my very old photo

Για το βιβλίο του Χάρη Βλαβιανού Γιατί γράφω ποίηση (εκδ. Άγρα).

Του Ζαφείρη Νικήτα

Ο Ραλφ Γουόλντο Έμερσον στο περιβόητο δοκίμιό του Ο ποιητής (1841 - 1843) σημειώνει χαρακτηριστικά πως οι ψυχές μας μπαίνουν στο σώμα όπως η φωτιά στο τηγάνι, πως ανάμεσα στην ύλη και το πνεύμα μας υπάρχει μια αβέβαιη συνύπαρξη, μια ρευστότητα φόρμας. Ο ποιητής μπορεί να γράψει από την βεβαιότητα της ατομικής του εμπειρίας, αγέρωχος και ασφαλής, ή μπορεί να ανοιχτεί στην πολλαπλότητα των νοημάτων, στη γοητευτική ακαταστασία, στην τρικυμία της εναλλαγής. Είμαστε, σύμφωνα με τον Έμερσον, «παιδιά της φωτιάς», τέκνα της φλόγας κι εκείνος που ασπάζεται την ομορφιά, ο ιδανικός ποιητής, γίνεται φορέας της καλλίπυγου πραγματικότητας, θιασώτης εκείνων των αετωμάτων που στέκουν σαν περίφημα στολίδια της ζωής μας. Κι αυτά τα αετώματα δεν είναι άλλα από τις μνήμες, τα συμβάντα της προσωπικής ζωής, τον πλούτο των αναγνωσμάτων, την ένδεια των υψωμένων φόβων.

Όχι γράφω άρα υπάρχω αλλά υπάρχω, διαβάζω, βιώνω κι έτσι γράφω. Γράφω επειδή υπάρχω.

Αυτά ακριβώς τα υλικά, η μυστική ζωή της τέχνης και η τέχνη της ζωής, γίνονται στα χέρια του Χάρη Βλαβιανού αφορμές, μικρά πυκνά εναύσματα για την υπεράσπιση της ποίησης. Στο πρόσφατο πόνημά του, Γιατί γράφω ποίηση, ο Βλαβιανός μεταχειρίζεται την βιβλιογραφία, την καταγωγική του γενεαλογία, τον έρωτα και το διακειμενικό πάθος ως μια δυνατότητα τεκμηρίωσης της ποίησης – όχι γράφω άρα υπάρχω αλλά υπάρχω, διαβάζω, βιώνω κι έτσι γράφω. Γράφω επειδή υπάρχω.

Στις σελίδες του βιβλίου, που αποτελείται από εξηνταδύο ολιγόλεξες πρόζες, συναντάμε ποιητές, πεζογράφους, μουσικούς, θεατρικούς συγγραφείς, ανώνυμα πρόσωπα, αγαπημένους συγγενείς του συγγραφέα, ενώ ο χρόνος του βιβλίου τοξεύει από το παρόν στην αναγέννηση κι από τον μοντερνισμό στον μεταμοντερνισμό. Ο Βλαβιανός εμπνέεται από τη συγγραφική δραστηριότητα των άλλων, από την τυχαιότητα του καθημερινού, από την παραδοξότητα των πραγμάτων. Κάθε τόσο οι τεκμηριώσεις, τα «επειδή», διακόπτονται από μια λυρική σχεδόν φράση, κι άλλοτε τα ηνία επανέρχονται στη νοησιαρχία, αφορισμοί δίνουν τη θέση τους σε στιγμιαίες αφηγήσεις.

Η ζωή, ισχυρίζεται εμμέσως ο Βλαβιανός βρίθει από προσανάμματα. Αρκεί η τριβή για να τ’ ανάψεις.

Τα σύντομα, αποφθεγματικά «επειδή», ενώ δομούν ένα σύμπαν ποιητικής αιτιοκρατίας, παράλληλα επιδεικνύουν αποκαλυπτικά την αστάθεια της δημιουργίας, την ένταση της αμφιβολίας, τις προσδοκίες και τα αναχώματα. Τεκμηριώνοντας την αναγκαιότητα της ποίησης, ο Βλαβιανός εξυφαίνει παράλληλα μια αφήγηση του πίσω κειμένου της γραφής, φωτίζει την προέλευση και το έναυσμα της ποιητικής λειτουργίας, δημιουργεί ένα σύστημα ανάμεσα στην αιτία και το αιτιατό, το ερέθισμα και το αποτέλεσμα, την σπίθα και τη φωτιά. Η ζωή, ισχυρίζεται εμμέσως ο Βλαβιανός, βρίθει από προσανάμματα. Αρκεί η τριβή για να τ’ ανάψεις.

Ταυτόχρονα το βιβλίο δημιουργεί ένα αρχείο διακειμενικών αναφορών που μπορούν να αποτελέσουν αλυσιδωτές αφορμές ανάγνωσης. Βυθομετρώντας μια και μόνο γραμμή, ένα και μόνο «επειδή» μπορεί κανείς να ανοιχτεί άμεσα στον βίο και την εργογραφία άλλων δημιουργών. Έτσι, το Γιατί γράφω ποίηση, λειτουργεί παράλληλα ως μια δίοδος άλλων τόπων, άλλων προσώπων, σαν ένα κρυπτογραφημένο καλειδοσκόπιο συνομιλίας.

alt
   Ο Χάρης Βλαβιανός

Μορφολογικά, με το Γιατί γράφω ποίηση, ο Βλαβιανός συνεχίζει την κατασκευή και την πρόταση σύντομων, άμεσων ποιητικών εγχειρημάτων με παιγνιώδες πνεύμα, τεχνική η οποία αξιοποιήθηκε και στο έργο του Η ιστορία της δυτικής φιλοσοφίας σε 100 χαϊκού (εκδ. Πατάκη, 2011). Εδώ, αντιστοίχως, αναπτύσσεται μια ατομική φιλοσοφία, μπολιασμένη αυτή τη φορά και με ιδιωτικό υλικό, με την προσωπική μυθολογία (η οποία μάλιστα αξιοποιήθηκε ακροθιγώς στο αμέσως προηγούμενο έργο του ποιητή, το μυθιστόρημα Το αίμα νερό, εκδ. Πατάκη, 2013). Έτσι, κινούμενος ευέλικτα ανάμεσα στην ειδολογία ποίησης και πεζού, αποφθέγματος και ανάπτυξης, ο Βλαβιανός συμπτύσσει και απελευθερώνει διαρκώς το δημιουργικό του άνυσμα.

Σε κάθε σύντομο παράθεμα του βιβλίου ο συγγραφέας ενισχύει την ιδέα της ζωτικής τέχνης, εκείνης που εκπηγάζει από τον βιοτικό χώρο του γράφοντα. Έτσι ο Βλαβιανός, μέσα από το Γιατί γράφω ποίηση, αναδεικνύεται ως ένας ανυποχώρητος ντετερμινιστής της δημιουργικής ζωής, τεκμηριώνοντας, αιτιατά, το αναίτιο της τέχνης. Η ψυχή του ποιητή άλλωστε (κι εδώ κλείνω το μάτι στον Πεσσόα) παραμένει αήττητη κι αγέραστη – γιατί ποτέ δεν παύει να εγείρεται σε έκσταση, ποτέ δεν παύει να θαυμάζει. Ο Βλαβιανός υπερασπίζεται ακριβώς αυτό: το ανεξάντλητο παιχνίδι της μεταποίησης, τη συνεχή διαλεκτική ανάμεσα στη σύλληψη της ποίησης και την υλοποίησή της.

* Ο ΖΑΦΕΙΡΗΣ ΝΙΚΗΤΑΣ είναι ποιητής και σκηνοθέτης.

altΓιατί γράφω ποίηση
Χάρης Βλαβιανός
Άγρα 2015
Σελ. 78, τιμή εκδότη € 9,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΧΑΡΗ ΒΛΑΒΙΑΝΟΥ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Παπαρούνες του Γενάρη» του Δημήτριου Ρογγίτη (κριτική)

«Παπαρούνες του Γενάρη» του Δημήτριου Ρογγίτη (κριτική)

Δημήτριος Ρογγίτης, «Παπαρούνες του Γενάρη», Ενύπνιο, 2024. «Ποιήματα που αγγίζουν τις πιο λεπτές χορδές της συναισθηματικής εμπειρίας».

Γράφει ο Γιώργος Χαριτάτος

Η ποίηση είναι, ίσως, η πιο δύσκολη τέχνη. Κι αυτό, διότι εκτός από τα αρχετυπικά χ...

Τρεις ελληνικές ποιητικές επιλογές στο κλείσιμο του χρόνου

Τρεις ελληνικές ποιητικές επιλογές στο κλείσιμο του χρόνου

Τρεις ποιητικές επιλογές καθώς το 2024 εκπνέει. «Ετερόλεκτον», του Παναγιώτη Ι. Ηλιόπουλου (εκδ. Ιωλκός, 2023), «Οι ψυχές των ψαριών», της Σάντις Βασιλείου (εκδ. Θράκα, 2024), «Η μικροϊστορία μιας αναλαμπής», της Ιωάννας Παππά (εκδ. Μάγμα, 2024).

 Γράφει ο Γιώργος Δρίτσας

...
«Ίκαροι – Ο φτερωτός ήρωας και τα πρόσωπά του μέσα στον χρόνο» - Ανθολογία, προλεγόμενα-μετάφραση Κώστας Κουτσουρέλης (κριτική)

«Ίκαροι – Ο φτερωτός ήρωας και τα πρόσωπά του μέσα στον χρόνο» - Ανθολογία, προλεγόμενα-μετάφραση Κώστας Κουτσουρέλης (κριτική)

Για την ανθολογία ποιημάτων «Ίκαροι – Ο φτερωτός ήρωας και τα πρόσωπά του μέσα στον χρόνο», με ανθολόγηση – προλεγόμενα & μετάφραση του Κώστα Κουτσουρέλη, για τις εκδόσεις Σμίλη. Κεντρική εικόνα: Ο πίνακας «Τοπίο με την πτώση του Ίκαρου» 1558, του Πίτερ Μπρέχελ.

Γράφει η Λίλα Τρουλινού ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Σωματογραφία» της Εύας Στάμου (κριτική) – Πορτρέτα γυναικών σε κίνηση

«Σωματογραφία» της Εύας Στάμου (κριτική) – Πορτρέτα γυναικών σε κίνηση

Για το μυθιστόρημα της Εύας Στάμου «Σωματογραφία», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αρμός. 

Γράφει η Ντόρα Τσιμπούκη

To πρόσφατο βιβλίο της Εύα...

«Θέλω να δω τον Πάπα» – Η 85χρονη οπερέτα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη, επίκαιρη και απολαυστική

«Θέλω να δω τον Πάπα» – Η 85χρονη οπερέτα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη, επίκαιρη και απολαυστική

Για την οπερέτα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη «Θέλω να δω τον Πάπα», στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, σε σκηνοθεσία Έλενας Τριανταφυλοπούλου.

Γράφει η Έλενα Χουζούρη

Η οπερέτα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη «Θέλω να δω τον Πάπ...

«MAMI» του Μάριο Μπανούσι, στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση – Ποικίλες πτυχές της θηλυκής υπόστασης

«MAMI» του Μάριο Μπανούσι, στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση – Ποικίλες πτυχές της θηλυκής υπόστασης

«MAMI» του Μάριο Μπανούσι, στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση. «Έντονες επιρροές από τον Καστελούτσι και τον Παπαϊωάννου, εξαιρετική μουσική υπόκρουση». Φωτογραφίες © Ανδρέας Σιμόπουλος

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Το «ΜΑΜΙ» του ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Απάρνηση» του Άρη Μαραγκόπουλου (προδημοσίευση)

«Απάρνηση» του Άρη Μαραγκόπουλου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπασμάτων από το μυθιστόρημα του Άρη Μαραγκόπουλου «Απάρνηση», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Φεβρουαρίου από τις εκδόσεις Τόπος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιφάνεια Ι
(Ο Νικόλας δεν είναι πια εδώ)

...
«Ψυχή ντυμένη αέρα» της Έλενας Χουζούρη (προδημοσίευση)

«Ψυχή ντυμένη αέρα» της Έλενας Χουζούρη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη μελέτη της Έλενας Χουζούρη «Ψυχή ντυμένη αέρα – Ανθούλα Σταθοπούλου - Βαφοπούλου: Η μούσα της μεσοπολεμικής Θεσσαλονίκης», η οποία θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Επίκεντρο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η Μάγε...

«(Α)Κατάλληλο Timing» της Ελένης Αλεξανδροπούλου (προδημοσίευση)

«(Α)Κατάλληλο Timing» της Ελένης Αλεξανδροπούλου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη συλλογή διηγημάτων της Ελένης Αλεξανδροπούλου «(Α)Κατάλληλο Timing», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Ο Αύγουστος, όσο μεγαλώνεις, μοιάζει πικρός. Οι περισ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία πεζογραφίας, εξαντλημένα (τα περισσότερα), επανεκδίδονται και διεκδικούν νέους αναγνώστες.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Νίκος Καζαντζάκης, Ταξιδεύοντας: Αγγλία (εκδ. Διόπτρα)

...
«Τι να διαβάσω;» – 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που κυκλοφορούν το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που κυκλοφορούν το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας (μυθιστορήματα, νουβέλες και διηγήματα) που αναμένουμε τις επόμενες μέρες ή εβδομάδες. Στην κεντρική εικόνα, ο Αλέξης Πανσέληνος, η Μάρω Βαμβουνάκη και ο Μιχάλης Μοδινός.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Μυθιστ...

Σίρλεϊ Τζάκσον (1916-1965): Η ευαίσθητη μάγισσα των αμερικανικών γραμμάτων

Σίρλεϊ Τζάκσον (1916-1965): Η ευαίσθητη μάγισσα των αμερικανικών γραμμάτων

Η Σίρλεϊ Τζάκσον [Shirley Jackson, 1916-1965] ήταν πολλά περισσότερα από μια συγγραφέας ιστοριών τρόμου. Με άξονα δύο βιβλία της που κυκλοφόρησαν ή επανακυκλοφόρησαν πρόσφατα «Η λοταρία και άλλες ιστορίες» (μτφρ. Χρυσόστομος Τσαπραΐλης) και «Ζούσαμε πάντα σε ένα κάστρο» (μτφρ. Βάσια Τζανακάρη) από τις εκδόσεις ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ