alt

Της Άλκηστης Σουλογιάννη

Η μέχρι τώρα παραγωγική πορεία του Αντώνη Φωστιέρη στην ευρεία περιοχή της ποιητικής δημιουργίας ορίζεται από σημαντικούς (και ρυθμιστικούς σε ό,τι αφορά τη διαμόρφωση των σύγχρονων ελληνικών λογοτεχνικών πραγμάτων) οδοδείκτες που αντιπροσωπεύουν οι ποιητικές συλλογές: Το μεγάλο ταξίδι (1971), Εσωτερικοί χώροι ή Τα είκοσι (1973), Σκοτεινός έρωτας (1977), Ποίηση μες στην ποίηση (1977), Ο διάβολος τραγούδησε σωστά (1981), Το θα και το να του θανάτου (1987), Η σκέψη ανήκει στο πένθος (1996), Πολύτιμη λήθη (2003), καθώς και η συγκεντρωτική (και σε ένα μικρό βαθμό επιλεκτική) έκδοση κειμένων των συλλογών αυτών με τον τίτλο Ποίηση 1970-2005 (2008).

altΟι συλλογές αυτές αποτυπώνουν την έναρξη της δημιουργικής περιπέτειας του Α. Φωστιέρη, την οργάνωση παραμέτρων για τη μετεξέλιξη της αντικειμενικής πραγματικότητας σε εσωτερικά τοπία, τη συσχέτιση ανάμεσα στο λεκτό και στο άλεκτο ή ανάμεσα στο ορατό και στο αόρατο, τη συνειδητή και πολυεπίπεδη σχέση του συγγραφέα με τη γλώσσα και με την τέχνη του λόγου, την ενιαία οργάνωση σημασιολογικών τόπων γύρω από έναν θετικό και έναν αρνητικό πόλο εννοιών και συναισθημάτων, την ανάκληση του περιεχομένου της μνήμης όπου ανήκουν όσα διατηρήθηκαν και διασώζονται όσα αποσιωπήθηκαν κατά τη ροή του χρόνου.

Πλούσια θεματική, σταθεροί άξονες

Λόγος άμεσος, πλήρης συναισθήματος, κριτικός και σαρκαστικός, ενίοτε παραβολικός και συνδηλωτικός

Στο πλαίσιο αυτό ο Α. Φωστιέρης ανέπτυξε μια πλούσια θεματική επάνω σε σταθερούς άξονες, όπως είναι η διαρκής και αμφίδρομη σχέση ζωής και θανάτου, η ανθρώπινη αντοχή, η επικοινωνία μνήμης και λήθης, οι διαπροσωπικές σχέσεις, η φθορά, ο χρόνος, η φύση και η μεταφυσική ως βασικοί παράγοντες για τη συμπεριφορά του ανθρώπου: υλικό που διεκπεραιώνει λόγος άμεσος, πλήρης συναισθήματος, κριτικός και σαρκαστικός, ενίοτε παραβολικός και συνδηλωτικός, τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του οποίου προσδιορίζουν η μεταφορά, οι γραμματικές εικόνες, ο συνδυασμός παρηχήσεων και αφηγηματικής ροής, μέσα σε ποικίλα σχήματα σύνθεσης ελεύθερων στίχων.

Αυτό το υλικό σε ποικίλες εκδοχές αναγνωρίζεται καταρχήν στα σαράντα εννέα κείμενα της ποιητικής συλλογής του Α. Φωστιέρη με τον τίτλο Τοπία του Τίποτα, όπου πάντως η έμφαση εστιάζεται στην ίδια τη διαδικασία της δημιουργικής γραφής.

Πυκνή μάζα «σκοτεινής ύλης» 

Προς τον σκοπό αυτόν, ο Α. Φωστιέρης αξιοποιεί έννοιες, όπως: φαντασία, όνειρα, φόβος, υποκειμενική διάσταση του χρόνου, οργή, έρως, αισθήσεις, τα διφυή μνήμη-λήθη, ζωή-θάνατος, ορατό-αθέατο, υλικό-άυλο, επίσης: χρώματα (κόκκινο, κίτρινο, πράσινο, γκρι) και στοιχεία της φύσης (αέρας, ήλιος, θάλασσα, βράχια, ουρανός, λουλούδια, πουλιά, ζώα, έντομα), προκειμένου να αποδώσει τη σχέση του ανθρώπου με το σύμπαν, τον διάλογο αντικειμενικής και υποκειμενικής πραγματικότητας, τη θέση του εσωτερικού ανθρώπου απέναντι στα έργα της τέχνης. Κυρίως ο Α. Φωστιέρης επιμένει στις λεπτομέρειες (ακόμα και στις μικρότερες ή στις λιγότερο σημαντικές σε μια πρώτη προσέγγιση) που ορίζουν το περιεχόμενο αυτών των δεδομένων, καθώς και στα πλήρη σημασιών «κενά» που αποτελούν την απαραίτητη πυκνή μάζα «σκοτεινής ύλης» για την ολοκλήρωση των σημασιολογικών τόπων των κειμένων. Με τον τρόπο αυτόν εξασφαλίζονται ιδιαίτεροι προσανατολισμοί στη δημιουργική ανάγνωση, ενώ παράλληλα οδηγούμαστε και στην πρόσληψη του τίτλου Τοπία του Τίποτα.

altΑυτές οι προϋποθέσεις αποτελούν τη σταθερή βάση για την οργάνωση ποιημάτων σύντομων και ποιημάτων περισσότερο ή λιγότερο εκτενών, ως πολύμορφη σύνθεση ελεύθερων στίχων ποικίλης έκτασης, όπου παρεμβαίνουν ποικίλες επίσης παρηχήσεις σε συνδυασμό με το ρυθμό της αφηγηματικής ροής, με λόγο άμεσο, εντόνως παραστατικό, ενίοτε ειρωνικό και σαρκαστικό, συχνά αφοριστικό και παραβολικό, ενισχυμένο με την ευρεία χρήση της μεταφοράς (π.χ.: «Ο θρους των δέντρων/ Είναι βέβαια πράσινος», «Ο κόσμος/ Μες στου ήλιου σπαράζει/ Τη θηλιά/ Η μέρα στραγγαλισμένη/ Βγάζει τη γλώσσα της», «όλα βαθιά στο χώμα θάβονται του αέρα»).

Η εμφάνιση του ποιητή

Στο πλαίσιο αυτό παρεμβαίνει με ευρηματικό τρόπο η διατύπωση των προσωπικών απόψεων του Α. Φωστιέρη, οι οποίες αφορούν την αξιοποίηση της γλώσσας ως εργαλείου δημιουργικής παραγωγής, τη σχέση του δημιουργού με το έργο, τον συγγραφέα ως υποκείμενο και ως αντικείμενο, την επικοινωνία του συγγραφέα με τον αποδέκτη του έργου του, κυρίως την αυτοαναφορικότητα της δημιουργικής γραφής (π. χ. τα ποιήματα: «Το γραπτό», «Γράφω», «Θέλω να γράψω ένα ποίημα», «Το απόβαρο», «Τοπία του Τίποτα», «Υπερμνήμων λήθη», «Θηλιά από μετάξι», «Άγριος ίμερος», «Η ποίηση», «Το ποίημα», «Οι ποιητές»). Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η δημιουργική συμπεριφορά του Α. Φωστιέρη αφενός απέναντι στα διακείμενα, τα οποία φαίνεται να αντιμετωπίζει ως στοιχεία εκλεκτικών συγγενειών, ως σημασιολογική τεκμηρίωση και ως πεδία διασταύρωσης σημαινομένων (π.χ. τα ποιήματα: «Εις εαυτόν», «Έτσι κι εμείς», «Κυναίγειρος», «Παλίντροπον», αλλά και «Οι χαρτοπαίκτες» όπου σχολιασμός εικαστικού έργου), και αφετέρου απέναντι σε δικά του προγενέστερα (εκδεδομένα ή ανέκδοτα) κείμενα (π.χ. τα ποιήματα: «Ξύλα οικόσιτα», «Υλικά οικοδομών-Υλικά κατεδαφίσεων»), τα οποία αξιοποιεί στη σύνθεση της παρούσας ποιητικής συλλογής δηλώνοντας πρόθεση ανάταξης ή επανεκτίμησης αυτών μέσα σε νέο/διαφορετικό σημασιολογικό τοπίο.

Καθώς ολοκληρώνεται η ποιητική συλλογή, ο Α. Φωστιέρης αποδίδει με ιδιαίτερο τρόπο τη βιωματική διάσταση της συγγραφικής του πορείας και της επικοινωνίας του με τους αποδέκτες του έργου του (το ποίημα «Πρώιμος αποχαιρετισμός»).

Είναι σαφές ότι το παρόν βιβλίο διευκολύνει την προσέγγιση της θεωρητικής πλευράς που διαθέτει η δημιουργική γραφή του Α. Φωστιέρη, και περαιτέρω, πράγμα σημαντικότερο, αποκαλύπτει τη διαδικασία που ο συγγραφέας εφαρμόζει προς έναν ολοκληρωμένο κανόνα ποιητικής σύμφωνα με την αντίληψή του για τις αρχές και την αισθητική της τέχνης του λόγου.

* Η ΑΛΚΗΣΤΙΣ ΣΟΥΛΟΓΙΑΝΝΗ είναι διδάκτωρ Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και κριτικός βιβλίου.
Τελευταίο της βιβλίο, η μελέτη «Ο δημιουργικός λόγος του Γιώργου Χειμωνά» (εκδ. Παρατηρητής).


altΤοπία του τίποτα
Αντώνης Φωστιέρης
Εκδ. Καστανιώτη 2013
Σελ. 96, τιμή € 12,78

alt                                  

 

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΑΝΤΩΝΗ ΦΩΣΤΙΕΡΗ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Αγαπημένε μου πατέρα» της Μάνιας Μεζίτη (κριτική) – Καλοσμιλεμένη ελεγεία για την οριστική απώλεια του πατέρα

«Αγαπημένε μου πατέρα» της Μάνιας Μεζίτη (κριτική) – Καλοσμιλεμένη ελεγεία για την οριστική απώλεια του πατέρα

Για την ποιητική συλλογή της Μάνιας Μεζίτη «Αγαπημένε μου πατέρα» (εκδ. Κουκκίδα). Στην κεντρική εικόνα, η ηθοποιός Robin Wright Penn με τον πατέρα της.

Γράφει ο Γιώργος Βέης

«Μια αυλαία πέφτει μπροστά στα μάτια μο...

«Έθνος εξαιρετικά» του Δημήτρη Κοσμόπουλου (κριτική) – Ποίηση εξαιρετικά λαμπρή

«Έθνος εξαιρετικά» του Δημήτρη Κοσμόπουλου (κριτική) – Ποίηση εξαιρετικά λαμπρή

Για την ποιητική συλλογή «Έθνος εξαιρετικά» του Δημήτρη Κοσμόπουλου (εκδ. Περισπωμένη) – «τρέφεται από [...] από θυσίες, αίματα, μαύρα αισθήματα, θανάτους που όλα αυτά καταφέρνει να τα κάνει λαμπρή ποίηση».

Γράφει ο Σωτήρης Γουνελάς

Ο τίτλος ...

«Βελονιές σκιάς» της Μαρίας Πυρουνάκη Λιωνή (κριτική) – Μια ερμηνευτική προσέγγιση

«Βελονιές σκιάς» της Μαρίας Πυρουνάκη Λιωνή (κριτική) – Μια ερμηνευτική προσέγγιση

Για την ποιητική συλλογή της Μαρίας Πυρουνάκη Λιωνή «Βελονιές σκιάς» (εκδ. Ιωλκός).

Γράφει ο Κωνσταντίνος Γεωργίου

Νηπτικά παραγγέλματα

Τι συμβαίνει άραγε, όταν μια τεχνική κεντήματος, χρησιμοποιεί, αντί για μια συνηθισμέν...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Λεωφορείο ο Πόθος» του Τενεσί Ουίλιαμς, σε σκηνοθεσία Δημήτρη Καραντζά

«Λεωφορείο ο Πόθος» του Τενεσί Ουίλιαμς, σε σκηνοθεσία Δημήτρη Καραντζά

Για την παράσταση «Λεωφορείο ο Πόθος» (μτφρ. Αντώνης Γαλέος) του Τενεσί Ούλιαμς, σε σκηνοθεσία του Δημήτρη Καραντζά, η οποία παρουσιάζεται μέχρι και τις 22 Δεκεμβρίου στο Θέατρο Προσκήνιο. 

Γράφει ο ...

Εκδήλωση στη Θεσσαλονίκη για το βιβλίο «ρησπέκτ» του Άρι Γεωργίου

Εκδήλωση στη Θεσσαλονίκη για το βιβλίο «ρησπέκτ» του Άρι Γεωργίου

Εκδήλωση παρουσίασης του βιβλίου ΡΗΣΠΕΚΤ [λέξεις για τρίτους] του Άρι Γεωργίου διοργανώνει στη Θεσσαλονίκη ο εκδοτικός οίκος University Studio Press, την Τετάρτη 20 Νοεμβρίου 2024 ώρα 19:00, στον χώρο ΥΨΙΛΟΝ.

Επιμέλεια Book Press

Η ...

Εκδήλωση για το λεύκωμα «200 χρόνια Ελλάδα - 200 χρόνια Εθνικές Υποδομές»

Εκδήλωση για το λεύκωμα «200 χρόνια Ελλάδα - 200 χρόνια Εθνικές Υποδομές»

Η Πανελλήνια Ένωση Συνδέσμων Εργοληπτών Δημοσίων Έργων (ΠΕΣΕΔΕ) και οι εκδόσεις Καπόν, διοργανώνουν εκδήλωση για την παρουσίαση του λευκώματος «200 χρόνια Ελλάδα - 200 χρόνια Εθνικές Υποδομές». Στην κεντρική εικόνα, Εγνατία οδός, Γέφυρα της Κρυσταλλοπηγής. 

Επιμέλεια Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ο εραστής του Ντεβ Μάρτιν» του Δημήτρη Τσεκούρα (προδημοσίευση)

«Ο εραστής του Ντεβ Μάρτιν» του Δημήτρη Τσεκούρα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Δημήτρη Τσεκούρα «Ο εραστής του Ντεβ Μάρτιν – Ένα queer αστυνομικό ψυχόδραμα» που θα κυκλοφορήσει στις 14 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Η ανάκριση»

...
«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το θεατρικό έργο του Βασίλη Κατσικονούρη «Γκουντ λακ», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

(Στο μπαρ του Μότζο. Ο ΜΗΤΣ με τον ΑΛΚΗ σ’ ένα τραπέζι. Ο ΜΗΤΣ έχ...

«Το παιδί και το κρι κρι» της Βάννας Κατσαρού (προδημοσίευση)

«Το παιδί και το κρι κρι» της Βάννας Κατσαρού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Βάννας Κατσαρού «Το παιδί και το κρι κρι», σε εικονογράφηση της Μαίης Σταθοπούλου, το οποίο κυκλοφορεί στις 6 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Λίγα λόγια για...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

  «Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες συγγραφείς και μεταφραστές γράφουν για το μυθιστόρημα που τους αποκάλυψε τη Χώρα

«Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες συγγραφείς και μεταφραστές γράφουν για το μυθιστόρημα που τους αποκάλυψε τη Χώρα

«Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες και Ελληνίδες συγγραφείς και μεταφραστές μας αποκαλύπτουν το μυθιστόρημα που τους μύησε στην αχανή χώρα. Οι επιλογές τους κυμαίνονται από εφηβικά αναγνώσματα μέχρι ένα πολύ επίκαιρο (και μη λογοτεχνικό) βιβλί...

Κατασκοπικά μυθιστορήματα: Οι πρωτοπόροι, οι συνεχιστές, οι κορυφαίοι – Ένας συνοπτικός οδηγός με τα καλύτερα του τότε και του σήμερα

Κατασκοπικά μυθιστορήματα: Οι πρωτοπόροι, οι συνεχιστές, οι κορυφαίοι – Ένας συνοπτικός οδηγός με τα καλύτερα του τότε και του σήμερα

Επιλογή από τα καλύτερα κατασκοπευτικά μυθιστορήματα που έχουν κυκλοφορήσει τελευταία, συν λίγα παλαιότερα, από τα κορυφαία του είδους. Ταυτόχρονα, μια ευσύνοπτη μα πλήρης παρουσίαση της ιστορίας του είδους, μαζί με έναν αναστοχασμό πάνω στα όρια και τις συντεταγμένες του.

Γράφει η Χίλντα Παπαδημητρί...

Τι διαβάζουμε τώρα; 25 βιβλία λογοτεχνίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ή… μόλις

Τι διαβάζουμε τώρα; 25 βιβλία λογοτεχνίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ή… μόλις

Ο Οκτώβριος οδεύει προς το τέλος του, οι εκδότες έχουν ήδη βγάλει, ή βγάζουν αυτές τις μέρες, σημαντικά βιβλία που θα διαβαστούν και θα συζητηθούν τους μήνες που έρχονται. Επιλέξαμε ορισμένα από αυτά, ελληνικής και ξένης πεζογραφίας, κυρίως. Θα ακολουθήσουν, το επόμενο διάστημα, πολλά περισσότερα. 

Γράφ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

15 Δεκεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2023

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα, ποιήματα: Επιλογή 100 βιβλίων, ελληνικών και μεταφρασμένων, από τη βιβλιοπαραγωγή του 2023. Επιλογή: Συντακτική ομάδα της Book

ΦΑΚΕΛΟΙ