spirits680-1

Για την ποιητική συλλογή της Πόλυς Μαμακάκη Νήματα ουτοΠοίησης (εκδ. Γαβριηλίδη).

Της Παυλίνας Παμπούδη

Ο τίτλος με ξένισε – γενικά με απωθούν οι λογοπαικτικοί τίτλοι με δεύτερο συνθετικό την ποίηση, γιατί την ποίηση τη σέβομαι και τη λέξη της θέλω να τη θεωρώ κι αυτή μοναχική και αυτούσια. Όμως, το ίδιο το βιβλίο έχει τον ιστό του υφασμένο με υλικό από τη βαθύτερη ουσία της ποιήτριας. Και τα ποιήματα-νήματα, αυτοί οι μίτοι που τη βοηθούν να κινηθεί στον προσωπικό της λαβύρινθο, διαπλέκονται και πετυχαίνουν με μεγάλη συχνότητα το σκοπό τους: να παγιδεύουν επιτόπου τα πτερόεντα σήματα μεταξύ ατόπου και ου τόπου (ας εναρμονιστώ κι εγώ με το λογοπαικτικό πνεύμα του εξωφύλλου).

Το πρώτο ποίημα ήταν ίσως για την Πρωτομαγιά / το δεύτερο για τα ανέμελα χρόνια στο σχολείο / ακολούθησαν άλλα, όπου ένα αγόρι γνωρίζει ένα κορίτσι / Κάποτε ήρθε ο θάνατος να μονοπωλήσει τους στίχους / ύστερα η αληθινή ζωή.

Η Πόλυ Μαμακάκη γράφει, όπως λέει: Για να υπάρχω / να υπάρξω/ να παραμείνω / κάπως / υπαρκτή. Γράφει δηλαδή για τους ίδιους λόγους που γράφουμε όλοι. Μας προϊδεάζει για το αντικείμενό της, από το μότο του Μπέκετ που χρησιμοποιεί στην αρχή του βιβλίου: Ασαφής υπόθεση /ότι όλα τα πράγματα υπάρχοντας/ δεν υπάρχουν /ακόμα κι αυτό εδώ υπάρχοντας /δεν υπάρχει/ Ας μιλήσουμε γι' αυτό. Και μας εκθέτει το «αυτό» γυμνό. Το «αυτό» είναι ένα πρώτο σοκ από τη συνειδητοποίηση της ύπαρξης. Μικρό παιδί βάζει τα κλάματα τέτοια στιγμή γράφει. Εκείνη όμως δεν είναι πια παιδί… Κάνει η ίδια μια σύνοψη της ποιητικής της πορείας: Το πρώτο ποίημα ήταν ίσως για την Πρωτομαγιά / το δεύτερο για τα ανέμελα χρόνια στο σχολείο / ακολούθησαν άλλα, όπου ένα αγόρι γνωρίζει ένα κορίτσι / Κάποτε ήρθε ο θάνατος να μονοπωλήσει τους στίχους / ύστερα η αληθινή ζωή. Τι είναι όμως η «αληθινή ζωή»; Τρία εκατομμύρια τραυματισμένοι αστοί / δυο ποδηλάτες κόντρα στο ρεύμα (…) γράφει. Και μετά: πόσες ώρες οδηγώ αλήθεια; Αυτό είναι άραγε η «αληθινή ζωή»; Ή: Αντοχή ενός δεύτερου κόσμου / όπου επιβιώνουν οι αυτόπτες μάρτυρες;

Η Πόλυ Μαμακάκη δεν ξέρει με βεβαιότητα – κανείς, εξάλλου, δεν ξέρει. Δεν ξέρει καν αν ανήκει στο χώρο – απλώς καταγράφει αμήχανα εντυπώσεις: Είμαι και δεν είμαι / δηλαδή παρατηρώ (… ) κι ούτε μέσα ούτε έξω θέλω να μένω εγώ/ (…) Είναι περίεργη, αλλά προτιμά να μένει, λίγο πολύ, αμέτοχη: Κάπου παρατηρείς και δεν συμμετέχεις / κάπου κοντά – εξ αποστάσεως / στην ασφαλή θέση του ενός ανάμεσα σε άλλους / να λαμβάνεις προεκλογικά sms υποψηφίων / και άλλα της Citibank για τους φόρους που σου χρεώνουν στην πιστωτική κάρτα. Είναι επίσης μοναχική, πολλές φορές όμως μιλάει σε τρίτο πρόσωπο ή στον πληθυντικό, ή και εκ μέρους και των άλλων: Ξέρεις τους ανθρώπους μου είπε / λευκές γραμμές είναι οι άνθρωποι / αν φύγεις χωρίς αυτούς επιστρέφουν (…) οι άνθρωποι είναι άνθρωποι / (μόνοι και φοβισμένοι κάποτε) μου είπε.

Την απασχολούν οι διαπροσωπικές σχέσεις, το εγώ, το εσύ, το εμείς το εσείς, η αποξένωση η προσέγγιση – μήπως να συγγενέψουμε κάποτε λέει. Αλλά είναι κάτι που δεν το βρίσκει εφικτό στην «αληθινή» ζωή – τα φαντάζεται συχνά όλα εκ του ασφαλούς σαν μέσα σε ονείρωξη. Ή τα εφευρίσκει: Δεν είδα τίποτα απόψε ούτε και χθες / τα σκέφτηκα όλα. Και εκθέτει Επινοήσεις από τη μια άκρη της πόλης στην άλλη, αντιδρώντας με στίχους κατά ριπές, καθώς υφίσταται ξανά και ξανά τις διαδικασίες ένταξης σε μια αδιάφορη κοινωνία-ξενιστή.

Φοβάμαι καμιά φορά όταν αργείς μήπως δεν έρθεις / μήπως μεγάλωσες.

Τα ποιήματα της λοιπόν είναι κυρίως ποιήματα Πόλης, δομημένα αυστηρά εντός σχεδίου -αν και τα αόρατα θεμέλιά τους έχουν στηθεί με κάποιο σύστημα ημιαυτόματης γραφής και δονούνται συχνά από λεκτικούς ακροβατισμούς. Θα τα περιέγραφα επίσης ως ποιήματα μετενηλικίωσης. Δεν απομακρύνονται όμως ολότελα από την αθωότητα – η Πόλυ Μαμακάκη την αποζητά ως παλιό παιδικό έρωτα που συνεχίζει να υπάρχει στη ζωή της: Φοβάμαι καμιά φορά όταν αργείς μήπως δεν έρθεις / μήπως μεγάλωσες. Ανασκαφές χρόνων σε βιβλία ή μέσα της ή σε τρόπους ανθρώπων που διασταυρώνονται μαζί της, έχουν αποδώσει: Εδώ τα βρήκε όλα ο ποιητής / ανάμεσα σε μύθους και άλλα μαχητά τεκμήρια, όπως δηλώνει η ίδια.

Παίρνει μια μεγάλη ελευθερία στη διαχείριση των δεδομένων της, πάντως, δεν παύει να είναι προσεχτική γιατί οι στίχοι είναι: αρχεία που χάνονται με δυο κουμπιά. Συνεχίζοντας τον προσεχτικό χειρισμό του υλικού της χρησιμοποιεί κι άλλους ηλεκτρονικούς και νομικούς όρους – μάλλον όρους δικαίου: Θυμήσου, θυμηθείτε, ας θυμηθούν / το απολίθωμα ενός αρχικού σχεδίου / προτού διαγραφούμε από τη μνήμη μας / σε μια εσχάτη των ποινών. Στις λεπτομέρειες πολλών υπο-θεμάτων (το σπίτι, ο ένοικος, ο Άλλος, το περιστασιακό ζευγάρωμα), ανιχνεύεται η αίσθηση ότι τα ποιήματα της προχωράνε άλλα, αλλότρια ποιήματα. Δεν προκύπτουν όμως ως δευτερογενή ή ως κλώνοι, αλλά ως γνήσιοι απόγονοι. Εγώ τα προσλαμβάνω και τα περιγράφω χρησιμοποιώντας ερήμην της τον δυνατό ερωτικό της στίχο: Σώμα μέσα σε σώμα ταφή.

Υπάρχει μια γωνία / απ’ όπου μπορείς να δεις το τούνελ της διαδρομής / αν γείρεις λοξά.

Η Πόλυ Μαμακάκη πορεύεται ανάμεσα στους ανθρώπους, επιθυμώντας συχνά Ενός λεπτού φυγή από αυτή την Ακαταστασία λόγων, καιρών, μυαλών που αντιμετωπίζει. Η σκέψη της πάντως συντονίζεται δύσκολα μαζί τους, είναι σε επιτάχυνση: Συνέχισε αργά, συνέχισα γρήγορα. Ασυγχρόνιστη κινείται μέσα σε διπλοτραβηγμένες φωτογραφίες, σε κομμένες στο μοντάζ κινηματογραφικές σκηνές, επιβαίνει σε τρένο φάντασμα με ηλεκτροφόρες δονήσεις, πιθανόν ευχόμενο τον εκτροχιασμό του. Το τρένο του οποίου είναι μοναδική επιβάτις δεν πάει πουθενά, αλλά της επιτρέπει την ποιητική οπτική πρόσληψη του ακίνητου τοπίου: Υπάρχει μια γωνία, λέει, απ’ όπου μπορείς να δεις το τούνελ της διαδρομής αν γείρεις λοξά. Τις νύχτες –όπως και οι περισσότεροι ποιητές– δέχεται σποραδικές επισκέψεις πλανόδιων φιλικών φαντασμάτων με κακές προθέσεις. Τις μάχεται, τις επικαλείται, τις αξιοποιεί. Πρόκειται για τα κηδεμονικά φαντάσματα άλλων ποιητών αλλά και για τα νεκρά ή και ζωντανά πρόσωπα του βίου της, με τα οποία όμως επιχειρεί επαφή σε άλλο επίπεδο – και τα οποία αναλαμβάνουν την προστασία και τη γονιμοποίηση της. Ξυπνάει με ποιήματα μπλεγμένα στα μαλλιά / δεν θυμάται το πρωί κανένα / αλλά τι σημασία έχει. Τ’ αληθινά ποιήματα διαφεύγουν. 

* Η ΠΑΥΛΙΝΑ ΠΑΜΠΟΥΔΗ είναι συγγραφέας, μεταφράστρια και εικονογράφος.


altΝήματα ουτοΠοίησης
Πόλυ Μαμακάκη
Εκδ. Γαβριηλίδη 2015
Σελ. 104, τιμή εκδότη €8,48

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΥΣ ΜΑΜΑΚΑΚΗ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Το βάθος του κόσμου» του Νικηφόρου Βρεττάκου – Το ποιητικό όραμα ενός σπουδαίου ποιητή

«Το βάθος του κόσμου» του Νικηφόρου Βρεττάκου – Το ποιητικό όραμα ενός σπουδαίου ποιητή

Η Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Σπάρτης προσφέρει στο αναγνωστικό κοινό μια ιδιαίτερη έκδοση της ποιητικής συλλογής του Νικηφόρου Βρεττάκου «Το βάθος του κόσμου« (εκδ. Ποταμός).

Γράφει η Γεωργία Κακούρου-Χρόνη

Στη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Σπάρτης...

«Emily Dickinson, Ποιήματα» (κριτική) – Το αργυρό χρονικό της μετάφρασης

«Emily Dickinson, Ποιήματα» (κριτική) – Το αργυρό χρονικό της μετάφρασης

Για το βιβλίο «Emily Dickinson, Ποιήματα» (εκλογή, προλεγόμενα, μετάφραση Κώστας Κουτσουρέλης, εκδ. Κίχλη). Κεντρική εικόνα: Η Σίνθια Νίξον υποδύεται την Έμιλυ Ντίκινσον στη βιογραφική ταινία του Τέρενς Ντέιβις «A Quier Passion». 

Γράφει η Γεωργία Τριανταφυλλίδου ...

«Ο θυρωρός των ημερών» της Ευτυχίας-Αλεξάνδρας Λουκίδου (κριτική)

«Ο θυρωρός των ημερών» της Ευτυχίας-Αλεξάνδρας Λουκίδου (κριτική)

Για την ποιητική συλλογή της Ευτυχίας-Αλεξάνδρας Λουκίδου «Ο θυρωρός των ημερών» (εκδ. Κέδρος). Κεντρική εικόνα: He © Positi Negati.

Γράφει η Μαρίτα Παπαρούση

Στην ποιητική συλλογή ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Άπαντα τα ποιήματα» του Πέτερ Χάντκε (προδημοσίευση)

«Άπαντα τα ποιήματα» του Πέτερ Χάντκε (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση ενός ποιήματος του Πέτερ Χάντκε [Peter Handke] από τον τόμο «Άπαντα τα ποιήματα» (μτφρ. Ιωάννα Διαμαντοπούλου-Νότντουρφτ), ο οποίος θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΙ ΔΕΝ ΕΙΜΑΙ, ΤΙ ...

«Οι χαμένες μας καρδιές» της Σελέστ Ινγκ – Μια δυστοπία που θυμίζει σε πολλά την εποχή μας

«Οι χαμένες μας καρδιές» της Σελέστ Ινγκ – Μια δυστοπία που θυμίζει σε πολλά την εποχή μας

Για το μυθιστόρημα της Σελέστ Ινγκ [Celeste Ng] «Οι χαμένες μας καρδιές» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο). Kεντρική εικόνα, από διαμαρτυρία ασιατών για διακρίσεις απέναντί τους, ειδικά στην περίοδο του κορωνοϊού. Η ενίσχυση του μίσους ενάντια στους Ασιάτες είναι ένα από τα θέματα του μυθιστορήματος της Σ...

The Athens Prize for Literature 2022: Οι λίστες με τους υποψήφιους, σε ελληνικό και ξένο μυθιστόρημα

The Athens Prize for Literature 2022: Οι λίστες με τους υποψήφιους, σε ελληνικό και ξένο μυθιστόρημα

Στην Αίθουσα Τελετών του Δημαρχιακού Μεγάρου στην Πλατεία Εθνικής Αντιστάσεως (πρώην Πλατεία Κοτζιά), θα απονεμηθούν εφέτος, για δέκατη έβδομη χρονιά, τα βραβεία μυθιστορήματος «The Athens Prize for Literature» του περιοδικού (δε)κατα για το 2022. Η ανακοίνωση των νικητών και ταυτόχρονα η απονομή θα γίνουν την Πέμπτ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τρότζαν» του Θανάση Χειμωνά (προδημοσίευση)

«Τρότζαν» του Θανάση Χειμωνά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Θανάση Χειμωνά «Τρότζαν, που κυκλοφορεί στις 8 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Πατάκη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Άνοιξα τα μάτια μου. Το μυαλό μου, αδειανό. Γύρω μου, φως. Έντονο. Εκτυφλωτικό. Συνειδητοπο...

«Αχ, Ευρώπη! Κείμενα για το μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» του Γιούργκεν Χάμπερμας (προδημοσίευση)

«Αχ, Ευρώπη! Κείμενα για το μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» του Γιούργκεν Χάμπερμας (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Γιούργκεν Χάμπερμας [Jürgen Habermas] «Αχ Ευρώπη! – Κείμενα για το Μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» (μτφρ. – προλεγόμενα – σχόλια: Δημήτρης Υφαντής), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Printa / Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγορα...

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Κλερ Κίγκαν [Claire Keegan] «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Την Παρασκευή, 29 Ιουλίου, το...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Η συντακτική ομάδα των New York Times ξεχώρισε τα καλύτερα βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2023, επιλέγοντας πέντε έργα μυθοπλασίας και πέντε δοκίμια. Στην κεντρική εικόνα, η Ζέιντι Σμιθ [Zadie Smith], συγγραφέας του «The fraud», το οποίο αναφέρεται στη λίστα ως ένα από τα πέντε σημαντικότερα μυθιστορήματα του έτους που ...

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Όταν η ελληνική ιστορία γίνεται μυθιστόρημα: 4 συγγραφείς ξανακοιτάζουν μυθοπλαστικά το παρελθόν

Όταν η ελληνική ιστορία γίνεται μυθιστόρημα: 4 συγγραφείς ξανακοιτάζουν μυθοπλαστικά το παρελθόν

Από τη Θεσσαλονίκη των τελών του 19ου αιώνα στην Αθήνα του Όθωνα και στη Σέριφο του 1916. Επιλέγουμε τέσσερα ιστορικά μυθιστορήματα Ελλήνων συγγραφέων που παίρνουν έμπνευση από πραγματικά ιστορικά γεγονότα για να «χτίσουν» τις ιστορίες τους. Κεντρική εικόνα: Μια όψη της Θεσσαλονίκης των αρχών του 20ου αιώνα (© Ευθύμ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ