alt

Για την ποιητική συλλογή του Γιώργου Βέη Για ένα πιάτο χόρτα (εκδ. Ύψιλον).

Της Χρύσας Φάντη

«Πότε και πώς μπόρεσαν όλα αυτά τα βουνά, οι λίμνες να γίνουν οι λέξεις τα όνειρά μας στις ώρες της στέρησης και της ανάγκης;
η φωτιά δεν θα σβήσει ο κόσμος δεν σώνεται παραμένει στην επιθυμία»
Γιώργος Βέης

Τόποι της γης και τόποι του μύθου και του γαλαξία, Κηφέας, Κασσιόπη, Ανδρομέδα, Σείριος, Ωρίων∙ ψάχνοντας αέναα για την αρχαία πηγή με όλα τα μέσα και όλους τους αφηγηματικούς τρόπους (στη συγκεκριμένη περίπτωση, με ελεύθερο στίχο και σονέτα), «αρχαιολόγος του εαυτού του ή δύστυχος εξαντλημένος θνητός (Mortalibus aegris)» αλλά και με τον ήλιο της ποίησης «να χύνει στο μέτωπό του λαμπράς ακτίνας αθανασίας (Κάλβος, «Η Βρετανική Μούσα»)», ο Γιώργος Βέης μέσα στο 2016 έκδωσε την 13η ποιητική του συλλογή με τον τίτλο Για ένα πιάτο χόρτα, από τις εκδόσεις Ύψιλον.

Λόγος κρυπτικά αποκαλυπτικός για τη Διαρχία του κόσμου, με τη φωτιά κινητήριο μοχλό του έρωτα και της δημιουργίας αλλά και φορέα καταστροφικής μανίας.

Απορία και στοχασμός στο πρώτο κατά σειρά πραγματικά Εισόδειο ποίημα, με τη ποίηση ως διαδικασία παρηγορητική αλλά και προσπάθεια τιτάνια μεταφοράς του σύμπαντος κόσμου σε λέξεις, λόγος κρυπτικά αποκαλυπτικός για τη Διαρχία του κόσμου, με τη φωτιά κινητήριο μοχλό του έρωτα και της δημιουργίας αλλά και φορέα καταστροφικής μανίας, εξ ου και το Ηρακλείτειο μότο στη συλλογή: «Το αντίξοον συμφέρον και εκ των διαφερόντων καλλίστην αρμονίαν και πάντα κατ’ έριν γίγνεσθαι», ενώ το ρήμα «σώνεται» σε διπλό και πλαγίως αμφίσημο νόημα, παραπέμπει συνειρμικά στο νοηματικά αντίθετό του «σώζεται», δημιουργώντας στον αναγνώστη μια δεύτερη (υποδόρια και υπαινικτική) απορία: πρόκειται για έναν κόσμο που δεν στερεύει, δεν χάνεται; Ή το αντίθετο: έναν κόσμο που αδυνατεί να σωθεί και ως εκ τούτου παραμένει στην επιθυμία;

Η «Είσοδος» σε άμεση συνομιλία με το τρίτο κατά σειρά ποίημα της συλλογής «Παρουσίες»: «Δες αυτή την έξαρση στο βουνό/ δεν είναι πυρκαγιά/ μα βλάστηση μαινάδων//, ενώ το παρεμβαλλόμενο δεύτερο κατά σειρά ποίημα «Πρωινό στον Πάρνωνα»: Είναι πάντα το πρώτο πουλί/ μοναχικό/ (…) ανυπόμονο/ να τα πει όλα θέλει/ δεν περιμένει καν της αυγής το πρώτο φως/ αποτελεί αλληγορική αναφορά στην παθιασμένη, ανυπόμονη αλλά και μοναχική φύση του δημιουργού που φλέγεται να πει την αλήθεια του, μια αλήθεια που δεν είναι άλλη από την τάξη και το κάλλος.

Και πάλι ένα πουλί, ο χρυσαετός-ποιητής («Παραπόταμος Νέστου») που αν και «μπορεί να ξεχωρίζει ακόμη τη γραμμή του ορίζοντα/ μέσα από τα φύλλα των σφενταμιών/ έχει μπατάρει όμως προς τη μεριά των αοράτων/, «εκλιπαρώντας για μια ανάσα παράτασης» την ώρα που «η σφαίρα τον έχει βρει στην κοιλιά και τρέμει (…) και η φωλιά του ξεμακραίνει μέσα στα σύννεφα», ενώ ταυτόχρονα μόνος αυτός ίσως «θα προλάβει να σκεφτεί το κρίμα όλου του κόσμου στη σκόνη που σήκωσε ο χαμός στο μάτι του».

Η μουσική, ως υπέρτατη τάξη και κάλλος, έρχεται πάντα στην ώρα της.

Ηρακλείτειο και το επόμενο ποίημα, όπου η μουσική, ως υπέρτατη τάξη και κάλλος, έρχεται πάντα στην ώρα της αλλά «η σκληρότητα είναι κι αυτή δώρο της/ ένα στοίχημα δουλείας ή δύναμης/ ένας λόγος περί μεθόδου//». («Η συμμετρία της αυγής»).

Στο «Πλατεία Αμερικής» το σκηνικό αλλάζει, το κλίμα γίνεται αστικό, με αναφορά στον άνθρωπο της πόλης που χάνεται από τις ίδιες του τις εξαρτήσεις, τους ψεύτικους παράδεισους, τα ναρκωτικά, τον αχρείαστο πλούτο και την απόλυτη ένδεια, «μια βδομάδα στεγνός, λάβαρο της πείνας/ (…) το δικό του όριο οι δέκα μέρες/ μετά θα λυγίσει μέσα στα ένδοξα χρώματα του φθινοπώρου/ για μια μπουκιά εξάρτηση/ στον περίβολο της Εκκλησίας των Βαφτιστών/ με τα Φύλλα Χλόης αγκαλιά/ ανυπόταχτο Χάρλεμ/ ματωμένο Μπρονξ//.

Τα Φύλλα Χλόης εδώ φέρνουν τη νάρκωση και τον θάνατο σε αντίστιξη με τα Φύλλα της Χλόης του Γουίτμαν που μέσα από την ομώνυμη ποιητική συλλογή του αλλά και ολόκληρο το ποιητικό του έργο θέλησε να δώσει το δικό του όραμα στο πρώιμο εκείνο αμερικανικό όνειρο για έναν κόσμο εναρμονισμένο με τον Άνθρωπο και τη Φύση.

Το νησί λειτουργεί ως τόπος πραγματικός αλλά και τόπος ονειρικός και νοσταλγικός ή, ακόμη καλύτερα, ως ουτοπία της νοσταλγίας.

Και βέβαια ολόκληρη η «Πλατεία Αμερικής» σε αντίστιξη με το επόμενο ποίημα «Φολέγανδρος», όπου το νησί λειτουργεί ως τόπος πραγματικός αλλά και τόπος ονειρικός και νοσταλγικός ή, ακόμη καλύτερα, ως ουτοπία της νοσταλγίας: «δεν έχω πάει/ αλλά την έχω ήδη συναντήσει προ πολλού/ στην Αστόρια της Νέας Υόρκης/ (…) στη σκιά του ανυπερθέτως//».

Αποδοχή και αμφισβήτηση, θέση και άρνηση στο «Η χαρά της ζωής», που συνομιλεί ευθέως με το «Καθαρός ουρανός» και τη χαρά του υμένα (Εμπειρίκος), ενώ το «δεν ξέρει κανείς τι κρύβει η κούφια άνοιξη» τίθεται υπερθετικά και ταυτόχρονα αντιστικτικά ως προς τις αισθήσεις του ποιητή που βρίσκονται πάντα σε συναγερμό και εγρήγορση αφού: «η μέρα έχει σχεδόν σωθεί στη λέξη ακόμη/ μα ζήτησε όμως τα πάντα πάλι από μένα/ (…) βαθιά μέσα στην άνοιξη ένα πουλί μαθαίνει/ φως (…) θέλει, όπως η αρκούδα που ξυπνά σε ώρα ζεστή/ όλο τον κόσμο να γευτεί μέλι με γάλα και όχι/ δηλητήρια στον αέρα/» αλίμονο όμως «γύρω μόνο έλη – θα ονειρευτεί ξανά την απόμερη την κόχη;//» (άρνηση-απόσυρση).

alt
Ο Γιώργος Βέης
 

Η άμμος του «Χαρτούμ» ως «συντριβή» και «πυκνό σεντόνι πανικού» και «σκόνη καθεστώς» σε αντιπαράθεση με το φως της «Οίας, Σαντορίνης» και το χρώμα της δύσης, «Δύση ή αίμα; Απορία του ήλιου ή σφαγή;» κουφόβραση ίσως τώρα σαμιώτικη στο επόμενο ποίημα («Κέρκης») «ποτισμένη ρετσίνι της σοφίας» (ο τίτλος δάνειο από τον Κέρκη, βουνό της Σάμου, γενέθλιου τόπου του Βέη).

Στο «Σκηνή θεάτρου», «σκουπίδια του Χάρου, οι τραγωδίες», κι ύστερα «Βιετνάμ» με σιγανή βροχή, «βιβλίο στη μέση ανοιχτό στέκει το Ανώι του Ιξίωνα», με τον μυθικό ήρωα απόβλητο και ικέτη, ενώ «Θυμός Εκάτης γαυγίζει στα στενά». Θέλει να συνδράμει η λύρα και το διονυσιακό πνεύμα («Η βάρβιτος») αλλά «μέσα στην αντάρα ξεκουρντίζονται τα εμβατήρια».

Εξαιρετικά λιτά, πυκνά και στοχαστικά και τα «Η λεπτότητα του χαρακτήρα», «Γνώση», «Ναύπακτος», «Ήταν κούτσουρο μα αλάβαστρο πάλι θα γίνει», με σαφείς φιλοσοφικές προεκτάσεις και νύξεις για μια ζωή που την έζησες με θάρρος αλλά και μέτρο μέχρι τον θάνατο, για «ένα βλέμμα πέρα από πείρα», «εκεί που παίζεται κορώνα γράμματα ο όλεθρος», για μια ζωή «όπως ακριβώς τη θέλησες αναπαλλοτρίωτη/ ελαφρώς διορθωμένη», «Σαίρεν, κείμενο ανοιχτό βιβλίο απόγειο της φύσης», με άμεση αναφορά στον Κιρκεγκώρ: «λήθη του κόσμου του θεού μνήμη, του θεού λήθη του κόσμου μνήμη».

Λέξεις καθημερινές που όμως υποδηλώνουν νοήματα σκοτεινά και πυκνά, υπαρξιακός σπαραγμός και πικρός λυρισμός.

Λέξεις καθημερινές που όμως υποδηλώνουν νοήματα σκοτεινά και πυκνά, υπαρξιακός σπαραγμός και πικρός λυρισμός στα «Έκθεση ζωγραφικής: «το ποτάμι μοιάζει λάβα που ξεχύνεται», «η υποψία ξύλων στη μέση του καμβά/ είναι ό,τι άφησε ο κεραυνός/», «Αλγεβικές εξισώσεις τα βήματά μου» (Καρυωτάκης)», και στο «Η πόρτα»: «δεν έκλεινε με τίποτα/ (…) μέτωπο πάταγο στον ωκεανό/ (…) να πέσει μέσα στο όνειρο/ ο πολτός των πραγμάτων/ ως αθανασία//» μέχρι τη σωτήρια «Έξοδο»: «ανταύγειες μέσα στη νύχτα του νου/ λίγα βήματα ακόμα μπροστά//».

Διακειμενικότητα (διόλου τυχαία το «Χαρτούμ» χαρισμένο στον Γεράσιμο Δενδρινό, ο «Κέρκης» στον Γιάννη Βαρβέρη, στον Μάνο Ελευθερίου «Η αστείρευτη δύναμη» και στον Θανάση Βαλτινό η «Περγαμηνών αποκατάσταση», δημοσιευμένο τον Δεκέμβρη του 2014 στο περιοδικό Φρέαρ, με έμμεση αναφορά και στον Σικελιανό και το λυρικό του ποίημα «Θαλερόν»), τόποι πραγματικοί και τόποι «στη σκιά του ανυπερθέτως», Πάρνωνας, Νέστος, Πλατεία Αμερικής, Χάρλεμ, Μπρονξ, Φολέγανδρος, Νέα Υόρκη, Μελβούρνη, Βόρεια Ρηνανία Βεστφαλία, κάποια ορεινή πολίχνη «από εξέγερση μέχρι εξόντωση», Αιθιοπία, Χαρτούμ, Σαντορίνη, Σάμος, Βιετνάμ, Ναύπλιο, Αγία Άννα Ευβοίας και Παγώνι Ηπείρου, Δρυμός Θεσσαλονίκης, Πανορμίτης, Κομοτηνή, Εύβοια, Χαλκίδα. Ο Γιώργος Βέης (γεν. Αθήνα 1955), πολυβραβευμένος συγγραφέας και κριτικός λογοτεχνίας, με δώδεκα βιβλία ποίησης και έξι πεζογραφικά βιβλία ταξιδιωτικής μαρτυρίας, τα περισσότερα μεταφρασμένα σε πολλές ευρωπαϊκές γλώσσες και στα κινεζικά, με κρατικό βραβείο Μαρτυρίας 2009 (Ασία, Ασία) και Χρονικού-Μαρτυρίας 2010 (Από το Τόκιο στο Χαρτούμ), το βραβείο Λάμπρος Πορφύρας της Ακαδημίας Αθηνών το 2007 για την ποιητική συλλογή Λεπτομέρειες κόσμων και το Βραβείο Ποίησης του Ιδρύματος Πέτρου Χάρη της Ακαδημίας Αθηνών 2015 για το σύνολο του έργου του, πρέσβης επί τιμή και εκπρόσωπος της Ουνέσκο (το 2012 του απονεμήθηκε ο Ανώτερος Ταξιάρχης του Φοίνικος), με το πιο πρόσφατο εκδομένο ποιητικό έργο του Για ένα πιάτο χόρτα (και όχι για μια χούφτα δολάρια) εμμένει στην αλήθεια του απέριττου.

Το εξώφυλλο της συλλογής κοσμεί σχετικός με τον τίτλο της συλλογής πίνακας της πολύ καλής ζωγράφου και συντρόφου του ποιητή Κλάρας Πεκ Βέη. 

* Η ΧΡΥΣΑ ΦΑΝΤΗ είναι συγγραφέας.

altΓια ένα πιάτο χόρτα
Γιώργος Βέης
Ύψιλον 2016
Σελ. 72, τιμή εκδότη €10,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΒΕΗ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Τα μικρά μεγάλα» της Μάρσιας Ισραηλίδη (κριτική) – Φωτεινά ποιήματα ανάμεσα σε κατά τόπους νέφη

«Τα μικρά μεγάλα» της Μάρσιας Ισραηλίδη (κριτική) – Φωτεινά ποιήματα ανάμεσα σε κατά τόπους νέφη

Για την ποιητική συλλογή της Μάρσιας Ισραηλίδη «Τα μικρά μεγάλα» (εκδ. Βακχικόν). Στην κεντρική εικόνα, το έργο «Heart Shape» του Ali Esmaeilipour.

Γράφει η Μάνια Μεζίτη

Τα μικρά μεγάλα, η πρώτη συλλογή με ποιήματα της...

«Και με την ελάχιστη υγρασία θ’ ανθίζουμε» του Πέτρου Πολυμένη (κριτική) – Μια πινακοθήκη γραμματικών εικόνων

«Και με την ελάχιστη υγρασία θ’ ανθίζουμε» του Πέτρου Πολυμένη (κριτική) – Μια πινακοθήκη γραμματικών εικόνων

Για την ποιητική συλλογή του Πέτρου Πολυμένη «Και με την ελάχιστη υγρασία θ’ ανθίζουμε» (εκδ. Περισπωμένη). Στην κεντρική εικόνα, έργο του Sage Barnes. 

Γράφει η Άλκηστις Σουλογιάννη

Η λογοτεχνική παραγωγή του Πέτρου Π...

«Εγκέφαλος ψάρι» της Λίλιας Τσούβα – Ποίηση για κάθε είδους διάλυση

«Εγκέφαλος ψάρι» της Λίλιας Τσούβα – Ποίηση για κάθε είδους διάλυση

Για την ποιητική συλλογή της Λίλιας Τσούβα «Εγκέφαλος ψάρι» (εκδ. Βακχικόν). Στην κεντρική εικόνα, το έργο του Ανρί Ματίς «Γυναίκα μπροστά από το ενυδρείο» (1921-1923).

Γράφει η Δέσποινα Καϊτατζή-Χουλιούμη

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ο Χριστός ξανασταυρώνεται» του Νίκου Καζαντζάκη (προδημοσίευση)

«Ο Χριστός ξανασταυρώνεται» του Νίκου Καζαντζάκη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το εμβληματικό μυθιστόρημα του Νίκου Καζαντζάκη «Ο Χριστός ξανασταυρώνεται», το οποίο θα κυκλοφορήσει σε νέα έκδοση στις 5 Απριλίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Ο Μανολιός σώπασε· η φωνή του είχε ...

«Ακούω φωνές» της Λουκίας Δέρβη (προδημοσίευση)

«Ακούω φωνές» της Λουκίας Δέρβη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση ενός διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων της Λουκίας Δέρβη «Ακούω φωνές», που θα κυκλοφορήσει στις 6 Απριλίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΠΕΝΤΕΜΙΣΙ ΒΔΟΜΑΔΕΣ 

...
«Τα μικρά μεγάλα» της Μάρσιας Ισραηλίδη (κριτική) – Φωτεινά ποιήματα ανάμεσα σε κατά τόπους νέφη

«Τα μικρά μεγάλα» της Μάρσιας Ισραηλίδη (κριτική) – Φωτεινά ποιήματα ανάμεσα σε κατά τόπους νέφη

Για την ποιητική συλλογή της Μάρσιας Ισραηλίδη «Τα μικρά μεγάλα» (εκδ. Βακχικόν). Στην κεντρική εικόνα, το έργο «Heart Shape» του Ali Esmaeilipour.

Γράφει η Μάνια Μεζίτη

Τα μικρά μεγάλα, η πρώτη συλλογή με ποιήματα της...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ο Χριστός ξανασταυρώνεται» του Νίκου Καζαντζάκη (προδημοσίευση)

«Ο Χριστός ξανασταυρώνεται» του Νίκου Καζαντζάκη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το εμβληματικό μυθιστόρημα του Νίκου Καζαντζάκη «Ο Χριστός ξανασταυρώνεται», το οποίο θα κυκλοφορήσει σε νέα έκδοση στις 5 Απριλίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Ο Μανολιός σώπασε· η φωνή του είχε ...

«Ακούω φωνές» της Λουκίας Δέρβη (προδημοσίευση)

«Ακούω φωνές» της Λουκίας Δέρβη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση ενός διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων της Λουκίας Δέρβη «Ακούω φωνές», που θα κυκλοφορήσει στις 6 Απριλίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΠΕΝΤΕΜΙΣΙ ΒΔΟΜΑΔΕΣ 

...
«Πάθος» της Ανί Ενρό (προδημοσίευση)

«Πάθος» της Ανί Ενρό (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Ανί Ενρό [Annie Ernaux] «Πάθος» (μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 6 Απριλίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Από πέρυσι τον Σεπτέμβρη, δεν έκανα τίποτε άλλο απ’...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Σε ανάρτησή του στο Goodreads, με αφορμή τα δέκα χρόνια λειτουργίας της ιστοσελίδας, ο Στίβεν Κινγκ ξεχώρισε δέκα αγαπημένα του βιβλία. Τα έργα του συγγραφέα κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος.

Επιμέλεια: Book Press

...
Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Σήμερα, 24 Φεβρουαρίου 2023, συμπληρώνεται ένας χρόνος από την έναρξη του πολέμου που διεξάγει η Ρωσία στην Ουκρανία. Η ελληνική βιβλιογραφία αναπόφευκτα εμπλουτίστηκε από μελέτες και συλλογικούς τόμους, βιβλία στα οποία οι συγγραφείς των κειμένων επιχειρούν να δώσουν απαντήσεις και ερμηνείες σε γεγονότα και εξελίξε...

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Η Αμερικανίδα πεζογράφος Κάρσον ΜακΚάλερς [Carson McCullers] είναι μία από τις σημαντικότερες εκπροσώπους του λογοτεχνικού «southern gothic». Τα μυθιστορήματά της εκτυλίσσονται στον αμερικανικό Νότο και παρουσιάζουν μοναχικούς, εκκεντρικούς χαρακτήρες που πασχίζουν να συνυπάρξουν με τους υπόλοιπους ανθρώπους.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ