alt

Για την ποιητική συλλογή του Χάρη Ιωσήφ «Απόστιχα σιωπής» εκδ. Περισπωμένη).

Του Γιώργου Κ. Ψάλτη

«Οι ταξιδιωτικοί χώροι / … / αδιαφορούν για τις παρουσίες», τα καθίσματα τα σημαδεύουν οι τριβές «των περαστικών σωμάτων», ο χρόνος χαράζεται στις σκουριές των παλιών σταθμών, πλήθη ρέουν ενόσω αποχαιρετούν, και νομίζω ήδη στο τρίτο ποίημα του βιβλίου ο Χάρης Ιωσήφ ορίζει αυτό που πραγματικά τον απασχολεί, αυτό που θα ίσχυε ακόμα κι αν λύνονταν όλα τα άλλα: «Τα μέσα μεταφοράς / Που τώρα μάς απομακρύνουν / Προβάλλουν σε γυάλινα κάδρα / Τα στιγμιότυπα της πόλης // Πώς να ’ναι οι περαστικοί σου // Οι δικοί μου βιάζονται / Προς την κατεύθυνση / Του τελευταίου μας φιλιού / Αφού εκεί κρέμασα / Το νήμα που τους ενώνει // Σε ένα δρομολόγιο / Προσωπικής πορείας / Προς τις αλλεπάλληλες / Απώλειές σου».

Πάει σε λουλουδάδικα και προσέχει τους φθαρμένους πάγκους, στα λιμάνια τον ενδιαφέρουν τα κτήρια. Τα οποία για τον ίδιο διαφέρουν μόνο στο πώς διαθλούν το φως.

Κι εδώ τελειώνει η πρώτη πεντάδα απόστιχων του τρίτου βιβλίου του Χάρη Ιωσήφ Απόστιχα σιωπής. Στη χριστιανική υμνολογία, τα απόστιχα είναι τροπάρια πριν από τα οποία ψάλλεται ένας ψαλμός. Ακολουθεί η πρώτη «Σιωπή του χρόνου», από τέσσερις, ας τους πούμε ψαλμούς, του βιβλίου, ακολουθούν δέκα απόστιχα, μετά η δεύτερη «Σιωπή του χρόνου», άλλοι δέκα, μετά η τρίτη, άλλοι δέκα, η τέταρτη, και κλείνει το βιβλίο με άλλους πέντε.

Οι εμπειρίες μας κληροδοτούνται διαρκώς, σ’ εμάς τους ίδιους καθώς μεγαλώνουμε, και στους άλλους. Ο τρόπος με τον οποίο καταλαβαίνουμε όσα μάς έχουν συμβεί, συνεχίζει. Ο χρόνος ατέρμονα απορροφά τις εμπειρίες μας, οι οποίες εξελίσσουν εμάς και άλλους. Ο ποιητής έχει ως επικράτεια την αχρονία του χρόνου.

Φαντάζομαι τον ποιητή σε μια παραλία, ξαπλωμένο ανάσκελα, διαβάζει με φόντο ουρανό ένα βιβλίο, βλέπει σε μια σελίδα ένα έντομο πατικωμένο. Αίφνης η όλη μέχρι τώρα ζωή του είναι μία απλωμένη λέξη, και το έντομο αυτό είναι μία ανάμνηση, έντονη από τα παιδικά του χρόνια, που μοιάζει με γράμμα ή τόνο που τυπώθηκε στο χαρτί σε λάθος θέση. Το βλέμμα του δεν μπορεί να την παραβλέψει.

Οι εμπειρίες μας κληροδοτούνται διαρκώς, σ’ εμάς τους ίδιους καθώς μεγαλώνουμε, και στους άλλους. Ο τρόπος με τον οποίο καταλαβαίνουμε όσα μάς έχουν συμβεί, συνεχίζει. Ο χρόνος ατέρμονα απορροφά τις εμπειρίες μας, οι οποίες εξελίσσουν εμάς και άλλους. Ο ποιητής έχει ως επικράτεια την αχρονία του χρόνου.

Σκεφτείτε δύο γάντια. Ένα ζευγάρι γάντια. Δείχνουν τόσο πιο πολλά από την κατασκευή τους. Ο ποιητής βλέπει σ’ αυτά τις κινήσεις του αγαπημένου του προσώπου και βλέμματα που δεν γίνεται να ξεχάσει. Βγαίνει μια βόλτα να πάρει λίγο αέρα και βλέπει στις βιτρίνες ρούχα χωρίς μνήμες γιατί δεν τα φόρεσε ακόμα κανένας. Κι επίσης, κανείς ποτέ δεν φόρεσε γάντια κάποιου που λείπει. Ή έστω έτσι πιστεύει ο Χάρης Ιωσήφ. Επειδή αλλιώς θα ψηλαφούσαν το σχήμα της απουσίας. Αφόρητο.

Ας φανταστούμε τον ποιητή, εννοώ το ποιητικό υποκείμενο του βιβλίου, να είναι με το αγαπημένο του πρόσωπο, να έχουν ένα δικό τους παράθυρο και να βρέχει και να έχει σταγόνες. Να βλέπουν μέσα απ’ αυτές τον κόσμο σε ομόκεντρους κύκλους. Να σβήνονται όλα τα χρώματα, ν’ αναγεννιέται παρθένος ο χρόνος. Θα βρουν ξανά ελπίδα τα όνειρά του και τα όνειρά της που ήταν λευκά. Την προτρέπει να σκεφτεί μεταλλικά ικριώματα στη θάλασσα κι έναν διαλειμματικό φλοίσβο. Φλατς. Φλατς. Φλατς. Νερό. Ησυχία και αγάλματα που έχουν ζωή επειδή εμείς τα βλέπουμε και καταργούμε τον χρόνο.

«Ένα βαθύ μοβ αμβλύνει το βλέμμα μου». Το προετοιμάζει να δει στο μαύρο. Που είναι πυκνό. Τα άλλα χρώματα δεν αντέχουν στο σκοτάδι. Ο ποιητής κοιμάται, ονειρεύεται, πετάει, βλέπει αστερισμούς που δεν κατανόησε όταν ήταν παιδί, ακόμα ίδιοι είναι, σύννεφα που δεν μπορεί να ορίσει με συντεταγμένες σε χάρτη.

Από το μοβ στο μαύρο, από τις αποχρώσεις στους ήχους. Ακούει σε παλιά βιβλία λέξεις που σήμερα έχουν νέες ορθογραφίες, πορεύεται «προς τη γνώριμη απουσία φωτός», μια σκιά που μοιάζει μαυροφορεμένη γριά, έπλυνε τα μάρμαρα και πότισε αφηρημένη τα σκοτεινά τώρα λουλούδια. Είχε κάτι σοβαρό να πει σ’ έναν νεκρό, κάτι επείγον, όμως το ξέχασε.

Νύχτα. Ο ποιητής πλέει σε μια θάλασσα, πηχτή από ζωή και θάνατο, σκοτεινή κι ο βυθός σκοτεινότερος. «Άστρα πεσμένα από τον ουρανό εκδιωγμένοι άγγελοι» γίνονται οι τελείες ενός πυροφανιού. Τις ενώνει. Ακούει τους ήχους του τυλίγματος των διχτυών.

Για το ποιητικό υποκείμενο του βιβλίου, βήμα-βήμα πάμε, από μια παιδική χορωδία, στην εφηβεία, στην ενηλικίωση, στην ωριμότητα, στο νεκρό σώμα. Και ξανά και πάλι έτσι. Αν δουλευτούμε, γινόμαστε ακέραιη λάμψη. Κι ας μετράμε τον χρόνο σε ώρες, μέρες, βδομάδες, μήνες, χρόνια. Είμαστε κλεισμένοι στους εαυτούς μας. Και κοιτάμε από μακριά τα ηττημένα μας όνειρα. Στεγνοί από αισθήσεις. Έτοιμοι για τον θάνατό μας, είμαστε η παιδικότητά μας. Πώς γίνεται να ζήσουμε χωρίς αυτήν; Ο Χάρης Ιωσήφ έχει διαλέξει την ποίηση.

* Ομιλία στην παρουσίαση του βιβλίου, Οικία Κατακουζηνού, 13 Φεβρουαρίου 2018.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Κ. ΨΑΛΤΗΣ είναι ποιητής.

altΑπόστιχα σιωπής
Χάρης Ιωσήφ
Περισπωμένη 2017
Σελ. 64, τιμή εκδότη €9,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΧΑΡΗ ΙΩΣΗΦ

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Τριλογία» του Γιώργου Καλιεντζίδη (κριτική) – Σε ποιον ανήκει η ποίηση;

«Τριλογία» του Γιώργου Καλιεντζίδη (κριτική) – Σε ποιον ανήκει η ποίηση;

Για τον τόμο του Γιώργου Καλιεντζίδη «Τριλογία – Στις γωνίες των λέξεων - Σε ποιον ανήκει η ποίηση; - Σπουδή στις Αόρατες πόλεις του Ίταλο Καλβίνο» (εκδ. Μανδραγόρας). 

Γράφει ο Παναγιώτης Γούτας

Ο Γιώργος Καλιεντζίδης, εδώ και τριάντα χ...

«Στον πυθμένα των πραγμάτων» της Κάριν Μπόγιε – Η νηφάλια μελαγχολία της ύπαρξης

«Στον πυθμένα των πραγμάτων» της Κάριν Μπόγιε – Η νηφάλια μελαγχολία της ύπαρξης

Για την ανθολογία ποιημάτων της Κάριν Μπόγιε [Karin Boye] «Στον πυθμένα των πραγμάτων» (ανθολόγηση – μτφρ. από τα σουηδικά Δέσποινα Καϊτατζή-Χουλιούμη, εκδ. Εντευκτήριο).

Γράφει ο Γιάννης Στούπας

Το 1926, στα εβδομηκοστά του γενέθλια, ο Ζίγκμουντ Φρόιν...

«Νάρκισσος Αντινάρκισσος» της Σοφίας Διονυσοπούλου (κριτική)

«Νάρκισσος Αντινάρκισσος» της Σοφίας Διονυσοπούλου (κριτική)

Για την ποιητική συλλογή «Νάρκισσος Αντινάρκισσος – Δίφωνο ποίημα» (εκδ. Το Ροδακιό). Κεντρική εικόνα: «Νάρκισσος», του Καραβάτζιο (1599, λεπτομέρεια)

Γράφει ο Γιώργος Βέης

Πρόκειται για την εμπεριστατωμένη δοκιμή αποκατάστασης ενός ονόματος. Ενός...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ο χορός των εραστών» του Τιάγκο Ροντρίγκες, στη Στέγη (κριτική) – Τέσσερα τραγούδια για την αγάπη

«Ο χορός των εραστών» του Τιάγκο Ροντρίγκες, στη Στέγη (κριτική) – Τέσσερα τραγούδια για την αγάπη

Για την παράσταση, σε κείμενο και σκηνοθεσία, του Τιάγκο Ροντρίγκες [Tiago Rodrigues] «Ο χορός των εραστών», με τον Νίκο Καραθάνο και τη Μαρίσσα Τριανταφυλλίδου, η οποία θα παρουσιάζεται μέχρι τις 19 Ιανουαρίου 2025, στη Μικρή Σκηνή της Στέγης.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

...
OUTRO, του Κωνσταντίνου Βασιλακόπουλου, στο ΠΛΥΦΑ

OUTRO, του Κωνσταντίνου Βασιλακόπουλου, στο ΠΛΥΦΑ

Για το θεατρικό έργο OUTRO, μετεγγραφή του έργου του Ζαν-Λυκ Λαγκάρς [Jean-Luc Lagarce] «Juste la fin du monde» από τον Κωνσταντίνο Βασιλακόπουλο, στον χώρο ΠΛΥΦΑ. Φωτογραφίες: Στέλιος Παπαρδέλας

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Ο εικ...

«Ο φόβος τρώει τα σωθικά» του Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ – 50 χρόνια ζωής, ψηφιακά αποκατεστημένες κόπιες στις αίθουσες

«Ο φόβος τρώει τα σωθικά» του Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ – 50 χρόνια ζωής, ψηφιακά αποκατεστημένες κόπιες στις αίθουσες

Για την ταινία του Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ «Ο φόβος τρώει τα σωθικά», η οποία κλείνει φέτος 50 χρόνια ζωής και προβάλλεται ξανά σε ψηφιακά αποκατεστημένες κόπιες στις αίθουσες.

Γράφει ο Θόδωρος Σούμας

Ο Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ ασχολήθηκε αρκετές φορέ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Η οικογένεια των μελισσών» της Άνια Μούγκερλι (προδημοσίευση)

«Η οικογένεια των μελισσών» της Άνια Μούγκερλι (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη συλλογή διηγημάτων της Σλοβένας Άνια Μούγκερλι [Anja Mugerli] «Η οικογένεια των μελισσών» (μτφρ. Βίκυ Πορφυρίδου), η οποία θα κυκλοφορήσει στις 14 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Στην π...

«Κάρμα – Ο οδηγός ενός γιόγκι για το πώς να χαράξεις το πεπρωμένο σου» του Sadhguru (προδημοσίευση)

«Κάρμα – Ο οδηγός ενός γιόγκι για το πώς να χαράξεις το πεπρωμένο σου» του Sadhguru (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση του προλόγου του βιβλίου του γιόγκι Sadhguru «Κάρμα – Ο οδηγός ενός γιόγκι για το πώς να χαράξεις το πεπρωμένο σου» (μτφρ. Εριέττα Βασιλείου-Σγουρού), το οποίο κυκλοφορεί στις 17 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Key Books.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Ξετυλίγοντας τ...

«Ταξίδι στη νεκρή πόλη» του Μαρκιγιάν Κάμις (προδημοσίευση)

«Ταξίδι στη νεκρή πόλη» του Μαρκιγιάν Κάμις (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Ουκρανού Μαρκιγιάν Κάμις [Markiyan Kamysh] «Ταξίδι στη νεκρή πόλη» (μτφρ. Μαρία-Νεφέλη Ταμία), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 14 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Όταν πας ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τέσσερα δοκίμια και μία συλλογή διηγημάτων μας βοηθούν να κατανοήσουμε πλευρές της σύγκρουσης Ισραήλ - Παλαιστίνης

Τέσσερα δοκίμια και μία συλλογή διηγημάτων μας βοηθούν να κατανοήσουμε πλευρές της σύγκρουσης Ισραήλ - Παλαιστίνης

Τέσσερα δοκίμια και μια συλλογή διηγημάτων μας βοηθούν να προσεγγίσουμε το παλαιστινιακό ζήτημα, που έναν χρόνο μετά την άνευ προηγουμένου επίθεση της παλαιστιανικής Χαμάς στο Ισραήλ, έχει μπει σε έναν νέο κύκλο ραγδαίας κλιμάκωσης, όπως και γενικότερα όλη η περιοχή. 

Επιμέλεια: Ελεάνα Κολο...

«Εδώ είναι Βαλκάνια» – 9 λογοτεχνικά έργα από συγγραφείς της γειτονιάς μας

«Εδώ είναι Βαλκάνια» – 9 λογοτεχνικά έργα από συγγραφείς της γειτονιάς μας

Από τη Σερβία έως το Κόσοβο κι από τη Ρουμανία έως τη Β. Μακεδονία. Τα τελευταία χρόνια μεταφράζονται στα ελληνικά περισσότερα βιβλία συγγραφέων από τα Βαλκάνια. Προτείνουμε ορισμένα από τα καλύτερα που κυκλοφόρησαν ή επανακυκλοφόρησαν πρόσφατα. Στην κεντρική εικόνα, πλάνο από την ταινία «Ο μπαμπάς λείπει σε ταξίδι ...

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2024: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες και τις εβδομάδες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2024: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες και τις εβδομάδες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, γκράφικ νόβελ, βιογραφιών, δοκιμίων, μελετών, βιβλίων επιστημονικής εκλαΐκευσης κ.ά.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

15 Δεκεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2023

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα, ποιήματα: Επιλογή 100 βιβλίων, ελληνικών και μεταφρασμένων, από τη βιβλιοπαραγωγή του 2023. Επιλογή: Συντακτική ομάδα της Book

ΦΑΚΕΛΟΙ