minotaure700

Για την ποιητική συλλογή του Απόστολου Λυκεσά Μινώταυρος στο Σούνιο (εκδ. Νησίδες).

Του Παναγιώτη Λογγινίδη

Πρόκειται για την τέταρτη ποιητική συλλογή του πολυγραφότατου Απόστολου Λυκεσά, στις οποίες επανέρχεται μετά το μυθιστόρημά του Το τσίρκο των ψύλλων (2009). Η επιστροφή στην ποίηση μοιάζει αναπόφευκτη για το λογοτέχνη που δε διστάζει να μας καταπλήξει με τον εκσυγχρονισμένο λόγο του και την επικαιρότητα που μάλλον ταλανίζει το συγγραφέα αντί να τον στρέφει στις παλιές εγγυημένες λογοτεχνικές παραδόσεις. Το βιβλίο αποτελεί εγχειρίδιο επιβίωσης στο γλωσσικό και νοηματικό βούρκο της εποχής μας αλλά και μία μεγάλη συνειδητοποίηση της πραγματικότητας που στέκει απέναντι στον ποιητή και δεν τον τρέπει σε φυγή λόγω φόβου. Eίκοσι ποιήματα είναι αρκετά να μας επιδείξουν την ακτινογραφία της εποχής μας που ξεκινάει με τα «Τείχη των Αχαιών» και κλείνει με το «Απόλλυμι». Θα λεγε κανείς ότι υπάρχει μια νοηματική συνέχεια ανάμεσα στο πρώτο και το τελευταίο ποίημα, ένας κύκλος που κρύβει τα ενδιάμεσα ποιήματα.

Ακροβατώντας ανάμεσα στο παλιό, το αρχέτυπο και το μοντέρνο, αντιπαραθέτει την αξία του νοήματος του πάλαι τότε, με τον τρόμο της διαπίστωσης του κενού σήμερα.

Το μεγάλο κατόρθωμα του βιβλίου συμπυκνούται στη διάλυση των χρονικών ορίων. Ακροβατώντας ανάμεσα στο παλιό, το αρχέτυπο και το μοντέρνο, αντιπαραθέτει την αξία του νοήματος του πάλαι τότε, με τον τρόμο της διαπίστωσης του κενού σήμερα. Έτσι ο ποιητής διαπιστώνει ότι… «τοιουτοτρόπως κατέληξαν/ ξάσπρισαν είπαν τα κόκκαλά μου/ έναν αιώνα περιμένοντας Αύγουστο/ παλεύοντας μόνος την πολυπλόκαμη δίψα», για να διερωτηθεί τελικά «ποιος είναι σήμερα ο εχθρός;». Το ερώτημα, επαναλαμβανόμενο σε κάθε εποχή, μοιάζει άδειο, τώρα που «οι μάντεις αποσύρονται και ντόπερμαν καρφώνουν στα Πιέρια πινακίδες ριαλιστέητ». Οι εποχές συντέμνονται σε ένα σημείο, απορροφώντας τον ιστορικό χρόνο και αφήνοντας τον ποιητή μόνο με την απόγνωση. «Τέλειωσαν τα καλντερίμια/ απόμεινε η απόγνωση».

Αναστατωμένος, ώριμος και συνειδητοποιημένος ο ποιητής έχει πια τη δυνατότητα να μετατοπίσει το Μινώταυρο στο Σούνιο. Πώς έφτασε ως εκεί, ποια μέσα χρησιμοποίησε, εάν του ταιριάζει, δεν ενδιαφέρει κανέναν πια. Η εποχή επιτάσσει νοηματικά χάσματα και αναπηδήματα. Η αλληλουχία εννοιών έχει σπάσει. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Μινώταυρος συνεχίζει να είναι ένα φαλλικό σύμβολο, ένα σημαίνον δύναμης, αλλά τώρα πια δεν περιορίζεται. Το έλλειμμα του λαβύρινθου μένει να εντοπιστεί. Σκεφτείτε, μετά από τόσους αιώνες, πρέπει να ξαναψάξουμε το έλλειμμά μας ως γνήσιοι Μινώταυροι, απελευθερωμένοι τουλάχιστον φαντασιακά από τα όριά μας. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι ο Μινώταυρος ψάχνει το «ξανάστροφο δάκρυ» αφού αυτό φοβάται κατά βάθος. Κι αν θεωρήσουμε ότι όντως ο φόβος είναι η επιθυμία, τότε ο Μινώταυρος δεν έχει τίποτα άλλο να κάνει παρά «να κόβει βόλτες παίρνοντας κεφάλια».

Η με μαθηματική ακρίβεια παράθεση ιστορικών τόπων και εποχών αντανακλά με αυστηρότητα τη σύγχυση χρόνου και φαντασιακού, οδηγώντας τον αναγνώστη στην αμφισβήτηση του πραγματικού.

Ο ποιητής πάντως φαίνεται δυνατός, μόνος να περιπλανιέται από χρόνο σε χρόνο και από στιγμή σε στιγμή, βγάζοντας κραυγές αδημονίας. Η λύτρωση απέχει πολλά νησιά μακριά όσο κι αν στον ορίζοντα φαίνονται τα λευκά εκκρεμή ξωκλήσια. Η με ακρίβεια παράθεση ιστορικών τόπων και εποχών αντανακλά με αυστηρότητα τη σύγχυση χρόνου και φαντασιακού, οδηγώντας τον αναγνώστη στην αμφισβήτηση του πραγματικού. Από όλο αυτό, ο ποιητής με μαεστρία ταχυδακτυλουργού, δηλαδή με κομψές κινήσεις και μικρά ακουμπήματα, είναι ο μόνος που καταφέρνει να βγει αλώβητος αν και συμπάσχουμε με το προσωπικό του δράμα. Τουλάχιστον αυτός έχει τη δύναμη να το προσφέρει ανιδιοτελώς στον αναγνώστη. Και προς μεγάλη λύπη του αναγνώστη, ο ποιητής δεν ταυτίζεται μαζί του, είναι ένας sui generis τυχοδιώκτης.

Θα λέγαμε, λοιπόν, ότι ο Μινώταυρος είναι εκείνο το πρόσωπο που περιγράφει ο Απολινέρ στο Αλκοόλ ως πιο εγκληματικό κι από τον Βαραββά, με κέρατα όπως οι χειρότεροι άγγελοι, αναθρεμμένο με σκουπίδια και λάσπη. Είναι ο καλεσμένος μας εαυτός που μόλις έφτασε του κλείσαμε κατάμουτρα την πόρτα. Βέβαια οι λύσεις δεν υπάρχουν όσο κι αν τα πραγματικά περιστατικά είναι ορατά. Όλα τα βλέπει ο Μινώταυρος αλλά του είναι αδύνατον να τα συνδέσει. Γιατί προς το παρόν έχουμε τη γνώση και το ούτι, λείπουν όμως οι χορδές. Έχουμε τα δαιμόνια αλλά ξεχάστηκαν τα ξόρκια. Έχουμε τα γυαλιά αλλά λείπουν τα μάτια. Και όλα αυτά σε έναν τόπο διαφανή, το Σούνιο.

* Ο ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΛΟΓΓΙΝΙΔΗΣ είναι ποιητής.

altΜινώταυρος στο Σούνιο
Απόστολος Λυκεσάς
Νησίδες 2014
Σελ. 37, τιμή εκδότη €6,39

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΛΥΚΕΣΑ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Κομμάτια» του Ευριπίδη Γαραντούδη (κριτική) – Προσεγγίζοντας το παρελθόν μέσα από τη μνήμη και το όνειρο

«Κομμάτια» του Ευριπίδη Γαραντούδη (κριτική) – Προσεγγίζοντας το παρελθόν μέσα από τη μνήμη και το όνειρο

Για την ποιητική συλλογή του Ευριπίδη Γαραντούδη «Κομμάτια» (εκδ. Πόλις). 

Γράφει ο Αλέξανδρος Δεδιλιάρης

Με την τελευταία ποιητική του συλλογή, ...

«Σατόρι – Η στιγμή της φωτοσύνθεσης» του Μανόλη Πρατικάκη (κριτική) – Τ’ ανθισμένα δέντρα είναι τα πιο αυθεντικά ποιήματα

«Σατόρι – Η στιγμή της φωτοσύνθεσης» του Μανόλη Πρατικάκη (κριτική) – Τ’ ανθισμένα δέντρα είναι τα πιο αυθεντικά ποιήματα

Για την ποιητική συλλογή του Μανόλη Πρατικάκη «Σατόρι – Η στιγμή της φωτοσύνθεσης» (εκδ. Αρμός). 

Γράφει ο Σταύρος Κουβαράς

Ο Μαν...

«Το χρώμα του Αιγαίου και άλλα ποιήματα» του Αρμάντο Ρομέρο – Ποίηση όπως το φως κι η θάλασσα

«Το χρώμα του Αιγαίου και άλλα ποιήματα» του Αρμάντο Ρομέρο – Ποίηση όπως το φως κι η θάλασσα

Για την ποιητική συλλογή του Αρμάντο Ρομέρο (Armando Romero) «Το χρώμα του Αιγαίου και άλλα ποιήματα» (μτφρ. Αγαθή Δημητρούκα, εκδ. Τόπος). 

Γράφει ο Χρήστος Κούκης

Ο Αρμάντο Ρομέρο έλκει την καταγωγή του από την Ελλάδα. Σ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Η χορτοφάγος» της Χαν Γκανγκ, σε σκηνοθεσία της Ντάρια Ντεφλοριάν (κριτική) – Ξεριζώνοντας πατριαρχικές αντιλήψεις επί σκηνής

«Η χορτοφάγος» της Χαν Γκανγκ, σε σκηνοθεσία της Ντάρια Ντεφλοριάν (κριτική) – Ξεριζώνοντας πατριαρχικές αντιλήψεις επί σκηνής

Για την παράσταση «Η χορτοφάγος», βασισμένη στο μυθιστόρημα της Χαν Γκανγκ (Han Kang), σε σκηνοθεσία Ντάρια Ντεφλοριάν (Daria Deflorian), στην Πειραιώς 260. © εικόνας: Andrea Pizzalis 

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Σ...

Είναι ο νέος Σούπερμαν «υπερβολικά woke»; Μια αναδρομή στην έντυπη ιστορία του φανερώνει έναν ήρωα διαφορετικό από τα στερεότυπα

Είναι ο νέος Σούπερμαν «υπερβολικά woke»; Μια αναδρομή στην έντυπη ιστορία του φανερώνει έναν ήρωα διαφορετικό από τα στερεότυπα

Με αφορμή την κυκλοφορία της πρόσφατης ταινίας «Superman» (2025) και τον ισχυρισμό ορισμένων πως η νέα εκδοχή «παραείναι woke», διατρέχουμε την έντυπη ιστορία του ήρωα, ο οποίος ανέκαθεν πρέσβευε τις αξίες της δικαιοσύνης και της βοήθειας προς τους καταπιεσμένους. 

Γράφει ο Αντώνης Γουλιανός ...

«Ο τάφος της Αντιγόνης» της Μαρία Θαμπράνο (κριτική) – Πεδίο όπου συγκλίνουν προβληματισμοί για τη δικαιοσύνη, το φύλο, την ταυτότητα

«Ο τάφος της Αντιγόνης» της Μαρία Θαμπράνο (κριτική) – Πεδίο όπου συγκλίνουν προβληματισμοί για τη δικαιοσύνη, το φύλο, την ταυτότητα

Για το θεατρικό κείμενο της Μαρία Θαμπράνο (María Zambrano) «Ο τάφος της Αντιγόνης» (μτφρ. Μαίρη Ι. Γιόση, Χρήστος Σιορίκης, εκδ. Loggia). Κεντρική εικόνα: Η συγγραφέας.

Γράφει η Ιωάννα Φωτοπούλου 

Οι μύ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

Προδημοσιεύση αποσπάσματος από το βιβλίο του Βρασίδα Καραλή «Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ» (μτφρ. Σοφία Τρουλλινού), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Petites Maisons. Μαζί, ένα πολύ προσωπικό βίντεο με τον συγγραφέα στο Σίδνεϊ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Φρήντριχ Ντύρρενματτ [Friedrich Dürrenmatt] «Η κοιλάδα της αταξίας» (σε νέα μτφρ. του Βασίλη Πατέρα, με επίμετρο της Πελαγίας Τσινάρη), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βραβευμένο θεατρικό του Γιώργου Μπουρονίκου «Με στέβια και αγαύη», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΖΕΝΙΕ: Συγγνώμη που θα ρωτήσω: Παιδιά δεν έχε...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που επανεκδόθηκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που επανεκδόθηκαν πρόσφατα

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας, πρόσφατα και παλιότερα, που εκδόθηκαν το προηγούμενο διάστημα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας, πρόσφατα και παλιότερα, που εκδόθηκαν το προηγούμενο διάστημα, φέρνουν ξανά στις πρ...

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας, απλοί άνθρωποι, λοξές αφηγήσεις: Οκτώ ελληνικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και ξεχωρίζουν

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας, απλοί άνθρωποι, λοξές αφηγήσεις: Οκτώ ελληνικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και ξεχωρίζουν

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας ξεδιπλώνονται, ο παραλογισμός εισβάλλει, οι «απλοί» άνθρωποι παλεύουν κόντρα στις εξελίξεις, τους Άλλους και τους ίδιους τους εαυτούς τους – αυτά και πολλά ακόμα συναντάμε σε οκτώ μυθιστορήματα από Έλληνες συγγραφείς που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ...

Βιβλία για ένα καλοκαίρι με μυστήριο και ανατριχίλες: 21 αστυνομικά που ξεχωρίζουν

Βιβλία για ένα καλοκαίρι με μυστήριο και ανατριχίλες: 21 αστυνομικά που ξεχωρίζουν

20 αστυνομικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα, ελληνικά και μεταφρασμένα, συν το γνωστό μας Κάσκο του Σέργιου Γκάκα, που είναι επανέκδοση. Για ένα καλοκαίρι γεμάτο μυστήριο και ανατριχίλες, αλλά και με κοινωνικό προβληματισμό. 

Γράφει η Χίλντα Παπαδημητρίου

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ