glasgow680

Για την ποιητική συλλογή του Θάνου Γώγου Γλασκώβη (εκδ. Θράκα).

Της Ελένης Τσαντίλη

Η Γλασκώβη του Θάνου Γώγου είναι το δεύτερο ποιητικό του βιβλίο μετά τη Μεταιχμιακή χαρά (Φαρφουλάς, 2013). Το βιβλίο εκδόθηκε τον Νοέμβριο του 2014 από τις εκδόσεις Θράκα. Το εξώφυλλο σχεδίασε ο Ευθύμης Γάλλος.

Ενώ η Μεταιχμιακή χαρά είναι μια συλλογή από λιτά σύντομα ποιήματα, η Γλασκώβη είναι μια ενιαία αφηγηματική σύνθεση. Ο τόνος και το ύφος βέβαια παραμένει ίδιος και στα δύο βιβλία. Λέγοντας αφηγηματική σύνθεση μιλάμε ουσιαστικά για την αφήγηση μιας ιστορίας. Ξεδιπλώνεται σταδιακά ένα σκηνικό που έχει χαρακτήρες και κυρίως έχει δράση. Η κίνηση δίνει χρονική και χωρική έκταση στο αφήγημα, δίνει δηλαδή όγκο που κάνει χορταστική την ανάγνωση της Γλασκώβης. Το βιβλίο ξεκινά με μια επιστολή. Διαβάζουμε την πρώτη παράγραφο της επιστολής (και πρώτη του βιβλίου γενικώς):

«Αγαπημένε μου,
Σου γράφω από τη μακρινή Γλασκώβη, όπου εδώ και λίγους μηνες έχω εγκατασταθεί. Βαίνω καλώς εις την υγεία μου, όπως και επί της επαγγελματικής μου σταδιοδρομίας. Θυμάμαι ακόμα τις προετοιμασίες για το μεγάλο ταξίδι που τελικά αποφάσισες να μην ακολουθήσεις. Απορώ αν στάθηκα κι εγώ ένα από τα εμπόδια στη μεγάλη φυγή σου». (σ. 5)

Το βιβλίο ξεκινά με μια ματαίωση. Κάποιος δεν ταξίδεψε στη Γλασκώβη όπως ενδεχομένως είχε υποσχεθεί.

Το βιβλίο ξεκινά με μια ματαίωση. Κάποιος δεν ταξίδεψε στη Γλασκώβη όπως ενδεχομένως είχε υποσχεθεί. Το πρώτο γράμμα δίνει μια περιγραφή της πόλης στην οποία ο κεντρικός αφηγητής δεν θα πάει ποτέ. Από κει και πέρα έχουμε μια αφήγηση που είτε με τη μορφή επιστολής είτε απλώς ως μονόλογος ξεδιπλώνει την περίπλοκη ψυχοσύνθεση του κεντρικού αφηγητή, ο οποίος σιγά σιγά εμφανίζεται ως ένα κράμα εύθραυστου επαναστάτη και αντικομφορμιστή ταξιδιώτη. Ο ίδιος ο αφηγητής το αποδίδει στα δύο αντίρροπα χρωμοσώματα το Χ και το Ψ. Το ένα πολύ συναισθηματικό, το άλλο τολμηρό. Η πορεία της αφήγησης προμηνύει αλλαγές, συναισθηματικές μεταπτώσεις, επαναστατικές κινήσεις, σουρεαλισμό στον τρόπο ζωής.

«Έχουν γεράσει αυτά τα γράμματα και θα σας βρω άλλα. Θα γυρίσω την Ευρώπη σκληρός, ημίτρελος, φωνάζοντας πως τα χρωμοσώματα φταίνε, “δέσμια μιας απαράμιλλης συναισθηματικότητας”. Δηλαδή το ένα κυρίως, το Χ. Το γνωρίσατε / το περιφρονήσατε. Καλά κάνατε κι εγώ αυτό κάνω, αλλά το ακούτε; Σας αγαπά σας νοιάζεται σας ερωτεύεται σας θαυμάζει σας εκτιμά γέρνει δίπλα σας αισθαντικά και σας νιώθει σας βοηθά να συνέλθετε σας καλεί Σας κα τα λα βαί νει». (σ. 7)

Κι ύστερα ξεκινάει ένα ταξίδι περιπλάνησης, όχι όμως προς τη Γλασκώβη όπως θα περιμέναμε. Αφετηρία είναι η Λάρισα και ανεβαίνοντας προς τα πάνω περνάμε μέσα από τα Βαλκάνια προς τη βορειοκεντρική Ευρώπη. Εδώ η αφήγηση μοιάζει με καταγραφή σε ημερολόγιο αλλά θα μπορούσε να αποτελεί και κομμάτι από ταξιδιωτικές εντυπώσεις. Η περιπλάνηση όμως δεν είναι μόνο εξωτερική και γραμμική όπως πάνε οι ράγιες του τρένου πάνω στο χάρτη αλλά και εσωτερική, μια περιπλάνηση του νου. Συναισθηματικά ερεθίσματα που αναμιγνύονται με το όνειρο, την παραίσθηση αλλά και την πραγματική εμπειρία:

«Επιστρέφω λοιπόν ευθύς στην εξιστόρηση των γεγονότων που έλαβαν μέρος κατά την περιήγησή μου στα ζείδωρα μονοπάτια της Αίξυσφας.
Τρεις ολόκληρες μέρες, δροσιστικές, ζωτικές μέρες περιπλανήθηκα και γνώρισα σχεδόν κάθε λογής επαναστάτες και “επαναστάτες”.
Γνώρισα εκείνους με το Α ραμμένο
(Τους ρώτησα τι είναι ο Ντουρρούτι και μου 'παν “κρουασάν”)
Τους άλλους με το Α στο στόμα
(“Σολιντάριος, νοσότρος, ταξιαρχία, οι φίλοι του” απάντησαν)
Και αυτούς με το Α στο βλέμμα
(“Αξιοπρέπεια, ελευθερία” λέγαν).
Ο συνδυασμός των δύο τελευταίων προσδίδει κύρος στους επαναστατικούς κύκλους». (σ. 14)

Ο γενικότερος τόνος του βιβλίου είναι αυτός του μανιφέστου. Μανιφέστο όσον αφορά την εκφορά του λόγου και τον ενθουσιασμό. Ενθουσιασμός είτε επαναστατικός είτε ερωτικός, περιέχοντας ταυτόχρονα και κάθε είδους αμφιβολίες.

Σ' αυτό το απόσπασμα συνθέτει το θέμα του, την επανάσταση, την υποκρισία όσων νομίζουν ότι είναι επαναστάτες, τους συμβιβασμούς και την προσωπική επιλογή, αλλά όπως είπαμε το βιβλίο αλλάζει πολύ γρήγορα σκηνικό και κλίμα, όσο εξωστρεφές μπορεί να έμοιαζε το προηγούμενο απόσπασμα τόσο εσωστρεφής μπορεί να είναι η συνέχεια. Γενικά η αφήγηση δεν είναι μονότονη και γι' αυτό δεν κουράζει. Μετά από ένα σαρκαστικό παράθεμα μπορεί να ακολουθεί μια περισσότερο συναισθηματική και λυρική στροφή. Όμως ο γενικότερος τόνος του βιβλίου είναι αυτός του μανιφέστου. Μανιφέστο όσον αφορά την εκφορά του λόγου και τον ενθουσιασμό. Ενθουσιασμός είτε επαναστατικός είτε ερωτικός, περιέχοντας ταυτόχρονα και κάθε είδους αμφιβολίες. Περίπου στη μέση της συλλογής υπάρχει μια παρένθεση που δηλώνεται με διαφορετική αρίθμηση. Δηλαδή ενώ μέχρι τότε, μετά τις δύο πρώτες επιστολές η αρίθμηση κάθε ενότητας ήταν με λατινικούς αριθμούς, στο κέντρο του βιβλίου υπάρχουν πέντε ενότητες που αριθμούνται με αραβικούς αριθμούς. Σε αυτή την παρένθεση εικάζω ότι μονολογεί το έτερο χρωμόσωμα, ίσως το πιο συναισθηματικό. Εδώ φαίνεται σαν να μιλάει μια γυναίκα. Αυτή η πάλη των χρωμοσωμάτων μεταξύ τους μοιάζει με μια πάλη μεταξύ του δυναμικού και επαναστατικού αρσενικού με το ασταθές, αυθόρμητο και συναισθηματικό θηλυκό, όντας όμως ταυτόχρονα και τα δύο σε ένα σώμα, σε ένα μυαλό. Η πάλη αυτή στο τέλος θα καταργήσει τα φύλα καθώς αυτά αλληλοσυμπληρώνονται. Αυτή βέβαια είναι η δική μου εντύπωση καθώς προσπαθώ να διακρίνω τις φωνές και τα υποκείμενα που εναλλάσσονται και ξαφνιάζουν ευχάριστα με την απρόσμενη ροή και τις παρεκβάσεις που κάνουν στην αφήγηση.

Επιστρέφουμε όμως στο ταξίδι με τρένο που είχε ξεκινήσει: τώρα από Θεσσαλονίκη φτάνουμε στο Βελιγράδι με προορισμό τη Βουδαπέστη. Απρόσμενες συναντήσεις κάνουν το ταξίδι ενδιαφέρον. Παρεμβάλλεται μια επιστολή από τη Νάνσυ. Μοιάζει με εκείνη που έγραφε από τη Γλασκώβη, όμως ίσως είναι κάποια άλλη. Ο αφηγητής στη διάρκεια του ταξιδιού αρρωσταίνει. Σε τρεις μέρες είναι πάλι καλά, έχει πλέον φτάσει στη Βουδαπέστη. Σε κάθε πόλη που θα συναντά στο εξής κάνει μια σύντομη περιγραφή από τις πρώτες του εντυπώσεις: Βουδαπέστη, Ρόστοκ, Τρέλεμποργκ, Άμστερνταμ. Φτάνουμε στην τελευταία ενότητα, όπου με το κρεσέντο μιας τολμηρής σκηνής στο Άμστερνταμ το ξεχωριστό αυτό ταξίδι και το βιβλίο κλείνουν. Αν έπρεπε, τηρουμένων των αναλογιών, να παρομοιάσω το τελευταίο μέρος του βιβλίου με κάποια ταινία θα επέλεγα το αντίστοιχο τελείωμα της ταινίας «Το άρωμα», όπου το πλήθος στην πλατεία υπό την επίδραση του αρώματος, αλλοφρονεί και οργιάζει. Στη δική μας περίπτωση έχουμε τα κόκκινα φανάρια του Άμστερνταμ, τους τουρίστες και το αληθινό σαν ψεύτικο εμπόρευμα στις βιτρίνες, τον παραλογισμό της εμπορευματοποίησης και του χρήματος, τον παραλογισμό της καταπίεσης που εδώ είναι επί πληρωμή επιτρεπτό να εκτονωθεί και φυσικά τη μεγάλη παράσταση που δίνει μπροστά στο πλήθος ο αφηγητής. Μια παράσταση καταστροφής. Φυσικά αποτυγχάνει. Δεν έχει την επιδιωκόμενη αντίδραση από το πλήθος. Το βιβλίο κλείνει ως εξής:

«Δεσποινίς
εντέλει
/
Οφείλουμε
να είμαστε
Σίγουροι
Σίγουροι
όπως
η καταστροφή». (σ. 51)

Η Γλασκώβη είναι μια περιπέτεια, σαν αυτή που είχε ήδη ξεκινήσει από το Μια εποχή στην κόλαση ο Ρεμπώ. Συναντάμε μιαν αυθεντική ευγένεια κι έναν σχεδόν αρχοντικό αντικομφορμισμό, όσο οξύμωρο κι αν ακούγεται, σε κάθε έκφανση της ζωής. Αναφέραμε και πιο πριν ότι από ρητορική άποψη μιλά σαν μανιφέστο. Και πράγματι είναι ένα μανιφέστο για τον έρωτα και την επανάσταση της ζωής κάθε μέρα χωρίς υποχωρήσεις και συμβιβασμούς. Με αυτούς τους όρους η ματαίωση ένος ταξιδιού προς την Γλασκώβη και προς κάθε Γλασκώβη όπου μας περιμένει αυτό που ήδη γνωρίζουμε, ανοίγει στην πραγματικότητα άλλους δρόμους ελευθερίας. 

* Το κείμενο εκφωνήθηκε στην παρουσίαση του βιβλίου, στον πολυχώρο Καθρέφτης, στη Χαλκίδα, στις 16 Μαΐου 2015.

* Η ΕΛΕΝΗ ΤΣΑΝΤΙΛΗ έχει κάνει σπουδές γενικής και συγκριτικής γραμματολογίας.

altΓλασκώβη
Θάνος Γώγος
Θράκα 2015
Σελ. 56, τιμή εκδότη € 7,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΘΑΝΟΥ ΓΩΓΟΥ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Το βάθος του κόσμου» του Νικηφόρου Βρεττάκου – Το ποιητικό όραμα ενός σπουδαίου ποιητή

«Το βάθος του κόσμου» του Νικηφόρου Βρεττάκου – Το ποιητικό όραμα ενός σπουδαίου ποιητή

Η Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Σπάρτης προσφέρει στο αναγνωστικό κοινό μια ιδιαίτερη έκδοση της ποιητικής συλλογής του Νικηφόρου Βρεττάκου «Το βάθος του κόσμου« (εκδ. Ποταμός).

Γράφει η Γεωργία Κακούρου-Χρόνη

Στη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Σπάρτης...

«Emily Dickinson, Ποιήματα» (κριτική) – Το αργυρό χρονικό της μετάφρασης

«Emily Dickinson, Ποιήματα» (κριτική) – Το αργυρό χρονικό της μετάφρασης

Για το βιβλίο «Emily Dickinson, Ποιήματα» (εκλογή, προλεγόμενα, μετάφραση Κώστας Κουτσουρέλης, εκδ. Κίχλη). Κεντρική εικόνα: Η Σίνθια Νίξον υποδύεται την Έμιλυ Ντίκινσον στη βιογραφική ταινία του Τέρενς Ντέιβις «A Quier Passion». 

Γράφει η Γεωργία Τριανταφυλλίδου ...

«Ο θυρωρός των ημερών» της Ευτυχίας-Αλεξάνδρας Λουκίδου (κριτική)

«Ο θυρωρός των ημερών» της Ευτυχίας-Αλεξάνδρας Λουκίδου (κριτική)

Για την ποιητική συλλογή της Ευτυχίας-Αλεξάνδρας Λουκίδου «Ο θυρωρός των ημερών» (εκδ. Κέδρος). Κεντρική εικόνα: He © Positi Negati.

Γράφει η Μαρίτα Παπαρούση

Στην ποιητική συλλογή ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Χριστουγεννιάτικη γιορτή από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης: Σαββατοκύριακο στην Πλάκα, με Αργύρη Μπακιρτζή, κεράσματα και μεγάλες προσφορές

Χριστουγεννιάτικη γιορτή από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης: Σαββατοκύριακο στην Πλάκα, με Αργύρη Μπακιρτζή, κεράσματα και μεγάλες προσφορές

Οι Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης διοργανώνουν χριστουγεννιάτικη γιορτή βιβλίου το Σάββατο 9 & την Κυριακή 10 Δεκεμβρίου από τις 11:00 μέχρι και τις 19:00 στην οδό Θουκυδίδου 4, στην Πλάκα και υπόσχονται δύο μέρες γεμάτες με μουσική, κεράσματα, προτάσεις για δώρα και μεγάλες προσφορές.

Επιμέλεια: ...

Εορταστικό τετραήμερο των εκδόσεων Ψυχογιός στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης

Εορταστικό τετραήμερο των εκδόσεων Ψυχογιός στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης

Από σήμερα (7/12) έως και την Κυριακή (10/12) οι εκδόσεις Ψυχογιός ετοιμάζουν μια χριστουγεννιάτικη γιορτή για μικρούς και μεγάλους στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης με bazaar βιβλίων, εκδηλώσεις και δράσεις για τα παιδιά. «Τίτλοι λογοτεχνίας για μικρούς και μεγάλους, bazaar βιβλίων, συναντήσεις με συγγραφείς & συναρπα...

«Η Καταρίνα και η ομορφιά να σκοτώνεις φασίστες» (κριτική) – Η τελετουργία ενός φόνου σε μια άκρως σύγχρονη παράσταση

«Η Καταρίνα και η ομορφιά να σκοτώνεις φασίστες» (κριτική) – Η τελετουργία ενός φόνου σε μια άκρως σύγχρονη παράσταση

Για την παράσταση του Πορτογάλου σκηνοθέτη Τιάγκο Ροντρίγκες [Tiago Rodriguez] «Η Καταρίνα και η ομορφιά να σκοτώνεις φασίστες» που ανέβηκε στην κεντρική σκηνή της Στέγης Ιδρύματος Ωνάση. Κεντρική εικόνα: © Joseph Bandere.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος  ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τρότζαν» του Θανάση Χειμωνά (προδημοσίευση)

«Τρότζαν» του Θανάση Χειμωνά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Θανάση Χειμωνά «Τρότζαν, που κυκλοφορεί στις 8 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Πατάκη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Άνοιξα τα μάτια μου. Το μυαλό μου, αδειανό. Γύρω μου, φως. Έντονο. Εκτυφλωτικό. Συνειδητοπο...

«Αχ, Ευρώπη! Κείμενα για το μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» του Γιούργκεν Χάμπερμας (προδημοσίευση)

«Αχ, Ευρώπη! Κείμενα για το μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» του Γιούργκεν Χάμπερμας (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Γιούργκεν Χάμπερμας [Jürgen Habermas] «Αχ Ευρώπη! – Κείμενα για το Μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» (μτφρ. – προλεγόμενα – σχόλια: Δημήτρης Υφαντής, το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Printa / Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγορασ...

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Κλερ Κίγκαν [Claire Keegan] «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Την Παρασκευή, 29 Ιουλίου, το...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Η συντακτική ομάδα των New York Times ξεχώρισε τα καλύτερα βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2023, επιλέγοντας πέντε έργα μυθοπλασίας και πέντε δοκίμια. Στην κεντρική εικόνα, η Ζέιντι Σμιθ [Zadie Smith], συγγραφέας του «The fraud», το οποίο αναφέρεται στη λίστα ως ένα από τα πέντε σημαντικότερα μυθιστορήματα του έτους που ...

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Η Ιρλανδή συγγραφέας έχει αγαπηθεί από το ελληνικό αναγνωστικό κοινό και όχι άδικα. Τι είναι αυτό που την κάνει ιδιαίτερη και γιατί η πρόσφατη νουβέλα της «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο) την καταξιώνει. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ