minotaure700

Για την ποιητική συλλογή του Απόστολου Λυκεσά Μινώταυρος στο Σούνιο (εκδ. Νησίδες).

Του Παναγιώτη Λογγινίδη

Πρόκειται για την τέταρτη ποιητική συλλογή του πολυγραφότατου Απόστολου Λυκεσά, στις οποίες επανέρχεται μετά το μυθιστόρημά του Το τσίρκο των ψύλλων (2009). Η επιστροφή στην ποίηση μοιάζει αναπόφευκτη για το λογοτέχνη που δε διστάζει να μας καταπλήξει με τον εκσυγχρονισμένο λόγο του και την επικαιρότητα που μάλλον ταλανίζει το συγγραφέα αντί να τον στρέφει στις παλιές εγγυημένες λογοτεχνικές παραδόσεις. Το βιβλίο αποτελεί εγχειρίδιο επιβίωσης στο γλωσσικό και νοηματικό βούρκο της εποχής μας αλλά και μία μεγάλη συνειδητοποίηση της πραγματικότητας που στέκει απέναντι στον ποιητή και δεν τον τρέπει σε φυγή λόγω φόβου. Eίκοσι ποιήματα είναι αρκετά να μας επιδείξουν την ακτινογραφία της εποχής μας που ξεκινάει με τα «Τείχη των Αχαιών» και κλείνει με το «Απόλλυμι». Θα λεγε κανείς ότι υπάρχει μια νοηματική συνέχεια ανάμεσα στο πρώτο και το τελευταίο ποίημα, ένας κύκλος που κρύβει τα ενδιάμεσα ποιήματα.

Ακροβατώντας ανάμεσα στο παλιό, το αρχέτυπο και το μοντέρνο, αντιπαραθέτει την αξία του νοήματος του πάλαι τότε, με τον τρόμο της διαπίστωσης του κενού σήμερα.

Το μεγάλο κατόρθωμα του βιβλίου συμπυκνούται στη διάλυση των χρονικών ορίων. Ακροβατώντας ανάμεσα στο παλιό, το αρχέτυπο και το μοντέρνο, αντιπαραθέτει την αξία του νοήματος του πάλαι τότε, με τον τρόμο της διαπίστωσης του κενού σήμερα. Έτσι ο ποιητής διαπιστώνει ότι… «τοιουτοτρόπως κατέληξαν/ ξάσπρισαν είπαν τα κόκκαλά μου/ έναν αιώνα περιμένοντας Αύγουστο/ παλεύοντας μόνος την πολυπλόκαμη δίψα», για να διερωτηθεί τελικά «ποιος είναι σήμερα ο εχθρός;». Το ερώτημα, επαναλαμβανόμενο σε κάθε εποχή, μοιάζει άδειο, τώρα που «οι μάντεις αποσύρονται και ντόπερμαν καρφώνουν στα Πιέρια πινακίδες ριαλιστέητ». Οι εποχές συντέμνονται σε ένα σημείο, απορροφώντας τον ιστορικό χρόνο και αφήνοντας τον ποιητή μόνο με την απόγνωση. «Τέλειωσαν τα καλντερίμια/ απόμεινε η απόγνωση».

Αναστατωμένος, ώριμος και συνειδητοποιημένος ο ποιητής έχει πια τη δυνατότητα να μετατοπίσει το Μινώταυρο στο Σούνιο. Πώς έφτασε ως εκεί, ποια μέσα χρησιμοποίησε, εάν του ταιριάζει, δεν ενδιαφέρει κανέναν πια. Η εποχή επιτάσσει νοηματικά χάσματα και αναπηδήματα. Η αλληλουχία εννοιών έχει σπάσει. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Μινώταυρος συνεχίζει να είναι ένα φαλλικό σύμβολο, ένα σημαίνον δύναμης, αλλά τώρα πια δεν περιορίζεται. Το έλλειμμα του λαβύρινθου μένει να εντοπιστεί. Σκεφτείτε, μετά από τόσους αιώνες, πρέπει να ξαναψάξουμε το έλλειμμά μας ως γνήσιοι Μινώταυροι, απελευθερωμένοι τουλάχιστον φαντασιακά από τα όριά μας. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι ο Μινώταυρος ψάχνει το «ξανάστροφο δάκρυ» αφού αυτό φοβάται κατά βάθος. Κι αν θεωρήσουμε ότι όντως ο φόβος είναι η επιθυμία, τότε ο Μινώταυρος δεν έχει τίποτα άλλο να κάνει παρά «να κόβει βόλτες παίρνοντας κεφάλια».

Η με μαθηματική ακρίβεια παράθεση ιστορικών τόπων και εποχών αντανακλά με αυστηρότητα τη σύγχυση χρόνου και φαντασιακού, οδηγώντας τον αναγνώστη στην αμφισβήτηση του πραγματικού.

Ο ποιητής πάντως φαίνεται δυνατός, μόνος να περιπλανιέται από χρόνο σε χρόνο και από στιγμή σε στιγμή, βγάζοντας κραυγές αδημονίας. Η λύτρωση απέχει πολλά νησιά μακριά όσο κι αν στον ορίζοντα φαίνονται τα λευκά εκκρεμή ξωκλήσια. Η με ακρίβεια παράθεση ιστορικών τόπων και εποχών αντανακλά με αυστηρότητα τη σύγχυση χρόνου και φαντασιακού, οδηγώντας τον αναγνώστη στην αμφισβήτηση του πραγματικού. Από όλο αυτό, ο ποιητής με μαεστρία ταχυδακτυλουργού, δηλαδή με κομψές κινήσεις και μικρά ακουμπήματα, είναι ο μόνος που καταφέρνει να βγει αλώβητος αν και συμπάσχουμε με το προσωπικό του δράμα. Τουλάχιστον αυτός έχει τη δύναμη να το προσφέρει ανιδιοτελώς στον αναγνώστη. Και προς μεγάλη λύπη του αναγνώστη, ο ποιητής δεν ταυτίζεται μαζί του, είναι ένας sui generis τυχοδιώκτης.

Θα λέγαμε, λοιπόν, ότι ο Μινώταυρος είναι εκείνο το πρόσωπο που περιγράφει ο Απολινέρ στο Αλκοόλ ως πιο εγκληματικό κι από τον Βαραββά, με κέρατα όπως οι χειρότεροι άγγελοι, αναθρεμμένο με σκουπίδια και λάσπη. Είναι ο καλεσμένος μας εαυτός που μόλις έφτασε του κλείσαμε κατάμουτρα την πόρτα. Βέβαια οι λύσεις δεν υπάρχουν όσο κι αν τα πραγματικά περιστατικά είναι ορατά. Όλα τα βλέπει ο Μινώταυρος αλλά του είναι αδύνατον να τα συνδέσει. Γιατί προς το παρόν έχουμε τη γνώση και το ούτι, λείπουν όμως οι χορδές. Έχουμε τα δαιμόνια αλλά ξεχάστηκαν τα ξόρκια. Έχουμε τα γυαλιά αλλά λείπουν τα μάτια. Και όλα αυτά σε έναν τόπο διαφανή, το Σούνιο.

* Ο ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΛΟΓΓΙΝΙΔΗΣ είναι ποιητής.

altΜινώταυρος στο Σούνιο
Απόστολος Λυκεσάς
Νησίδες 2014
Σελ. 37, τιμή εκδότη €6,39

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΛΥΚΕΣΑ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Αναγέννηση» του Χάρη Βλαβιανού (κριτική) – 39 ποιητικά πορτρέτα

«Αναγέννηση» του Χάρη Βλαβιανού (κριτική) – 39 ποιητικά πορτρέτα

Για την ποιητική συλλογή του Χάρη Βλαβιανού «Η Αναγέννηση - 39 ποιητικά πορτρέτα» (εκδ. Πατάκη). Κεντρική εικόνα: Πορτρέτο του Νικολό Μακιαβέλι, στον οποίο είναι αφιερωμένο ένα ποίημα της συλλογής © Wikipedia. 

Γράφει η Άννα Βασιάδη

...
«Ποιήματα και τραγούδια» του Θωμά Κοροβίνη (κριτική) – Oι στίχοι ενός αδέσποτου δεσπότη

«Ποιήματα και τραγούδια» του Θωμά Κοροβίνη (κριτική) – Oι στίχοι ενός αδέσποτου δεσπότη

Για το βιβλίο του Θωμά Κοροβίνη «Ποιήματα και τραγούδια» (εκδ. Άγρα). Κεντρική εικόνα: πίνακας του Γιάννη Τσαρούχη με τίτλο: «Δύο άντρες με φτερά πεταλούδας» © Ίδρυμα Γιάννη Τσαρούχη. 

Γράφει ο Γιώργος Γκόζης

…ή αλλιώς, περί του υμνογραφι...

«Έθνος εξαιρετικά» του Δημήτρη Κοσμόπουλου (κριτική) – Η φωνή των αφανών Ελλήνων στρατιωτών

«Έθνος εξαιρετικά» του Δημήτρη Κοσμόπουλου (κριτική) – Η φωνή των αφανών Ελλήνων στρατιωτών

Για την ποιητική συλλογή του Δημήτρη Κοσμόπουλου «Έθνος εξαιρετικά» (εκδ. Περισπωμένη). Kεντρική εικόνα: Ανεξάρτητη Μεραρχία. Διανομή αλληλογραφίας και δεμάτων. Συλλογή Μικρασιατικής Εκστρατείας/ Αρχείο ΕΡΤ.

Γράφει η Αγάθη Γεωργιάδου

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Το πασίγνωστο μυθιστόρημα του «πατέρα» του Cyberpunk Ουίλιαμ Γκίμπσον [William Gibson] «Νευρομάντης» αναμένεται να γίνει σειρά 10 επεισοδίων από το συνδρομητικό κανάλι Apple TV. Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Ουίλιαμ Γκίμπσον © Wikipedia. 

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...
Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ