alt

Για την ποιητική συλλογή του Γιώργου Λίλλη Αρλεκίνος (εκδ. Περισπωμένη).

Της Μυρένας Σερβιτζόγλου

Όταν γράφει κανείς, κάθε του πρόταση οφείλει να είναι γυριστή, να θυμίζει πολεμική λαβή προκειμένου να καταφέρει το καίριο χτύπημα, έλεγε ο Κωστής Παπαγιώργης. Απέτρεπε, δε, τους νεαρούς επίδοξους γραφιάδες να καταπιαστούν με την ποίηση, διότι διατηρούσε την πεποίθηση ότι η ποίηση είναι τόσο σπάνια, όσο ένα θαύμα. Το τελευταίο ποιητικό βιβλίο του Γιώργου Λίλλη απαρτίζεται από έξι ποιήματα, καθένα εξ αυτών δίχως τίτλο, μήτε αρίθμηση. Θα μπορούσαν να λογιστούν ως ένα ενιαίο σύνολο, με πέντε ενδιάμεσες παύσεις, ή βαθιές ανάσες. Οι λέξεις κι εκφράσεις που συνοψίζουν το βιβλίο είναι τρεις: “Άκουσέ με”, “Αρλεκίνος”, “στην διάρκεια”.

Ἄκουσέ με, δὲν ἔχει περιθώριο ἡ φωνὴ νὰ ἐπιστρέψει
πίσω.

Η έκκληση του Οδυσσέα Ελύτη στο Μονόγραμμα, διατυπωμένη υπό μορφήν ερώτησης Μ' ακούς;, στον Γιώργο Λίλλη επιστρέφει στην αρχέγονη καταγωγή της. Η αδίστακτη προτακτική με την οποία αρχίζει η ποιητική συλλογή, Άκουσέ με, καταλαμβάνει τον αναγνώστη εξαπίνης. Η έγκλιση που χρησιμοποιούν πρώτη τα παιδιά, οι πρωτόγονοι του σύγχρονου πολιτισμού μας, είναι η προστακτική, έγραφε ο Γιώργος Χειμωνάς. Η προστακτική αποτελεί το φυσικό ήθος της γλώσσας.

Ο λυρισμός του Αρλεκίνου έχει κάτι από τον ρομαντισμό του Νοβάλις στους Υμνους στη Νύχτα, οι οποίοι με την σειρά τους εκβάλλουν στον Σολωμό και τον Ελύτη.

Ο λυρισμός του Αρλεκίνου έχει κάτι από τον ρομαντισμό του Νοβάλις στους Υμνους στη Νύχτα, οι οποίοι με την σειρά τους εκβάλλουν στον Σολωμό και τον Ελύτη. Ο “Αρλεκίνος” είναι ένας μονόλογος προς την “Αγαπημένη”, χωρίς ουδέποτε ο ποιητής να την αποκαλεί με αυτό το όνομα. Ο Λίλλης δεν αρκείται, όπως οι προκάτοχοι, να “πληρώσει” την απουσία με τον λόγο. Επιθυμεί, απαιτεί, ο λόγος αυτός να εισακουσθεί.

Το βιβλίο είναι έμπλεο εικόνων, τόπων, ήχων, γεύσεων και οσμών. Κυρίαρχη είναι η φύση, όχι σαν απλή φυσιολατρία, αλλά ως προσωπικό ήθος, το μόνο δυνατό. Η φύση είναι το τέλος της ποίησης. Ο Χάιντεγκερ, όταν εξήντλησε τα πέρατα του Είναι και του Χρόνου, καταγίνηκε με την ποίηση. Αισθανόταν ότι πλέον τον αφορούσε μόνο η μέριμνα για το περιβάλλον. Ο Λίλλης πυρέσσει μέσα στην απουσία της Αγαπημένης, και η αγάπη του είναι παγανιστική. Το ερωμένο πρόσωπο υπάρχει μέσα σε κάθε κάλος ή ιδιοτροπία της φύσης.

Οι στίχοι και οι στροφές, θυμίζουν φίδια κυματιστά, που το σφύριγμά τους αποσκοπεί στο αποκάρωμα του θηράματος. Τον κυματισμό διακόπτουν αιφνιδίως τμήματα, τα οποία καταλαμβάνουν τον αναγνώστη ωσάν εμβατήρια. Τα αποσπάσματα καταφθάνουν σαν τάγματα:

“Νὰ σὲ ἀγγίζω καὶ νὰ πέφτει στὰ χέρια μου ἡ ἁγνότητα
Νὰ σὲ μυρίζω καὶ νὰ ἐλευθερώνεται θυμωμένος ὁ λίβας
Νὰ σὲ γεύομαι καὶ νὰ σουρουπώνουν τὰ χείλη μου.
Νὰ σὲ ἀκούω καὶ νὰ τρίζει τὸ στῆθος σὰν κατάρτι.
Νὰ σὲ βλέπω καὶ νὰ γεμίζουν οἱ δεξαμενὲς τῆς νοσταλγίας. “
“Νὰ κοιτάζω —ἐγωιστικά— τὶς σταγόνες τῆς βροχῆς
νὰ δημιουργοῦν μονοπάτια διάφανα
στὸ κατακόρυφο τζάμι μὲ τὸ προφίλ μου ἀτόφιο
νὰ φωτογραφίζεται ἀπὸ ἄγνωστους ἱερόσυλους.
Ἔτσι σὲ διαβαίνω, καιρέ. Μὲ λασπωμένα ἄρβυλα.
Ἔτσι σὲ διανύω, ἐαυτέ. Μὲ ὑπερθετικὴ μοναξιά.
Δοσμένος σ᾿ ἕνα ἔργο ποὺ δὲν τελειώνει ποτέ.”

Από μικρό παιδί με γοήτευαν οι Αρλεκίνοι, αυτοί οι φτωχοδιάβολοι που είχαν για προγόνους τους από τους δούλους του Αριστοφάνη, έως τους βυζαντινούς μίμους και τους θαυματοποιούς του Μεσαίωνα.

“Η ιδέα του Αρλεκίνου ξεκινά πολύ παλιά, το 1991, όταν αγόρασα το Innuendo, το τελευταίο άλμπουμ των Queen με τον Φρέντυ Μέρκιουρι εν ζωή. Το εξώφυλλο του δίσκου κοσμούσε μια γκραβούρα του Grandville (κατά κόσμον Jean Ignace Isidore Gérard), η οποία απεικόνιζε έναν Αρλεκίνο που έπαιζε σαν ζογκλέρ με τους πλανήτες. Από μικρό παιδί με γοήτευαν οι Αρλεκίνοι, αυτοί οι φτωχοδιάβολοι που είχαν για προγόνους τους από τους δούλους του Αριστοφάνη, έως τους βυζαντινούς μίμους και τους θαυματοποιούς του Μεσαίωνα. Σε μια εποχή που το σκοτάδι πύκνωνε γύρω μου αποφάσισα, ως ύστατη αντίδραση, να καταφύγω στον λυρισμό ― αναζήτησα τον δικό μου αρλεκίνο μέσα σ’ ένα ποίημα που έχει τις καταβολές του στον ρομαντισμό. Ο Αρλεκίνος δεν είναι μόνο ένα ερωτικό ποίημα· είναι μια ελεγεία για τις περίτεχνες αυταπάτες μου. Με θέτει ενώπιον του εαυτού μου. Αλλά και ενώπιον του κόσμου που με περιβάλλει.”

Αυτός είναι ο λόγος που ο ποιητής επέλεξε τον συγκεκριμένο τίτλο, και που από όλα τα πλάσματα της δημιουργίας του επέλεξε ως τίτλο τον εαυτό του.

“Δὲν ἔχει σημασία ποιὰ στέπα, ποιὸν ὠκεανὸ
ἢ ποιὸν ὁρίζοντα.
Σημασία ἔχει πὼς ἀπὸ τὰ φαράγγια τοῦ στήθους ἡ ἀνάσα
ξυπνᾶ τὸ ἡφαίστειο τῆς καρδιᾶς
ὡς τὴν σκοτεινιὰ τοῦ στέρνου καὶ τὴν ὑγρὴ
πολιτεία τῶν σπλάχνων.
Σημασία ἔχει πὼς ἀπὸ τὶς γόνδολες τῶν χειλιῶν ὡς
τὶς ἀπύθμενες
λίμνες τῆς ὅρασης
στρατιὲς ὀσμῶν καὶ γεύσεων
καταθέτουν στεφάνι στὴν θερμότητα
τῶν σωμάτων.
Τὰ δακτυλικά μας ἀποτυπώματα στὴν διάρκεια.”

Η τελευταία λέξη του Λίλλη, “στην διάρκεια”, αποτελεί ευσεβή πόθο και συνάμα κατάκτηση. Μόνο μετά από τη βάσανο της γραφής, χρίζεται δικαιωματικά Ιππότης και κάθεται στην Στρογγυλή Τράπεζα της διάρκειας, τον σκληρό πυρήνα του χρόνου. Αν συγκαταλέγεται ο Λίλλης μεταξύ αυτών που έχουν διατρέξει το μαύρο; Την απάντηση την δίνει ο ίδιος ο Ελύτης, στο δοκίμιο Η μαγεία του Παπαδιαμάντη, όπου και αποφαίνεται για τον Novalis: «ως την έσχατη άκρη του έτσι που να πατήσει από το άλλο μέρος πάλι στο λευκό».

Τὰ ἴχνη σου ψηλαφῶ μὲ τὶς ἄκρες τῶν δαχτύλων, τὴν
διαδρομὴ
τῶν χειλιῶν, σὰν σαλιγκάρι ποὺ ἀργὰ ἀλλὰ σταθερὰ
φτάνει
στὴν πηγὴ
ἰσορροπώντας στὸ λεπτὸ κλαδὶ τοῦ καρποῦ σου.
Ἐντός μου κοιμᾶσαι κι ἀνατέλλει ἀντίστροφα ὁ ἥλιος
ἀνάμεσα στὰ πόδια σου. Ἀπόψε δὲν θὰ σοῦ ψιθυρίσω
καμιὰ προφητεία, γνωρίζοντας ἤδη πὼς εἶμαι θεατῆς κι
ὄχι
συμμέτοχος.

* Η ΜΥΡΕΝΑ ΣΕΡΒΙΤΖΟΓΛΟΥ είναι Σύμβουλος Επικοινωνίας.

altΑρλεκίνος
Γιώργος Λίλλης
Περισπωμένη 2015
Σελ. 40, τιμή εκδότη €8,48

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΛΙΛΛΗ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Έθνος εξαιρετικά» του Δημήτρη Κοσμόπουλου (κριτική) – Η φωνή των αφανών Ελλήνων στρατιωτών

«Έθνος εξαιρετικά» του Δημήτρη Κοσμόπουλου (κριτική) – Η φωνή των αφανών Ελλήνων στρατιωτών

Για την ποιητική συλλογή του Δημήτρη Κοσμόπουλου «Έθνος εξαιρετικά» (εκδ. Περισπωμένη). Kεντρική εικόνα: Ανεξάρτητη Μεραρχία. Διανομή αλληλογραφίας και δεμάτων. Συλλογή Μικρασιατικής Εκστρατείας/ Αρχείο ΕΡΤ.

Γράφει η Αγάθη Γεωργιάδη

...
«Γυναικών τε» του Παναγιώτη Χατζημωυσιάδη (κριτική) – Δέος και λατρεία για τις γυναίκες του κόσμου

«Γυναικών τε» του Παναγιώτη Χατζημωυσιάδη (κριτική) – Δέος και λατρεία για τις γυναίκες του κόσμου

Για την ποιητική συλλογή του Παναγιώτη Χατζημωυσιάδη «Γυναικών τε, Ποίηση», (εκδ. Εύμαρος). Κεντρική εικόνα: ο πίνακας του Γιάννη Μόραλη «Νέα γυναίκα». 

Γράφει η Δέσποινα Καϊτατζή-Χουλιούμη

...

«Μύθοι για το τέλος του κόσμου» της Ευτυχίας Παναγιώτου (κριτική) – O μύθος της ανθρώπινης συνθήκης

«Μύθοι για το τέλος του κόσμου» της Ευτυχίας Παναγιώτου (κριτική) – O μύθος της ανθρώπινης συνθήκης

Για την ποιητική συλλογή της Ευτυχίας Παναγιώτου «Μύθοι για το τέλος του κόσμου» (εκδ. Κέδρος). Κεντρική εικόνα: πίνακας του Γκάι Ντένινγκ. 

Γράφει η Ευσταθία Δήμου

Οι ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

Τα βραβεία του «Χάρτη» 2023: Ο βραχύς κατάλογος

Τα βραβεία του «Χάρτη» 2023: Ο βραχύς κατάλογος

Το διαδικτυακό περιοδικό Λόγου και Τέχνης Χάρτης (www.hartismag.gr), συνεχίζει για τρίτη χρονιά την απονομή ετήσιων βραβείων, με σκοπό την ανάδειξη των σημαντικότερων βιβλίων που κυκλοφόρησαν το περασμένο έτος. Σήμερα ανακοινώθηκε ο Βραχύς Κατάλογος σε όλες τις κατηγορίες. Δείτε βιβλία και συγγραφείς. 

...

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

«Μικρή Στίξις»: Νέα σειρά βιβλίων και εκδήλωση για τα 7 χρόνια παρουσίας στον εκδοτικό χώρο

«Μικρή Στίξις»: Νέα σειρά βιβλίων και εκδήλωση για τα 7 χρόνια παρουσίας στον εκδοτικό χώρο

Με τη συμπλήρωση επτά συναπτών ετών στο εκδοτικό στερέωμα, οι εκδόσεις Στίξις κάνουν το επόμενο βήμα με μια νέα σειρά τεσσάρων βιβλίων, υπό τον τίτλο «Μικρή Στίξις», των Γιώργου Δουατζή, Χρυσοξένης Προκοπάκη, Στέφανου Τζουβάρα και Μιχάλη Σηφάκη.  

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος  ...

7 γυναίκες γράφουν και ακούγονται – Όψεις της νεότερης ελληνικής λογοτεχνίας

7 γυναίκες γράφουν και ακούγονται – Όψεις της νεότερης ελληνικής λογοτεχνίας

Σίσσυ Δουτσίου, Στεύη Τσούτση, Λίνα Βαρότση, Αστερόπη Λαζαρίδου, Ελισάβετ Παπαδοπούλου, Αντιγόνη Ζόγκα, Λίνα Βαλετοπούλου. Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας επιλέγουμε πολύ πρόσφατα βιβλία νέων Ελληνίδων συγγραφέων που θέτουν, άλλοτε με τρόπο διεκδικητικό κι άλλοτε πιο έμμεσο, το ζήτημα της γυναικείας χειρα...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ