isaris-leptomereia

Της Άλκηστης Σουλογιάννη

Ο Αλέξανδρος Ίσαρης προσφέρει με συνέπεια αλλά και με επιλεκτική φειδώ ιδιαιτέρως αξιόλογα τεκμήρια λογοτεχνικής παραγωγής πρωτίστως στον χώρο της σύγχρονης ποίησης, που αντιπροσωπεύουν οι ποιητικές συλλογές: Όμιλος Φίλων Θαλάσσης – Ο ισορροπιστής (1976), Οι παρενέργειες της σιωπής (1984), Οι Τριστάνοι (1992), Θα επιστρέψω φωτεινός (2000). Αυτές οι συλλογές συμπληρώνονται από ορισμένα ενδιαφέροντα δείγματα πεζογραφίας, με τεχνική καταγόμενη από την αισθητική και τη δομική οικονομία της ποίησης του Αλέξανδρου Ίσαρη, όπως αναγνωρίζεται στα αφηγηματικά έργα: Ανάμεσά τους η μουσική (1991), Βίνκελμαν ή το Πεπρωμένο (2010), Προσκέφαλο με φύλλα λεμονιάς (2012).

Στο σύνολο πάντως της δημιουργικής παραγωγής του Α.Ίσαρη πρέπει να συνυπολογισθούν αφενός η μακρά πορεία του συγγραφέα σε μια παράλληλη και έντονη μεταφραστική δραστηριότητα (π.χ.: Μαξ Φρις, Τόμας Μαν, Ρόμπερτ Μούζιλ, Πέτερ Χάντκε, Τόμας Μπέρνχαρτ, Αντόν Τσέχωφ, Ελίας Κανέττι, Ράινερ Μαρία Ρίλκε, αλλά και Ρίχαρντ Βάγκνερ), και αφετέρου η τεκμηριωμένη σχέση του με την τέχνη (πρωτίστως ζωγραφική, αλλά όχι μόνον).

Το νέο βιβλίο του Αλέξανδρου Ίσαρη με τον τίτλο Εγώ ένας ξένος / Ποιήματα 1967-2011 αποτελεί σύνθεση δέκα ενοτήτων με τους ιδιαίτερους τίτλους: «Όμιλος Φίλων Θαλάσσης», «Ο ισορροπιστής», «Τα ψευδώνυμα», «Μυθογραφία», «Οι Τριστάνοι», «Πηγή χαρίτων», «Θα επιστρέψω φωτεινός», «Προσωπογραφίες», «Οι ελεγείες της απουσίας», «Ένα ποίημα για τον Πάτροκλο». Τα κείμενα που συνθέτουν το βιβλίο, προέρχονται από την προγενέστερη ποιητική (κυρίως, αλλά και αφηγηματική) παραγωγή του Ίσαρη, αλλά δεν ταυτίζονται ακριβώς με το σύνολο αυτής, ενώ οι δύο τελευταίες ενότητες της έκδοσης περιλαμβάνουν ποιήματα που εμφανίζονται για πρώτη φορά (κατά δήλωση του συγγραφέα).

Δέκα ισότιμοι πυλώνες 

Με αυτή την προϋπόθεση, οι δέκα ενότητες του βιβλίου λειτουργούν ως ισότιμοι πυλώνες σε συγχρονική διάσταση για την πρόσβαση στο προσωπικό, δηλαδή εντέλει κειμενικό σύμπαν του Ίσαρη. Στο σύμπαν αυτό κυριαρχεί χρόνος σε αργή, ανεπαίσθητη πορεία με τη συνακόλουθη δολιότητα, καθώς αυτοπροσδιορίζεται ως ένα διαρκές σταθερό παρόν, ενώ μόνον οι απώλειες τεκμηριώνουν τη ροή, δηλαδή τη μετάλλαξή του σε παρελθόν. Περαιτέρω ο χρόνος αναγνωρίζεται ως μια χθονία πέραν της κοινής λογικής οντότητα που ανασύρει τους νεκρούς με τη ροή του και τους εγκαθιστά στις ασφαλείς περιοχές της μνήμης και των ονείρων, διαβρώνοντας έτσι το περιεχόμενο των εσωτερικών τοπίων.

Τα τοπία αυτά διαθέτουν χαρακτηριστικά στοιχεία, όπως: μέρες ακίνητες και απελπισμένα καλοκαίρια, φωτιά, νερό, αέρας, φως, σκότος, παγωνιά, κονιορτός, επίσης: σθένος, πόνος, μοναξιά, λύπη ως τεκμήριο συνείδησης της ύπαρξης, τιμωρία, ματαιότης, έρως, θάνατος, λησμονιά, προσμονή, αντοχή, σιωπή, ακόμα: κένταυροι, φτερωτά άλογα, σαύρες, αετοί, σκυλιά, κύκνοι, και κυρίως: πρόσωπα όπως διασταυρώνονται με την τέχνη του λόγου, των χρωμάτων, της μουσικής.

isaris-alexandros-photoΣτο πλαίσιο αυτό, ο Αλέξανδρος Ίσαρης φαίνεται να διαχειρίζεται με πνευματώδη και συχνά αποκλίνοντα από την κοινή αντίληψη τρόπο μείζονα ζητήματα που αφορούν ποικίλες διαπροσωπικές σχέσεις μέσα στη σύγκρουση ζωής και θανάτου, τον διάλογο των σωμάτων με το περιεχόμενο του εσωτερικού ανθρώπου, την αποδόμηση του εσωτερικού ανθρώπου και την ανασύστασή του ως διαδικασία σύνθεσης πρωτότυπων εσωτερικών τοπίων, την ένταση και την έκρηξη του εσωτερικού ανθρώπου αλλά και την αδυναμία πλήρους εξωτερίκευσής του, όπου εντάσσεται και η εμπλοκή του ψεύδους σε αντιπαράθεση ή σε διάλογο με τη μνήμη.

Με αυτά τα δεδομένα ο εσωτερικός άνθρωπος φαίνεται να αρνείται την ταύτιση με τον εξωτερικό κόσμο, προβάλλοντας μια σταθερή εξάρτηση ασφαλείας από την προσωπική του κοιτίδα (συναισθηματικής) προέλευσης, και με τον τρόπο αυτόν οδηγούμαστε και στην ανάγνωση του τίτλου του βιβλίου Εγώ ένας ξένος.

Όλο αυτό το υλικό διεκπεραιώνει λόγος άμεσος, βιωματικός, πλήρης συναισθήματος, συνδηλωτικός, παραστατικός, απερίφραστος, στοχαστικός, αφοριστικός, με ιδιαίτερο ρυθμό (παρηχήσεις αλλά και παραδοσιακά μέτρα, π. χ. δεκαπεντασύλλαβοι), ενίοτε λόγος σε εκκρεμότητα που δηλώνει δυνατότητα ή προοπτική εξέλιξης σύμφωνα με τα συμφραζόμενα.

Την επιφάνεια του κειμενικού σύμπαντος του Ίσαρη καλύπτει εκτενής τοιχογραφία με υλικό από εσωτερικά τοπία, όπως μάλιστα αυτό ενισχύεται με την ευρηματική χρήση της μεταφοράς (π.χ.: «Αυτές οι μέρες/ Της ασύδοτης τρυφερότητας», «Φύτεψα βογκητά», «ο χρόνος προχωρεί ποδοπατώντας», «ο χρόνος/ Σέρνεται σαν την οχιά», «Η μέρα έγειρε βροχερή αφήνοντας την πλάτη της ακάλυπτη»).

Διακεκριμένη θέση κατέχει η ευρηματική διαχείριση διακειμένων από τον χώρο της λογοτεχνίας (...) ως ομολογία εκλεκτικών συγγενειών, ως αποκάλυψη γνωστικού και βιωματικού φορτίου, ως ανάπτυξη μιας προσωπικής μυθολογίας.

Εξάλλου, ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του ύφους του Ίσαρη αποτελεί η αυτοαναφορικότητα της δημιουργικής γραφής (π.χ.: «Η ποίηση είναι μνησίκακη», «Κι έπειτα δίχως αγάπη τι να πεις;/ Ακόμα και οι στίχοι μας μοιάζουν από πηλό», ή ολόκληρο το ποίημα με τον τίτλο «Έτσι γίνεται το ποίημα»). Ενώ ιδιαιτέρως διακεκριμένη θέση κατέχει η ευρηματική διαχείριση διακειμένων από τον χώρο της λογοτεχνίας (από τον Όμηρο και τον Αισχύλο μέχρι τον Γεώργιο Βιζυηνό, τον Κ. Π. Καβάφη και τον Γιώργο Χειμωνά, επίσης: Σαίξπηρ, Γκαίτε ή Ντοστογιέφσκι), σε συνδυασμό με στοιχεία αφενός από τον χώρο της μουσικής (π. χ.: Μπαχ, Μότσαρτ, Μπετόβεν, Βάγκνερ, Μάλερ) και αφετέρου από την πολύμορφη έκταση των εικαστικών και των παραστατικών τεχνών (π.χ.: αρχαία αγάλματα, η τέχνη της Αναγέννησης, Πάμπλο Πικάσσο, Λουκίνο Βισκόντι, Αντρέι Ταρκόφσκι, το βιολοντσέλο της Ζακλίν Ντυ Πρε, ο χορός της Πίνα Μπάους), ως ομολογία εκλεκτικών συγγενειών, ως αποκάλυψη γνωστικού και βιωματικού φορτίου, ως ανάπτυξη μιας προσωπικής μυθολογίας.

Ο συσχετισμός όλων αυτών των δεδομένων δηλώνει τον πρωτότυπο χαρακτήρα της ποιητικής συλλογής ως ενιαίου συνόλου, ανεξάρτητα από την καταγωγή ή την αυτοτελή έκδοση των κειμένων που συμμετέχουν στη δομή της.

Από αυτή την άποψη, στο συγκεκριμένο βιβλίο αναγνωρίζουμε ένα όχημα για την επιστροφή σε διαχρονικής αξίας αισθητικά πεδία, για μια επίσκεψη ανανέωσης δεσμών με οικείους σημασιολογικούς τόπους, αλλά και για την ανίχνευση ατραπών προσέγγισης νέων περιοχών στη διαστρωμάτωση του περιεχομένου του εσωτερικού ανθρώπου, καθοδηγούμενοι από την αισθητική, από την ευρηματικότητα και από την προσληπτική ικανότητα του Α. Ίσαρη.

* Η κεντρική φωτογραφία είναι λεπτομέρεια από έργο του Αλέξανδρου Ίσαρη από την σειρά «Καλπασμοί ονείρων»

ΑΛΚΗΣΤΙΣ ΣΟΥΛΟΓΙΑΝΝΗ 

isaris-exofylloΕγώ ένας ξένος
Ποιήματα 1967-2011
Αλέξανδρος Ίσαρης
Εκδόσεις Κίχλη 2013
Σελ. 264, τιμή: € 17,00

politeia-link

 

 

 

 

 

 ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΙΣΑΡΗ 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Το βάθος του κόσμου» του Νικηφόρου Βρεττάκου – Το ποιητικό όραμα ενός σπουδαίου ποιητή

«Το βάθος του κόσμου» του Νικηφόρου Βρεττάκου – Το ποιητικό όραμα ενός σπουδαίου ποιητή

Η Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Σπάρτης προσφέρει στο αναγνωστικό κοινό μια ιδιαίτερη έκδοση της ποιητικής συλλογής του Νικηφόρου Βρεττάκου «Το βάθος του κόσμου« (εκδ. Ποταμός).

Γράφει η Γεωργία Κακούρου-Χρόνη

Στη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Σπάρτης...

«Emily Dickinson, Ποιήματα» (κριτική) – Το αργυρό χρονικό της μετάφρασης

«Emily Dickinson, Ποιήματα» (κριτική) – Το αργυρό χρονικό της μετάφρασης

Για το βιβλίο «Emily Dickinson, Ποιήματα» (εκλογή, προλεγόμενα, μετάφραση Κώστας Κουτσουρέλης, εκδ. Κίχλη). Κεντρική εικόνα: Η Σίνθια Νίξον υποδύεται την Έμιλυ Ντίκινσον στη βιογραφική ταινία του Τέρενς Ντέιβις «A Quier Passion». 

Γράφει η Γεωργία Τριανταφυλλίδου ...

«Ο θυρωρός των ημερών» της Ευτυχίας-Αλεξάνδρας Λουκίδου (κριτική)

«Ο θυρωρός των ημερών» της Ευτυχίας-Αλεξάνδρας Λουκίδου (κριτική)

Για την ποιητική συλλογή της Ευτυχίας-Αλεξάνδρας Λουκίδου «Ο θυρωρός των ημερών» (εκδ. Κέδρος). Κεντρική εικόνα: He © Positi Negati.

Γράφει η Μαρίτα Παπαρούση

Στην ποιητική συλλογή ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Χριστουγεννιάτικη γιορτή από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης: Σαββατοκύριακο στην Πλάκα, με Αργύρη Μπακιρτζή, κεράσματα και μεγάλες προσφορές

Χριστουγεννιάτικη γιορτή από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης: Σαββατοκύριακο στην Πλάκα, με Αργύρη Μπακιρτζή, κεράσματα και μεγάλες προσφορές

Οι Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης διοργανώνουν χριστουγεννιάτικη γιορτή βιβλίου το Σάββατο 9 & την Κυριακή 10 Δεκεμβρίου από τις 11:00 μέχρι και τις 19:00 στην οδό Θουκυδίδου 4, στην Πλάκα και υπόσχονται δύο μέρες γεμάτες με μουσική, κεράσματα, προτάσεις για δώρα και μεγάλες προσφορές.

Επιμέλεια: ...

Εορταστικό τετραήμερο των εκδόσεων Ψυχογιός στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης

Εορταστικό τετραήμερο των εκδόσεων Ψυχογιός στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης

Από σήμερα (7/12) έως και την Κυριακή (10/12) οι εκδόσεις Ψυχογιός ετοιμάζουν μια χριστουγεννιάτικη γιορτή για μικρούς και μεγάλους στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης με bazaar βιβλίων, εκδηλώσεις και δράσεις για τα παιδιά. «Τίτλοι λογοτεχνίας για μικρούς και μεγάλους, bazaar βιβλίων, συναντήσεις με συγγραφείς & συναρπα...

«Η Καταρίνα και η ομορφιά να σκοτώνεις φασίστες» (κριτική) – Η τελετουργία ενός φόνου σε μια άκρως σύγχρονη παράσταση

«Η Καταρίνα και η ομορφιά να σκοτώνεις φασίστες» (κριτική) – Η τελετουργία ενός φόνου σε μια άκρως σύγχρονη παράσταση

Για την παράσταση του Πορτογάλου σκηνοθέτη Τιάγκο Ροντρίγκες [Tiago Rodriguez] «Η Καταρίνα και η ομορφιά να σκοτώνεις φασίστες» που ανέβηκε στην κεντρική σκηνή της Στέγης Ιδρύματος Ωνάση. Κεντρική εικόνα: © Joseph Bandere.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος  ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τρότζαν» του Θανάση Χειμωνά (προδημοσίευση)

«Τρότζαν» του Θανάση Χειμωνά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Θανάση Χειμωνά «Τρότζαν, που κυκλοφορεί στις 8 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Πατάκη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Άνοιξα τα μάτια μου. Το μυαλό μου, αδειανό. Γύρω μου, φως. Έντονο. Εκτυφλωτικό. Συνειδητοπο...

«Αχ, Ευρώπη! Κείμενα για το μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» του Γιούργκεν Χάμπερμας (προδημοσίευση)

«Αχ, Ευρώπη! Κείμενα για το μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» του Γιούργκεν Χάμπερμας (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Γιούργκεν Χάμπερμας [Jürgen Habermas] «Αχ Ευρώπη! – Κείμενα για το Μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» (μτφρ. – προλεγόμενα – σχόλια: Δημήτρης Υφαντής, το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Printa / Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγορασ...

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Κλερ Κίγκαν [Claire Keegan] «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Την Παρασκευή, 29 Ιουλίου, το...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Η συντακτική ομάδα των New York Times ξεχώρισε τα καλύτερα βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2023, επιλέγοντας πέντε έργα μυθοπλασίας και πέντε δοκίμια. Στην κεντρική εικόνα, η Ζέιντι Σμιθ [Zadie Smith], συγγραφέας του «The fraud», το οποίο αναφέρεται στη λίστα ως ένα από τα πέντε σημαντικότερα μυθιστορήματα του έτους που ...

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Η Ιρλανδή συγγραφέας έχει αγαπηθεί από το ελληνικό αναγνωστικό κοινό και όχι άδικα. Τι είναι αυτό που την κάνει ιδιαίτερη και γιατί η πρόσφατη νουβέλα της «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο) την καταξιώνει. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ