mendrakos-250

Της Άλκηστης Σουλογιάννη

Ο Τάκης Μενδράκος με διακριτικότητα και με υψηλή αισθητική διασταυρώνει επί σειρά πολλών ετών τις προσωπικές διαδρομές του μέσα από τις περιοχές της πρωτότυπης λογοτεχνικής παραγωγής και της δημιουργικής μετάφρασης. 

Ιδιαιτέρως οι μεταφράσεις του Τ. Μενδράκου, στις οποίες εντάσσονται μεταξύ άλλων κείμενα του Άξελ Μούντε, του Στέφαν Τσβάιχ, του Άρθουρ Καίσλερ, του Ουίλλιαμ Φώκνερ, του Τζακ Λόντον, του Τζόζεφ Κόνραντ και κυρίως του Έζρα Πάουντ, αποτελούν σημαντικές γέφυρες για την υποδοχή του πνεύματος και των ιδεών ξένων δημιουργών στην ελληνική αγορά του βιβλίου.

Η πρωτότυπη λογοτεχνική παραγωγή (κυρίως ποίηση, αλλά και δοκίμιο) του Τ. Μενδράκου, αν και περιορισμένη, χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερη πυκνότητα και σημασιολογική διαστρωμάτωση, και δηλώνει ένα σύνθετο σύστημα βιωματικού και γνωστικού φορτίου (συμπεριλαμβανομένων και των εκλεκτικών συγγενειών) που προσδιορίζει έναν πολυδιάστατο υπο-/κειμενικό κόσμο.

Αυτό ισχύει και για την ποιητική συλλογή με τον τίτλο Ατάκτως ερριμμένα.

mendrakosΤα δέκα εννέα ποιήματα της συλλογής φαίνεται να αποδίδουν τον αναδρομικό έλεγχο βίου που αποτολμά ο εσωτερικός άνθρωπος με στοχασμό και με αυτο-κριτική διάθεση, καθώς ευρίσκεται αντιμέτωπος με την εξωτερική, αντικειμενική πραγματικότητα και κυρίως με τον υποκειμενικό του κόσμο. Στο πλαίσιο αυτό, ο εσωτερικός άνθρωπος αισθάνεται μετέωρος παρακολουθώντας τον φυσικό και πρωτίστως τον προσωπικό χρόνο να ρέει ερήμην του και να ορίζει την πορεία της ατομικής και της γενικής ιστορίας. Με αυτή την προϋπόθεση φαίνεται να επιχειρείται μια επίσκεψη στο αποταμιευμένο υλικό του ατομικού χωρόχρονου, από όπου ανασύρονται ορισμένα τυχαία γεγονότα, τα οποία πάντως αποκαλύπτουν την ποιότητα του περιεχομένου του εσωτερικού ανθρώπου, και παράλληλα οδηγούν και στην ανάγνωση του τίτλου του βιβλίου.

Στα ποιήματα της συλλογής αναγνωρίζονται σχόλια για το αντικειμενικό περιβάλλον ως συμβατικό όριο του ανθρώπινου βίου, για την υποκειμενική πραγματικότητα ως απόκλιση από τη νομοτέλεια και την κατά συνθήκην ή κοινή λογική του αντικειμενικού κόσμου, για την επίγνωση της ανθρώπινης μοίρας, για το ανεκπλήρωτο ή ανέφικτο και το ανείπωτο ως βασικά τμήματα της υποκειμενικής πραγματικότητας, για το όνειρο και τη φαντασία ως περιοχές του υποκειμενικού κόσμου.

Με αυτά τα δεδομένα ο Τ. Μενδράκος πραγματεύεται έννοιες, όπως είναι η τόλμη, ο έρωτας, η οδύνη, η ελπίδα, ο δισταγμός, ο φόβος, ο θάνατος, ο θρίαμβος, η αλλοτρίωση, στις οποίες προσδίδει βιωματικό φορτίο, και με τον τρόπο αυτόν προσδιορίζει το περιεχόμενο αλλά και την αισθητική του υπο-/κειμενικού κόσμου.

Ο άμεσος, βιωματικός, συνδηλωτικός, πυκνός, διακριτικός, πλήρης συναισθήματος και χαμηλών τόνων λόγος του Τ. Μενδράκου διεκπεραιώνει το υλικό του βιβλίου με δομή πολλαπλών σημασιολογικών διαστρωματώσεων, η οποία συχνά έχει ως αποτέλεσμα κείμενα «κλειστά» που επιτρέπουν ποικίλες προσεγγίσεις με την ανάγνωση των γραμματικών εικόνων.

Ιδιαιτέρως η τοιχογραφία των σύνθετων γραμματικών εικόνων και η σχεδόν γενικευμένη χρήση της μεταφοράς (βλ. π. χ. ενδεικτικά: «Ίσως … κάποιο δέντρο/ να έκλαψε μονάχο του ρετσίνι», «πώς δίστασε η σταγόνα,/ να αφεθεί στον ίλιγγο της πτώσης», ή το ευρηματικό «Αν κάτι δεν αλλάζει, είναι οι ανταύγειες της αλισάχνης») αποτελούν τους βασικούς υφολογικούς παράγοντες για τη σύνθεση των ποιημάτων με ποικίλους συνδυασμούς ελεύθερων στίχων, ενισχυμένων πάντως και με παρηχήσεις. Μέσα στο υφολογικό αυτό τοπίο εντοπίζονται αφενός επτά ποιήματα με την οικονομία του επιγράμματος που συνθέτουν ιδιαίτερη ενότητα, και αφετέρου δύο ποιήματα με τη δομή του σονέτου. Τα ποιήματα αυτά αναγνωρίζονται ως ιδιαίτερα, διαχρονικής αντοχής δομικά υλικά του κειμενικού κόσμου.

Είναι σαφές ότι αυτή η ποιητική συλλογή του Τ. Μενδράκου αποτελεί μια παραδειγματική εφαρμογή του τρόπου, με τον οποίον η πυκνή δομή σε έναν μικρής επιφάνειας κειμενικό κόσμο είναι δυνατόν να λειτουργεί ως ασφαλές πεδίο εντοπισμού πλείστων τεκμηρίων θεματικής και υφολογικής οργάνωσης, δηλαδή εντέλει τεκμηρίων δημιουργικής γραφής. 

 

mendrakos-ataktos-exofΤάκης Μενδράκος
Ατάκτως ερριμμένα
Εκδόσεις Άγρα, Αθήνα 2012

politeia_order

 

 

 

 

 

 

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Παπαρούνες του Γενάρη» του Δημήτριου Ρογγίτη (κριτική)

«Παπαρούνες του Γενάρη» του Δημήτριου Ρογγίτη (κριτική)

Δημήτριος Ρογγίτης, «Παπαρούνες του Γενάρη», Ενύπνιο, 2024. «Ποιήματα που αγγίζουν τις πιο λεπτές χορδές της συναισθηματικής εμπειρίας».

Γράφει ο Γιώργος Χαριτάτος

Η ποίηση είναι, ίσως, η πιο δύσκολη τέχνη. Κι αυτό, διότι εκτός από τα αρχετυπικά χ...

Τρεις ελληνικές ποιητικές επιλογές στο κλείσιμο του χρόνου

Τρεις ελληνικές ποιητικές επιλογές στο κλείσιμο του χρόνου

Τρεις ποιητικές επιλογές καθώς το 2024 εκπνέει. «Ετερόλεκτον», του Παναγιώτη Ι. Ηλιόπουλου (εκδ. Ιωλκός, 2023), «Οι ψυχές των ψαριών», της Σάντις Βασιλείου (εκδ. Θράκα, 2024), «Η μικροϊστορία μιας αναλαμπής», της Ιωάννας Παππά (εκδ. Μάγμα, 2024).

 Γράφει ο Γιώργος Δρίτσας

...
«Ίκαροι – Ο φτερωτός ήρωας και τα πρόσωπά του μέσα στον χρόνο» - Ανθολογία, προλεγόμενα-μετάφραση Κώστας Κουτσουρέλης (κριτική)

«Ίκαροι – Ο φτερωτός ήρωας και τα πρόσωπά του μέσα στον χρόνο» - Ανθολογία, προλεγόμενα-μετάφραση Κώστας Κουτσουρέλης (κριτική)

Για την ανθολογία ποιημάτων «Ίκαροι – Ο φτερωτός ήρωας και τα πρόσωπά του μέσα στον χρόνο», με ανθολόγηση – προλεγόμενα & μετάφραση του Κώστα Κουτσουρέλη, για τις εκδόσεις Σμίλη. Κεντρική εικόνα: Ο πίνακας «Τοπίο με την πτώση του Ίκαρου» 1558, του Πίτερ Μπρέχελ.

Γράφει η Λίλα Τρουλινού ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Φραντς Κάφκα, ο δάσκαλος του Φίλιπ Ροθ

Φραντς Κάφκα, ο δάσκαλος του Φίλιπ Ροθ

Μια σύντομη και κατατοπιστική μελέτη για τη σημαντική επιρροή που άσκησε ο Φραντς Κάφκα (Franz Kafka) στον Φίλιπ Ροθ (Philip Roth). 

Γράφει ο Παναγιώτης Γούτας

Ο Φραν...

«Βίος και Πολιτεία»: Ο ποιητής και φιλόσοφος Νίκος Ερηνάκης έρχεται στο Υπόγειο

«Βίος και Πολιτεία»: Ο ποιητής και φιλόσοφος Νίκος Ερηνάκης έρχεται στο Υπόγειο

Στο 65ο επεισόδιο της σειράς συζητήσεων στο Βιβλιοπωλείο της Πολιτείας με ανθρώπους από το χώρο του βιβλίου και των ιδεών, o Κώστας Κατσουλάρης συνομιλεί με τον ποιητή και φιλόσοφο Νίκο Ερηνάκη. Η συζήτηση θα μεταδοθεί ζωντανά την Πέμπτη, 6 Φεβρουαρίου, στις 7.00μμ.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τιμητική εκδήλωση για τον Κώστα Κρυστάλλη με αφορμή τα «Άπαντά» του – Υπό την αιγίδα της Εταιρείας Συγγραφέων

Τιμητική εκδήλωση για τον Κώστα Κρυστάλλη με αφορμή τα «Άπαντά» του – Υπό την αιγίδα της Εταιρείας Συγγραφέων

Τιμητική εκδήλωση για τον Κώστα Κρυστάλλη στην Αίθουσα τελετών της Πανηπειρωτικής Συνομοσπονδίας Ελλάδας υπό την αιγίδα της Εταιρείας Συγγραφέων και της Πανηπειρωτικής Συνομοσπονδίας Ελλάδας. Αφορμή, η κυκλοφορία του τόμου «Κώστας Κρυστάλλης: Άπαντα - Ένας πρόωρα επαναστατημένος» (εκδ. Κ. & Μ. Σταμούλη).&nb...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ψυχή ντυμένη αέρα» της Έλενας Χουζούρη (προδημοσίευση)

«Ψυχή ντυμένη αέρα» της Έλενας Χουζούρη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη μελέτη της Έλενας Χουζούρη «Ψυχή ντυμένη αέρα – Ανθούλα Σταθοπούλου - Βαφοπούλου: Η μούσα της μεσοπολεμικής Θεσσαλονίκης», η οποία θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Επίκεντρο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η Μάγε...

«(Α)Κατάλληλο Timing» της Ελένης Αλεξανδροπούλου (προδημοσίευση)

«(Α)Κατάλληλο Timing» της Ελένης Αλεξανδροπούλου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη συλλογή διηγημάτων της Ελένης Αλεξανδροπούλου «(Α)Κατάλληλο Timing», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Ο Αύγουστος, όσο μεγαλώνεις, μοιάζει πικρός. Οι περισ...

«Mind the gap» του Λάζαρου Αλεξάκη (προδημοσίευση)

«Mind the gap» του Λάζαρου Αλεξάκη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη συλλογή διηγημάτων του Λάζαρου Αλεξάκη «Mind the gap», η οποία θα κυκλοφορήσει στις 5 Φεβρουαρίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Είχε φτάσει σε μικρή απόσταση από τη βιτρίνα, και το νυχτεριν...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

«Τι να διαβάσω;» – 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που κυκλοφορούν το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που κυκλοφορούν το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας (μυθιστορήματα, νουβέλες και διηγήματα) που αναμένουμε τις επόμενες μέρες ή εβδομάδες. Στην κεντρική εικόνα, ο Αλέξης Πανσέληνος, η Μάρω Βαμβουνάκη και ο Μιχάλης Μοδινός.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Μυθιστ...

Σίρλεϊ Τζάκσον (1916-1965): Η ευαίσθητη μάγισσα των αμερικανικών γραμμάτων

Σίρλεϊ Τζάκσον (1916-1965): Η ευαίσθητη μάγισσα των αμερικανικών γραμμάτων

Η Σίρλεϊ Τζάκσον [Shirley Jackson, 1916-1965] ήταν πολλά περισσότερα από μια συγγραφέας ιστοριών τρόμου. Με άξονα δύο βιβλία της που κυκλοφόρησαν ή επανακυκλοφόρησαν πρόσφατα «Η λοταρία και άλλες ιστορίες» (μτφρ. Χρυσόστομος Τσαπραΐλης) και «Ζούσαμε πάντα σε ένα κάστρο» (μτφρ. Βάσια Τζανακάρη) από τις εκδόσεις ...

Έξι ποιητικές συλλογές από τις εκδόσεις Ιωλκός  – Τρεις δημιουργοί καταθέτουν νέο έργο και τρεις εμφανίζονται για πρώτη φορά

Έξι ποιητικές συλλογές από τις εκδόσεις Ιωλκός  – Τρεις δημιουργοί καταθέτουν νέο έργο και τρεις εμφανίζονται για πρώτη φορά

Έξι ποιητικές συλλογές που κυκλοφόρησαν από τις εκδόσεις Ιωλκός. Τρεις δημιουργοί καταθέτουν τα νέα τους έργα και τρεις εμφανίζονται για πρώτη φορά.

Επιμέλεια: Book Press

Δημήτρης Βασιλάκης,  ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ