alt

Για την ποιητική συλλογή του Χάρη Ιωσήφ «Απόστιχα σιωπής» εκδ. Περισπωμένη).

Του Γιώργου Κ. Ψάλτη

«Οι ταξιδιωτικοί χώροι / … / αδιαφορούν για τις παρουσίες», τα καθίσματα τα σημαδεύουν οι τριβές «των περαστικών σωμάτων», ο χρόνος χαράζεται στις σκουριές των παλιών σταθμών, πλήθη ρέουν ενόσω αποχαιρετούν, και νομίζω ήδη στο τρίτο ποίημα του βιβλίου ο Χάρης Ιωσήφ ορίζει αυτό που πραγματικά τον απασχολεί, αυτό που θα ίσχυε ακόμα κι αν λύνονταν όλα τα άλλα: «Τα μέσα μεταφοράς / Που τώρα μάς απομακρύνουν / Προβάλλουν σε γυάλινα κάδρα / Τα στιγμιότυπα της πόλης // Πώς να ’ναι οι περαστικοί σου // Οι δικοί μου βιάζονται / Προς την κατεύθυνση / Του τελευταίου μας φιλιού / Αφού εκεί κρέμασα / Το νήμα που τους ενώνει // Σε ένα δρομολόγιο / Προσωπικής πορείας / Προς τις αλλεπάλληλες / Απώλειές σου».

Πάει σε λουλουδάδικα και προσέχει τους φθαρμένους πάγκους, στα λιμάνια τον ενδιαφέρουν τα κτήρια. Τα οποία για τον ίδιο διαφέρουν μόνο στο πώς διαθλούν το φως.

Κι εδώ τελειώνει η πρώτη πεντάδα απόστιχων του τρίτου βιβλίου του Χάρη Ιωσήφ Απόστιχα σιωπής. Στη χριστιανική υμνολογία, τα απόστιχα είναι τροπάρια πριν από τα οποία ψάλλεται ένας ψαλμός. Ακολουθεί η πρώτη «Σιωπή του χρόνου», από τέσσερις, ας τους πούμε ψαλμούς, του βιβλίου, ακολουθούν δέκα απόστιχα, μετά η δεύτερη «Σιωπή του χρόνου», άλλοι δέκα, μετά η τρίτη, άλλοι δέκα, η τέταρτη, και κλείνει το βιβλίο με άλλους πέντε.

Οι εμπειρίες μας κληροδοτούνται διαρκώς, σ’ εμάς τους ίδιους καθώς μεγαλώνουμε, και στους άλλους. Ο τρόπος με τον οποίο καταλαβαίνουμε όσα μάς έχουν συμβεί, συνεχίζει. Ο χρόνος ατέρμονα απορροφά τις εμπειρίες μας, οι οποίες εξελίσσουν εμάς και άλλους. Ο ποιητής έχει ως επικράτεια την αχρονία του χρόνου.

Φαντάζομαι τον ποιητή σε μια παραλία, ξαπλωμένο ανάσκελα, διαβάζει με φόντο ουρανό ένα βιβλίο, βλέπει σε μια σελίδα ένα έντομο πατικωμένο. Αίφνης η όλη μέχρι τώρα ζωή του είναι μία απλωμένη λέξη, και το έντομο αυτό είναι μία ανάμνηση, έντονη από τα παιδικά του χρόνια, που μοιάζει με γράμμα ή τόνο που τυπώθηκε στο χαρτί σε λάθος θέση. Το βλέμμα του δεν μπορεί να την παραβλέψει.

Οι εμπειρίες μας κληροδοτούνται διαρκώς, σ’ εμάς τους ίδιους καθώς μεγαλώνουμε, και στους άλλους. Ο τρόπος με τον οποίο καταλαβαίνουμε όσα μάς έχουν συμβεί, συνεχίζει. Ο χρόνος ατέρμονα απορροφά τις εμπειρίες μας, οι οποίες εξελίσσουν εμάς και άλλους. Ο ποιητής έχει ως επικράτεια την αχρονία του χρόνου.

Σκεφτείτε δύο γάντια. Ένα ζευγάρι γάντια. Δείχνουν τόσο πιο πολλά από την κατασκευή τους. Ο ποιητής βλέπει σ’ αυτά τις κινήσεις του αγαπημένου του προσώπου και βλέμματα που δεν γίνεται να ξεχάσει. Βγαίνει μια βόλτα να πάρει λίγο αέρα και βλέπει στις βιτρίνες ρούχα χωρίς μνήμες γιατί δεν τα φόρεσε ακόμα κανένας. Κι επίσης, κανείς ποτέ δεν φόρεσε γάντια κάποιου που λείπει. Ή έστω έτσι πιστεύει ο Χάρης Ιωσήφ. Επειδή αλλιώς θα ψηλαφούσαν το σχήμα της απουσίας. Αφόρητο.

Ας φανταστούμε τον ποιητή, εννοώ το ποιητικό υποκείμενο του βιβλίου, να είναι με το αγαπημένο του πρόσωπο, να έχουν ένα δικό τους παράθυρο και να βρέχει και να έχει σταγόνες. Να βλέπουν μέσα απ’ αυτές τον κόσμο σε ομόκεντρους κύκλους. Να σβήνονται όλα τα χρώματα, ν’ αναγεννιέται παρθένος ο χρόνος. Θα βρουν ξανά ελπίδα τα όνειρά του και τα όνειρά της που ήταν λευκά. Την προτρέπει να σκεφτεί μεταλλικά ικριώματα στη θάλασσα κι έναν διαλειμματικό φλοίσβο. Φλατς. Φλατς. Φλατς. Νερό. Ησυχία και αγάλματα που έχουν ζωή επειδή εμείς τα βλέπουμε και καταργούμε τον χρόνο.

«Ένα βαθύ μοβ αμβλύνει το βλέμμα μου». Το προετοιμάζει να δει στο μαύρο. Που είναι πυκνό. Τα άλλα χρώματα δεν αντέχουν στο σκοτάδι. Ο ποιητής κοιμάται, ονειρεύεται, πετάει, βλέπει αστερισμούς που δεν κατανόησε όταν ήταν παιδί, ακόμα ίδιοι είναι, σύννεφα που δεν μπορεί να ορίσει με συντεταγμένες σε χάρτη.

Από το μοβ στο μαύρο, από τις αποχρώσεις στους ήχους. Ακούει σε παλιά βιβλία λέξεις που σήμερα έχουν νέες ορθογραφίες, πορεύεται «προς τη γνώριμη απουσία φωτός», μια σκιά που μοιάζει μαυροφορεμένη γριά, έπλυνε τα μάρμαρα και πότισε αφηρημένη τα σκοτεινά τώρα λουλούδια. Είχε κάτι σοβαρό να πει σ’ έναν νεκρό, κάτι επείγον, όμως το ξέχασε.

Νύχτα. Ο ποιητής πλέει σε μια θάλασσα, πηχτή από ζωή και θάνατο, σκοτεινή κι ο βυθός σκοτεινότερος. «Άστρα πεσμένα από τον ουρανό εκδιωγμένοι άγγελοι» γίνονται οι τελείες ενός πυροφανιού. Τις ενώνει. Ακούει τους ήχους του τυλίγματος των διχτυών.

Για το ποιητικό υποκείμενο του βιβλίου, βήμα-βήμα πάμε, από μια παιδική χορωδία, στην εφηβεία, στην ενηλικίωση, στην ωριμότητα, στο νεκρό σώμα. Και ξανά και πάλι έτσι. Αν δουλευτούμε, γινόμαστε ακέραιη λάμψη. Κι ας μετράμε τον χρόνο σε ώρες, μέρες, βδομάδες, μήνες, χρόνια. Είμαστε κλεισμένοι στους εαυτούς μας. Και κοιτάμε από μακριά τα ηττημένα μας όνειρα. Στεγνοί από αισθήσεις. Έτοιμοι για τον θάνατό μας, είμαστε η παιδικότητά μας. Πώς γίνεται να ζήσουμε χωρίς αυτήν; Ο Χάρης Ιωσήφ έχει διαλέξει την ποίηση.

* Ομιλία στην παρουσίαση του βιβλίου, Οικία Κατακουζηνού, 13 Φεβρουαρίου 2018.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Κ. ΨΑΛΤΗΣ είναι ποιητής.

altΑπόστιχα σιωπής
Χάρης Ιωσήφ
Περισπωμένη 2017
Σελ. 64, τιμή εκδότη €9,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΧΑΡΗ ΙΩΣΗΦ

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Τριλογία» του Γιώργου Καλιεντζίδη (κριτική) – Σε ποιον ανήκει η ποίηση;

«Τριλογία» του Γιώργου Καλιεντζίδη (κριτική) – Σε ποιον ανήκει η ποίηση;

Για τον τόμο του Γιώργου Καλιεντζίδη «Τριλογία – Στις γωνίες των λέξεων - Σε ποιον ανήκει η ποίηση; - Σπουδή στις Αόρατες πόλεις του Ίταλο Καλβίνο» (εκδ. Μανδραγόρας). 

Γράφει ο Παναγιώτης Γούτας

Ο Γιώργος Καλιεντζίδης, εδώ και τριάντα χ...

«Στον πυθμένα των πραγμάτων» της Κάριν Μπόγιε – Η νηφάλια μελαγχολία της ύπαρξης

«Στον πυθμένα των πραγμάτων» της Κάριν Μπόγιε – Η νηφάλια μελαγχολία της ύπαρξης

Για την ανθολογία ποιημάτων της Κάριν Μπόγιε [Karin Boye] «Στον πυθμένα των πραγμάτων» (ανθολόγηση – μτφρ. από τα σουηδικά Δέσποινα Καϊτατζή-Χουλιούμη, εκδ. Εντευκτήριο).

Γράφει ο Γιάννης Στούπας

Το 1926, στα εβδομηκοστά του γενέθλια, ο Ζίγκμουντ Φρόιν...

«Νάρκισσος Αντινάρκισσος» της Σοφίας Διονυσοπούλου (κριτική)

«Νάρκισσος Αντινάρκισσος» της Σοφίας Διονυσοπούλου (κριτική)

Για την ποιητική συλλογή «Νάρκισσος Αντινάρκισσος – Δίφωνο ποίημα» (εκδ. Το Ροδακιό). Κεντρική εικόνα: «Νάρκισσος», του Καραβάτζιο (1599, λεπτομέρεια)

Γράφει ο Γιώργος Βέης

Πρόκειται για την εμπεριστατωμένη δοκιμή αποκατάστασης ενός ονόματος. Ενός...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Εδώ είναι Βαλκάνια» – 9 λογοτεχνικά έργα από συγγραφείς της γειτονιάς μας

«Εδώ είναι Βαλκάνια» – 9 λογοτεχνικά έργα από συγγραφείς της γειτονιάς μας

Από τη Σερβία έως το Κόσοβο κι από τη Ρουμανία έως τη Β. Μακεδονία. Τα τελευταία χρόνια μεταφράζονται στα ελληνικά περισσότερα βιβλία συγγραφέων από τα Βαλκάνια. Προτείνουμε ορισμένα από τα καλύτερα που κυκλοφόρησαν ή επανακυκλοφόρησαν πρόσφατα. Στην κεντρική εικόνα, πλάνο από την ταινία «Ο μπαμπάς λείπει σε ταξίδι ...

Βραβείο Γκονκούρ 2024: Η βραχεία λίστα με τα φαβορί

Βραβείο Γκονκούρ 2024: Η βραχεία λίστα με τα φαβορί

Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα του βραβείου Γκονκούρ [Prix Goncourt] 2024. Πριν την ανακοίνωση του φετινου βραβείου, θα γίνει γνωστή και η τελική λίστα που θα περιλαμβάνει τους τέσσερις φιναλίστ. Στην εικόνα, ο νικητής του 2019 Ζαν-Πολ Ντιμπουά, μαζί με το μέλος της επιτροπής, τότε, Μπερνάρ Πιβό, στο γνωστό παράθυρο τ...

Πώς κερδίζεται ένα Νόμπελ Λογοτεχνίας: Οι προϋποθέσεις και οι ζυμώσεις μέχρι το τηλεφώνημα από τη Σουηδική Ακαδημία

Πώς κερδίζεται ένα Νόμπελ Λογοτεχνίας: Οι προϋποθέσεις και οι ζυμώσεις μέχρι το τηλεφώνημα από τη Σουηδική Ακαδημία

Μπορεί μια Ελληνίδα συγγραφέας να πάρει Νόμπελ Λογοτεχνίας; Η προσδοκία γεννήθηκε από μια προσεκτική ανάγνωση των αποδόσεων στις στοιχηματικές εταιρείες, που προφανώς δεν εγγυώνται τίποτα για το αποτέλεσμα. Πώς, όμως, πραγματικά κερδίζεται ένα Νόμπελ; Υπάρχουν κάποιες προϋποθέσεις και ποιες είναι οι ζυμώσεις που προ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μαρξ, Βάγκνερ, Νίτσε – Ένας κόσμος σε αναταραχή» του Χέρφριντ Μίνκλερ (προδημοσίευση)

«Μαρξ, Βάγκνερ, Νίτσε – Ένας κόσμος σε αναταραχή» του Χέρφριντ Μίνκλερ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Χέρφριντ Μίνκλερ [Herfried Münkler] «Μαρξ, Βάγκνερ, Νίτσε – Ένας κόσμος σε αναταραχή» (μτφρ. Έμη Βαϊκούση), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 9 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Ο Μ...

«Κωνσταντινούπολη – Τα γεγονότα της 6ης - 7ης Σεπτεμβρίου 1955», από το αρχείο του στρατοδίκη Φαχρί Τσοκέρ (προδημοσίευση)

«Κωνσταντινούπολη – Τα γεγονότα της 6ης - 7ης Σεπτεμβρίου 1955», από το αρχείο του στρατοδίκη Φαχρί Τσοκέρ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση του προλόγου της ελληνικής έκδοσης του αρχείου του στρατοδίκη Φαχρί Τσοκέρ [Fahri Çoker] «Κωνσταντινούπολη – Τα γεγονότα της 6ης - 7ης Σεπτεμβρίου 1955 – Φωτογραφίες και Έγγραφα», η οποία κυκλοφορεί τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστ...

«Ύμνος» της Άυν Ραντ (προδημοσίευση)

«Ύμνος» της Άυν Ραντ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα της Άυν Ραντ [Ayn Rand] «Ύμνος» (μτφρ. Κλαίρη Παπαμιχαήλ), το οποίο κυκλοφορεί στις 14 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Κεφάλαιο Ένα

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

«Εδώ είναι Βαλκάνια» – 9 λογοτεχνικά έργα από συγγραφείς της γειτονιάς μας

«Εδώ είναι Βαλκάνια» – 9 λογοτεχνικά έργα από συγγραφείς της γειτονιάς μας

Από τη Σερβία έως το Κόσοβο κι από τη Ρουμανία έως τη Β. Μακεδονία. Τα τελευταία χρόνια μεταφράζονται στα ελληνικά περισσότερα βιβλία συγγραφέων από τα Βαλκάνια. Προτείνουμε ορισμένα από τα καλύτερα που κυκλοφόρησαν ή επανακυκλοφόρησαν πρόσφατα. Στην κεντρική εικόνα, πλάνο από την ταινία «Ο μπαμπάς λείπει σε ταξίδι ...

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2024: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες και τις εβδομάδες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2024: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες και τις εβδομάδες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, γκράφικ νόβελ, βιογραφιών, δοκιμίων, μελετών, βιβλίων επιστημονικής εκλαΐκευσης κ.ά.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

Μικρά φθινοπωρινά αστυνομικά – Το Γαλλικό και μεσογειακό νουάρ στα καλύτερά του

Μικρά φθινοπωρινά αστυνομικά – Το Γαλλικό και μεσογειακό νουάρ στα καλύτερά του

Από το polar, στο neopolar και από το Παρίσι των Σιμενόν και Φαζαρντί, στο Παρίσι του Ζαν-Φρανσουά Βιλάρ και στην Αθήνα του Μάρκαρη.

Γράφει η Χίλντα Παπαδημητρίου

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

01 Οκτωβρίου 2024 ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΝΕΑ

Νόμπελ Λογοτεχνίας 2024: Κι όμως, η Έρση Σωτηροπούλου «παίζει δυνατά»

Μια ανάρτηση στη σελίδα της συγγραφέα και τα στοιχεία των στοιχηματικών που δίνουν προβλέψεις και αποδόσεις για το ποιος είναι πιθανότερο να βραβευτεί φέτος με το Νόμπε

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

15 Δεκεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2023

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα, ποιήματα: Επιλογή 100 βιβλίων, ελληνικών και μεταφρασμένων, από τη βιβλιοπαραγωγή του 2023. Επιλογή: Συντακτική ομάδα της Book

ΦΑΚΕΛΟΙ