apousiologos

Για την ποιητική συλλογή της Μαρίας Αγγελοπούλου «η απουσιολόγος» (εκδ. Θράκα).

Του Χρήστου Αρμάντο Γκέζου

H πρώτη εμφάνιση της Μαρίας Αγγελοπούλου στα ποιητικά πράγματα είναι μια συλλογή με 20 αριθμημένα ποιήματα, σύντομα και πυκνά, τα οποία διακρίνονται από τόλμη, διάθεση για πρωτοτυπία και σκληρότητα στο περιεχόμενο.

H απουσιολόγος είναι μια φιγούρα που μπορεί να ιδωθεί σχεδόν κυριολεκτικά: μια γκροτέσκα περσόνα που διατηρεί τα κατάστιχα όχι μαθητών αλλά τροφίμων, καθώς τα ποιήματα του βιβλίου στήνουν αδιόρατα το σκηνικό ενός ιδιότυπου ψυχιατρείου, με ανθρώπους σαλούς, πονεμένους και βίαια πληγωμένους.

Με έναν τίτλο πρόδηλα αναφερόμενο στο έργο του Βασίλη Στεριάδη (το σχετικό απόσπασμα του οποίου παρατίθεται στην αρχή του βιβλίου), αυτό που κάνει η απουσιολόγος εδώ είναι σε πρώτη εστίαση να καταγράφει τις απουσίες ανθρώπων που πέθαναν ή εξαφανίστηκαν, που χάθηκαν στον δρόμο της ζωής με τον έναν ή τον άλλον τρόπο και δεν μπόρεσαν να επανεμφανιστούν για να δηλώσουν το «παρών»: ένας μοτοσικλετιστής που έγινε αφορμή να ανθίσει μια ματωμένη κολόνα, μια διασωληνωμένη γυναίκα μέσα στον λευκοπράσινο θάνατο του χειρουργείου, ένας μανιακός που έγραφε ποιήματα.

Σε δεύτερη ανάγνωση και εστίαση όμως, η απουσιολόγος είναι μια φιγούρα που μπορεί να ιδωθεί σχεδόν κυριολεκτικά: μια γκροτέσκα περσόνα που διατηρεί τα κατάστιχα όχι μαθητών αλλά τροφίμων, καθώς τα ποιήματα του βιβλίου στήνουν αδιόρατα το σκηνικό ενός ιδιότυπου ψυχιατρείου, με ανθρώπους σαλούς, πονεμένους και βίαια πληγωμένους. Ένα σκηνικό που δεν στερείται αναλογιών με τη μαθητική τάξη, καθώς πάντα αυτοί οι άνθρωποι, παρά τους οδυρμούς και τις κακουχίες που υφίστανται, διατηρούν μέσα τους ψήγματα παιδικής αθωότητας, ενώ σαν μικροί μαθητές προσπαθούν να κατανοήσουν λίγο περισσότερο τον κόσμο, προσδοκώντας όταν ή εάν κάποτε βγουν έξω ελεύθεροι να είναι πιο έτοιμοι και μαχητικοί απέναντι στις δυσκολίες που η πραγματικότητα αναπόδραστα επιβάλλει.

Βρίσκουμε στα ποιήματα λάμες που στάζουν, νύχια βγαλμένα, καμένο δέρμα, εμετικές και τρομερές γυναικείες παρουσίες, κίτρινα τυφλά μάτια, και πλήθος άλλων εφιαλτικών μορφών και σκηνών που συχνά φέρνουν στον νου πλάνα ταινιών τρόμου, ενώ η ιατρική ορολογία που μετέρχεται καμιά φορά η ποιήτρια τους αποδίδει ένα αίσθημα ψυχρότητας, κλινικής, σαδιστικής σχεδόν διάθεσης, που κάνει αχνή και δυσδιάκριτη τη γραμμή μεταξύ θεραπείας και βασανιστηρίου.

Τα παραπάνω σχετίζονται άμεσα με την έντονη και βίαιη σωματικότητα των ποιημάτων: το ανθρώπινο σώμα, συνήθως δε το γυναικείο, αναπαρίσταται ως ένα διαχρονικό και αδιάλειπτο πεδίο πόνων και ηδονών. Κι αυτό γιατί το σώμα γίνεται αντικείμενο δυνάμεων που το ωθούν στα άκρα διαλύοντάς το, αλλά και οδηγώντας το στην έκσταση από την ευχαρίστηση. Αυτό το δίπολο απόλαυσης-πόνου δεν είναι πάντα διακριτό, αλλά συχνά συγκλίνει και συστρέφεται σε έναν περιπεπλεγμένο σχηματισμό: το σώμα είναι πάνω και πρώτα απ’ όλα αίσθηση και είτε αυτή έχει να κάνει με τον πόνο είτε με την ηδονή, υπενθυμίζει στη σάρκα την υπόστασή της, τον ρόλο της ως μια μηχανής παραγωγής υγρών και κάθε λογής εκκρίσεων.

Όταν έχεις συμφιλιωθεί με τον μινώταυρο
κάνετε έρωτα
κι η επαφή τριχώματος με δέρμα
αρχίζει και σ’ αρέσει

Στη γραφή της Αγγελοπούλου εντοπίζεται μια νευρικότητα, μια τρεμουλιαστή ένταση στο χέρι που γράφει τα ποιήματα, η οποία μεταστοιχειώνεται καμιά φορά σε ήπια και κοντρολαρισμένη οργή, ανακατεμένη με ένα πολύ έντονο και θρασύ αίσθημα ειρωνείας, πότε πιο υποδόρια και πότε πιο ευδιάκριτα, απέναντι στα πράγματα.

θα πιάσω
μερικούς
στο στριφογύρισμα
και θα τους βγάλω τον αδόξαστο
να τους δοξάσει

Το ποιητικό υποκείμενο της συλλογής έχει τσαγανό και δεν διστάζει να στηλιτεύσει, φτύνοντας σχεδόν, τις κοινωνικές νόρμες, τα παραδεδεγμένα ήθη και την υποκρισία, ακόμα και σεπτών, αδιαμφισβήτητων τάχα θεσμών. Διαβάζουμε πχ στο καλύτερο ίσως ποίημα της συλλογής:

είναι αργά να μ’ αγαπήσετε
στον τόπο τον ουκ έστι πόνος
ου λύπη
ου στεναγμός
τον χλοερό
την αγάπη σας
να τη γαμήσω

ή και στο τρίτο ποίημα της συλλογής

γι’ αντίδοτο μοιράζονται σταυροί
σταυροί
να τους μπουκώσεις
σταυροί
να σπάσεις το κρανίο σου
στο πιάτο, να κεράσεις το μυαλό σου
σταυροί

Όλα τα παραπάνω οδηγούν, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, σε μια λυτρωτική αναβίβαση του σώματος, σε μια διάρρηξη των δεσμών που του επιβάλλονται από τον ίδιο ή και τον κοινωνικό περίγυρο – στο κύριο ίσως και βαθύτερο θέμα του βιβλίου, που είναι η θαρραλέα πρόταξη της ατομικότητας, μιας ατομικότητας έστω στραπατσαρισμένης αλλά τουλάχιστον αυτόνομης.

* Ο ΧΡΗΣΤΟΣ ΑΡΜΑΝΤΟ ΓΚΕΖΟΣ είναι συγγραφέας.

altη απουσιολόγος
Μαρία Αγγελοπούλου
Θράκα 2016
Σελ. 32, τιμή εκδότη €7,00

alt

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Ίκαροι – Ο φτερωτός ήρωας και τα πρόσωπά του μέσα στον χρόνο» - Ανθολογία, προλεγόμενα-μετάφραση Κώστας Κουτσουρέλης (κριτική)

«Ίκαροι – Ο φτερωτός ήρωας και τα πρόσωπά του μέσα στον χρόνο» - Ανθολογία, προλεγόμενα-μετάφραση Κώστας Κουτσουρέλης (κριτική)

Για την ανθολογία ποιημάτων «Ίκαροι – Ο φτερωτός ήρωας και τα πρόσωπά του μέσα στον χρόνο», με ανθολόγηση – προλεγόμενα & μετάφραση του Κώστα Κουτσουρέλη, για τις εκδόσεις Σμίλη. Κεντρική εικόνα: Ο πίνακας «Τοπίο με την πτώση του Ίκαρου» 1558, του Πίτερ Μπρέχελ.

Γράφει η Λίλα Τρουλινού ...

«Ο θάνατος πλένει το πρόσωπό του στα νερά που κυλάνε απ' το σώμα σου» του Χαράλαμπου Γιαννακόπουλου (κριτική)

«Ο θάνατος πλένει το πρόσωπό του στα νερά που κυλάνε απ' το σώμα σου» του Χαράλαμπου Γιαννακόπουλου (κριτική)

Για την ποιητική συλλογή του Χαράλαμπου Γιαννακόπουλου «Ο θάνατος πλένει το πρόσωπό του στα νερά που κυλάνε απ' το σώμα σου» (εκδ. Πόλις). Κεντρική εικόνα: Η Catherine Deneuve στην «Ωραία της ημέρας» (1967).

Γράφει ο Γιώργος Βέης

...

«Μιχάλης Γκανάς, Ποιήματα 1978-2012» – Ο ποιητής της συλλογικής μνήμης

«Μιχάλης Γκανάς, Ποιήματα 1978-2012» – Ο ποιητής της συλλογικής μνήμης

Για τα «Ποιήματα 1978-2012» (εκδ. Μελάνι) του Μιχάλη Γκανά. Το παρόν κριτικό άρθρο έχει γραφτεί παλιότερα, στις 4 Δεκεμβρίου 2013. Το αναδημοσιεύουμε με αφορμή την κηδεία του ποιητή σήμερα, 15/11/24.  

Γράφει ο Κώστας Κουτσουρέλης

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Ιστορία, κοινωνία, πρόσωπα: 65 βιβλία του 2024 που μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο μας

Ιστορία, κοινωνία, πρόσωπα: 65 βιβλία του 2024 που μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο μας

Εξήντα πέντε δοκίμια αρχαίας και σύγχρονης ελληνικής και παγκόσμιας Ιστορίας, κοινωνιολογίας, φιλοσοφίας, πολιτισμικών σπουδών, γεωπολιτικής και διεθνών σχέσεων, αλλά και βιογραφίες και απομνημονεύματα, επιλεγμένα από την πλούσια βιβλιοπαραγωγή του 2024.

Γράφει ο Γιώργος ...

Πέθανε ο κριτικός θεάτρου και λογοτέχνης Κώστας Γεωργουσόπουλος (1937-2024)

Πέθανε ο κριτικός θεάτρου και λογοτέχνης Κώστας Γεωργουσόπουλος (1937-2024)

Πέθανε σε ηλικία 87 ετών ο κριτικός θεάτρου, μεταφραστής και συγγραφέας Κώστας Γεωργουσόπουλος, γνωστός και με το ψευδώνυμο Κ.Χ. Μύρης. Την είδηση του θανάτου του έκανε γνωστή με ανάρτησή του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ο αδερφός του, Βασίλης. 

Επιμέλεια: Book Press

...
«Τα εις εαυτόν» του Μάρκου Αυρήλιου (κριτική) – Ο «μελαγχολικός αυτοκράτωρ» και ο στωικισμός του

«Τα εις εαυτόν» του Μάρκου Αυρήλιου (κριτική) – Ο «μελαγχολικός αυτοκράτωρ» και ο στωικισμός του

Για το βιβλίο του Μάρκου Αυρήλιου [Marcus Aurelius] «Τα εις εαυτόν» (μτφρ. Αναστασία Καλλιοντζή, εκδ. Οξύ).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Δέκα χρόνια πριν πεθάνει και εν μέσω σφοδρών εκστρατειών, ο Ρωμαίος Αυτοκράτορας Μάρκος Α...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ανταρκτική» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

«Ανταρκτική» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη συλλογή διηγημάτων της Κλερ Κίγκαν [Claire Keegan] «Ανταρκτική» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου), η οποία θα κυκλοφορήσει στις 3 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΟΙ ...

«Σωματογραφία» της Εύας Στάμου (προδημοσίευση)

«Σωματογραφία» της Εύας Στάμου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Εύας Στάμου «Σωματογραφία», το οποίο κυκλοφορεί στις 2 Δεκεμβρίου από τος εκδόσεις Αρμός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Κεφάλαιο 2ο

Εκείνη την εποχή καταπιανόμουν με την κατα...

«Μπάρμπα Μάρογιε» του Μάριν Ντρζιτς (προδημοσίευση)

«Μπάρμπα Μάρογιε» του Μάριν Ντρζιτς (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το θεατρικό έργο του Μάριν Ντρζιτς [Marin Držić] «Μπάρμπα Μάρογιε» (μτφρ. Irena Bogdanović), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΡΙΤΗ ΠΡΑΞΗ


...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Ιστορία, κοινωνία, πρόσωπα: 65 βιβλία του 2024 που μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο μας

Ιστορία, κοινωνία, πρόσωπα: 65 βιβλία του 2024 που μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο μας

Εξήντα πέντε δοκίμια αρχαίας και σύγχρονης ελληνικής και παγκόσμιας Ιστορίας, κοινωνιολογίας, φιλοσοφίας, πολιτισμικών σπουδών, γεωπολιτικής και διεθνών σχέσεων, αλλά και βιογραφίες και απομνημονεύματα, επιλεγμένα από την πλούσια βιβλιοπαραγωγή του 2024.

Γράφει ο Γιώργος ...

«Ρομαντικά μυθιστορήματα» (rom-coms): 15 βιβλία για… ένοχες απολαύσεις

«Ρομαντικά μυθιστορήματα» (rom-coms): 15 βιβλία για… ένοχες απολαύσεις

Τα «ρομαντικά μυθιστορήματα» (rom-coms) έχουν πλέον διακριτή παρουσία στην ελληνική εκδοτική παραγωγή και πολύ εντονότερη στην παγκόσμια. Τι τα διακρίνει, πού απευθύνονται και για τι μιλάει ένα επιτυχημένο rom-com; Επιλέξαμε 15 ρομαντικά μυθιστορήματα που ξεχώρισαν το 2024.

Γράφει η Φανή Χατζή ...

Τρεις νέες πεζογραφικές φωνές από τις εκδόσεις Βακχικόν

Τρεις νέες πεζογραφικές φωνές από τις εκδόσεις Βακχικόν

Τρία μυθιστορήματα που μόλις κυκλοφόρησαν από τις εκδόσεις Βακχικόν με τα οποία οι συγγραφείς τους συστήνονται στο αναγνωστικό κοινό με σύγχρονες και ιδιαίτερες ιστορίες.

Επιμέλεια: Book Press

Γιούλη Γιανναδάκη ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

15 Δεκεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2023

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα, ποιήματα: Επιλογή 100 βιβλίων, ελληνικών και μεταφρασμένων, από τη βιβλιοπαραγωγή του 2023. Επιλογή: Συντακτική ομάδα της Book

ΦΑΚΕΛΟΙ