alt

Για την ποιητική συλλογή του Κώστα Κουτσουρέλη Γράμμα στον Οδυσσέα Ελύτη (εκδ. Περισπωμένη).

Του Γιώργου Βέη

Θεατρογενής, ευρηματικός, σμιλεμένος κομψά λόγος. Απευθύνεται στον δεύτερο νομπελίστα μας με τον δέοντα, πηγαίο σεβασμό, επιζητώντας –τι άλλο;– ρηματική τουλάχιστον δικαιοσύνη.

Η γραφή εστιάζεται σε ό,τι θεωρεί άξιο να αναχθεί σε αντικείμενό της. Η αυστηρότητα του παρατηρητή οδηγεί στα άκρα τον γενικότερο απολογισμό.

Το τοπίο είναι απολύτως κατανοητό, γνωστό τοις πάσι από τους πραγματολογικούς του δείκτες. Τα πρόσωπα δεν φορούν τις συνήθεις μάσκες της εθιμοτυπικής ευπρέπειας, οι πράξεις και οι παραλείψεις τους μεγεθύνονται επαρκώς σημασιολογικά, οι δε αποτιμήσεις διακρίνονται για την ιδιαίτερη καυστικότητά τους. Η δυστοπία υπαγορεύει σαφώς τις συμπεριφορές αδιεξόδου. Θα μπορούσε να αφορούσε σε πλείστες εθνότητες σήμερα αυτή η ατμόσφαιρα άλγους. Εννοώ ακριβώς: «Υπάρχουμε ακόμα. /Όρθιοι οι περισσότεροι /κι άλλοι γονατιστοί, /έρποντας κάποιοι /σαν τις γουστέρες τις ξερές στον ήλιο /ή από γωνιά σ’ άλλη γωνιά τρεκλίζοντας /σαν στραβοκουρντισμένα παιχνιδάκια». Η γραφή εστιάζεται σε ό,τι θεωρεί άξιο να αναχθεί σε αντικείμενό της. Η αυστηρότητα του παρατηρητή οδηγεί στα άκρα τον γενικότερο απολογισμό. Η ηθική αποξήρανση ελέγχεται με δριμύτητα, η απώλεια ιδανικών τεκμαίρεται τετελεσμένη, η ατελεύτητη ανακεφαλαίωση των παθών μας καθίσταται εν τέλει ανιαρή.

Οι νεκροί ποιητές παρίστανται νοερώς, καυτηριάζοντας την παρατεταμένη αβελτηρία της κοινωνικής ομάδας. Παραπέμπω ενδεικτικά στα εξής χαρακτηριστικά: «Γιατί το ξέρετε / κύριε / καλά – /το ξέρετε όσο κι εγώ: / τίποτα δεν υπάρχει εδώ / άξιο να σταθεί / δίπλα σ’ ένα σας στίχο. / Δεν έχει δόντια και λαρύγγι η ομορφιά –/ δεν έχει γλώσσα καν / δική της να μιλήσει. / Πάρτε το απόφαση λοιπόν, / βγάλτε επιτέλους τον σκασμό / κι αφήστε το Μηδέν να τραγουδήσει!». Αντιλαμβάνομαι ότι εδώ υπονοούνται, μεταξύ άλλων, οι καίριες κρίσεις του Οδυσσέα Ελύτη, όπως κατατίθενται στην Ιδιωτική Οδό, ήτοι: «δυστυχώς, οι άνθρωποι αποκτούν εύκολα μεγάλη παιδεία, και σε ό,τι απαιτείται μονάχα εγκέφαλος διαπρέπουν· σε ό,τι όμως απαιτείται να μετέχουνε οι αισθήσεις, υπνώττουν» (βλ. συγκεκριμένα στο "Πρόσω ηρέμα" στη σελίδα 66).

Η αναπλαστική δύναμη του καλώς συγκερασμένου στίχου ενεργεί σύμφωνα με το πρωταρχικό κειμενικό σχέδιο. Εξ ου και η εξόφθαλμη διατήρηση της ρητορικής ορμής σε όλα τα μέρη του προκειμένου Γράμματος.

Η αναπλαστική δύναμη του καλώς συγκερασμένου στίχου ενεργεί σύμφωνα με το πρωταρχικό κειμενικό σχέδιο. Εξ ου και η εξόφθαλμη διατήρηση της ρητορικής ορμής σε όλα τα μέρη του προκειμένου Γράμματος. Συγκρατώ επίσης ότι η ετυμηγορία του ήδη πολυβραβευμένου Κώστα Κουτσουρέλη δρα ως πληθυντική κατ’ εξοχήν. Γράφει δηλαδή ως να ήταν πολλοί. Ως να ήταν εξουσιοδοτημένος από μια σιωπηλή, αλλά όχι αδιάφορη αστική ομήγυρη. Έτσι το άτομο συμπυκνώνει εντός του επιθυμίες, τρόπους, άγχη, φοβίες, εμμονές και επιδιώξεις, θεμιτές και μη, των άλλων. Εξ ου και η αυθεντικότητα της καταδήλωσης που απομονώνω για τις ανάγκες της εποπτικής στιγμής: «Δεν είναι αυτός φόβος μονός∙ /το νιώθω πλήθος μέσα μου, /μέσα μου άνθρωποι στοιβάζονται διαρκώς /-τρέχουν σκοντάφτουν σωριάζονται /ματώνουν σηκώνονται τρέχουν- /πάλι και πάλι/ μ’ άρρωστη εμμονή /πρόθυμοι όλα να τα υποστούν /φτάνει να πείσουν /να πειστούν /πως είναι ακόμη». Αυθόρμητα θα μπορούσε να παραβάλει κανείς και τη συναφή, σημαίνουσα απόφανση από τον Μικρό ναυτίλο του Οδυσσέα Ελύτη: «Είσαι νέος –το ξέρω– και δεν υπάρχει τίποτε... όμως ε ί σ α ι ». Εννοώ λοιπόν ότι δεν πρόκειται για τη διάρθρωση ενός στείρου μονολόγου. Η άλλη πλευρά, ήτοι ο παραλήπτης του Γράμματος, αποφαίνεται ή ενίοτε φαίνεται να αποφαίνεται μέσα από επιλεγμένα χωρία της ευρύτερης παρακαταθήκης του. Κοντολογίς, η ροή των εμμέσων πλην σαφών παραπομπών στο ελυτικό ποιητικό σώμα προσδίδει στο διακειμενικό αυτό εγχείρημα του Κώστα Κουτσουρέλη ιδιαίτερη αισθητική αξία.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΕΗΣ είναι ποιητής.

altΓράμμα στον Οδυσσέα Ελύτη
Κώστας Κουτσουρέλης
Περισπωμένη 2014
Σελ. 32, τιμή εκδότη €6,50

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΚΟΥΤΣΟΥΡΕΛΗ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Αποδείξεις και Θεωρίες: Δοκίμια για την ποίηση» της Λουίζ Γκλικ (κριτική)

«Αποδείξεις και Θεωρίες: Δοκίμια για την ποίηση» της Λουίζ Γκλικ (κριτική)

Για τη συλλογή δοκιμίων της Λουίζ Γκλικ [Louise Glück] «Αποδείξεις και Θεωρίες: Δοκίμια για την ποίηση» (μτφρ. Γιώργος Λαμπράκος, εκδ. Στερέωμα). Στην κεντρική εικόνα, η Λουίζ Γκλικ.

Γράφει η Άλκηστις Σουλογιάννη

Τη Λουίζ Γ...

«Τα συντρίμμια και η αναστήλωσή τους – Η αλληλέγγυα ποιητική της Λύντιας Στεφάνου» του Αλέξη Ζήρα (κριτική)

«Τα συντρίμμια και η αναστήλωσή τους – Η αλληλέγγυα ποιητική της Λύντιας Στεφάνου» του Αλέξη Ζήρα (κριτική)

Για το δοκίμιο του Αλέξη Ζήρα «Τα συντρίμμια και η αναστήλωσή τους – Η αλληλέγγυα ποιητική της Λύντιας Στεφάνου» (εκδ. Θράκα). Στην κεντρική εικόνα, η ποιήτρια Λύντια Στεφάνου στο σπίτι της ζωγράφου Νέλλης Ανδρικοπούλου (1948).

Γράφει η Χλόη Κουτσουμπέλη ...

«Βροχές Βερμίου» του Θανάση Μαρκόπουλου (κριτική) – Ένα ανθολόγιο τοπογραφικών δεδομένων

«Βροχές Βερμίου» του Θανάση Μαρκόπουλου (κριτική) – Ένα ανθολόγιο τοπογραφικών δεδομένων

Για την ποιητική συλλογή «Βροχές Βερμίου» του Θανάση Μαρκόπουλου (εκδ. Μελάνι). 

Γράφει ο Ιγνάτης Χουβαρδάς

Στην πρόσφατη ποιητική συλλογή ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Rohtko», του Λούκας Τβαρκόφσκι, στη Στέγη (κριτική)

«Rohtko», του Λούκας Τβαρκόφσκι, στη Στέγη (κριτική)

Στην κεντρική σκηνή της Στέγης Ιδρύματος Ωνάση είδαμε τη μεγαλειώδη παράσταση «ROHTKO» του Πολωνού σκηνοθέτη Λούκα Τβαρκόφσκι [Lukasz Twarkowski], αποτέλεσμα συνεργασίας του με τον Κρίστιαν Λούπα.

Γράφει ο Νϊκος Ξένιος

Ο Λούκας Τβαρκόφσκι σκηνοθέτησε τ...

Το Dublin Literary Award 2023 στη Γερμανίδα Katja Oskamp

Το Dublin Literary Award 2023 στη Γερμανίδα Katja Oskamp

Απονεμήθηκε στην Katja Oskamp και τη μεταφράστριά της στα αγγλικά Jo Heinrich, το «Dublin Literary Award 2023» για το μυθιστόρημά της Katja Oskam «Marzahn, Mon Amour». Σύντομα θα κυκλοφορήσει και στα ελληνικά από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Book Press

...
Χαρούκι Μουρακάμι: Τιμήθηκε με το βραβείο «Πριγκίπισσα των Αστουριών»

Χαρούκι Μουρακάμι: Τιμήθηκε με το βραβείο «Πριγκίπισσα των Αστουριών»

Ο Haruki Murakami [Χαρούκι Μουρακάμι] είναι ο πρώτος Ιάπωνας συγγραφέας που έλαβε το Βραβείο «Πριγκίπισσα των Αστουριών». Η συλλογή διηγημάτων του «Σε πρώτο ενικό» κυκλοφόρησε προσφάτως από τις εκδόσεις Ψυχογιός, σε μετάφραση Βασίλη Κιμούλη.

Επιμέλεια: Book Press...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Ντέιμον Γκάλγκατ [Damon Galgut] «Αρκτικό καλοκαίρι» (μτφρ. Κλαίρη Παπαμιχαήλ), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Οι δύο άντρες κάθονταν στις πο...

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ [Tatiana Ţîbuleac] «Ο γυάλινος κήπος» (μτφρ. Άντζελα Μπράτσου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Μαΐου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Κήπος βιβλίων» του Παναγιώτη Γούτα (προδημοσίευση)

«Κήπος βιβλίων» του Παναγιώτη Γούτα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τον πρόλογο του συγγραφέα Παναγιώτη Γούτα της ανθολογίας κειμένων του «Κήπος βιβλίων – Διαβάζοντας Θεσσαλονικείς και Αμερικανούς πεζογράφους», που θα κυκλοφορήσει στις 17 Μαΐου από τις εκδόσεις Νησίδες.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Σε δημοσίευσή της στον Independent, η αρθρογράφος Clarisse Loughrey ξεχώρισε τα εικοσιπέντε σημαντικότερα λογοτεχνικά έργα που γράφτηκαν από γυναίκες συγγραφείς. Στη φωτογραφία, μία από αυτές, η Octavia E. Butler [1947 - 2006], συγγραφέας μυθιστορημάτων επιστημονικής φαντασίας με έντονο κοινωνικό και πολιτικό υ...

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

Φάκελος αρχαιοκαπηλία με προτάσεις τριών βιβλίων: «Επιχείρηση “Νόστος”: Ένα χρυσό στεφάνι και μια Κόρη για τον Αλέξη Καρρά» (εκδ. Τόπος), του Νικόλα Ζηργάνου, «Αρχαιοκαπηλία και εμπόριο αρχαιοτήτων – Μουσεία, έμποροι τέχνης, οίκοι δημοπρασιών, ιδιωτικές συλλογές» (εκδ. Άγρα), του Ανδρέα Αποστολίδη και  «Ίλ...

Bιβλία αυτοβοήθειας, αυτογνωσίας και προσωπικής βελτίωσης: 20 επιλογές από τις καλύτερες πρόσφατες εκδόσεις

Bιβλία αυτοβοήθειας, αυτογνωσίας και προσωπικής βελτίωσης: 20 επιλογές από τις καλύτερες πρόσφατες εκδόσεις

Κανείς δεν μπορεί να λύσει το πρόβλημά σου, αν δεν κάνεις ο ίδιος την αρχή για να βοηθήσεις τον εαυτό σου. Είκοσι επιλογές από τις καλύτερες πρόσφατες εκδόσεις βιβλίων αυτοβοήθειας, αυτογνωσίας και προσωπικής βελτίωσης από τους επαγγελματίες του είδους.

Επιμέλεια: Book Press...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ