isaris-leptomereia

Της Άλκηστης Σουλογιάννη

Ο Αλέξανδρος Ίσαρης προσφέρει με συνέπεια αλλά και με επιλεκτική φειδώ ιδιαιτέρως αξιόλογα τεκμήρια λογοτεχνικής παραγωγής πρωτίστως στον χώρο της σύγχρονης ποίησης, που αντιπροσωπεύουν οι ποιητικές συλλογές: Όμιλος Φίλων Θαλάσσης – Ο ισορροπιστής (1976), Οι παρενέργειες της σιωπής (1984), Οι Τριστάνοι (1992), Θα επιστρέψω φωτεινός (2000). Αυτές οι συλλογές συμπληρώνονται από ορισμένα ενδιαφέροντα δείγματα πεζογραφίας, με τεχνική καταγόμενη από την αισθητική και τη δομική οικονομία της ποίησης του Αλέξανδρου Ίσαρη, όπως αναγνωρίζεται στα αφηγηματικά έργα: Ανάμεσά τους η μουσική (1991), Βίνκελμαν ή το Πεπρωμένο (2010), Προσκέφαλο με φύλλα λεμονιάς (2012).

Στο σύνολο πάντως της δημιουργικής παραγωγής του Α.Ίσαρη πρέπει να συνυπολογισθούν αφενός η μακρά πορεία του συγγραφέα σε μια παράλληλη και έντονη μεταφραστική δραστηριότητα (π.χ.: Μαξ Φρις, Τόμας Μαν, Ρόμπερτ Μούζιλ, Πέτερ Χάντκε, Τόμας Μπέρνχαρτ, Αντόν Τσέχωφ, Ελίας Κανέττι, Ράινερ Μαρία Ρίλκε, αλλά και Ρίχαρντ Βάγκνερ), και αφετέρου η τεκμηριωμένη σχέση του με την τέχνη (πρωτίστως ζωγραφική, αλλά όχι μόνον).

Το νέο βιβλίο του Αλέξανδρου Ίσαρη με τον τίτλο Εγώ ένας ξένος / Ποιήματα 1967-2011 αποτελεί σύνθεση δέκα ενοτήτων με τους ιδιαίτερους τίτλους: «Όμιλος Φίλων Θαλάσσης», «Ο ισορροπιστής», «Τα ψευδώνυμα», «Μυθογραφία», «Οι Τριστάνοι», «Πηγή χαρίτων», «Θα επιστρέψω φωτεινός», «Προσωπογραφίες», «Οι ελεγείες της απουσίας», «Ένα ποίημα για τον Πάτροκλο». Τα κείμενα που συνθέτουν το βιβλίο, προέρχονται από την προγενέστερη ποιητική (κυρίως, αλλά και αφηγηματική) παραγωγή του Ίσαρη, αλλά δεν ταυτίζονται ακριβώς με το σύνολο αυτής, ενώ οι δύο τελευταίες ενότητες της έκδοσης περιλαμβάνουν ποιήματα που εμφανίζονται για πρώτη φορά (κατά δήλωση του συγγραφέα).

Δέκα ισότιμοι πυλώνες 

Με αυτή την προϋπόθεση, οι δέκα ενότητες του βιβλίου λειτουργούν ως ισότιμοι πυλώνες σε συγχρονική διάσταση για την πρόσβαση στο προσωπικό, δηλαδή εντέλει κειμενικό σύμπαν του Ίσαρη. Στο σύμπαν αυτό κυριαρχεί χρόνος σε αργή, ανεπαίσθητη πορεία με τη συνακόλουθη δολιότητα, καθώς αυτοπροσδιορίζεται ως ένα διαρκές σταθερό παρόν, ενώ μόνον οι απώλειες τεκμηριώνουν τη ροή, δηλαδή τη μετάλλαξή του σε παρελθόν. Περαιτέρω ο χρόνος αναγνωρίζεται ως μια χθονία πέραν της κοινής λογικής οντότητα που ανασύρει τους νεκρούς με τη ροή του και τους εγκαθιστά στις ασφαλείς περιοχές της μνήμης και των ονείρων, διαβρώνοντας έτσι το περιεχόμενο των εσωτερικών τοπίων.

Τα τοπία αυτά διαθέτουν χαρακτηριστικά στοιχεία, όπως: μέρες ακίνητες και απελπισμένα καλοκαίρια, φωτιά, νερό, αέρας, φως, σκότος, παγωνιά, κονιορτός, επίσης: σθένος, πόνος, μοναξιά, λύπη ως τεκμήριο συνείδησης της ύπαρξης, τιμωρία, ματαιότης, έρως, θάνατος, λησμονιά, προσμονή, αντοχή, σιωπή, ακόμα: κένταυροι, φτερωτά άλογα, σαύρες, αετοί, σκυλιά, κύκνοι, και κυρίως: πρόσωπα όπως διασταυρώνονται με την τέχνη του λόγου, των χρωμάτων, της μουσικής.

isaris-alexandros-photoΣτο πλαίσιο αυτό, ο Αλέξανδρος Ίσαρης φαίνεται να διαχειρίζεται με πνευματώδη και συχνά αποκλίνοντα από την κοινή αντίληψη τρόπο μείζονα ζητήματα που αφορούν ποικίλες διαπροσωπικές σχέσεις μέσα στη σύγκρουση ζωής και θανάτου, τον διάλογο των σωμάτων με το περιεχόμενο του εσωτερικού ανθρώπου, την αποδόμηση του εσωτερικού ανθρώπου και την ανασύστασή του ως διαδικασία σύνθεσης πρωτότυπων εσωτερικών τοπίων, την ένταση και την έκρηξη του εσωτερικού ανθρώπου αλλά και την αδυναμία πλήρους εξωτερίκευσής του, όπου εντάσσεται και η εμπλοκή του ψεύδους σε αντιπαράθεση ή σε διάλογο με τη μνήμη.

Με αυτά τα δεδομένα ο εσωτερικός άνθρωπος φαίνεται να αρνείται την ταύτιση με τον εξωτερικό κόσμο, προβάλλοντας μια σταθερή εξάρτηση ασφαλείας από την προσωπική του κοιτίδα (συναισθηματικής) προέλευσης, και με τον τρόπο αυτόν οδηγούμαστε και στην ανάγνωση του τίτλου του βιβλίου Εγώ ένας ξένος.

Όλο αυτό το υλικό διεκπεραιώνει λόγος άμεσος, βιωματικός, πλήρης συναισθήματος, συνδηλωτικός, παραστατικός, απερίφραστος, στοχαστικός, αφοριστικός, με ιδιαίτερο ρυθμό (παρηχήσεις αλλά και παραδοσιακά μέτρα, π. χ. δεκαπεντασύλλαβοι), ενίοτε λόγος σε εκκρεμότητα που δηλώνει δυνατότητα ή προοπτική εξέλιξης σύμφωνα με τα συμφραζόμενα.

Την επιφάνεια του κειμενικού σύμπαντος του Ίσαρη καλύπτει εκτενής τοιχογραφία με υλικό από εσωτερικά τοπία, όπως μάλιστα αυτό ενισχύεται με την ευρηματική χρήση της μεταφοράς (π.χ.: «Αυτές οι μέρες/ Της ασύδοτης τρυφερότητας», «Φύτεψα βογκητά», «ο χρόνος προχωρεί ποδοπατώντας», «ο χρόνος/ Σέρνεται σαν την οχιά», «Η μέρα έγειρε βροχερή αφήνοντας την πλάτη της ακάλυπτη»).

Διακεκριμένη θέση κατέχει η ευρηματική διαχείριση διακειμένων από τον χώρο της λογοτεχνίας (...) ως ομολογία εκλεκτικών συγγενειών, ως αποκάλυψη γνωστικού και βιωματικού φορτίου, ως ανάπτυξη μιας προσωπικής μυθολογίας.

Εξάλλου, ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του ύφους του Ίσαρη αποτελεί η αυτοαναφορικότητα της δημιουργικής γραφής (π.χ.: «Η ποίηση είναι μνησίκακη», «Κι έπειτα δίχως αγάπη τι να πεις;/ Ακόμα και οι στίχοι μας μοιάζουν από πηλό», ή ολόκληρο το ποίημα με τον τίτλο «Έτσι γίνεται το ποίημα»). Ενώ ιδιαιτέρως διακεκριμένη θέση κατέχει η ευρηματική διαχείριση διακειμένων από τον χώρο της λογοτεχνίας (από τον Όμηρο και τον Αισχύλο μέχρι τον Γεώργιο Βιζυηνό, τον Κ. Π. Καβάφη και τον Γιώργο Χειμωνά, επίσης: Σαίξπηρ, Γκαίτε ή Ντοστογιέφσκι), σε συνδυασμό με στοιχεία αφενός από τον χώρο της μουσικής (π. χ.: Μπαχ, Μότσαρτ, Μπετόβεν, Βάγκνερ, Μάλερ) και αφετέρου από την πολύμορφη έκταση των εικαστικών και των παραστατικών τεχνών (π.χ.: αρχαία αγάλματα, η τέχνη της Αναγέννησης, Πάμπλο Πικάσσο, Λουκίνο Βισκόντι, Αντρέι Ταρκόφσκι, το βιολοντσέλο της Ζακλίν Ντυ Πρε, ο χορός της Πίνα Μπάους), ως ομολογία εκλεκτικών συγγενειών, ως αποκάλυψη γνωστικού και βιωματικού φορτίου, ως ανάπτυξη μιας προσωπικής μυθολογίας.

Ο συσχετισμός όλων αυτών των δεδομένων δηλώνει τον πρωτότυπο χαρακτήρα της ποιητικής συλλογής ως ενιαίου συνόλου, ανεξάρτητα από την καταγωγή ή την αυτοτελή έκδοση των κειμένων που συμμετέχουν στη δομή της.

Από αυτή την άποψη, στο συγκεκριμένο βιβλίο αναγνωρίζουμε ένα όχημα για την επιστροφή σε διαχρονικής αξίας αισθητικά πεδία, για μια επίσκεψη ανανέωσης δεσμών με οικείους σημασιολογικούς τόπους, αλλά και για την ανίχνευση ατραπών προσέγγισης νέων περιοχών στη διαστρωμάτωση του περιεχομένου του εσωτερικού ανθρώπου, καθοδηγούμενοι από την αισθητική, από την ευρηματικότητα και από την προσληπτική ικανότητα του Α. Ίσαρη.

* Η κεντρική φωτογραφία είναι λεπτομέρεια από έργο του Αλέξανδρου Ίσαρη από την σειρά «Καλπασμοί ονείρων»

ΑΛΚΗΣΤΙΣ ΣΟΥΛΟΓΙΑΝΝΗ 

isaris-exofylloΕγώ ένας ξένος
Ποιήματα 1967-2011
Αλέξανδρος Ίσαρης
Εκδόσεις Κίχλη 2013
Σελ. 264, τιμή: € 17,00

politeia-link

 

 

 

 

 

 ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΙΣΑΡΗ 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«À Revoir: Theophilos» του Νίκου Εγγονόπουλου (κριτική) – Ποιήματα αφιερωμένα στον σπουδαίο λαϊκό ζωγράφο

«À Revoir: Theophilos» του Νίκου Εγγονόπουλου (κριτική) – Ποιήματα αφιερωμένα στον σπουδαίο λαϊκό ζωγράφο

Για την ποιητική συλλογή του Νίκου Εγγονόπουλου «À Revoir: Theophilos», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ύψιλον. 

Γράφει η Άλκηστις Σουλογιάννη

Ο ...

«Ίσως φύγεις στο εξωτερικό» του Νικόλα Κουτσοδόντη (κριτική) – Όταν τα σώματα γίνονται πεδία μάχης και αντίστασης

«Ίσως φύγεις στο εξωτερικό» του Νικόλα Κουτσοδόντη (κριτική) – Όταν τα σώματα γίνονται πεδία μάχης και αντίστασης

Για την ποιητική συλλογή του Νικόλα Κουτσοδόντη «Ίσως φύγεις στο εξωτερικό», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Θράκα. 

Γράφει η Σίσσυ Δουτσίου

Μια κατάδυση στο βάθος της ανθρώπινης επιθυμίας, της αγάπης, της απώλεια...

«Το μάτι της λέξης» του Κώστα Γουλιάμου (κριτική) – «Όνειρα χωρίς πατρίδα»

«Το μάτι της λέξης» του Κώστα Γουλιάμου (κριτική) – «Όνειρα χωρίς πατρίδα»

Για την ποιητική συλλογή του Κώστα Γουλιάμου «Το μάτι της λέξης», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή. Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία από την «πράσινη γραμμή», στη Λευκωσία. 

Γράφει ο Γιώργος Βέης

Απο...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Βίος και Πολιτεία»: Η ηθοποιός, ακτιβίστρια και συγγραφέας Ερωφίλη Κόκκαλη έρχεται στο Υπόγειο

«Βίος και Πολιτεία»: Η ηθοποιός, ακτιβίστρια και συγγραφέας Ερωφίλη Κόκκαλη έρχεται στο Υπόγειο

Στο 75ο επεισόδιο της σειράς συζητήσεων στο Βιβλιοπωλείο της Πολιτείας με ανθρώπους από το χώρο του βιβλίου και των ιδεών, o Κώστας Κατσουλάρης συζητά με την ηθοποιό, ακτιβίστρια και συγγραφέα Ερωφίλη Κόκκαλη. Αφορμή, μεταξύ άλλων, το σπονδυλωτό μυθιστόρημα «Λόλα Καραμπόλα» (εκδ. Έρμα, 2022). Η συζήτηση θα μεταδοθεί...

Το Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου γιορτάζει φέτος τα 70 χρόνια του με πλούσιο πρόγραμμα δράσεων και παραστάσεων

Το Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου γιορτάζει φέτος τα 70 χρόνια του με πλούσιο πρόγραμμα δράσεων και παραστάσεων

Το Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου μάς υποδέχεται φέτος με πλούσιο πρόγραμμα, γιορτάζοντας τα εβδομήντα χρόνια διεξαγωγής του. Ακολουθεί το Δελτίο Τύπου.

Επιμέλεια: Book Press

Το Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου μάς υποδέχεται φέτος, γι...

«My Fierce Ignorant Step» του Χρήστου Παπαδόπουλου στη Στέγη – Ένα τραγούδι μέσα στο οποίο πάλλονται τα σώματα των χορευτών

«My Fierce Ignorant Step» του Χρήστου Παπαδόπουλου στη Στέγη – Ένα τραγούδι μέσα στο οποίο πάλλονται τα σώματα των χορευτών

Έρχεται στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση η παράσταση του Χρήστου Παπαδόπουλου «My Fierce Ignorant Step», από τις 8 έως τις 18 Μαΐου 2025. Δέκα χορευτές και χορεύτριες κινούνται σαν ένα. Κάθε βήμα, η αρχή και το τώρα μας. © για την εικόνα: Πάνος Κέφαλος

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Η χλωμή κυρία» του Αλέξανδρου Δουμά (προδημοσίευση)

«Η χλωμή κυρία» του Αλέξανδρου Δουμά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από την νουβέλα του Αλέξανδρου Δουμά [Alexandre Dumas], «Η χλωμή κυρία» (εισαγωγή – μτφρ. – επίμετρο: Γιώργος Θάνος), η οποία θα κυκλοφορήσει στις 28 Απριλίου στη σειρά «microMEGA/Λογοτεχνία», των εκδόσεων Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...
«Αυτό έκανες πάντα» του Νίκου Ιατρού (προδημοσίευση)

«Αυτό έκανες πάντα» του Νίκου Ιατρού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα του Νίκου Ιατρού «Αυτό έκανες πάντα», η οποία θα κυκλοφορήσει στις 28 Απριλίου από τις εκδόσεις Ίκαρος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Περπατώ κάτω από τον δυνατό ήλιο. Το δέρμα μου αντιστέκεται, τα πνευμόνια...

«Η λάθος πλευρά» του Νταβίντε Κόπο (προδημοσίευση)

«Η λάθος πλευρά» του Νταβίντε Κόπο (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Νταβίντε Κόπο [Davide Coppo] «Η λάθος πλευρά» (μτφρ. Μαρία Οικονομίδου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Απριλίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Στην αρχή του ντοκιμαντ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

«Τι θέλει να μας πει;» – Δύο οδηγοί συνύπαρξης μας μαθαίνουν τη γλώσσα του σώματος του σκύλου και της γάτας

«Τι θέλει να μας πει;» – Δύο οδηγοί συνύπαρξης μας μαθαίνουν τη γλώσσα του σώματος του σκύλου και της γάτας

Δύο οδηγοί συνύπαρξης με τα αγαπημένα μας κατοικίδια, τη γάτα και τον σκύλο, απαντούν στο ερώτημα «Τι θέλει να μας πει;» το ζωάκι μας. «Γάτα - Τι θέλει να μας πει;» και «Σκύλος - Τι θέλει να μας πει;» της Lili Chin σε μετάφραση Κωνσταντίνας Τσιάγκα από τις εκδόσεις Πεδίο.

Επιμέλεια: Book Press ...

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 καλά ιστορικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 καλά ιστορικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα

Οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες, η πτώση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η βασιλεία στην Ελλάδα, η ιστορία της αμερικανικής πολιτικής αλλά και η πρόσφατη περίοδος της άγριας ελληνικής οικονομικής κρίσης είναι μερικά από τα θέματα που εξετάζονται. Δέκα πρόσφατα ιστορικά βιβλία που μας βοηθούν να πλοηγηθούμε στα σκοτεινά νερά τ...

7 αστυνομικά από τις εκδόσεις Βακχικόν

7 αστυνομικά από τις εκδόσεις Βακχικόν

Επτά αστυνομικά για τους φίλους του είδους κυκλοφόρησαν τον τελευταίο χρόνο από τις εκδόσεις Βακχικόν. Στην κεντρική εικόνα, στοιχείο από το εξώφυλλο του «Αριμάν», του Παναγιώτη Κωνσταντόπουλου.

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ