minotaure700

Για την ποιητική συλλογή του Απόστολου Λυκεσά Μινώταυρος στο Σούνιο (εκδ. Νησίδες).

Του Παναγιώτη Λογγινίδη

Πρόκειται για την τέταρτη ποιητική συλλογή του πολυγραφότατου Απόστολου Λυκεσά, στις οποίες επανέρχεται μετά το μυθιστόρημά του Το τσίρκο των ψύλλων (2009). Η επιστροφή στην ποίηση μοιάζει αναπόφευκτη για το λογοτέχνη που δε διστάζει να μας καταπλήξει με τον εκσυγχρονισμένο λόγο του και την επικαιρότητα που μάλλον ταλανίζει το συγγραφέα αντί να τον στρέφει στις παλιές εγγυημένες λογοτεχνικές παραδόσεις. Το βιβλίο αποτελεί εγχειρίδιο επιβίωσης στο γλωσσικό και νοηματικό βούρκο της εποχής μας αλλά και μία μεγάλη συνειδητοποίηση της πραγματικότητας που στέκει απέναντι στον ποιητή και δεν τον τρέπει σε φυγή λόγω φόβου. Eίκοσι ποιήματα είναι αρκετά να μας επιδείξουν την ακτινογραφία της εποχής μας που ξεκινάει με τα «Τείχη των Αχαιών» και κλείνει με το «Απόλλυμι». Θα λεγε κανείς ότι υπάρχει μια νοηματική συνέχεια ανάμεσα στο πρώτο και το τελευταίο ποίημα, ένας κύκλος που κρύβει τα ενδιάμεσα ποιήματα.

Ακροβατώντας ανάμεσα στο παλιό, το αρχέτυπο και το μοντέρνο, αντιπαραθέτει την αξία του νοήματος του πάλαι τότε, με τον τρόμο της διαπίστωσης του κενού σήμερα.

Το μεγάλο κατόρθωμα του βιβλίου συμπυκνούται στη διάλυση των χρονικών ορίων. Ακροβατώντας ανάμεσα στο παλιό, το αρχέτυπο και το μοντέρνο, αντιπαραθέτει την αξία του νοήματος του πάλαι τότε, με τον τρόμο της διαπίστωσης του κενού σήμερα. Έτσι ο ποιητής διαπιστώνει ότι… «τοιουτοτρόπως κατέληξαν/ ξάσπρισαν είπαν τα κόκκαλά μου/ έναν αιώνα περιμένοντας Αύγουστο/ παλεύοντας μόνος την πολυπλόκαμη δίψα», για να διερωτηθεί τελικά «ποιος είναι σήμερα ο εχθρός;». Το ερώτημα, επαναλαμβανόμενο σε κάθε εποχή, μοιάζει άδειο, τώρα που «οι μάντεις αποσύρονται και ντόπερμαν καρφώνουν στα Πιέρια πινακίδες ριαλιστέητ». Οι εποχές συντέμνονται σε ένα σημείο, απορροφώντας τον ιστορικό χρόνο και αφήνοντας τον ποιητή μόνο με την απόγνωση. «Τέλειωσαν τα καλντερίμια/ απόμεινε η απόγνωση».

Αναστατωμένος, ώριμος και συνειδητοποιημένος ο ποιητής έχει πια τη δυνατότητα να μετατοπίσει το Μινώταυρο στο Σούνιο. Πώς έφτασε ως εκεί, ποια μέσα χρησιμοποίησε, εάν του ταιριάζει, δεν ενδιαφέρει κανέναν πια. Η εποχή επιτάσσει νοηματικά χάσματα και αναπηδήματα. Η αλληλουχία εννοιών έχει σπάσει. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Μινώταυρος συνεχίζει να είναι ένα φαλλικό σύμβολο, ένα σημαίνον δύναμης, αλλά τώρα πια δεν περιορίζεται. Το έλλειμμα του λαβύρινθου μένει να εντοπιστεί. Σκεφτείτε, μετά από τόσους αιώνες, πρέπει να ξαναψάξουμε το έλλειμμά μας ως γνήσιοι Μινώταυροι, απελευθερωμένοι τουλάχιστον φαντασιακά από τα όριά μας. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι ο Μινώταυρος ψάχνει το «ξανάστροφο δάκρυ» αφού αυτό φοβάται κατά βάθος. Κι αν θεωρήσουμε ότι όντως ο φόβος είναι η επιθυμία, τότε ο Μινώταυρος δεν έχει τίποτα άλλο να κάνει παρά «να κόβει βόλτες παίρνοντας κεφάλια».

Η με μαθηματική ακρίβεια παράθεση ιστορικών τόπων και εποχών αντανακλά με αυστηρότητα τη σύγχυση χρόνου και φαντασιακού, οδηγώντας τον αναγνώστη στην αμφισβήτηση του πραγματικού.

Ο ποιητής πάντως φαίνεται δυνατός, μόνος να περιπλανιέται από χρόνο σε χρόνο και από στιγμή σε στιγμή, βγάζοντας κραυγές αδημονίας. Η λύτρωση απέχει πολλά νησιά μακριά όσο κι αν στον ορίζοντα φαίνονται τα λευκά εκκρεμή ξωκλήσια. Η με ακρίβεια παράθεση ιστορικών τόπων και εποχών αντανακλά με αυστηρότητα τη σύγχυση χρόνου και φαντασιακού, οδηγώντας τον αναγνώστη στην αμφισβήτηση του πραγματικού. Από όλο αυτό, ο ποιητής με μαεστρία ταχυδακτυλουργού, δηλαδή με κομψές κινήσεις και μικρά ακουμπήματα, είναι ο μόνος που καταφέρνει να βγει αλώβητος αν και συμπάσχουμε με το προσωπικό του δράμα. Τουλάχιστον αυτός έχει τη δύναμη να το προσφέρει ανιδιοτελώς στον αναγνώστη. Και προς μεγάλη λύπη του αναγνώστη, ο ποιητής δεν ταυτίζεται μαζί του, είναι ένας sui generis τυχοδιώκτης.

Θα λέγαμε, λοιπόν, ότι ο Μινώταυρος είναι εκείνο το πρόσωπο που περιγράφει ο Απολινέρ στο Αλκοόλ ως πιο εγκληματικό κι από τον Βαραββά, με κέρατα όπως οι χειρότεροι άγγελοι, αναθρεμμένο με σκουπίδια και λάσπη. Είναι ο καλεσμένος μας εαυτός που μόλις έφτασε του κλείσαμε κατάμουτρα την πόρτα. Βέβαια οι λύσεις δεν υπάρχουν όσο κι αν τα πραγματικά περιστατικά είναι ορατά. Όλα τα βλέπει ο Μινώταυρος αλλά του είναι αδύνατον να τα συνδέσει. Γιατί προς το παρόν έχουμε τη γνώση και το ούτι, λείπουν όμως οι χορδές. Έχουμε τα δαιμόνια αλλά ξεχάστηκαν τα ξόρκια. Έχουμε τα γυαλιά αλλά λείπουν τα μάτια. Και όλα αυτά σε έναν τόπο διαφανή, το Σούνιο.

* Ο ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΛΟΓΓΙΝΙΔΗΣ είναι ποιητής.

altΜινώταυρος στο Σούνιο
Απόστολος Λυκεσάς
Νησίδες 2014
Σελ. 37, τιμή εκδότη €6,39

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΛΥΚΕΣΑ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Σκοτεινός καθρέφτης» του Νίκου Λάζαρη (κριτική) – Μια ευσύνοπτη ελεγεία αδελφικής αγάπης

«Σκοτεινός καθρέφτης» του Νίκου Λάζαρη (κριτική) – Μια ευσύνοπτη ελεγεία αδελφικής αγάπης

Για την ποιητική συλλογή του Νίκου Λάζαρη «Σκοτεινός καθρέφτης» (εκδ. Κουκκίδα). Κεντρική εικόνα: © Peter H (Pixabay).

Γράφει ο Αντώνης Μακρυδημήτρης

Ι

Εισα...

«Αποδείξεις και Θεωρίες: Δοκίμια για την ποίηση» της Λουίζ Γκλικ (κριτική)

«Αποδείξεις και Θεωρίες: Δοκίμια για την ποίηση» της Λουίζ Γκλικ (κριτική)

Για τη συλλογή δοκιμίων της Λουίζ Γκλικ [Louise Glück] «Αποδείξεις και Θεωρίες: Δοκίμια για την ποίηση» (μτφρ. Γιώργος Λαμπράκος, εκδ. Στερέωμα). Στην κεντρική εικόνα, η Λουίζ Γκλικ.

Γράφει η Άλκηστις Σουλογιάννη

Τη Λουίζ Γ...

«Τα συντρίμμια και η αναστήλωσή τους – Η αλληλέγγυα ποιητική της Λύντιας Στεφάνου» του Αλέξη Ζήρα (κριτική)

«Τα συντρίμμια και η αναστήλωσή τους – Η αλληλέγγυα ποιητική της Λύντιας Στεφάνου» του Αλέξη Ζήρα (κριτική)

Για το δοκίμιο του Αλέξη Ζήρα «Τα συντρίμμια και η αναστήλωσή τους – Η αλληλέγγυα ποιητική της Λύντιας Στεφάνου» (εκδ. Θράκα). Στην κεντρική εικόνα, η ποιήτρια Λύντια Στεφάνου στο σπίτι της ζωγράφου Νέλλης Ανδρικοπούλου (1948).

Γράφει η Χλόη Κουτσουμπέλη ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Βίος και Πολιτεία» – μια νέα εκπομπή για τους ανθρώπους του βιβλίου απευθείας από το «υπόγειο» της Πολιτείας

«Βίος και Πολιτεία» – μια νέα εκπομπή για τους ανθρώπους του βιβλίου απευθείας από το «υπόγειο» της Πολιτείας

Το πρώτο επεισόδιο της εκπομπής «Βίος και Πολιτεία» μεταδόθηκε ζωντανά την Παρασκευή και βρίσκεται ήδη στον «αέρα» του διαδικτύου. Μια πρωτοβουλία του μεγαλύτερου και πιο εν...

Λάνα Μπάστασιτς: «Στο βιβλίο μου, η Βοσνία θυμίζει τη Χώρα των Θαυμάτων του Λιούις Κάρολ»

Λάνα Μπάστασιτς: «Στο βιβλίο μου, η Βοσνία θυμίζει τη Χώρα των Θαυμάτων του Λιούις Κάρολ»

Σε συνέντευξή της στο American Booksellers Association, η Βόσνια συγγραφέας Lana Bastašić μίλησε για το βιβλίο της «Πιάσε το λαγό», που κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Gutenberg, σε μετάφραση Ισμήνης Ραντούλοβιτς.

Επιμέλεια: Book Press

...
Φεστιβάλ ΛΕΑ: Ανακοινώθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης

Φεστιβάλ ΛΕΑ: Ανακοινώθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης

Δημοσιοποιήθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης ΛΕΑ.

Επιμέλεια: Book Press

Δημοσιοποιείται η λίστα των φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης ΛΕΑ, υπό την Αιγίδα της Α.Ε. ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γκούναρ Στόλεσεν [Gunnar Staalesen] «Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» (μτφρ. Βαγγέλης Γιαννίσης), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Ιουνίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Υπάρχουν κάποιε...

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Ντέιμον Γκάλγκατ [Damon Galgut] «Αρκτικό καλοκαίρι» (μτφρ. Κλαίρη Παπαμιχαήλ), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Οι δύο άντρες κάθονταν στις πο...

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ [Tatiana Ţîbuleac] «Ο γυάλινος κήπος» (μτφρ. Άντζελα Μπράτσου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Μαΐου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Πατριαρχία, φεμινισμός και κουίρ λογοτεχνία – Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ* και Καλοβυρνάς δίνουν απαντήσεις

Πατριαρχία, φεμινισμός και κουίρ λογοτεχνία – Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ* και Καλοβυρνάς δίνουν απαντήσεις

Λογοτεχνία, έμφυλες ταυτότητες, πατριαρχία, φεμινιστικό κίνημα, γυναικεία γραφή. Αμάντα Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ*, Λύο Καλοβυρνάς φωτίζουν όψεις ενός ζητήματος που μας αφορά περισσότερο απ΄ όσο ίσως πιστεύουμε, ενώ ακολουθεί επιλογή βιβλίων ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας από τις πρόσφατες ...

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Σε δημοσίευσή της στον Independent, η αρθρογράφος Clarisse Loughrey ξεχώρισε τα εικοσιπέντε σημαντικότερα λογοτεχνικά έργα που γράφτηκαν από γυναίκες συγγραφείς. Στη φωτογραφία, μία από αυτές, η Octavia E. Butler [1947 - 2006], συγγραφέας μυθιστορημάτων επιστημονικής φαντασίας με έντονο κοινωνικό και πολιτικό υ...

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

Φάκελος αρχαιοκαπηλία με προτάσεις τριών βιβλίων: «Επιχείρηση “Νόστος”: Ένα χρυσό στεφάνι και μια Κόρη για τον Αλέξη Καρρά» (εκδ. Τόπος), του Νικόλα Ζηργάνου, «Αρχαιοκαπηλία και εμπόριο αρχαιοτήτων – Μουσεία, έμποροι τέχνης, οίκοι δημοπρασιών, ιδιωτικές συλλογές» (εκδ. Άγρα), του Ανδρέα Αποστολίδη και  «Ίλ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ