alt

Για το βιβλίο της Κατερίνας Αγγελάκη-Ρουκ Της μοναξιάς διπρόσωποι μονόλογοι (εκδ. Καστανιώτη).

Της Άλκηστης Σουλογιάννη

Εσωτερικές διαδρομές μέσα σε σημασιολογικά τοπία που αποδίδουν την ευρηματική διαχείριση εννοιών, μεταξύ των οποίων προβάλλονται ως οδόσημα-φάροι η ύπαρξη, η ζωή και ο θάνατος, ο χρόνος, η δημιουργία: η Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ φαίνεται να χαρτογραφεί με ιδιαιτέρως παραστατικό τρόπο αυτές τις εσωτερικές διαδρομές στο πλαίσιο της δομής του νέου βιβλίου της με τον τίτλο Της μοναξιάς διπρόσωποι μονόλογοι (εκδ. Καστανιώτη).

Εδώ οι αφηρημένες έννοιες προσωποποιούνται και αναπτύσσουν δραματικό διάλογο με τον εσωτερικό άνθρωπο, όπως αποτυπώνεται στα διαλογικά μέρη της έκδοσης με τους ειδικότερους τίτλους: «Πρώτη Πράξη / Το άναρθρο άδειο», «Δεύτερη Πράξη / Εγώ και ο πόνος», «Τρίτη Πράξη / Αθώα θλίψη», «Τέταρτη Πράξη / Ο χρόνος κι εγώ», «Πέμπτη Πράξη / Η υποκρισία κι εγώ», «Έκτη Πράξη / Εγώ και το ποίημα». Στη σειρά των διαλογικών μερών παρεμβάλλονται, ως αυτοτελείς αφηγηματικές συνθέσεις, τα Ιντερμέδια: «Το αμίλητο μέλλον» μεταξύ της Τρίτης και της Τέταρτης Πράξης, «Μαθήματα μοναξιάς» μεταξύ της Τέταρτης και της Πέμπτης Πράξης, και «Εξομολόγηση στον καθρέφτη» μεταξύ της Πέμπτης και της Έκτης Πράξης.

Τα διαλογικά μέρη του βιβλίου είναι δυνατόν να αναγνωρισθούν ως ένας εκτενής, πολυσήμαντος λόγος προς εαυτόν με την αισθητική και τη συναισθηματική φόρτιση ενός εκ βαθέων μονολόγου.

Καθώς εξελίσσεται η ανάπτυξη της εκατέρωθεν επιχειρηματολογίας/ρητορικής κατά τη ροή του διαλόγου στα αντίστοιχα μέρη του βιβλίου, οι προσωποποιημένες έννοιες φαίνεται να λειτουργούν ως προσωπεία-φορείς ιδεών του εσωτερικού ανθρώπου. Επομένως τα διαλογικά μέρη του βιβλίου είναι δυνατόν να αναγνωρισθούν ως ένας εκτενής, πολυσήμαντος λόγος προς εαυτόν με την αισθητική και τη συναισθηματική φόρτιση ενός εκ βαθέων μονολόγου, όπως μάλιστα υποστηρίζει επιπλέον και η σημασιολογική οργάνωση των κειμένων στα Ιντερμέδια.

Με αυτή την προϋπόθεση, η Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ ως δημιουργός λόγου λειτουργεί μέσα στην κειμενική πραγματικότητα ως ένα «διάμεσο» που διεκπεραιώνει την επικοινωνία του κόσμου των ιδεών με την κοινότητα των αναγνωστών.

Στην κειμενική αυτή πραγματικότητα ο εσωτερικός άνθρωπος έρχεται αντιμέτωπος με τον εαυτό του και με τους άλλους. Την εστίαση κατέχει ένα πανίσχυρο Εγώ που δεν διστάζει ακόμα και να αυτοσαρκάζεται μέσα σε τοπία προσωπικής πίκρας.

Η μοναξιά αντιπροσωπεύει μια μορφή αυτοπροστασίας του εσωτερικού ανθρώπου κατά την αντιπαράθεσή του προς την ανθρώπινη κοινότητα.

Τα συν-/αισθήματα (η ευτυχία και η δυστυχία, ο φόβος, ο πόνος, η θλίψη, η λύπη, το πένθος, η αυτοπεποίθηση) αποτελούν το απαραίτητο υλικό για την ύπαρξη.

Οι απώλειες και οι απουσίες αποτελούν διαύλους προς την επιβίωση.

Το όνειρο και η φαντασία λειτουργούν ως μηχανισμοί αποκατάστασης των κενών στην αντικειμενική πραγματικότητα.

Η φύση παρέχει τεκμήρια αυτογνωσίας και αυτοδυναμίας.

Έρως σημαίνει διαρκή παρουσία του παρελθόντος, αρχή και ουσία εσωτερικών διαδρομών, αλλά και το ανεξήγητο ως υπέρβαση ορίων.

Το σώμα αντιπροσωπεύει ένα σύστημα κωδικοποίησης ποικίλων σημαινομένων.

Χρόνος σημαίνει αίσθηση του παρόντος, ενώ το παρελθόν αποτελεί τακτοποιημένο περιεχόμενο της μνήμης και σκοτεινή ύλη της λήθης, το δε μέλλον σιωπά, είναι ασαφές μέσα στην προοπτική του, σαρκάζει και δεσμεύει την ανθρώπινη μοίρα.

Χρόνος σημαίνει αίσθηση του παρόντος, ενώ το παρελθόν αποτελεί τακτοποιημένο περιεχόμενο της μνήμης και σκοτεινή ύλη της λήθης, το δε μέλλον σιωπά, είναι ασαφές μέσα στην προοπτική του, σαρκάζει και δεσμεύει την ανθρώπινη μοίρα.

Η νεότης αντιπροσωπεύει την περιοχή όπου η ύπαρξη στηρίζεται στο μέλλον.

Η ύπαρξη αιωρείται ανάμεσα στην αντικειμενική πραγματικότητα και στο κενό που εικάζεται ότι αντιπροσωπεύει ο χρόνος στη συμβατική βαθμίδα του μέλλοντος.

Ζωή σημαίνει πληρότητα, αποθησαύριση βιωμάτων και εμπειριών, αυτοσυνειδησία μέσα από τη σχέση με τους άλλους, διαχείριση αδιεξόδων, εντέλει ζωή είναι η κοίτη της ροής του χρόνου.

Θάνατος είναι το άλλο πρόσωπο της σιωπής. Ο θάνατος με τη μορφή της απουσίας και με τη μορφή της απώλειας είναι συγγενής του χρόνου όχι ως σημείο κατάληξης αλλά ως όχημα κατάδυσης στη διαστρωμάτωση της μνήμης.

Η δημιουργία κατάγεται από τη διαχείριση βιωματικού υλικού, παραβιάζει ή και ανατρέπει την αντικειμενική πραγματικότητα, αντιπροσωπεύει την υπέρβαση του ανθρώπινου ορίου.

Τα δεδομένα αυτά αποτελούν βασικά συστατικά στοιχεία και σταθερές ισοτοπίες στις πρωτότυπες ποιητικές συνθέσεις της Κατερίνας Αγγελάκη-Ρουκ, όπως εντοπίζονται αμέσως και σε μια συγχρονική διάσταση στον συγκεντρωτικό τόμο των ποιημάτων της με τον τίτλο ακριβώς Ποίηση 1963-2011 (έκδοση 2014).

Από αυτή την άποψη, τα κείμενα στο βιβλίο Της μοναξιάς διπρόσωποι μονόλογοι είναι δυνατόν να εκτιμηθούν ως μια σύνθετη επιτομή αρχών και αξιών που προσδιορίζουν τη συνεπή δημιουργική συμπεριφορά της Κατερίνας Αγγελάκη-Ρουκ, σε συνδυασμό και με έναν αναδρομικό έλεγχο βίου ως ανάκληση βιωμάτων και εμπειριών.

Λόγος βιωματικός, πλήρης συναισθήματος στα όρια μιας βαθειάς τρυφερότητας, παραστατικός, στοχαστικός, ενίοτε αφοριστικός, συχνά απροσδόκητος, με την αμεσότητα της προφορικής επικοινωνίας διεκπεραιώνει τα σημαινόμενα στον χώρο των ιδεών και στον χώρο των αισθημάτων.

Λόγος βιωματικός, πλήρης συναισθήματος στα όρια μιας βαθειάς τρυφερότητας, παραστατικός, στοχαστικός, ενίοτε αφοριστικός, συχνά απροσδόκητος, με την αμεσότητα της προφορικής επικοινωνίας διεκπεραιώνει τα σημαινόμενα στον χώρο των ιδεών και στον χώρο των αισθημάτων. Η οικεία από την πρωτότυπη ποιητική παραγωγή της Κατερίνας Αγγελάκη-Ρουκ αισθητική και ευρηματικότητα αναγνωρίζεται και εδώ αφενός στο πλαίσιο της αξιοποίησης του φαινομένου της μεταφοράς, π.χ.: «νιώθω σαν να μπαινοβγαίνω σ’ ένα ακατάστατο δωμάτιο», «Κύματα έρχονται και με σταματούν στο κατώφλι. Κύματα από μυρωδιές, γεύσεις, αφές. Αναμνήσεις από αφές, γρατσουνιές και ψιθύρους», «Τώρα όλα είναι όμοια, απρόσωπα, σαν τα πούπουλα που άφησε πίσω του κάποιο πουλί που πέταξε μακριά. Ούτε καν χρώμα δεν είχε το πουλί», και αφετέρου στο πλαίσιο της αφοριστικής διατύπωσης, π.χ.: «Η κοινοτοπία δεν είναι πάντα για πέταμα, αρκεί να περιέχει κάποια αλήθεια κι όχι μια υιοθετημένη συμπεριφορά», «Η ευτυχία δε χρειάζεται περιγραφή ούτε ερμηνεία», «Άδειο είναι η απουσία κάθε επιθυμίας να ξαναβρείς, να ξαναζήσεις, να ξαναδοκιμάσεις, κάτι απ’ αυτά που έζησες», «για μένα άλλος είναι ο πόνος για μια ζωή που χάθηκε, άλλος για έναν έρωτα που χάθηκε, άλλος για μια χαμένη από ξαφνική καταιγίδα σοδειά», «Υποκρίνομαι άρα υπάρχω», «Καθρέφτη μου, θύμα είσαι κι εσύ του ανθρώπινου παραλογισμού που ομορφαίνει αυτό που βλέπει για να μην πονέσει γι’ αυτό που είναι».

Ενώ εντοπίζουμε και χαρακτηριστικό δείγμα αισθητικής σε ό,τι αφορά την οργάνωση των γραμματικών εικόνων, π. χ.: «Προτιμώ να περιγράψω μια ευλογημένη στιγμή: τη συγκομιδή. Πώς κουνάς το κλαρί και πέφτει ο καρπός ζεστός από τον ήλιο, όλο άρωμα, με το κοτσάνι να μοιάζει πως ματώνει. Να προχωράει η μέρα, να ’ναι όλο και πιο δύσκολο το μάζεμα στη ζέστη».

Είναι σαφές ότι η Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ προσκαλεί για μια επίσκεψη στα εσώτερα του προσωπικού της εργαστηρίου λογοτεχνικής γραφής. Με τον τρόπο αυτόν εξασφαλίζονται ποικίλες δυνατότητες πρόσληψης όχι μόνον του συγκεκριμένου βιβλίου της, αλλά και του ποιητικού της έργου στη διαχρονική ανάπτυξή του κατά μία αναδρομική διαδικασία δημιουργικής ανάγνωσης.

* Η ΑΛΚΗΣΤΙΣ ΣΟΥΛΟΓΙΑΝΝΗ είναι διδάκτωρ Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και κριτικός βιβλίου.


Απόσπασμα από το βιβλίο

ΕΓΩ: Ξέρεις, ποίημα, τι ανακάλυψα; Πως, υποσυνείδητα, δε βρίσκω το λόγο να σε φέρω σ’ έναν κόσμο όπου, εγώ τουλάχιστον, δεν πιστεύω ότι έχεις καμία θέση. Γιατί να εξαντλείσαι μες στα συρτάρια;

ΤΟ ΠΟΙΗΜΑ: Γιατί τα συρτάρια είναι καλύτερα από την ανυπαρξία. Να ζεις. Αρκεί να ζεις!


altΤης μοναξιάς διπρόσωποι μονόλογοι
Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ
Εκδ. Καστανιώτη 2016
Σελ. 80, τιμή εκδότη €9,55

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΚΑΤΕΡΙΝΑΣ ΑΓΓΕΛΑΚΗ-ΡΟΥΚ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Παπαρούνες του Γενάρη» του Δημήτριου Ρογγίτη (κριτική)

«Παπαρούνες του Γενάρη» του Δημήτριου Ρογγίτη (κριτική)

Δημήτριος Ρογγίτης, «Παπαρούνες του Γενάρη», Ενύπνιο, 2024. «Ποιήματα που αγγίζουν τις πιο λεπτές χορδές της συναισθηματικής εμπειρίας».

Γράφει ο Γιώργος Χαριτάτος

Η ποίηση είναι, ίσως, η πιο δύσκολη τέχνη. Κι αυτό, διότι εκτός από τα αρχετυπικά χ...

Τρεις ελληνικές ποιητικές επιλογές στο κλείσιμο του χρόνου

Τρεις ελληνικές ποιητικές επιλογές στο κλείσιμο του χρόνου

Τρεις ποιητικές επιλογές καθώς το 2024 εκπνέει. «Ετερόλεκτον», του Παναγιώτη Ι. Ηλιόπουλου (εκδ. Ιωλκός, 2023), «Οι ψυχές των ψαριών», της Σάντις Βασιλείου (εκδ. Θράκα, 2024), «Η μικροϊστορία μιας αναλαμπής», της Ιωάννας Παππά (εκδ. Μάγμα, 2024).

 Γράφει ο Γιώργος Δρίτσας

...
«Ίκαροι – Ο φτερωτός ήρωας και τα πρόσωπά του μέσα στον χρόνο» - Ανθολογία, προλεγόμενα-μετάφραση Κώστας Κουτσουρέλης (κριτική)

«Ίκαροι – Ο φτερωτός ήρωας και τα πρόσωπά του μέσα στον χρόνο» - Ανθολογία, προλεγόμενα-μετάφραση Κώστας Κουτσουρέλης (κριτική)

Για την ανθολογία ποιημάτων «Ίκαροι – Ο φτερωτός ήρωας και τα πρόσωπά του μέσα στον χρόνο», με ανθολόγηση – προλεγόμενα & μετάφραση του Κώστα Κουτσουρέλη, για τις εκδόσεις Σμίλη. Κεντρική εικόνα: Ο πίνακας «Τοπίο με την πτώση του Ίκαρου» 1558, του Πίτερ Μπρέχελ.

Γράφει η Λίλα Τρουλινού ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Σωματογραφία» της Εύας Στάμου (κριτική) – Πορτρέτα γυναικών σε κίνηση

«Σωματογραφία» της Εύας Στάμου (κριτική) – Πορτρέτα γυναικών σε κίνηση

Για το μυθιστόρημα της Εύας Στάμου «Σωματογραφία», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αρμός. 

Γράφει η Ντόρα Τσιμπούκη

To πρόσφατο βιβλίο της Εύα...

«Θέλω να δω τον Πάπα» – Η 85χρονη οπερέτα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη, επίκαιρη και απολαυστική

«Θέλω να δω τον Πάπα» – Η 85χρονη οπερέτα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη, επίκαιρη και απολαυστική

Για την οπερέτα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη «Θέλω να δω τον Πάπα», στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, σε σκηνοθεσία Έλενας Τριανταφυλοπούλου.

Γράφει η Έλενα Χουζούρη

Η οπερέτα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη «Θέλω να δω τον Πάπ...

«MAMI» του Μάριο Μπανούσι, στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση – Ποικίλες πτυχές της θηλυκής υπόστασης

«MAMI» του Μάριο Μπανούσι, στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση – Ποικίλες πτυχές της θηλυκής υπόστασης

«MAMI» του Μάριο Μπανούσι, στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση. «Έντονες επιρροές από τον Καστελούτσι και τον Παπαϊωάννου, εξαιρετική μουσική υπόκρουση». Φωτογραφίες © Ανδρέας Σιμόπουλος

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Το «ΜΑΜΙ» του ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Απάρνηση» του Άρη Μαραγκόπουλου (προδημοσίευση)

«Απάρνηση» του Άρη Μαραγκόπουλου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπασμάτων από το μυθιστόρημα του Άρη Μαραγκόπουλου «Απάρνηση», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Φεβρουαρίου από τις εκδόσεις Τόπος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιφάνεια Ι
(Ο Νικόλας δεν είναι πια εδώ)

...
«Ψυχή ντυμένη αέρα» της Έλενας Χουζούρη (προδημοσίευση)

«Ψυχή ντυμένη αέρα» της Έλενας Χουζούρη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη μελέτη της Έλενας Χουζούρη «Ψυχή ντυμένη αέρα – Ανθούλα Σταθοπούλου - Βαφοπούλου: Η μούσα της μεσοπολεμικής Θεσσαλονίκης», η οποία θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Επίκεντρο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η Μάγε...

«(Α)Κατάλληλο Timing» της Ελένης Αλεξανδροπούλου (προδημοσίευση)

«(Α)Κατάλληλο Timing» της Ελένης Αλεξανδροπούλου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη συλλογή διηγημάτων της Ελένης Αλεξανδροπούλου «(Α)Κατάλληλο Timing», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Ο Αύγουστος, όσο μεγαλώνεις, μοιάζει πικρός. Οι περισ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία πεζογραφίας, εξαντλημένα (τα περισσότερα), επανεκδίδονται και διεκδικούν νέους αναγνώστες.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Νίκος Καζαντζάκης, Ταξιδεύοντας: Αγγλία (εκδ. Διόπτρα)

...
«Τι να διαβάσω;» – 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που κυκλοφορούν το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που κυκλοφορούν το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας (μυθιστορήματα, νουβέλες και διηγήματα) που αναμένουμε τις επόμενες μέρες ή εβδομάδες. Στην κεντρική εικόνα, ο Αλέξης Πανσέληνος, η Μάρω Βαμβουνάκη και ο Μιχάλης Μοδινός.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Μυθιστ...

Σίρλεϊ Τζάκσον (1916-1965): Η ευαίσθητη μάγισσα των αμερικανικών γραμμάτων

Σίρλεϊ Τζάκσον (1916-1965): Η ευαίσθητη μάγισσα των αμερικανικών γραμμάτων

Η Σίρλεϊ Τζάκσον [Shirley Jackson, 1916-1965] ήταν πολλά περισσότερα από μια συγγραφέας ιστοριών τρόμου. Με άξονα δύο βιβλία της που κυκλοφόρησαν ή επανακυκλοφόρησαν πρόσφατα «Η λοταρία και άλλες ιστορίες» (μτφρ. Χρυσόστομος Τσαπραΐλης) και «Ζούσαμε πάντα σε ένα κάστρο» (μτφρ. Βάσια Τζανακάρη) από τις εκδόσεις ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ