isaris-leptomereia

Της Άλκηστης Σουλογιάννη

Ο Αλέξανδρος Ίσαρης προσφέρει με συνέπεια αλλά και με επιλεκτική φειδώ ιδιαιτέρως αξιόλογα τεκμήρια λογοτεχνικής παραγωγής πρωτίστως στον χώρο της σύγχρονης ποίησης, που αντιπροσωπεύουν οι ποιητικές συλλογές: Όμιλος Φίλων Θαλάσσης – Ο ισορροπιστής (1976), Οι παρενέργειες της σιωπής (1984), Οι Τριστάνοι (1992), Θα επιστρέψω φωτεινός (2000). Αυτές οι συλλογές συμπληρώνονται από ορισμένα ενδιαφέροντα δείγματα πεζογραφίας, με τεχνική καταγόμενη από την αισθητική και τη δομική οικονομία της ποίησης του Αλέξανδρου Ίσαρη, όπως αναγνωρίζεται στα αφηγηματικά έργα: Ανάμεσά τους η μουσική (1991), Βίνκελμαν ή το Πεπρωμένο (2010), Προσκέφαλο με φύλλα λεμονιάς (2012).

Στο σύνολο πάντως της δημιουργικής παραγωγής του Α.Ίσαρη πρέπει να συνυπολογισθούν αφενός η μακρά πορεία του συγγραφέα σε μια παράλληλη και έντονη μεταφραστική δραστηριότητα (π.χ.: Μαξ Φρις, Τόμας Μαν, Ρόμπερτ Μούζιλ, Πέτερ Χάντκε, Τόμας Μπέρνχαρτ, Αντόν Τσέχωφ, Ελίας Κανέττι, Ράινερ Μαρία Ρίλκε, αλλά και Ρίχαρντ Βάγκνερ), και αφετέρου η τεκμηριωμένη σχέση του με την τέχνη (πρωτίστως ζωγραφική, αλλά όχι μόνον).

Το νέο βιβλίο του Αλέξανδρου Ίσαρη με τον τίτλο Εγώ ένας ξένος / Ποιήματα 1967-2011 αποτελεί σύνθεση δέκα ενοτήτων με τους ιδιαίτερους τίτλους: «Όμιλος Φίλων Θαλάσσης», «Ο ισορροπιστής», «Τα ψευδώνυμα», «Μυθογραφία», «Οι Τριστάνοι», «Πηγή χαρίτων», «Θα επιστρέψω φωτεινός», «Προσωπογραφίες», «Οι ελεγείες της απουσίας», «Ένα ποίημα για τον Πάτροκλο». Τα κείμενα που συνθέτουν το βιβλίο, προέρχονται από την προγενέστερη ποιητική (κυρίως, αλλά και αφηγηματική) παραγωγή του Ίσαρη, αλλά δεν ταυτίζονται ακριβώς με το σύνολο αυτής, ενώ οι δύο τελευταίες ενότητες της έκδοσης περιλαμβάνουν ποιήματα που εμφανίζονται για πρώτη φορά (κατά δήλωση του συγγραφέα).

Δέκα ισότιμοι πυλώνες 

Με αυτή την προϋπόθεση, οι δέκα ενότητες του βιβλίου λειτουργούν ως ισότιμοι πυλώνες σε συγχρονική διάσταση για την πρόσβαση στο προσωπικό, δηλαδή εντέλει κειμενικό σύμπαν του Ίσαρη. Στο σύμπαν αυτό κυριαρχεί χρόνος σε αργή, ανεπαίσθητη πορεία με τη συνακόλουθη δολιότητα, καθώς αυτοπροσδιορίζεται ως ένα διαρκές σταθερό παρόν, ενώ μόνον οι απώλειες τεκμηριώνουν τη ροή, δηλαδή τη μετάλλαξή του σε παρελθόν. Περαιτέρω ο χρόνος αναγνωρίζεται ως μια χθονία πέραν της κοινής λογικής οντότητα που ανασύρει τους νεκρούς με τη ροή του και τους εγκαθιστά στις ασφαλείς περιοχές της μνήμης και των ονείρων, διαβρώνοντας έτσι το περιεχόμενο των εσωτερικών τοπίων.

Τα τοπία αυτά διαθέτουν χαρακτηριστικά στοιχεία, όπως: μέρες ακίνητες και απελπισμένα καλοκαίρια, φωτιά, νερό, αέρας, φως, σκότος, παγωνιά, κονιορτός, επίσης: σθένος, πόνος, μοναξιά, λύπη ως τεκμήριο συνείδησης της ύπαρξης, τιμωρία, ματαιότης, έρως, θάνατος, λησμονιά, προσμονή, αντοχή, σιωπή, ακόμα: κένταυροι, φτερωτά άλογα, σαύρες, αετοί, σκυλιά, κύκνοι, και κυρίως: πρόσωπα όπως διασταυρώνονται με την τέχνη του λόγου, των χρωμάτων, της μουσικής.

isaris-alexandros-photoΣτο πλαίσιο αυτό, ο Αλέξανδρος Ίσαρης φαίνεται να διαχειρίζεται με πνευματώδη και συχνά αποκλίνοντα από την κοινή αντίληψη τρόπο μείζονα ζητήματα που αφορούν ποικίλες διαπροσωπικές σχέσεις μέσα στη σύγκρουση ζωής και θανάτου, τον διάλογο των σωμάτων με το περιεχόμενο του εσωτερικού ανθρώπου, την αποδόμηση του εσωτερικού ανθρώπου και την ανασύστασή του ως διαδικασία σύνθεσης πρωτότυπων εσωτερικών τοπίων, την ένταση και την έκρηξη του εσωτερικού ανθρώπου αλλά και την αδυναμία πλήρους εξωτερίκευσής του, όπου εντάσσεται και η εμπλοκή του ψεύδους σε αντιπαράθεση ή σε διάλογο με τη μνήμη.

Με αυτά τα δεδομένα ο εσωτερικός άνθρωπος φαίνεται να αρνείται την ταύτιση με τον εξωτερικό κόσμο, προβάλλοντας μια σταθερή εξάρτηση ασφαλείας από την προσωπική του κοιτίδα (συναισθηματικής) προέλευσης, και με τον τρόπο αυτόν οδηγούμαστε και στην ανάγνωση του τίτλου του βιβλίου Εγώ ένας ξένος.

Όλο αυτό το υλικό διεκπεραιώνει λόγος άμεσος, βιωματικός, πλήρης συναισθήματος, συνδηλωτικός, παραστατικός, απερίφραστος, στοχαστικός, αφοριστικός, με ιδιαίτερο ρυθμό (παρηχήσεις αλλά και παραδοσιακά μέτρα, π. χ. δεκαπεντασύλλαβοι), ενίοτε λόγος σε εκκρεμότητα που δηλώνει δυνατότητα ή προοπτική εξέλιξης σύμφωνα με τα συμφραζόμενα.

Την επιφάνεια του κειμενικού σύμπαντος του Ίσαρη καλύπτει εκτενής τοιχογραφία με υλικό από εσωτερικά τοπία, όπως μάλιστα αυτό ενισχύεται με την ευρηματική χρήση της μεταφοράς (π.χ.: «Αυτές οι μέρες/ Της ασύδοτης τρυφερότητας», «Φύτεψα βογκητά», «ο χρόνος προχωρεί ποδοπατώντας», «ο χρόνος/ Σέρνεται σαν την οχιά», «Η μέρα έγειρε βροχερή αφήνοντας την πλάτη της ακάλυπτη»).

Διακεκριμένη θέση κατέχει η ευρηματική διαχείριση διακειμένων από τον χώρο της λογοτεχνίας (...) ως ομολογία εκλεκτικών συγγενειών, ως αποκάλυψη γνωστικού και βιωματικού φορτίου, ως ανάπτυξη μιας προσωπικής μυθολογίας.

Εξάλλου, ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του ύφους του Ίσαρη αποτελεί η αυτοαναφορικότητα της δημιουργικής γραφής (π.χ.: «Η ποίηση είναι μνησίκακη», «Κι έπειτα δίχως αγάπη τι να πεις;/ Ακόμα και οι στίχοι μας μοιάζουν από πηλό», ή ολόκληρο το ποίημα με τον τίτλο «Έτσι γίνεται το ποίημα»). Ενώ ιδιαιτέρως διακεκριμένη θέση κατέχει η ευρηματική διαχείριση διακειμένων από τον χώρο της λογοτεχνίας (από τον Όμηρο και τον Αισχύλο μέχρι τον Γεώργιο Βιζυηνό, τον Κ. Π. Καβάφη και τον Γιώργο Χειμωνά, επίσης: Σαίξπηρ, Γκαίτε ή Ντοστογιέφσκι), σε συνδυασμό με στοιχεία αφενός από τον χώρο της μουσικής (π. χ.: Μπαχ, Μότσαρτ, Μπετόβεν, Βάγκνερ, Μάλερ) και αφετέρου από την πολύμορφη έκταση των εικαστικών και των παραστατικών τεχνών (π.χ.: αρχαία αγάλματα, η τέχνη της Αναγέννησης, Πάμπλο Πικάσσο, Λουκίνο Βισκόντι, Αντρέι Ταρκόφσκι, το βιολοντσέλο της Ζακλίν Ντυ Πρε, ο χορός της Πίνα Μπάους), ως ομολογία εκλεκτικών συγγενειών, ως αποκάλυψη γνωστικού και βιωματικού φορτίου, ως ανάπτυξη μιας προσωπικής μυθολογίας.

Ο συσχετισμός όλων αυτών των δεδομένων δηλώνει τον πρωτότυπο χαρακτήρα της ποιητικής συλλογής ως ενιαίου συνόλου, ανεξάρτητα από την καταγωγή ή την αυτοτελή έκδοση των κειμένων που συμμετέχουν στη δομή της.

Από αυτή την άποψη, στο συγκεκριμένο βιβλίο αναγνωρίζουμε ένα όχημα για την επιστροφή σε διαχρονικής αξίας αισθητικά πεδία, για μια επίσκεψη ανανέωσης δεσμών με οικείους σημασιολογικούς τόπους, αλλά και για την ανίχνευση ατραπών προσέγγισης νέων περιοχών στη διαστρωμάτωση του περιεχομένου του εσωτερικού ανθρώπου, καθοδηγούμενοι από την αισθητική, από την ευρηματικότητα και από την προσληπτική ικανότητα του Α. Ίσαρη.

* Η κεντρική φωτογραφία είναι λεπτομέρεια από έργο του Αλέξανδρου Ίσαρη από την σειρά «Καλπασμοί ονείρων»

ΑΛΚΗΣΤΙΣ ΣΟΥΛΟΓΙΑΝΝΗ 

isaris-exofylloΕγώ ένας ξένος
Ποιήματα 1967-2011
Αλέξανδρος Ίσαρης
Εκδόσεις Κίχλη 2013
Σελ. 264, τιμή: € 17,00

politeia-link

 

 

 

 

 

 ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΙΣΑΡΗ 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Αποδείξεις και Θεωρίες: Δοκίμια για την ποίηση» της Λουίζ Γκλικ (κριτική)

«Αποδείξεις και Θεωρίες: Δοκίμια για την ποίηση» της Λουίζ Γκλικ (κριτική)

Για τη συλλογή δοκιμίων της Λουίζ Γκλικ [Louise Glück] «Αποδείξεις και Θεωρίες: Δοκίμια για την ποίηση» (μτφρ. Γιώργος Λαμπράκος, εκδ. Στερέωμα). Στην κεντρική εικόνα, η Λουίζ Γκλικ.

Γράφει η Άλκηστις Σουλογιάννη

Τη Λουίζ Γ...

«Τα συντρίμμια και η αναστήλωσή τους – Η αλληλέγγυα ποιητική της Λύντιας Στεφάνου» του Αλέξη Ζήρα (κριτική)

«Τα συντρίμμια και η αναστήλωσή τους – Η αλληλέγγυα ποιητική της Λύντιας Στεφάνου» του Αλέξη Ζήρα (κριτική)

Για το δοκίμιο του Αλέξη Ζήρα «Τα συντρίμμια και η αναστήλωσή τους – Η αλληλέγγυα ποιητική της Λύντιας Στεφάνου» (εκδ. Θράκα). Στην κεντρική εικόνα, η ποιήτρια Λύντια Στεφάνου στο σπίτι της ζωγράφου Νέλλης Ανδρικοπούλου (1948).

Γράφει η Χλόη Κουτσουμπέλη ...

«Βροχές Βερμίου» του Θανάση Μαρκόπουλου (κριτική) – Ένα ανθολόγιο τοπογραφικών δεδομένων

«Βροχές Βερμίου» του Θανάση Μαρκόπουλου (κριτική) – Ένα ανθολόγιο τοπογραφικών δεδομένων

Για την ποιητική συλλογή «Βροχές Βερμίου» του Θανάση Μαρκόπουλου (εκδ. Μελάνι). 

Γράφει ο Ιγνάτης Χουβαρδάς

Στην πρόσφατη ποιητική συλλογή ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Φεστιβάλ ΛΕΑ: Ανακοινώθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης

Φεστιβάλ ΛΕΑ: Ανακοινώθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης

Δημοσιοποιήθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης ΛΕΑ.

Επιμέλεια: Book Press

Δημοσιοποιείται η λίστα των φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης ΛΕΑ, υπό την Αιγίδα της Α.Ε. ...

Το «Εργαζόμενο αγόρι» της Λένας Διβάνη στην ευρωπαϊκή λίστα προτεινόμενων βιβλίων του Readers of Europe 2023

Το «Εργαζόμενο αγόρι» της Λένας Διβάνη στην ευρωπαϊκή λίστα προτεινόμενων βιβλίων του Readers of Europe 2023

Το «Εργαζόμενο αγόρι» της Λένας Διβάνη προτείνεται για την ευρωπαϊκή λίστα βιβλίων της Ευρωπαϊκής Βιβλιοθήκης Readers of Europe για το 2023.

Επιμέλεια: Book Press

Το ...

«Ο Νίκος Καζαντζάκης και οι Έλληνες ομότεχνοί του: Αλληλεπιδράσεις, συνάφειες και διαφωνίες» – Συνέδριο στο Γαλλικό Ινστιτούτο

«Ο Νίκος Καζαντζάκης και οι Έλληνες ομότεχνοί του: Αλληλεπιδράσεις, συνάφειες και διαφωνίες» – Συνέδριο στο Γαλλικό Ινστιτούτο

Με αφορμή τη συμπλήρωση 140 χρόνων από τη γέννηση του Νίκου Καζαντζάκη, θα διεξαχθεί το Επιστημονικό Συνέδριο με θέμα «Ο Νίκος Καζαντζάκης και οι Έλληνες ομότεχνοί του: Αλληλεπιδράσεις, συνάφειες και διαφωνίες» στις 10 και 11 Ιουνίου, στο Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος.

Επιμέλεια: ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γκούναρ Στόλεσεν [Gunnar Staalesen] «Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» (μτφρ. Βαγγέλης Γιαννίσης), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Ιουνίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Υπάρχουν κάποιε...

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Ντέιμον Γκάλγκατ [Damon Galgut] «Αρκτικό καλοκαίρι» (μτφρ. Κλαίρη Παπαμιχαήλ), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Οι δύο άντρες κάθονταν στις πο...

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ [Tatiana Ţîbuleac] «Ο γυάλινος κήπος» (μτφρ. Άντζελα Μπράτσου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Μαΐου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Σε δημοσίευσή της στον Independent, η αρθρογράφος Clarisse Loughrey ξεχώρισε τα εικοσιπέντε σημαντικότερα λογοτεχνικά έργα που γράφτηκαν από γυναίκες συγγραφείς. Στη φωτογραφία, μία από αυτές, η Octavia E. Butler [1947 - 2006], συγγραφέας μυθιστορημάτων επιστημονικής φαντασίας με έντονο κοινωνικό και πολιτικό υ...

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

Φάκελος αρχαιοκαπηλία με προτάσεις τριών βιβλίων: «Επιχείρηση “Νόστος”: Ένα χρυσό στεφάνι και μια Κόρη για τον Αλέξη Καρρά» (εκδ. Τόπος), του Νικόλα Ζηργάνου, «Αρχαιοκαπηλία και εμπόριο αρχαιοτήτων – Μουσεία, έμποροι τέχνης, οίκοι δημοπρασιών, ιδιωτικές συλλογές» (εκδ. Άγρα), του Ανδρέα Αποστολίδη και  «Ίλ...

Bιβλία αυτοβοήθειας, αυτογνωσίας και προσωπικής βελτίωσης: 20 επιλογές από τις καλύτερες πρόσφατες εκδόσεις

Bιβλία αυτοβοήθειας, αυτογνωσίας και προσωπικής βελτίωσης: 20 επιλογές από τις καλύτερες πρόσφατες εκδόσεις

Κανείς δεν μπορεί να λύσει το πρόβλημά σου, αν δεν κάνεις ο ίδιος την αρχή για να βοηθήσεις τον εαυτό σου. Είκοσι επιλογές από τις καλύτερες πρόσφατες εκδόσεις βιβλίων αυτοβοήθειας, αυτογνωσίας και προσωπικής βελτίωσης από τους επαγγελματίες του είδους.

Επιμέλεια: Book Press...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ