9,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΙΟΥΛΙΤΑΣ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΥ

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«À Revoir: Theophilos» του Νίκου Εγγονόπουλου (κριτική) – Ποιήματα αφιερωμένα στον σπουδαίο λαϊκό ζωγράφο

«À Revoir: Theophilos» του Νίκου Εγγονόπουλου (κριτική) – Ποιήματα αφιερωμένα στον σπουδαίο λαϊκό ζωγράφο

Για την ποιητική συλλογή του Νίκου Εγγονόπουλου «À Revoir: Theophilos», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ύψιλον. 

Γράφει η Άλκηστις Σουλογιάννη

Ο ...

«Ίσως φύγεις στο εξωτερικό» του Νικόλα Κουτσοδόντη (κριτική) – Όταν τα σώματα γίνονται πεδία μάχης και αντίστασης

«Ίσως φύγεις στο εξωτερικό» του Νικόλα Κουτσοδόντη (κριτική) – Όταν τα σώματα γίνονται πεδία μάχης και αντίστασης

Για την ποιητική συλλογή του Νικόλα Κουτσοδόντη «Ίσως φύγεις στο εξωτερικό», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Θράκα. 

Γράφει η Σίσσυ Δουτσίου

Μια κατάδυση στο βάθος της ανθρώπινης επιθυμίας, της αγάπης, της απώλεια...

«Το μάτι της λέξης» του Κώστα Γουλιάμου (κριτική) – «Όνειρα χωρίς πατρίδα»

«Το μάτι της λέξης» του Κώστα Γουλιάμου (κριτική) – «Όνειρα χωρίς πατρίδα»

Για την ποιητική συλλογή του Κώστα Γουλιάμου «Το μάτι της λέξης», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή. Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία από την «πράσινη γραμμή», στη Λευκωσία. 

Γράφει ο Γιώργος Βέης

Απο...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Η Προμηθέα» του Κώστα Βούλγαρη (κριτική) – Λόγος εκ λόγου και εν λόγω

«Η Προμηθέα» του Κώστα Βούλγαρη (κριτική) – Λόγος εκ λόγου και εν λόγω

Για την ιδιότυπη συλλογή κειμένων του Κώστα Βούλγαρη «Η Προμηθέα» (εκδ. Κουκκίδα). Στην κεντρική εικόνα, ο πίνακας «Πορτραίτο» του Καζιμίρ Μαλέβιτς που κοσμεί το εξώφυλλο της έκδοσης.

Γράφει η Διώνη Δημητριάδου 

Λόγος εκ λόγου και εν λόγ...

«Αμνοί και Λέοντες» του Γιάννη Μόσχου (προδημοσίευση)

«Αμνοί και Λέοντες» του Γιάννη Μόσχου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γιάννη Μόσχου «Αμνοί και Λέοντες», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 29 Απριλίου από τις εκδόσεις Τόπος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Καλώς τα παλικάρια! Τι κάνετε, ωρέ λεβέντες;» έτριξε το μοναστήρι η...

«Το τέλος των ψευδαισθήσεων» του Αντρέας Ρέκβιτς (κριτική) – Η κρίση του φιλελεύθερου καπιταλισμού και πιθανές εναλλακτικές

«Το τέλος των ψευδαισθήσεων» του Αντρέας Ρέκβιτς (κριτική) – Η κρίση του φιλελεύθερου καπιταλισμού και πιθανές εναλλακτικές

Για το δοκίμιο του Αντρέας Ρέκβιτς (Andreas Reckwitz) «Το τέλος των ψευδαισθήσεων - Πολιτική, οικονομία και κουλτούρα στην ύστερη νεωτερικότητα», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια, σε μετάφραση της Ευαγγελίας Τόμπορη. 

Γράφει ο Γιώργος Σιακαντάρης ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Αμνοί και Λέοντες» του Γιάννη Μόσχου (προδημοσίευση)

«Αμνοί και Λέοντες» του Γιάννη Μόσχου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γιάννη Μόσχου «Αμνοί και Λέοντες», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 29 Απριλίου από τις εκδόσεις Τόπος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Καλώς τα παλικάρια! Τι κάνετε, ωρέ λεβέντες;» έτριξε το μοναστήρι η...

«Θα πέσει η νύχτα» του Κωνσταντίνου Τζαμιώτη (προδημοσίευση)

«Θα πέσει η νύχτα» του Κωνσταντίνου Τζαμιώτη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Κωσταντίνου Τζαμιώτη «Θα πέσει η νύχτα», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 30 Απριλίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Ποδηλατούσε πάνω από ώρα, όταν έφτασαν επιτέλους στο ...

«Η χλωμή κυρία» του Αλέξανδρου Δουμά (προδημοσίευση)

«Η χλωμή κυρία» του Αλέξανδρου Δουμά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από την νουβέλα του Αλέξανδρου Δουμά [Alexandre Dumas], «Η χλωμή κυρία» (εισαγωγή – μτφρ. – επίμετρο: Γιώργος Θάνος), η οποία θα κυκλοφορήσει στις 28 Απριλίου στη σειρά «microMEGA/Λογοτεχνία», των εκδόσεων Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

«Τι θέλει να μας πει;» – Δύο οδηγοί συνύπαρξης μας μαθαίνουν τη γλώσσα του σώματος του σκύλου και της γάτας

«Τι θέλει να μας πει;» – Δύο οδηγοί συνύπαρξης μας μαθαίνουν τη γλώσσα του σώματος του σκύλου και της γάτας

Δύο οδηγοί συνύπαρξης με τα αγαπημένα μας κατοικίδια, τη γάτα και τον σκύλο, απαντούν στο ερώτημα «Τι θέλει να μας πει;» το ζωάκι μας. «Γάτα - Τι θέλει να μας πει;» και «Σκύλος - Τι θέλει να μας πει;» της Lili Chin σε μετάφραση Κωνσταντίνας Τσιάγκα από τις εκδόσεις Πεδίο.

Επιμέλεια: Book Press ...

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 καλά ιστορικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 καλά ιστορικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα

Οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες, η πτώση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η βασιλεία στην Ελλάδα, η ιστορία της αμερικανικής πολιτικής αλλά και η πρόσφατη περίοδος της άγριας ελληνικής οικονομικής κρίσης είναι μερικά από τα θέματα που εξετάζονται. Δέκα πρόσφατα ιστορικά βιβλία που μας βοηθούν να πλοηγηθούμε στα σκοτεινά νερά τ...

7 αστυνομικά από τις εκδόσεις Βακχικόν

7 αστυνομικά από τις εκδόσεις Βακχικόν

Επτά αστυνομικά για τους φίλους του είδους κυκλοφόρησαν τον τελευταίο χρόνο από τις εκδόσεις Βακχικόν. Στην κεντρική εικόνα, στοιχείο από το εξώφυλλο του «Αριμάν», του Παναγιώτη Κωνσταντόπουλου.

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ