mendrakos-250

Της Άλκηστης Σουλογιάννη

Ο Τάκης Μενδράκος με διακριτικότητα και με υψηλή αισθητική διασταυρώνει επί σειρά πολλών ετών τις προσωπικές διαδρομές του μέσα από τις περιοχές της πρωτότυπης λογοτεχνικής παραγωγής και της δημιουργικής μετάφρασης. 

Ιδιαιτέρως οι μεταφράσεις του Τ. Μενδράκου, στις οποίες εντάσσονται μεταξύ άλλων κείμενα του Άξελ Μούντε, του Στέφαν Τσβάιχ, του Άρθουρ Καίσλερ, του Ουίλλιαμ Φώκνερ, του Τζακ Λόντον, του Τζόζεφ Κόνραντ και κυρίως του Έζρα Πάουντ, αποτελούν σημαντικές γέφυρες για την υποδοχή του πνεύματος και των ιδεών ξένων δημιουργών στην ελληνική αγορά του βιβλίου.

Η πρωτότυπη λογοτεχνική παραγωγή (κυρίως ποίηση, αλλά και δοκίμιο) του Τ. Μενδράκου, αν και περιορισμένη, χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερη πυκνότητα και σημασιολογική διαστρωμάτωση, και δηλώνει ένα σύνθετο σύστημα βιωματικού και γνωστικού φορτίου (συμπεριλαμβανομένων και των εκλεκτικών συγγενειών) που προσδιορίζει έναν πολυδιάστατο υπο-/κειμενικό κόσμο.

Αυτό ισχύει και για την ποιητική συλλογή με τον τίτλο Ατάκτως ερριμμένα.

mendrakosΤα δέκα εννέα ποιήματα της συλλογής φαίνεται να αποδίδουν τον αναδρομικό έλεγχο βίου που αποτολμά ο εσωτερικός άνθρωπος με στοχασμό και με αυτο-κριτική διάθεση, καθώς ευρίσκεται αντιμέτωπος με την εξωτερική, αντικειμενική πραγματικότητα και κυρίως με τον υποκειμενικό του κόσμο. Στο πλαίσιο αυτό, ο εσωτερικός άνθρωπος αισθάνεται μετέωρος παρακολουθώντας τον φυσικό και πρωτίστως τον προσωπικό χρόνο να ρέει ερήμην του και να ορίζει την πορεία της ατομικής και της γενικής ιστορίας. Με αυτή την προϋπόθεση φαίνεται να επιχειρείται μια επίσκεψη στο αποταμιευμένο υλικό του ατομικού χωρόχρονου, από όπου ανασύρονται ορισμένα τυχαία γεγονότα, τα οποία πάντως αποκαλύπτουν την ποιότητα του περιεχομένου του εσωτερικού ανθρώπου, και παράλληλα οδηγούν και στην ανάγνωση του τίτλου του βιβλίου.

Στα ποιήματα της συλλογής αναγνωρίζονται σχόλια για το αντικειμενικό περιβάλλον ως συμβατικό όριο του ανθρώπινου βίου, για την υποκειμενική πραγματικότητα ως απόκλιση από τη νομοτέλεια και την κατά συνθήκην ή κοινή λογική του αντικειμενικού κόσμου, για την επίγνωση της ανθρώπινης μοίρας, για το ανεκπλήρωτο ή ανέφικτο και το ανείπωτο ως βασικά τμήματα της υποκειμενικής πραγματικότητας, για το όνειρο και τη φαντασία ως περιοχές του υποκειμενικού κόσμου.

Με αυτά τα δεδομένα ο Τ. Μενδράκος πραγματεύεται έννοιες, όπως είναι η τόλμη, ο έρωτας, η οδύνη, η ελπίδα, ο δισταγμός, ο φόβος, ο θάνατος, ο θρίαμβος, η αλλοτρίωση, στις οποίες προσδίδει βιωματικό φορτίο, και με τον τρόπο αυτόν προσδιορίζει το περιεχόμενο αλλά και την αισθητική του υπο-/κειμενικού κόσμου.

Ο άμεσος, βιωματικός, συνδηλωτικός, πυκνός, διακριτικός, πλήρης συναισθήματος και χαμηλών τόνων λόγος του Τ. Μενδράκου διεκπεραιώνει το υλικό του βιβλίου με δομή πολλαπλών σημασιολογικών διαστρωματώσεων, η οποία συχνά έχει ως αποτέλεσμα κείμενα «κλειστά» που επιτρέπουν ποικίλες προσεγγίσεις με την ανάγνωση των γραμματικών εικόνων.

Ιδιαιτέρως η τοιχογραφία των σύνθετων γραμματικών εικόνων και η σχεδόν γενικευμένη χρήση της μεταφοράς (βλ. π. χ. ενδεικτικά: «Ίσως … κάποιο δέντρο/ να έκλαψε μονάχο του ρετσίνι», «πώς δίστασε η σταγόνα,/ να αφεθεί στον ίλιγγο της πτώσης», ή το ευρηματικό «Αν κάτι δεν αλλάζει, είναι οι ανταύγειες της αλισάχνης») αποτελούν τους βασικούς υφολογικούς παράγοντες για τη σύνθεση των ποιημάτων με ποικίλους συνδυασμούς ελεύθερων στίχων, ενισχυμένων πάντως και με παρηχήσεις. Μέσα στο υφολογικό αυτό τοπίο εντοπίζονται αφενός επτά ποιήματα με την οικονομία του επιγράμματος που συνθέτουν ιδιαίτερη ενότητα, και αφετέρου δύο ποιήματα με τη δομή του σονέτου. Τα ποιήματα αυτά αναγνωρίζονται ως ιδιαίτερα, διαχρονικής αντοχής δομικά υλικά του κειμενικού κόσμου.

Είναι σαφές ότι αυτή η ποιητική συλλογή του Τ. Μενδράκου αποτελεί μια παραδειγματική εφαρμογή του τρόπου, με τον οποίον η πυκνή δομή σε έναν μικρής επιφάνειας κειμενικό κόσμο είναι δυνατόν να λειτουργεί ως ασφαλές πεδίο εντοπισμού πλείστων τεκμηρίων θεματικής και υφολογικής οργάνωσης, δηλαδή εντέλει τεκμηρίων δημιουργικής γραφής. 

 

mendrakos-ataktos-exofΤάκης Μενδράκος
Ατάκτως ερριμμένα
Εκδόσεις Άγρα, Αθήνα 2012

politeia_order

 

 

 

 

 

 

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Το βάθος του κόσμου» του Νικηφόρου Βρεττάκου – Το ποιητικό όραμα ενός σπουδαίου ποιητή

«Το βάθος του κόσμου» του Νικηφόρου Βρεττάκου – Το ποιητικό όραμα ενός σπουδαίου ποιητή

Η Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Σπάρτης προσφέρει στο αναγνωστικό κοινό μια ιδιαίτερη έκδοση της ποιητικής συλλογής του Νικηφόρου Βρεττάκου «Το βάθος του κόσμου« (εκδ. Ποταμός).

Γράφει η Γεωργία Κακούρου-Χρόνη

Στη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Σπάρτης...

«Emily Dickinson, Ποιήματα» (κριτική) – Το αργυρό χρονικό της μετάφρασης

«Emily Dickinson, Ποιήματα» (κριτική) – Το αργυρό χρονικό της μετάφρασης

Για το βιβλίο «Emily Dickinson, Ποιήματα» (εκλογή, προλεγόμενα, μετάφραση Κώστας Κουτσουρέλης, εκδ. Κίχλη). Κεντρική εικόνα: Η Σίνθια Νίξον υποδύεται την Έμιλυ Ντίκινσον στη βιογραφική ταινία του Τέρενς Ντέιβις «A Quier Passion». 

Γράφει η Γεωργία Τριανταφυλλίδου ...

«Ο θυρωρός των ημερών» της Ευτυχίας-Αλεξάνδρας Λουκίδου (κριτική)

«Ο θυρωρός των ημερών» της Ευτυχίας-Αλεξάνδρας Λουκίδου (κριτική)

Για την ποιητική συλλογή της Ευτυχίας-Αλεξάνδρας Λουκίδου «Ο θυρωρός των ημερών» (εκδ. Κέδρος). Κεντρική εικόνα: He © Positi Negati.

Γράφει η Μαρίτα Παπαρούση

Στην ποιητική συλλογή ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Άπαντα τα ποιήματα» του Πέτερ Χάντκε (προδημοσίευση)

«Άπαντα τα ποιήματα» του Πέτερ Χάντκε (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση ενός ποιήματος του Πέτερ Χάντκε [Peter Handke] από τον τόμο «Άπαντα τα ποιήματα» (μτφρ. Ιωάννα Διαμαντοπούλου-Νότντουρφτ), ο οποίος θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΙ ΔΕΝ ΕΙΜΑΙ, ΤΙ ...

«Οι χαμένες μας καρδιές» της Σελέστ Ινγκ – Μια δυστοπία που θυμίζει σε πολλά την εποχή μας

«Οι χαμένες μας καρδιές» της Σελέστ Ινγκ – Μια δυστοπία που θυμίζει σε πολλά την εποχή μας

Για το μυθιστόρημα της Σελέστ Ινγκ [Celeste Ng] «Οι χαμένες μας καρδιές» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο). Kεντρική εικόνα, από διαμαρτυρία ασιατών για διακρίσεις απέναντί τους, ειδικά στην περίοδο του κορωνοϊού. Η ενίσχυση του μίσους ενάντια στους Ασιάτες είναι ένα από τα θέματα του μυθιστορήματος της Σ...

The Athens Prize for Literature 2022: Οι λίστες με τους υποψήφιους, σε ελληνικό και ξένο μυθιστόρημα

The Athens Prize for Literature 2022: Οι λίστες με τους υποψήφιους, σε ελληνικό και ξένο μυθιστόρημα

Στην Αίθουσα Τελετών του Δημαρχιακού Μεγάρου στην Πλατεία Εθνικής Αντιστάσεως (πρώην Πλατεία Κοτζιά), θα απονεμηθούν εφέτος, για δέκατη έβδομη χρονιά, τα βραβεία μυθιστορήματος «The Athens Prize for Literature» του περιοδικού (δε)κατα για το 2022. Η ανακοίνωση των νικητών και ταυτόχρονα η απονομή θα γίνουν την Πέμπτ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τρότζαν» του Θανάση Χειμωνά (προδημοσίευση)

«Τρότζαν» του Θανάση Χειμωνά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Θανάση Χειμωνά «Τρότζαν, που κυκλοφορεί στις 8 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Πατάκη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Άνοιξα τα μάτια μου. Το μυαλό μου, αδειανό. Γύρω μου, φως. Έντονο. Εκτυφλωτικό. Συνειδητοπο...

«Αχ, Ευρώπη! Κείμενα για το μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» του Γιούργκεν Χάμπερμας (προδημοσίευση)

«Αχ, Ευρώπη! Κείμενα για το μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» του Γιούργκεν Χάμπερμας (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Γιούργκεν Χάμπερμας [Jürgen Habermas] «Αχ Ευρώπη! – Κείμενα για το Μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» (μτφρ. – προλεγόμενα – σχόλια: Δημήτρης Υφαντής), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Printa / Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγορα...

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Κλερ Κίγκαν [Claire Keegan] «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Την Παρασκευή, 29 Ιουλίου, το...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Η συντακτική ομάδα των New York Times ξεχώρισε τα καλύτερα βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2023, επιλέγοντας πέντε έργα μυθοπλασίας και πέντε δοκίμια. Στην κεντρική εικόνα, η Ζέιντι Σμιθ [Zadie Smith], συγγραφέας του «The fraud», το οποίο αναφέρεται στη λίστα ως ένα από τα πέντε σημαντικότερα μυθιστορήματα του έτους που ...

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Όταν η ελληνική ιστορία γίνεται μυθιστόρημα: 4 συγγραφείς ξανακοιτάζουν μυθοπλαστικά το παρελθόν

Όταν η ελληνική ιστορία γίνεται μυθιστόρημα: 4 συγγραφείς ξανακοιτάζουν μυθοπλαστικά το παρελθόν

Από τη Θεσσαλονίκη των τελών του 19ου αιώνα στην Αθήνα του Όθωνα και στη Σέριφο του 1916. Επιλέγουμε τέσσερα ιστορικά μυθιστορήματα Ελλήνων συγγραφέων που παίρνουν έμπνευση από πραγματικά ιστορικά γεγονότα για να «χτίσουν» τις ιστορίες τους. Κεντρική εικόνα: Μια όψη της Θεσσαλονίκης των αρχών του 20ου αιώνα (© Ευθύμ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ