zilakos nera yeloune

Για την ποιητική συλλογή του Βασίλη Ζηλάκου «Νερά γελούνε» (εκδ. Σαιξπηρικόν).

Της Έλσας Κορνέτη

Στιγμές αργής και γρήγορης ζωής. Ένας κόσμος νευρωτικός που δεν ξέρει πώς να διαχειριστεί την υστερία του και την απώλεια της στιγμής. Αποθηκεύει ασταμάτητα εικόνες φωτογραφίζοντας με το κινητό του για να μη χαθεί η στιγμή. Το αληθινό χωνεύεται μέσα στο κατασκευασμένο, όπως και το κατασκευασμένο χωνεύεται μέσα στο αληθινό. Όμως είναι το αληθινό μάτι που βλέπει όταν η τεχνολογία απλώς ρηχά και επιφανειακά, κυρίως ανυπόμονα, κοιτάζει.

Ο ποιητής μοιάζει ν’ αρνείται (και δικαίως) να συμμεριστεί τον περιρρέοντα ζόφο και την εγκατεστημένη θλίψη μιας μίζερης εποχής, μια σχεδόν επιβεβλημένη κοινωνικά συμπεριφορά που προστάζει τη μόνιμη κατήφεια, την επιθετικότητα, την κακεντρέχεια.

Επαναλαμβανόμενα κλικ του φακού ακινητοποιούν ένα αίσθημα και μια αίσθηση από το κλείστρο του αληθινού ματιού – κι όχι από την οθόνη κάποιου κινητού που αναλώνεται σε αναρίθμητες ναρκισσευόμενες αναπαραγωγές του εαυτού του. Μια άλλη οπτική πέρα από το συνήθη ζόφο και τη θλίψη είναι ακαριαία. Η χαρά της στιγμής. Αρωματικά μελωδική ή μελωδικά αρωματική η χαρά κατακερματίζεται σε ήχους, χρώματα, μικρές μεταφυσικές ανατροπές σε σύντομες απρόβλεπτες οσμώσεις. Σε κάθε περίπτωση είναι ένα μυστήριο που συνθέτουν μικροί στιγμιαίοι αντικατοπτρισμοί ενός κοσμοειδώλου που γυρίζει την πλάτη στον εαυτό του.

Ο ποιητής μοιάζει ν’ αρνείται (και δικαίως) να συμμεριστεί τον περιρρέοντα ζόφο και την εγκατεστημένη θλίψη μιας μίζερης εποχής, μια σχεδόν επιβεβλημένη κοινωνικά συμπεριφορά που προστάζει τη μόνιμη κατήφεια, την επιθετικότητα, την κακεντρέχεια και τολμά αποστασιοποιημένος να επιλέξει τη ζωή που τροφοδοτείται από το πνεύμα, την παρατήρηση της φύσης, την απόπειρα συνομιλίας με ό,τι θείο, πέρα από τη συνήθη λατρεία της ύλης, ξεχωρίζοντας, περιπαίζοντας, ξελογιάζοντας, συλλαμβάνοντας, στιγμιότυπα χαρμόσυνης ωραιότητας και παιχνιδίσματα ζωής – φωτός, ιδωμένα τολμώ να πω με μια ιδιάζουσα αθωότητα, με τα καθαρά μάτια και την αφοπλιστική ειλικρίνεια μικρού παιδιού, ενός παιδιού που έχει ένα κρύσταλλο στο βλέμμα, αλλά και μια τρέλα, την τρέλα της αλήθειας.

Από την Έμιλυ Ντίκινσον με το περίφημο επίγραμμα που ζήτησε να χαραχτεί στον τάφο της το «Μακάρι να ήμασταν πάντα παιδιά – δεν ξέρω πώς να μεγαλώσω» μέχρι τον Τάσο Λειβαδίτη με έναν στίχο γνωστό: «Πώς να την αντέξεις την πραγματικότητα όταν δεν είσαι πια παιδί» και πόσους άλλους αμέτρητους σχετικούς στίχους της παγκόσμιας ποιητικής παραγωγής, είναι έκδηλη η καταφυγή του ποιητή στη χαμένη ή υποδόρια αθωότητα την οποία συχνά επικαλείται στο έργο του, αναζητώντας όπως ένα μικρό παιδί μάγους και ήρωες, ένα χρυσόψαρο να κολυμπά αμέριμνο έξω από τη γυάλα και τα γυάλινα δωμάτια της ζωής καθαρά, φωτεινά και διαυγή, κυρίως απαλλαγμένα από βρόμικα ενήλικα δακτυλικά αποτυπώματα. Και κάτι ακόμα: «Νερά να γελούνε πάνω από το δικό του παιδιού κεφάλι», όπως γράφει σ’ έναν χαρακτηριστικό στίχο του ο Βασίλης Ζηλάκος.

Στην ενιαία αυτή ποιητική σύνθεση ο Βασίλης Ζηλάκος λειτουργεί με συγκρατημένο λυρισμό, ερωτοτροπεί με κάποιο υπερρεαλιστικό έκδοχο, επιλέγοντας μια φόρμα συγγενική ή όμοια με το χαϊκού. 

Η αλληλέγγυα σχέση του ποιητή με τη φύση και έναν φωτοδότη, ζωοδότη Δημιουργό είναι εμφανής. Τζιτζίκια κι άλλα ζωύφια, αηδόνια, κύκνοι σκυλιά, γάτες κι άλλα πλάσματα, όπως και άνθη, φυτά και στοιχεία της φύσης κατέχουν τιμητική θέση στους στίχους του. Η ποιητική του με εκφάνσεις εικονολογικές, ντύνει σπαράγματα κόσμου με τρυφερά αφηρημένα αισθήματα, σε μια απόπειρα να εξηγήσει τον κόσμο ποιητικά ή τουλάχιστον να εξηγήσει τη σιωπή του κόσμου ποιητικά. Δείγμα: /Mια γάτα τρώει το πρώτο της μπαρμπούνι/ Πουθενά σιωπή. Στην ενιαία αυτή ποιητική σύνθεση ο Βασίλης Ζηλάκος λειτουργεί με συγκρατημένο λυρισμό, ερωτοτροπεί με κάποιο υπερρεαλιστικό έκδοχο, επιλέγοντας μια φόρμα συγγενική ή όμοια με το χαϊκού. 

Φυσιοκεντρικός και ίσως λιγότερο ανθρωποκεντρικός στη νέα του ποιητική κατάθεση ο Βασίλης Ζηλάκος επιλέγει τη μετουσίωση για να πάρει απόσταση από τον ανθρωποσωρό. Τη μετουσίωση σ’ ένα ον που ζει μοναχικό, περήφανο, αποστασιοποιημένο σαν τον επίμονο παρατηρητή σύμπαντος κόσμου – παρατηρητή της ανυπαρξίας του, βυθισμένο στην αναγκαιότητα μιας μοναξιάς που του είναι απαραίτητη για ν’ ακονίζει ανενόχλητος ένα μάτι σαν δόρυ αιχμηρό, εργαλείο ονειροπόλησης και ενατένισης, απαραίτητο για κάθε ποιητή.

alt

Η ποιητική ζωή μοιάζει ν’ αρχίζει κάθε φορά που το μηδέν συγγενεύει με το ακατανόητο επινοώντας ένα όνειρο και τότε ως εκ θαύματος η ψυχή αλλάζει χρώματα και σχήματα.

Η ποιητική ζωή μοιάζει ν’ αρχίζει κάθε φορά που το μηδέν συγγενεύει με το ακατανόητο επινοώντας ένα όνειρο και τότε ως εκ θαύματος η ψυχή αλλάζει χρώματα και σχήματα, το πνεύμα θεριεύει σ’ ένα αόρατο έλλογο ον και η ψυχή του πνεύματος με το πνεύμα της ψυχής δραπετεύουν για να ενωθούν κάθε στιγμή έκστασης με το θείο.

Ο αετός στο ξεκίνημα μιας φανταστικής συνομιλίας με τον ποιητή εκλύει ως μοτίβο έκδηλους συμβολισμούς. Το περήφανο πουλί, το φτερωτό ον, το προικισμένο με τις οξύτατες αισθήσεις σύμβολο μια αξιοπόθητης ελευθερίας και μιας αναζήτησης για έναν άλλον κόσμο, μια άλλη ζωή ως γητευτής των αιθέρων, μας μεταφέρει ήδη σε τοπία όπου η θέαση παίζει σε ουράνια οθόνη υψηλής ανάλυσης κι ο αετός με την οξύτατη όραση του διαφεντεύει τη θέα με σχήμα οξύμωρο τη μεταφυσική του μύωπα και έναν δονκιχωτικό ενθουσιασμό. Ο άνθρωπος του νότου αυτός ο παρορμητικός, ο ευφάνταστος, ο ερωτύλος ή και ερωτικός, ο ονειροπόλος είναι ο άνθρωπος του αιώνιου καλοκαιριού, ο άνθρωπος που προσκυνά τον ήλιο, ο άνθρωπος που αδιαφορεί αν πολεμά με ανεμόμυλους ή με γίγαντες. Γιατί είναι αδιάφορο αν πολεμάς με ανεμόμυλους ή με γίγαντες. Τόσο αδιάφορο, που εύκολα τα συγχέεις όταν έχεις τη μεταφυσική του μύωπα.

«Τι πειρασμός όμως! Μερικές φορές σε κατατρύχει η επιθυμία να γυρίσεις την πλάτη σ’ αυτόν τον καταθλιπτικό και καχεκτικό κόσμο! Κι όταν γυρίσεις την πλάτη, τότε πλάθεις έναν κόσμο φανταστικό, όπου αποφασίζεις να αποδράσεις για να μην αγνοείς αυτό που δεν αγνοούν, για να κυνηγήσεις το όνειρό σου, δηλαδή την ελπίδα, δηλαδή το παράλογο!» (Αυτό ήταν αυθεντικό απόσπασμα από τον Δον Κιχώτη).

Κάθε καλλιτέχνης αναζητάει την αλήθεια του με τη μορφή του πάθους, αναζητά με τον δικό του προσωπικό τρόπο μέσα από το παράλογο της ύπαρξης την ελπίδα και την ευτυχία.

Πού βρίσκεται όμως το παράλογο του κόσμου; Μήπως το παράλογο του κόσμου είναι η ίδια αλήθεια; Θα πρέπει όμως να είναι κάποιος τρελός για να πιστεύει στην αλήθεια. Γιατί μόνον ένας φαντασιόπληκτος κι ονειροπόλος και σίγουρα ποιητής μπορεί να πιστέψει στο παράλογο-αληθινό και να προσπαθήσει να το επεξεργαστεί με Δονκιχωτικό ενθουσιασμό. Βιώνοντας το παράλογο – καθώς το παράλογο είναι αποκλειστικά βίωμα σε κατάσταση έντασης, οδύνης αλλά ταυτοχρόνως και σε κατάσταση διαύγειας, αποκτά κανείς δύναμη. Η μεγαλύτερη δύναμη αυτών αποκτάται από τη μη συναλλαγή με τον ορθολογισμό, και κατά συνέπεια με τη μη ορθολογική επεξήγηση των επιλογών ζωής.

Σε αυτό το ακατανόητο σύμπαν η ανθρώπινη μοίρα παίρνει για τον καθένα το δικό της νόημα. Κάθε καλλιτέχνης αναζητάει την αλήθεια του με τη μορφή του πάθους, αναζητά με τον δικό του προσωπικό τρόπο μέσα από το παράλογο της ύπαρξης την ελπίδα και την ευτυχία. Λίγοι στίχοι: Κρανίου όμμα, όνειρο που βελάζεις για τον χρυσό σου, ενώ ο βίος λάμπει σαν λεμονιάς στεφάνι…

Ως επίλογο επέλεξα την παράθεση ενός λαμπρού αποσπάσματος από τον «Κύριο Τεστ» του Πωλ Βαλερύ, διότι υποθέτω ότι «κουμπώνει» άριστα με ένα μέρος της κοσμοθεωρίας του ποιητή: «Η μόνη ελπίδα του ανθρώπου είναι η αποκάλυψη μέσων δράσης που μειώνουν το κακό και μεγαλώνουν το καλό που έχει μέσα του, δηλαδή που άμεσα ή έμμεσα δίνουν στην ευαισθησία του αυτό που χρειάζεται για να ενεργήσει σ’ αυτήν την ίδια και σύμφωνα με αυτήν την ίδια».

* Η ΕΛΣΑ ΚΟΡΝΕΤΗ είναι ποιήτρια και δημοσιογράφος.

altΝερά γελούνε
Βασίλης Ζηλάκος
Σαιξπηρικόν 2017
Σελ. 46, τιμή εκδότη €7,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΗ ΖΗΛΑΚΟΥ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Το βάθος του κόσμου» του Νικηφόρου Βρεττάκου – Το ποιητικό όραμα ενός σπουδαίου ποιητή

«Το βάθος του κόσμου» του Νικηφόρου Βρεττάκου – Το ποιητικό όραμα ενός σπουδαίου ποιητή

Η Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Σπάρτης προσφέρει στο αναγνωστικό κοινό μια ιδιαίτερη έκδοση της ποιητικής συλλογής του Νικηφόρου Βρεττάκου «Το βάθος του κόσμου« (εκδ. Ποταμός).

Γράφει η Γεωργία Κακούρου-Χρόνη

Στη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Σπάρτης...

«Emily Dickinson, Ποιήματα» (κριτική) – Το αργυρό χρονικό της μετάφρασης

«Emily Dickinson, Ποιήματα» (κριτική) – Το αργυρό χρονικό της μετάφρασης

Για το βιβλίο «Emily Dickinson, Ποιήματα» (εκλογή, προλεγόμενα, μετάφραση Κώστας Κουτσουρέλης, εκδ. Κίχλη). Κεντρική εικόνα: Η Σίνθια Νίξον υποδύεται την Έμιλυ Ντίκινσον στη βιογραφική ταινία του Τέρενς Ντέιβις «A Quier Passion». 

Γράφει η Γεωργία Τριανταφυλλίδου ...

«Ο θυρωρός των ημερών» της Ευτυχίας-Αλεξάνδρας Λουκίδου (κριτική)

«Ο θυρωρός των ημερών» της Ευτυχίας-Αλεξάνδρας Λουκίδου (κριτική)

Για την ποιητική συλλογή της Ευτυχίας-Αλεξάνδρας Λουκίδου «Ο θυρωρός των ημερών» (εκδ. Κέδρος). Κεντρική εικόνα: He © Positi Negati.

Γράφει η Μαρίτα Παπαρούση

Στην ποιητική συλλογή ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Άπαντα τα ποιήματα» του Πέτερ Χάντκε (προδημοσίευση)

«Άπαντα τα ποιήματα» του Πέτερ Χάντκε (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση ενός ποιήματος του Πέτερ Χάντκε [Peter Handke] από τον τόμο «Άπαντα τα ποιήματα» (μτφρ. Ιωάννα Διαμαντοπούλου-Νότντουρφτ), ο οποίος θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΙ ΔΕΝ ΕΙΜΑΙ, ΤΙ ...

«Οι χαμένες μας καρδιές» της Σελέστ Ινγκ – Μια δυστοπία που θυμίζει σε πολλά την εποχή μας

«Οι χαμένες μας καρδιές» της Σελέστ Ινγκ – Μια δυστοπία που θυμίζει σε πολλά την εποχή μας

Για το μυθιστόρημα της Σελέστ Ινγκ [Celeste Ng] «Οι χαμένες μας καρδιές» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο). Kεντρική εικόνα, από διαμαρτυρία ασιατών για διακρίσεις απέναντί τους, ειδικά στην περίοδο του κορωνοϊού. Η ενίσχυση του μίσους ενάντια στους Ασιάτες είναι ένα από τα θέματα του μυθιστορήματος της Σ...

The Athens Prize for Literature 2022: Οι λίστες με τους υποψήφιους, σε ελληνικό και ξένο μυθιστόρημα

The Athens Prize for Literature 2022: Οι λίστες με τους υποψήφιους, σε ελληνικό και ξένο μυθιστόρημα

Στην Αίθουσα Τελετών του Δημαρχιακού Μεγάρου στην Πλατεία Εθνικής Αντιστάσεως (πρώην Πλατεία Κοτζιά), θα απονεμηθούν εφέτος, για δέκατη έβδομη χρονιά, τα βραβεία μυθιστορήματος «The Athens Prize for Literature» του περιοδικού (δε)κατα για το 2022. Η ανακοίνωση των νικητών και ταυτόχρονα η απονομή θα γίνουν την Πέμπτ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τρότζαν» του Θανάση Χειμωνά (προδημοσίευση)

«Τρότζαν» του Θανάση Χειμωνά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Θανάση Χειμωνά «Τρότζαν, που κυκλοφορεί στις 8 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Πατάκη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Άνοιξα τα μάτια μου. Το μυαλό μου, αδειανό. Γύρω μου, φως. Έντονο. Εκτυφλωτικό. Συνειδητοπο...

«Αχ, Ευρώπη! Κείμενα για το μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» του Γιούργκεν Χάμπερμας (προδημοσίευση)

«Αχ, Ευρώπη! Κείμενα για το μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» του Γιούργκεν Χάμπερμας (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Γιούργκεν Χάμπερμας [Jürgen Habermas] «Αχ Ευρώπη! – Κείμενα για το Μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» (μτφρ. – προλεγόμενα – σχόλια: Δημήτρης Υφαντής), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Printa / Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγορα...

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Κλερ Κίγκαν [Claire Keegan] «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Την Παρασκευή, 29 Ιουλίου, το...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Η συντακτική ομάδα των New York Times ξεχώρισε τα καλύτερα βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2023, επιλέγοντας πέντε έργα μυθοπλασίας και πέντε δοκίμια. Στην κεντρική εικόνα, η Ζέιντι Σμιθ [Zadie Smith], συγγραφέας του «The fraud», το οποίο αναφέρεται στη λίστα ως ένα από τα πέντε σημαντικότερα μυθιστορήματα του έτους που ...

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Όταν η ελληνική ιστορία γίνεται μυθιστόρημα: 4 συγγραφείς ξανακοιτάζουν μυθοπλαστικά το παρελθόν

Όταν η ελληνική ιστορία γίνεται μυθιστόρημα: 4 συγγραφείς ξανακοιτάζουν μυθοπλαστικά το παρελθόν

Από τη Θεσσαλονίκη των τελών του 19ου αιώνα στην Αθήνα του Όθωνα και στη Σέριφο του 1916. Επιλέγουμε τέσσερα ιστορικά μυθιστορήματα Ελλήνων συγγραφέων που παίρνουν έμπνευση από πραγματικά ιστορικά γεγονότα για να «χτίσουν» τις ιστορίες τους. Κεντρική εικόνα: Μια όψη της Θεσσαλονίκης των αρχών του 20ου αιώνα (© Ευθύμ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ