dixos-gotis

Του Γιώργου Βέη

«Η ποίηση είναι ένα όπλο απ' την ανάποδη ∙ ζωογονεί ό, τι πετυχαίνει».

Γιώργος Βαρθαλίτης, Ο καθρέφτης της Ηρωδιάδος

Είναι το πέμπτο ποιητικό βιβλίο του. Προηγήθηκαν τα εξής: Όρθρου βαθέος (1988), Φυσική ιστορία (1991), Κρυμμένη εικόνα (1999) και η βραβευμένη από το περιοδικό «Διαβάζω» Χρονογραφία (2007). Πάντα από τις εκδόσεις «στιγμή».

Όπως έχω ήδη επισημάνει (βλ. «Βιβλιοθήκη», εφ. «Ελευθεροτυπία», 18 Σεπτεμβρίου 2009) από την πρώτη του εμφάνιση στο πεδίο των απαιτητικών κειμενικών εφαρμογών έως σήμερα, ο στίχος του Γιώργου Γώτη επιμένει να αποτυπώνει τις διακυμάνσεις, τις ευρύτερες ανακατατάξεις και τις συναφείς ρήξεις, οι οποίες παρατηρούνται στην εξέλιξη των σχέσεων Εγώ – Εκείνο. Δεν ενδίδει στους ισχυρούς πειρασμούς της επιφανειακής παράθεσης δεδομένων, στους οποίους υποκύπτουν οι πολλοί, επαληθεύοντας έτσι τις εκτιμήσεις όλων εκείνων, οι οποίοι διέγνωσαν εγκαίρως την ικανότητά του να αποδελτιώνει με νηφαλιότητα μοιραία πάθη και οριακές ανυψώσεις – φωτίσεις του καθημαγμένου προσώπου της καθημερινότητας. Πιθανότατα η ιατρική του παιδεία να έχει παίξει αποφασιστικό ρόλο στην πολύπτυχη, πάντως ακριβοδίκαιη μελέτη της παθογένειας του χρόνου, της αλληγορίας των γενέθλιων τόπων, της μυθολογίας των ερώτων, της μεταφυσικής του ονείρου, της αβελτηρίας του υποκειμένου να επανεκτιμήσει τον άλλον, και όχι μόνον. Πρόκειται για μια μη προβλέψιμη γραφή, η οποία σαφώς έχει ασκηθεί να παρακολουθεί με ιδιαίτερη άνεση τόσο τις αποφασιστικές εμπειρίες του σώματος, όσο και τις καίριες επινοήσεις του εποπτικού ποιητικού νου. Συγκρατώ ότι ο Γιώργος Γώτης, χωρίς να παύει να ενδιαφέρεται ενεργά για την ειδικότερη αναγνωστική πρόσληψη, διατηρεί συστηματικά σε υψηλά επίπεδα την ποιότητα «του παιχνιδιού του σημαίνοντος».

Από το ποίημα, το οποίο έδωσε τον τίτλο στην κρινόμενη σήμερα συλλογή, συνάγεται εξ όνυχος η ειδικότερη πρόθεση της γραφής, το πάγιο λεκτικό ήθος, οι υποβλητικοί τρόποι ανάπτυξης του πρωταρχικού σχεδίου, ο εντοπισμός και η περαιτέρω αβίαστη διερμηνεία της κρίσιμης λεπτομέρειας, η διεξοδική αξιοποίηση του ζοφερού ή μη φορτίου της καθημερινότητας, η εμμονή στην ακριβολογία της κεκραμένης σήμανσης και βεβαίως η αφομοιωμένη εικονοφιλική παράδοση της δημιουργικής μας γραφής. Οι σεφερικοί απόηχοι είναι ευδιάκριτοι, ενώ ο συγχρωτισμός με τα τοπία του Τάσου Λειβαδίτη ή τους ένδον λειμώνες της Κικής Δημουλά υποδηλώνουν ασφαλώς αγχιστείες, ενσωματωμένες επιρροές στον κυρίως ποιητικό κορμό και πρόσφορες εκλεκτικές στάσεις. Εδώ επίσης ακούγεται καθαρά και η διδαχή του βιβλικού Εκκλησιαστή. Ως μια καλώς συγκερασμένη παραλλαγή του θέματος της αυταπάτης και της ματαιότητας των ματαιοτήτων, οι οποίες είθισται να κατατρύχουν το ανθρώπινο είδος από την αρχή του σχηματισμού του, το «Δίχως χάρτη» έρχεται να μας υποδείξει απαντοχή και σθένος κατά την οριστική πτώση. Αυτό το στοιχείο του ηρωικού στωικισμού φρονώ ότι διακρίνει τα περισσότερα ποιήματα του βιβλίου. Παραθέτω για τις ανάγκες της εποπτικής στιγμής αυτούσιο το εν λόγω ποίημα: «Περνά ο καιρός και της μικρής ζωής η ιστορία / χώρα γίνεται. Δικό της χάρτη αποκτά / που μεγαλώνει διαρκώς μέχρι να την σκεπάσει. / Την ταξιδεύουμε μόνοι. / Μέσα της επικάθονται των ημερών οι πεδιάδες. / Των εποχών σμιλεύουν το ανάγλυφο / ένα κομμάτι μόνο / γίνεται μέρος της αφής μας. / Χρόνων προσχώσεις μας αλλάζουν. / Και περιμένουμε να φτάσει ο γεωγράφος / κρατώντας το αποτύπωμα απ’ τον δικό μας χάρτη». (Βλ. σ. 36). Αρκεί να παραβάλει κανείς τα ανωτέρω με τις ανάλογες εκφορές από προηγούμενες καταθέσεις για να αντιληφθεί τη διαχρονική εμμονή στη συνέπεια του ομιλήματος. Εννοώ τα εξής: «τότε η σκοτεινιά των ημερών θα γίνει / του κρεβατιού μας ο χρυσός / στο στρογγυλό τραγούδι μου / θα κάνει η ζωή σου κύκλους. / Για να μας βγάλει στον αφρό / μια αναγκαία παραμόρφωση απαλή / όπως παίρνει ο βράχος / από το κύμα σχήμα» «Της άνοιξης και ο Απρίλιος που έχει / το εξ ακανθών, πλεγμένο / με της κάθε μέρας / τα σαρκοβόρα θελκτικά φυτά. / Με την ελπίδα σε φρικτήν ερημίαν / και το πολύ αργά και κάτι. / Ένα μαγιάτικο και ένα ακάνθινο στεφάνι / με τη μεταξωτή λευκή κορδέλα του μαζί δεμένα / μεταμορφώνονται μες στην εφήμερη ευτυχία μας / και εναλλάσσονται. / Μας επισκέπτεται ο χρόνος και διατάζει / αλλαγές ενώ εμείς αντιστεκόμαστε / να τον περιφρονούμε επιμένουμε» και το οκτάστιχο «Δρόμοι που παίρνουμε μαζί / στο κάθε μας ταξίδι / για να μπορούνε διαρκώς / πίσω να μας γυρίζουν / να κατοικήσουμε ξανά / τις ίδιες πάντα λέξεις / που είναι η πατρίδα μας / η αληθινά δική μας» (βλ. Χρονογραφία, σσ. 10, 30 και 48 αντιστοίχως).

imagesΤο συνήθως χειμαζόμενο ποιητικό υποκείμενο καταβάλλει και σήμερα κάθε δυνατή προσπάθεια, ώστε να περάσει από τον απτό κόσμο της εξ αντικειμένου πραγματικότητας στην ανέκκλητη ανυπαρξία με το κεφάλι ψηλά, ει δυνατόν ψυχικά αλώβητο. Έστω εν προκειμένω τα εξής ενδεικτικά από το μέσον του βιβλίου: «...ανερχόμενη γνώση να γίνει η πτώση / στο άγνωστο χόρτο μιας πλαγιάς / στο χώμα μιας πλατείας όπου / ανεμόσκαλες πλασματικές προσφέρουν / τα φανταστικά τους σκαλοπάτια / για να αποκτά μέχρι τα έγκατα η κάθοδος βηματισμό / κι από παντού να λαχταρούν χωρίς ανάσα / γνώριμοι θεατές ωχροί, που κάποτε ερωτεύτηκαν / και δίπλα μας περπάτησαν, φόρο τιμής να ρίχνουν / το τελευταίο της ανάμνησης κέρμα τους / στης ζωής μας το τρύπιο καπέλο». ( βλ. «Ανεμόσκαλα», σ. 32 επ.). Η παρηγορία των προσωδιακών στίχων, όπως φέρ΄ ειπείν ουσιώνεται στο δεύτερο, στο ένατο και στο εικοστό έκτο κομμάτι της συλλογής, με τίτλο «Οι χτίστες», «Στον Άγιο» και «Ομόκεντροι» αντιστοίχως, φαίνεται εν τέλει να συνιστά ένα είδος υποθήκης εις εαυτόν, υπερασπιζόμενη με το ανάλογο τακτ την καλλιέργεια ενός σαφώς επαναμαγευμένου ποιητικού ιδιώματος. (Βλ. σσ. 12, 26 και 53). Η καλλιέργεια αυτού ακριβώς του φωνήματος καθιστά το βίο άξιο λόγου. Οι συγκυρίες είναι βεβαίως κατά κανόνα εναντιωματικές. Η μετανεωτερική συνθήκη συνήθως εξανδραποδίζει το ποιητικό εγώ. Παρά ταύτα ο Γιώργος Γώτης δείχνει σταθερά προς το δρόμο που «χαράζεται ξεχωριστός, νέα πορεία / σκιά διαβαίνεις σε καθρέφτη αδειανή / των λόγων τη χάρη». (Βλ. «Η ζυγαριά», σ. 52). Το πινδαρικό σκιάς όναρ μπορεί τουλάχιστον να φθέγγεται /γράφει /άδει ακόμη την τόλμη. Ίσως από την άποψη αυτή να επαληθεύεται πλήρως κι εδώ η προοπτική του Ρενέ Σαρ, ήτοι: «Nous n’ avons qu’ une resource avec la mort, / faire de l’ art avant qu’ elle». *

Γιώργος Βέης

* αποδίδω πρόχειρα: «Μόνο έτσι αντιμετωπίζουμε το θάνατο, / προτού μας προλάβει, να κάνουμε τέχνη».


Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Αποδείξεις και Θεωρίες: Δοκίμια για την ποίηση» της Λουίζ Γκλικ (κριτική)

«Αποδείξεις και Θεωρίες: Δοκίμια για την ποίηση» της Λουίζ Γκλικ (κριτική)

Για τη συλλογή δοκιμίων της Λουίζ Γκλικ [Louise Glück] «Αποδείξεις και Θεωρίες: Δοκίμια για την ποίηση» (μτφρ. Γιώργος Λαμπράκος, εκδ. Στερέωμα). Στην κεντρική εικόνα, η Λουίζ Γκλικ.

Γράφει η Άλκηστις Σουλογιάννη

Τη Λουίζ Γ...

«Τα συντρίμμια και η αναστήλωσή τους – Η αλληλέγγυα ποιητική της Λύντιας Στεφάνου» του Αλέξη Ζήρα (κριτική)

«Τα συντρίμμια και η αναστήλωσή τους – Η αλληλέγγυα ποιητική της Λύντιας Στεφάνου» του Αλέξη Ζήρα (κριτική)

Για το δοκίμιο του Αλέξη Ζήρα «Τα συντρίμμια και η αναστήλωσή τους – Η αλληλέγγυα ποιητική της Λύντιας Στεφάνου» (εκδ. Θράκα). Στην κεντρική εικόνα, η ποιήτρια Λύντια Στεφάνου στο σπίτι της ζωγράφου Νέλλης Ανδρικοπούλου (1948).

Γράφει η Χλόη Κουτσουμπέλη ...

«Βροχές Βερμίου» του Θανάση Μαρκόπουλου (κριτική) – Ένα ανθολόγιο τοπογραφικών δεδομένων

«Βροχές Βερμίου» του Θανάση Μαρκόπουλου (κριτική) – Ένα ανθολόγιο τοπογραφικών δεδομένων

Για την ποιητική συλλογή «Βροχές Βερμίου» του Θανάση Μαρκόπουλου (εκδ. Μελάνι). 

Γράφει ο Ιγνάτης Χουβαρδάς

Στην πρόσφατη ποιητική συλλογή ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Rohtko», του Λούκας Τβαρκόφσκι, στη Στέγη (κριτική)

«Rohtko», του Λούκας Τβαρκόφσκι, στη Στέγη (κριτική)

Στην κεντρική σκηνή της Στέγης Ιδρύματος Ωνάση είδαμε τη μεγαλειώδη παράσταση «ROHTKO» του Πολωνού σκηνοθέτη Λούκα Τβαρκόφσκι [Lukasz Twarkowski], αποτέλεσμα συνεργασίας του με τον Κρίστιαν Λούπα.

Γράφει ο Νϊκος Ξένιος

Ο Λούκας Τβαρκόφσκι σκηνοθέτησε τ...

Το Dublin Literary Award 2023 στη Γερμανίδα Katja Oskamp

Το Dublin Literary Award 2023 στη Γερμανίδα Katja Oskamp

Απονεμήθηκε στην Katja Oskamp και τη μεταφράστριά της στα αγγλικά Jo Heinrich, το «Dublin Literary Award 2023» για το μυθιστόρημά της Katja Oskam «Marzahn, Mon Amour». Σύντομα θα κυκλοφορήσει και στα ελληνικά από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Book Press

...
Χαρούκι Μουρακάμι: Τιμήθηκε με το βραβείο «Πριγκίπισσα των Αστουριών»

Χαρούκι Μουρακάμι: Τιμήθηκε με το βραβείο «Πριγκίπισσα των Αστουριών»

Ο Haruki Murakami [Χαρούκι Μουρακάμι] είναι ο πρώτος Ιάπωνας συγγραφέας που έλαβε το Βραβείο «Πριγκίπισσα των Αστουριών». Η συλλογή διηγημάτων του «Σε πρώτο ενικό» κυκλοφόρησε προσφάτως από τις εκδόσεις Ψυχογιός, σε μετάφραση Βασίλη Κιμούλη.

Επιμέλεια: Book Press...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Ντέιμον Γκάλγκατ [Damon Galgut] «Αρκτικό καλοκαίρι» (μτφρ. Κλαίρη Παπαμιχαήλ), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Οι δύο άντρες κάθονταν στις πο...

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ [Tatiana Ţîbuleac] «Ο γυάλινος κήπος» (μτφρ. Άντζελα Μπράτσου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Μαΐου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Κήπος βιβλίων» του Παναγιώτη Γούτα (προδημοσίευση)

«Κήπος βιβλίων» του Παναγιώτη Γούτα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τον πρόλογο του συγγραφέα Παναγιώτη Γούτα της ανθολογίας κειμένων του «Κήπος βιβλίων – Διαβάζοντας Θεσσαλονικείς και Αμερικανούς πεζογράφους», που θα κυκλοφορήσει στις 17 Μαΐου από τις εκδόσεις Νησίδες.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Σε δημοσίευσή της στον Independent, η αρθρογράφος Clarisse Loughrey ξεχώρισε τα εικοσιπέντε σημαντικότερα λογοτεχνικά έργα που γράφτηκαν από γυναίκες συγγραφείς. Στη φωτογραφία, μία από αυτές, η Octavia E. Butler [1947 - 2006], συγγραφέας μυθιστορημάτων επιστημονικής φαντασίας με έντονο κοινωνικό και πολιτικό υ...

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

Φάκελος αρχαιοκαπηλία με προτάσεις τριών βιβλίων: «Επιχείρηση “Νόστος”: Ένα χρυσό στεφάνι και μια Κόρη για τον Αλέξη Καρρά» (εκδ. Τόπος), του Νικόλα Ζηργάνου, «Αρχαιοκαπηλία και εμπόριο αρχαιοτήτων – Μουσεία, έμποροι τέχνης, οίκοι δημοπρασιών, ιδιωτικές συλλογές» (εκδ. Άγρα), του Ανδρέα Αποστολίδη και  «Ίλ...

Bιβλία αυτοβοήθειας, αυτογνωσίας και προσωπικής βελτίωσης: 20 επιλογές από τις καλύτερες πρόσφατες εκδόσεις

Bιβλία αυτοβοήθειας, αυτογνωσίας και προσωπικής βελτίωσης: 20 επιλογές από τις καλύτερες πρόσφατες εκδόσεις

Κανείς δεν μπορεί να λύσει το πρόβλημά σου, αν δεν κάνεις ο ίδιος την αρχή για να βοηθήσεις τον εαυτό σου. Είκοσι επιλογές από τις καλύτερες πρόσφατες εκδόσεις βιβλίων αυτοβοήθειας, αυτογνωσίας και προσωπικής βελτίωσης από τους επαγγελματίες του είδους.

Επιμέλεια: Book Press...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ