mendrakos-250

Της Άλκηστης Σουλογιάννη

Ο Τάκης Μενδράκος με διακριτικότητα και με υψηλή αισθητική διασταυρώνει επί σειρά πολλών ετών τις προσωπικές διαδρομές του μέσα από τις περιοχές της πρωτότυπης λογοτεχνικής παραγωγής και της δημιουργικής μετάφρασης. 

Ιδιαιτέρως οι μεταφράσεις του Τ. Μενδράκου, στις οποίες εντάσσονται μεταξύ άλλων κείμενα του Άξελ Μούντε, του Στέφαν Τσβάιχ, του Άρθουρ Καίσλερ, του Ουίλλιαμ Φώκνερ, του Τζακ Λόντον, του Τζόζεφ Κόνραντ και κυρίως του Έζρα Πάουντ, αποτελούν σημαντικές γέφυρες για την υποδοχή του πνεύματος και των ιδεών ξένων δημιουργών στην ελληνική αγορά του βιβλίου.

Η πρωτότυπη λογοτεχνική παραγωγή (κυρίως ποίηση, αλλά και δοκίμιο) του Τ. Μενδράκου, αν και περιορισμένη, χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερη πυκνότητα και σημασιολογική διαστρωμάτωση, και δηλώνει ένα σύνθετο σύστημα βιωματικού και γνωστικού φορτίου (συμπεριλαμβανομένων και των εκλεκτικών συγγενειών) που προσδιορίζει έναν πολυδιάστατο υπο-/κειμενικό κόσμο.

Αυτό ισχύει και για την ποιητική συλλογή με τον τίτλο Ατάκτως ερριμμένα.

mendrakosΤα δέκα εννέα ποιήματα της συλλογής φαίνεται να αποδίδουν τον αναδρομικό έλεγχο βίου που αποτολμά ο εσωτερικός άνθρωπος με στοχασμό και με αυτο-κριτική διάθεση, καθώς ευρίσκεται αντιμέτωπος με την εξωτερική, αντικειμενική πραγματικότητα και κυρίως με τον υποκειμενικό του κόσμο. Στο πλαίσιο αυτό, ο εσωτερικός άνθρωπος αισθάνεται μετέωρος παρακολουθώντας τον φυσικό και πρωτίστως τον προσωπικό χρόνο να ρέει ερήμην του και να ορίζει την πορεία της ατομικής και της γενικής ιστορίας. Με αυτή την προϋπόθεση φαίνεται να επιχειρείται μια επίσκεψη στο αποταμιευμένο υλικό του ατομικού χωρόχρονου, από όπου ανασύρονται ορισμένα τυχαία γεγονότα, τα οποία πάντως αποκαλύπτουν την ποιότητα του περιεχομένου του εσωτερικού ανθρώπου, και παράλληλα οδηγούν και στην ανάγνωση του τίτλου του βιβλίου.

Στα ποιήματα της συλλογής αναγνωρίζονται σχόλια για το αντικειμενικό περιβάλλον ως συμβατικό όριο του ανθρώπινου βίου, για την υποκειμενική πραγματικότητα ως απόκλιση από τη νομοτέλεια και την κατά συνθήκην ή κοινή λογική του αντικειμενικού κόσμου, για την επίγνωση της ανθρώπινης μοίρας, για το ανεκπλήρωτο ή ανέφικτο και το ανείπωτο ως βασικά τμήματα της υποκειμενικής πραγματικότητας, για το όνειρο και τη φαντασία ως περιοχές του υποκειμενικού κόσμου.

Με αυτά τα δεδομένα ο Τ. Μενδράκος πραγματεύεται έννοιες, όπως είναι η τόλμη, ο έρωτας, η οδύνη, η ελπίδα, ο δισταγμός, ο φόβος, ο θάνατος, ο θρίαμβος, η αλλοτρίωση, στις οποίες προσδίδει βιωματικό φορτίο, και με τον τρόπο αυτόν προσδιορίζει το περιεχόμενο αλλά και την αισθητική του υπο-/κειμενικού κόσμου.

Ο άμεσος, βιωματικός, συνδηλωτικός, πυκνός, διακριτικός, πλήρης συναισθήματος και χαμηλών τόνων λόγος του Τ. Μενδράκου διεκπεραιώνει το υλικό του βιβλίου με δομή πολλαπλών σημασιολογικών διαστρωματώσεων, η οποία συχνά έχει ως αποτέλεσμα κείμενα «κλειστά» που επιτρέπουν ποικίλες προσεγγίσεις με την ανάγνωση των γραμματικών εικόνων.

Ιδιαιτέρως η τοιχογραφία των σύνθετων γραμματικών εικόνων και η σχεδόν γενικευμένη χρήση της μεταφοράς (βλ. π. χ. ενδεικτικά: «Ίσως … κάποιο δέντρο/ να έκλαψε μονάχο του ρετσίνι», «πώς δίστασε η σταγόνα,/ να αφεθεί στον ίλιγγο της πτώσης», ή το ευρηματικό «Αν κάτι δεν αλλάζει, είναι οι ανταύγειες της αλισάχνης») αποτελούν τους βασικούς υφολογικούς παράγοντες για τη σύνθεση των ποιημάτων με ποικίλους συνδυασμούς ελεύθερων στίχων, ενισχυμένων πάντως και με παρηχήσεις. Μέσα στο υφολογικό αυτό τοπίο εντοπίζονται αφενός επτά ποιήματα με την οικονομία του επιγράμματος που συνθέτουν ιδιαίτερη ενότητα, και αφετέρου δύο ποιήματα με τη δομή του σονέτου. Τα ποιήματα αυτά αναγνωρίζονται ως ιδιαίτερα, διαχρονικής αντοχής δομικά υλικά του κειμενικού κόσμου.

Είναι σαφές ότι αυτή η ποιητική συλλογή του Τ. Μενδράκου αποτελεί μια παραδειγματική εφαρμογή του τρόπου, με τον οποίον η πυκνή δομή σε έναν μικρής επιφάνειας κειμενικό κόσμο είναι δυνατόν να λειτουργεί ως ασφαλές πεδίο εντοπισμού πλείστων τεκμηρίων θεματικής και υφολογικής οργάνωσης, δηλαδή εντέλει τεκμηρίων δημιουργικής γραφής. 

 

mendrakos-ataktos-exofΤάκης Μενδράκος
Ατάκτως ερριμμένα
Εκδόσεις Άγρα, Αθήνα 2012

politeia_order

 

 

 

 

 

 

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Πιστή και ενάρετη νύχτα» της Λουίζ Γκλικ (κριτική)

«Πιστή και ενάρετη νύχτα» της Λουίζ Γκλικ (κριτική)

Για το ποιητικό έργο της Λουίζ Γκλικ [Louise Glück] «Πιστή και ενάρετη νύχτα» (μτφρ. Χάρης Βλαβιανός, Δήμητρα Κωτούλα, εκδ. Στερέωμα).

Γράφει ο Κ.Β. Κατσουλάρης

Δημιουργός του έργου Πιστή και ενάρετη νύχτα είναι η ...

«Πράξεις των Αποστόλων» του Ιωάννη Πανουτσόπουλου (κριτική) – Η θέση του ανθρώπου στην κοσμική σούπα

«Πράξεις των Αποστόλων» του Ιωάννη Πανουτσόπουλου (κριτική) – Η θέση του ανθρώπου στην κοσμική σούπα

Για την ποιητική συλλογή του Ιωάννη Πανουτσόπουλου «Πράξεις των Αποστόλων» (εκδ. Τόπος). Στην κεντρική εικόνα, έργο της Valerie Hegarty.

Γράφει η Διώνη Δημητριάδου

Για ένα «σύννεφο με παντελόνια»

...
«Τελευταίο σκοτάδι» του Αργύρη Παλούκα (κριτική) – Ολιγόστιχα ποιήματα, πυκνές συνθέσεις

«Τελευταίο σκοτάδι» του Αργύρη Παλούκα (κριτική) – Ολιγόστιχα ποιήματα, πυκνές συνθέσεις

Για την ποιητική συλλογή του Αργύρη Παλούκα «Τελευταίο σκοτάδι» (εκδ. Κριτική). Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία της Yan Palmer. 

Γράφει η Άλκηστις Σουλογιάννη

Είχαμε ήδη την ευκαιρία να αξιολογήσουμε προϊόντα λογοτεχν...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Ημερίδα για την «Κασέτα» της Λούλας Αναγνωστάκη, στα Χανιά

Ημερίδα για την «Κασέτα» της Λούλας Αναγνωστάκη, στα Χανιά

Ο Πανελλήνιος Όμιλος Φίλων του ποιητή Μανόλη Αναγνωστάκη διοργανώνει στις 27 Μαρτίου 2023 στο θέατρο ΚΥΔΩΝΙΑ στα Χανιά, ημερίδα με θέμα: Νοούμενα και υπονοούμενα στο θεατρικό έργο «Η Κασέτα» της Λούλας Αναγνωστάκη. Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία της Λούλας Αναγνωστάκη από τον Σπύρο Στάβερη.

...
«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα [Abdulrazak Gurnah] «Παράδεισος» (μτφρ. Κατερίνα Σχινά), το οποίο θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πρώτα το αγόρι. Το λέγανε Γ...

Συζήτηση για τον πόλεμο στην Ουκρανία – Με αφορμή το βιβλίο «Μια σύντομη ιστορία της Ρωσίας» του Rodric Braithwaite

Συζήτηση για τον πόλεμο στην Ουκρανία – Με αφορμή το βιβλίο «Μια σύντομη ιστορία της Ρωσίας» του Rodric Braithwaite

Οι εκδόσεις Ψυχογιός διοργανώνουν συζήτηση για τον πόλεμο στην Ουκρανία, με αφορμή το βιβλίο του Rodric Braithwaite «Μια Σύντομη Ιστορία της Ρωσίας», απόψε, Πέμπτη 23 Μαρτίου, στο βιβλιοπωλείο LIBER.

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα [Abdulrazak Gurnah] «Παράδεισος» (μτφρ. Κατερίνα Σχινά), το οποίο θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πρώτα το αγόρι. Το λέγανε Γ...

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση μέρους διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων του Χαρούκι Μουρακάμι [Haruki Murakami] «Σε πρώτο ενικό» (μτφρ. Βασίλης Κιμούλης), η οποία θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

With the ...

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Μάρως Βαμβουνάκη «Η νοσταλγία κι εγώ», που θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαρτίου από τις εκδόσεις Αρμός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

— Αναρωτιέμαι τι νοσταλγείς;
— …
— Νοσταλγείς κάτι που συνέβη ή κάτι πο...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Σε ανάρτησή του στο Goodreads, με αφορμή τα δέκα χρόνια λειτουργίας της ιστοσελίδας, ο Στίβεν Κινγκ ξεχώρισε δέκα αγαπημένα του βιβλία. Τα έργα του συγγραφέα κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος.

Επιμέλεια: Book Press

...
Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Σήμερα, 24 Φεβρουαρίου 2023, συμπληρώνεται ένας χρόνος από την έναρξη του πολέμου που διεξάγει η Ρωσία στην Ουκρανία. Η ελληνική βιβλιογραφία αναπόφευκτα εμπλουτίστηκε από μελέτες και συλλογικούς τόμους, βιβλία στα οποία οι συγγραφείς των κειμένων επιχειρούν να δώσουν απαντήσεις και ερμηνείες σε γεγονότα και εξελίξε...

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Η Αμερικανίδα πεζογράφος Κάρσον ΜακΚάλερς [Carson McCullers] είναι μία από τις σημαντικότερες εκπροσώπους του λογοτεχνικού «southern gothic». Τα μυθιστορήματά της εκτυλίσσονται στον αμερικανικό Νότο και παρουσιάζουν μοναχικούς, εκκεντρικούς χαρακτήρες που πασχίζουν να συνυπάρξουν με τους υπόλοιπους ανθρώπους.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ