syntelis

Για την ποιητική συλλογή διαδρομή, του Σέργιου Συντελή (εκδ. Περιτεχνών)

Της Άντας Κατσίκη-Γκίβαλου

Η διαδρομή είναι η τέταρτη ποιητική συλλογή του Σέργιου Συντελή. Σε όλο το ποιητικό του έργο διαπιστώνουμε το συνεχή προβληματισμό και την αγωνία του για όσα συμβαίνουν γύρω μας που άλλοτε σηματοδοτούνται με αναφορές σε πρόσωπα ή καταστάσεις γνωστές, τις περισσότερες φορές όμως η σκέψη διαθλασμένη αποτυπώνεται ποιητικά μέσα από γενικεύσεις: «Πέτρα πάνω στην πέτρα. / Λιθάρι πάνω στο λιθάρι. / Αγωνίες σωριασμένες / σ’ ένα μονοπάτι.» («Εκεί πέρα» από τη συλλογή Αγωνία, 1997).

Εκτός από την πρώτη του συλλογή με τον ειδολογικό/γενικό τίτλο Ποίηση (1982) οι τίτλοι των επόμενων συλλογών Τα βήματα (Γκοβόστης 1990), Αγωνία (Περιτεχνών 1997) και διαδρομή (Περιτεχνών 2015)δηλώνουν πορεία· μια πορεία δύσκολη, αγωνιώδη του ανθρώπου στη ζωή. Ο Συντελής αποτυπώνει με λόγο λιτό, αμεσότητα έκφρασης και εικονοποιία συχνά ανοίκεια, τα ματαιωμένα όνειρα, τους έρωτες, τις σκέψεις και τους αγώνες ενός ανθρώπου που βαδίζει αταλάντευτα, αψηφώντας τους όποιους συμβιβασμούς σε κάθε τομέα.

Στην τελευταία του συλλογή διαδρομή με στιχουργική και μορφική ποιητική ποικιλία, με μοντερνιστικό, αλλά και παραδοσιακό τρόπο, με πεζόμορφο λόγο εκφράζει υπαρξιακές αγωνίες, συναισθηματικές ευαισθησίες, κοινωνικούς προβληματισμούς. Το ποιητικό υποκείμενο βιώνει τις αντιθέσεις του περιβάλλοντος χώρου, ενώ συχνά βυθίζεται στη μοναξιά του. Δεν μπορεί να επικοινωνήσει με τον κόσμο:

«Αγέρι της νύχτας
δεν μπορώ να σ’ ακούσω.
Βροχή του Μάη
δεν σε μυρίζω πια.
Παγωμένος,
γεμάτος οδύνη,
περπατώ κάτω απ’ τα γκρεμισμένα γεφύρια,
δίπλα στα βυθισμένα αγάλματα.»
(«Αδυναμία»,σ.20)

Η διαπίστωση αδιεξόδων αλλά και η παράλληλη αγωνία για διέξοδο είναι διάχυτη στη συλλογή:. «Τα ερείπια γκρεμισμένων ονείρων» εμφανίζονται από το πρώτο ποίημα, ενώ στα υπαρξιακά βασανιστικά ερωτήματα: «Έρμος εγώ./ Ποιος να ‘μαι ‘γω ;»( «Φωνάζω», σ.8) ο ποιητής απαντά, διατυπώνοντας φωναχτά τις εσωτερικές του νοητικές διαδικασίες. Φωνάζοντας τις «λέξεις:/ υπάρχω,/ υπάρχουμε» («Φωνές», σ.16) υποστασιοποιεί την οντότητά του. Το ποιητικό υποκείμενο αισθάνεται τη μικρότητά του σε σχέση με το άπειρο. Παρά την απογοήτευσή του ο ποιητής/ποιητικό υποκείμενο δεν ανήκει στους ηττημένους της ζωής, βρίσκει στηρίγματα και αντιστέκεται.

Δύο είναι οι κεντρικές έννοιες με βάση τις οποίες δομεί το είναι του, την προσωπικότητά του και ενεργοποιείται είτε σε ατομικό είτε σε κοινωνικό επίπεδο.: τα όνειρα και η ελπίδα. «Στα ερείπια γκρεμισμένων ονείρων» (σ.6), στα «δακρυσμένα όνειρα[που] σβήνουν / με τις σκιές του φθινοπώρου» (σ.25) αντιτίθενται «τα όνειρά μας, τα μετά τις δώδεκα» «τα γεμάτα ελπίδα, φως, ανάταση [που] έχουν μαζί τους / την κραυγή του κόσμου » (σ.6) . Τα ελπιδοφόρα όνειρα είναι αυτά που τροφοδοτούν την άρνηση της υποταγής, της στέρησης της ελευθερίας και οδηγούν τον ποιητή να διατρανώσει σε μια σειρά από ποιήματα με τίτλο «ΟΧΙ», καθώς και στο ποίημα «Φωνάζω» την ανεξαρτησία σκέψης, βούλησης και πράξης από οποιαδήποτε επιβολή και καταναγκασμό. Στη σειρά των ενοτήτων που συναποτελούν το «ΟΧΙ» αντιθέτει στο ναι της υποδούλωσης: «να εκτίει τη ζωή του, / λέγοντας ναι» (σ.10) το ξερό, μονοκόμματο όχι (ό.π.), που γενικεύεται σε διαχρονικό αξίωμα ζωής. Τέλος, η έλλειψη φωτός επιτείνει την αναζήτηση ελπίδας, αναγκαίας σ΄ έναν κόσμο σκοτεινό, η οποία συμβολοποιείται στους Γαριβάλδη, Ροβεσπιέρο, Λειβαδίτη, επαναστάτες διαφόρων εποχών και χωρών που ενσάρκωναν το όχι ως στάση ζωής, ενώ ξεχωριστή μνεία γίνεται στον Κολοκοτρώνη στο επιγραμματικό ποίημα «Για έναν μεγάλο». Η αναζήτηση της «άσπρης ελπίδας» (σ.45), ή «μιας μικρής, αόρατης, σχισμής» (σ.31) αίρουν εν μέρει τα αδιέξοδα και την απογοήτευση από την κενότητα του αστικού ή και μεγαλοαστικού τρόπου ζωής.

«Αν πάλι
προσπερνούσες ,
τα φτιαγμένα τραπέζια,
το ψεύτικο φως,
τους ήχους,
τις φιγούρες,
 το κενό,
και το τίποτα.
Αν».
(«Αν»,σ.19)

Ωστόσο, όταν η παραπάνω υπόθεση φαίνεται να διαψεύδεται, ο Συντελής επιστρατεύει την ειρωνεία και το σαρκασμό για να κριτικάρει την ψευδαίσθηση ευτυχίας της καλοβαλμένης/ καλοβολεμένης κοινωνίας. Εμβληματική περίπτωση το ποίημα «Matrimonium. H τελετή» στο οποίο η υπερρεαλίζουσα εικονοποιία ενισχύει το ειρωνικό στοιχείο:

«Είχανε μόλις τελειώσει,
οι υποσχέσεις δια βίου.
Το γλέντι
θα ακολουθούσε
εις το κέντρο
”FIASKO-ALLEGRO.”»
(σ.60)

Επιπρόσθετα, η ειρωνεία και ο σαρκασμός, που αποτελούν ένα τρόπο αντίστασης στην αλλοτρίωση, όταν ενυπάρχουν στην επιγραμματική, πυκνή ποιητική φράση, αποκαλύπτουν τον αποφθεγματικό χαρακτήρα της ποίησής του. Ποιήματα «μονόχορδα», όπως «”Λίμνη” λιμνάζουσα», ή «Γραμματεύ,/φευ.» («Προς Γραμματέα») αποτελούν πικρόχολους σχολιασμούς δύσκαμπτων καταστάσεων. Στη θλιβερή και αποδιαρθρωμένη πραγματικότητα ο Συντελής αντιδρά ποιητικά και με τη στροφή σε προσωπικές συναισθηματικές καταστάσεις, στροφή στο εγώ, με τη χρήση λυρικών εκφράσεων που συνομιλούν με τον αφαιρετικό λόγο της νεοτερικής ποίησης.

Η διαδρομή του Σέργιου Συντελή αναδύει μια πίκρα και απογοήτευση για το γίγνεσθαι της εποχής μας, ενώ συνάμα αποτελεί και μια φωνή που διατρανώνει την ανάγκη να αγωνίζεται ο άνθρωπος «ξανά./ Απ΄την αρχή./ Μπροστά/ στον κύκλο της ζωής/ και των ονείρων» («Φωνές», σ.17).

* Η ΆΝΤΑ ΚΑΤΣΙΚΗ-ΓΚΙΒΑΛΟΥ είναι Ομ. Καθηγήτρια Ελληνικής Φιλολογίας ΕΚΠΑ.

syntelis exofδιαδρομή
Σέργιος Συντελής
Εκδ. Περιτεχνών

 

 

 

 

 

 

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«À Revoir: Theophilos» του Νίκου Εγγονόπουλου (κριτική) – Ποιήματα αφιερωμένα στον σπουδαίο λαϊκό ζωγράφο

«À Revoir: Theophilos» του Νίκου Εγγονόπουλου (κριτική) – Ποιήματα αφιερωμένα στον σπουδαίο λαϊκό ζωγράφο

Για την ποιητική συλλογή του Νίκου Εγγονόπουλου «À Revoir: Theophilos», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ύψιλον. 

Γράφει η Άλκηστις Σουλογιάννη

Ο ...

«Ίσως φύγεις στο εξωτερικό» του Νικόλα Κουτσοδόντη (κριτική) – Όταν τα σώματα γίνονται πεδία μάχης και αντίστασης

«Ίσως φύγεις στο εξωτερικό» του Νικόλα Κουτσοδόντη (κριτική) – Όταν τα σώματα γίνονται πεδία μάχης και αντίστασης

Για την ποιητική συλλογή του Νικόλα Κουτσοδόντη «Ίσως φύγεις στο εξωτερικό», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Θράκα. 

Γράφει η Σίσσυ Δουτσίου

Μια κατάδυση στο βάθος της ανθρώπινης επιθυμίας, της αγάπης, της απώλεια...

«Στέφανος» του Νάσου Βαγενά – Κωμωδία ή δράμα, η συλλογή αυτή «έχει ψωμί»

«Στέφανος» του Νάσου Βαγενά – Κωμωδία ή δράμα, η συλλογή αυτή «έχει ψωμί»

Για την ποιητική συλλογή του Νάσου Βαγενά «Στέφανος» (εκδ. Κέδρος). Στην κεντρική εικόνα, ο πίνακας του Charles Meynier με τη Μούσα Καλλιόπη.

Γράφει ο Παναγιώτης Χριστοδούλου

*Ο τί...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Οι ξαδέλφες» της Αουρόρα Βεντουρίνι (κριτική) – Ιστορία μιας μοναδικής κι αλλόκοτης οικογένειας

«Οι ξαδέλφες» της Αουρόρα Βεντουρίνι (κριτική) – Ιστορία μιας μοναδικής κι αλλόκοτης οικογένειας

Για το βιβλίο της Αουρόρα Βεντουρίνι (Aurora Ventoyrini) «Οι ξαδέλφες» (μτφρ. Μαρία Αθανασιάδου, Θεώνη Κάμπρα, Αλίκη Μανωλά, Ιφιγένεια Ντούμη, Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, εκδ. Carnivora). Στην κεντρική εικόνα, στιγμιότυπο από την ταινία του Αλεχάντρο Γιοντορόφσκι «Santa Sangre» (1989).

...
Φραγκίσκος: Ο Πάπας της «Εκκλησίας του λαού του Θεού»

Φραγκίσκος: Ο Πάπας της «Εκκλησίας του λαού του Θεού»

Για την αυτοβιογραφία του Πάπα Φραγκίσκου με τίτλο «Ελπίδα, η αυτοβιογραφία» που κυκλοφορεί σε μετάφραση Άννας Παπασταύρου από τις εκδόσεις Gutenberg. 

Γράφει ο Γιώργος Σιακαντάρης

Είμαι πάντοτε επιφυλακτικός απέναντι στις αυτοβιογραφίες, αν και έ...

«Δεν έχω ανάσα» του Λουίζ Σβαρτς (κριτική) – Αντιμέτωπος με το θεριό της κατάθλιψης

«Δεν έχω ανάσα» του Λουίζ Σβαρτς (κριτική) – Αντιμέτωπος με το θεριό της κατάθλιψης

Για το αυτοβιογραφικό βιβλίο του Λουίζ Σβαρτς (Luiz Schwarcz) «Δεν έχω ανάσα» (μτφρ. Μαρία Παπαδήμα, εκδ. Ίκαρος).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Ο Λουίζ Σβαρτζ είναι ένας από τους σημαντικότερους εκδότες της Βρ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Βρίσκεις πάντα αυτό που δεν ψάχνεις» της Λένας Κορομηλά (προδημοσίευση)

«Βρίσκεις πάντα αυτό που δεν ψάχνεις» της Λένας Κορομηλά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη συλλογή διηγημάτων της Λένας Κορομηλά «Βρίσκεις πάντα αυτό που δεν ψάχνεις», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Ιωλκός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Στο τρένο; είπες.

...
«Η σιωπή του κελιού» του Μεχμέτ Ατές (προδημοσίευση)

«Η σιωπή του κελιού» του Μεχμέτ Ατές (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αυτοβιογραφικό βιβλίο του Μεχμέτ Ατές «Η σιωπή του κελιού», το οποίο θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Επίμετρο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πάντα έλεγαν: «Συνήθως έρχονται γύρω στις έξι, έξι κα...

«Δεν θα τελειώσει έτσι» των Νίκι Φρεντς (προδημοσίευση)

«Δεν θα τελειώσει έτσι» των Νίκι Φρεντς (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα των Νίκι Φρεντς [Nicci French] «Δεν θα τελειώσει έτσι» (μτφρ. Κίκα Κραμβουσάνου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η Κίρα άκουγε αν...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Μικρός οδηγός στο ελληνικό διήγημα 1974-2024: 50 αντιπροσωπευτικά διηγήματα όλων των κατηγοριών

Μικρός οδηγός στο ελληνικό διήγημα 1974-2024: 50 αντιπροσωπευτικά διηγήματα όλων των κατηγοριών

Μια ανασκόπηση της ελληνικής διηγηματογραφίας των τελευταίων πενήντα ετών σε 50 αντιπροσωπευτικά κείμενα. Σε πόσες κατηγορίες μπορούν να ταξινομηθούν τα διηγήματα (της μνήμης, πολιτικά, ερωτικά, αστυνομικά κ.ά.) και ποιοι οι σημαντικοί εκπρόσωποι της κάθε μιας; Στην κεντρική εικόνα, ο Ηλίας Χ. Παπαδημητρακόπουλος (1...

Τι διαβάζουμε τώρα; Δέκα πρόσφατα βιβλία γόνιμου στοχασμού

Τι διαβάζουμε τώρα; Δέκα πρόσφατα βιβλία γόνιμου στοχασμού

Η εξέλιξη της τεχνολογίας, η δίκη του Γαλιλαίου, η αποδοχή του θανάτου, αλλά και οι προκαταλήψεις μας για τους τσιγγάνους. Δέκα βιβλία που θα μας γεννήσουν πολλά ερωτήματα και θα μας δώσουν απαντήσεις.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...
Τι διαβάζουμε τώρα; 10 φεμινιστικά βιβλία ξένης πεζογραφίας

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 φεμινιστικά βιβλία ξένης πεζογραφίας

Δέκα πρόσφατα βιβλία πεζογραφίας από όλον τον κόσμο, γραμμένα από γυναίκες, με πρωταγωνίστριες θηλυκότητες, που απευθύνονται σε όλους. Ιστορίες για τις ηχηρές ή σιωπηρές επαναστάσεις των γυναικών εντός και εκτός των έμφυλων ρόλων τους, τις εκφάνσεις της αυτενέργειας και χειραφέτησής τους. Μυθιστορήματα και διηγήματα...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ