my very old photo

Για το βιβλίο του Χάρη Βλαβιανού Γιατί γράφω ποίηση (εκδ. Άγρα).

Του Ζαφείρη Νικήτα

Ο Ραλφ Γουόλντο Έμερσον στο περιβόητο δοκίμιό του Ο ποιητής (1841 - 1843) σημειώνει χαρακτηριστικά πως οι ψυχές μας μπαίνουν στο σώμα όπως η φωτιά στο τηγάνι, πως ανάμεσα στην ύλη και το πνεύμα μας υπάρχει μια αβέβαιη συνύπαρξη, μια ρευστότητα φόρμας. Ο ποιητής μπορεί να γράψει από την βεβαιότητα της ατομικής του εμπειρίας, αγέρωχος και ασφαλής, ή μπορεί να ανοιχτεί στην πολλαπλότητα των νοημάτων, στη γοητευτική ακαταστασία, στην τρικυμία της εναλλαγής. Είμαστε, σύμφωνα με τον Έμερσον, «παιδιά της φωτιάς», τέκνα της φλόγας κι εκείνος που ασπάζεται την ομορφιά, ο ιδανικός ποιητής, γίνεται φορέας της καλλίπυγου πραγματικότητας, θιασώτης εκείνων των αετωμάτων που στέκουν σαν περίφημα στολίδια της ζωής μας. Κι αυτά τα αετώματα δεν είναι άλλα από τις μνήμες, τα συμβάντα της προσωπικής ζωής, τον πλούτο των αναγνωσμάτων, την ένδεια των υψωμένων φόβων.

Όχι γράφω άρα υπάρχω αλλά υπάρχω, διαβάζω, βιώνω κι έτσι γράφω. Γράφω επειδή υπάρχω.

Αυτά ακριβώς τα υλικά, η μυστική ζωή της τέχνης και η τέχνη της ζωής, γίνονται στα χέρια του Χάρη Βλαβιανού αφορμές, μικρά πυκνά εναύσματα για την υπεράσπιση της ποίησης. Στο πρόσφατο πόνημά του, Γιατί γράφω ποίηση, ο Βλαβιανός μεταχειρίζεται την βιβλιογραφία, την καταγωγική του γενεαλογία, τον έρωτα και το διακειμενικό πάθος ως μια δυνατότητα τεκμηρίωσης της ποίησης – όχι γράφω άρα υπάρχω αλλά υπάρχω, διαβάζω, βιώνω κι έτσι γράφω. Γράφω επειδή υπάρχω.

Στις σελίδες του βιβλίου, που αποτελείται από εξηνταδύο ολιγόλεξες πρόζες, συναντάμε ποιητές, πεζογράφους, μουσικούς, θεατρικούς συγγραφείς, ανώνυμα πρόσωπα, αγαπημένους συγγενείς του συγγραφέα, ενώ ο χρόνος του βιβλίου τοξεύει από το παρόν στην αναγέννηση κι από τον μοντερνισμό στον μεταμοντερνισμό. Ο Βλαβιανός εμπνέεται από τη συγγραφική δραστηριότητα των άλλων, από την τυχαιότητα του καθημερινού, από την παραδοξότητα των πραγμάτων. Κάθε τόσο οι τεκμηριώσεις, τα «επειδή», διακόπτονται από μια λυρική σχεδόν φράση, κι άλλοτε τα ηνία επανέρχονται στη νοησιαρχία, αφορισμοί δίνουν τη θέση τους σε στιγμιαίες αφηγήσεις.

Η ζωή, ισχυρίζεται εμμέσως ο Βλαβιανός βρίθει από προσανάμματα. Αρκεί η τριβή για να τ’ ανάψεις.

Τα σύντομα, αποφθεγματικά «επειδή», ενώ δομούν ένα σύμπαν ποιητικής αιτιοκρατίας, παράλληλα επιδεικνύουν αποκαλυπτικά την αστάθεια της δημιουργίας, την ένταση της αμφιβολίας, τις προσδοκίες και τα αναχώματα. Τεκμηριώνοντας την αναγκαιότητα της ποίησης, ο Βλαβιανός εξυφαίνει παράλληλα μια αφήγηση του πίσω κειμένου της γραφής, φωτίζει την προέλευση και το έναυσμα της ποιητικής λειτουργίας, δημιουργεί ένα σύστημα ανάμεσα στην αιτία και το αιτιατό, το ερέθισμα και το αποτέλεσμα, την σπίθα και τη φωτιά. Η ζωή, ισχυρίζεται εμμέσως ο Βλαβιανός, βρίθει από προσανάμματα. Αρκεί η τριβή για να τ’ ανάψεις.

Ταυτόχρονα το βιβλίο δημιουργεί ένα αρχείο διακειμενικών αναφορών που μπορούν να αποτελέσουν αλυσιδωτές αφορμές ανάγνωσης. Βυθομετρώντας μια και μόνο γραμμή, ένα και μόνο «επειδή» μπορεί κανείς να ανοιχτεί άμεσα στον βίο και την εργογραφία άλλων δημιουργών. Έτσι, το Γιατί γράφω ποίηση, λειτουργεί παράλληλα ως μια δίοδος άλλων τόπων, άλλων προσώπων, σαν ένα κρυπτογραφημένο καλειδοσκόπιο συνομιλίας.

alt
   Ο Χάρης Βλαβιανός

Μορφολογικά, με το Γιατί γράφω ποίηση, ο Βλαβιανός συνεχίζει την κατασκευή και την πρόταση σύντομων, άμεσων ποιητικών εγχειρημάτων με παιγνιώδες πνεύμα, τεχνική η οποία αξιοποιήθηκε και στο έργο του Η ιστορία της δυτικής φιλοσοφίας σε 100 χαϊκού (εκδ. Πατάκη, 2011). Εδώ, αντιστοίχως, αναπτύσσεται μια ατομική φιλοσοφία, μπολιασμένη αυτή τη φορά και με ιδιωτικό υλικό, με την προσωπική μυθολογία (η οποία μάλιστα αξιοποιήθηκε ακροθιγώς στο αμέσως προηγούμενο έργο του ποιητή, το μυθιστόρημα Το αίμα νερό, εκδ. Πατάκη, 2013). Έτσι, κινούμενος ευέλικτα ανάμεσα στην ειδολογία ποίησης και πεζού, αποφθέγματος και ανάπτυξης, ο Βλαβιανός συμπτύσσει και απελευθερώνει διαρκώς το δημιουργικό του άνυσμα.

Σε κάθε σύντομο παράθεμα του βιβλίου ο συγγραφέας ενισχύει την ιδέα της ζωτικής τέχνης, εκείνης που εκπηγάζει από τον βιοτικό χώρο του γράφοντα. Έτσι ο Βλαβιανός, μέσα από το Γιατί γράφω ποίηση, αναδεικνύεται ως ένας ανυποχώρητος ντετερμινιστής της δημιουργικής ζωής, τεκμηριώνοντας, αιτιατά, το αναίτιο της τέχνης. Η ψυχή του ποιητή άλλωστε (κι εδώ κλείνω το μάτι στον Πεσσόα) παραμένει αήττητη κι αγέραστη – γιατί ποτέ δεν παύει να εγείρεται σε έκσταση, ποτέ δεν παύει να θαυμάζει. Ο Βλαβιανός υπερασπίζεται ακριβώς αυτό: το ανεξάντλητο παιχνίδι της μεταποίησης, τη συνεχή διαλεκτική ανάμεσα στη σύλληψη της ποίησης και την υλοποίησή της.

* Ο ΖΑΦΕΙΡΗΣ ΝΙΚΗΤΑΣ είναι ποιητής και σκηνοθέτης.

altΓιατί γράφω ποίηση
Χάρης Βλαβιανός
Άγρα 2015
Σελ. 78, τιμή εκδότη € 9,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΧΑΡΗ ΒΛΑΒΙΑΝΟΥ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Και με την ελάχιστη υγρασία θ’ ανθίζουμε» του Πέτρου Πολυμένη (κριτική) – Μια πινακοθήκη γραμματικών εικόνων

«Και με την ελάχιστη υγρασία θ’ ανθίζουμε» του Πέτρου Πολυμένη (κριτική) – Μια πινακοθήκη γραμματικών εικόνων

Για την ποιητική συλλογή του Πέτρου Πολυμένη «Και με την ελάχιστη υγρασία θ’ ανθίζουμε» (εκδ. Περισπωμένη). Στην κεντρική εικόνα, έργο του Sage Barnes. 

Γράφει η Άλκηστις Σουλογιάννη

Η λογοτεχνική παραγωγή του Πέτρου Π...

«Εγκέφαλος ψάρι» της Λίλιας Τσούβα – Ποίηση για κάθε είδους διάλυση

«Εγκέφαλος ψάρι» της Λίλιας Τσούβα – Ποίηση για κάθε είδους διάλυση

Για την ποιητική συλλογή της Λίλιας Τσούβα «Εγκέφαλος ψάρι» (εκδ. Βακχικόν). Στην κεντρική εικόνα, το έργο του Ανρί Ματίς «Γυναίκα μπροστά από το ενυδρείο» (1921-1923).

Γράφει η Δέσποινα Καϊτατζή-Χουλιούμη

...

«Πιστή και ενάρετη νύχτα» της Λουίζ Γκλικ (κριτική)

«Πιστή και ενάρετη νύχτα» της Λουίζ Γκλικ (κριτική)

Για το ποιητικό έργο της Λουίζ Γκλικ [Louise Glück] «Πιστή και ενάρετη νύχτα» (μτφρ. Χάρης Βλαβιανός, Δήμητρα Κωτούλα, εκδ. Στερέωμα).

Γράφει ο Κ.Β. Κατσουλάρης

Δημιουργός του έργου Πιστή και ενάρετη νύχτα είναι η ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Ήλια Μπούρα: «Ό,τι ειπώνεται έχει ήδη ειπωθεί και θα ξαναειπωθεί με τις ίδιες ή διαφορετικές λέξεις»

Ήλια Μπούρα: «Ό,τι ειπώνεται έχει ήδη ειπωθεί και θα ξαναειπωθεί με τις ίδιες ή διαφορετικές λέξεις»

Η Ήλια Μπούρα μας συστήθηκε πρόσφατα με την ποιητική της συλλογή «Εύκρατη ζώνη», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη. «Ένας νέος ποιητής δεν φέρνει τίποτα καινούργιο εκτός από τη βιωματική χρήση των λέξεων που υπάρχουν στη γλώσσα μας τόσες χιλιάδες χρόνια», σημειώνει, μεταξύ άλλων.

...
«Mαρία Skłodowska Κιουρί» του Θέμη Μουμουλίδη, στο Σύγχρονο Θέατρο (κριτική)

«Mαρία Skłodowska Κιουρί» του Θέμη Μουμουλίδη, στο Σύγχρονο Θέατρο (κριτική)

Η παράσταση «Mαρία Skłodowska Κιουρί» παρουσιάζεται στο Σύγχρονο Θέατρο σε σκηνοθεσία Θέμη Μουμουλίδη. Φωτογραφίες: Ελίνα Γιουνανλή.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

H παράσταση «Mαρία Skłodowska Κιουρί» που ανεβάζει στο Σύγχρονο Θέατ...

Ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες ξεπέρασε τον Θερβάντες

Ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες ξεπέρασε τον Θερβάντες

Σύμφωνα με έρευνα, ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες [Gabriel García Márquez} είναι ο πιο μεταφρασμένος συγγραφέας ισπανόφωνης λογοτεχνίας των τελευταίων είκοσι ετών, εκθρονίζοντας από την πρώτη θέση τον Θερβάντες [Miguel de Cervantes], δημιουργό του «Δον Κιχώτη».

Επιμέλεια: Boo...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα [Abdulrazak Gurnah] «Παράδεισος» (μτφρ. Κατερίνα Σχινά), το οποίο θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πρώτα το αγόρι. Το λέγανε Γ...

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση μέρους διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων του Χαρούκι Μουρακάμι [Haruki Murakami] «Σε πρώτο ενικό» (μτφρ. Βασίλης Κιμούλης), η οποία θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

With the ...

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Μάρως Βαμβουνάκη «Η νοσταλγία κι εγώ», που θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαρτίου από τις εκδόσεις Αρμός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

— Αναρωτιέμαι τι νοσταλγείς;
— …
— Νοσταλγείς κάτι που συνέβη ή κάτι πο...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Σε ανάρτησή του στο Goodreads, με αφορμή τα δέκα χρόνια λειτουργίας της ιστοσελίδας, ο Στίβεν Κινγκ ξεχώρισε δέκα αγαπημένα του βιβλία. Τα έργα του συγγραφέα κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος.

Επιμέλεια: Book Press

...
Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Σήμερα, 24 Φεβρουαρίου 2023, συμπληρώνεται ένας χρόνος από την έναρξη του πολέμου που διεξάγει η Ρωσία στην Ουκρανία. Η ελληνική βιβλιογραφία αναπόφευκτα εμπλουτίστηκε από μελέτες και συλλογικούς τόμους, βιβλία στα οποία οι συγγραφείς των κειμένων επιχειρούν να δώσουν απαντήσεις και ερμηνείες σε γεγονότα και εξελίξε...

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Η Αμερικανίδα πεζογράφος Κάρσον ΜακΚάλερς [Carson McCullers] είναι μία από τις σημαντικότερες εκπροσώπους του λογοτεχνικού «southern gothic». Τα μυθιστορήματά της εκτυλίσσονται στον αμερικανικό Νότο και παρουσιάζουν μοναχικούς, εκκεντρικούς χαρακτήρες που πασχίζουν να συνυπάρξουν με τους υπόλοιπους ανθρώπους.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ