Soneta250

Της Άλκηστις Σουλογιάννη

Με το νέο βιβλίο του ο Χάρης Βλαβιανός προσφέρει μια ενδιαφέρουσα παραδειγματική εφαρμογή της έννοιας του μεταμοντέρνου στον χώρο της δημιουργικής γραφής. Στην προκειμένη περίπτωση τα εβδομήντα πέντε, αριθμημένα και χωρίς ιδιαίτερους τίτλους κείμενα αποτελούν ευρηματικές συνθέσεις δεκατετράστιχων ποιημάτων κατ’ απόκλιση από την παραδοσιακή μορφή του σονέτου, προς το οποίο πάντως ο Βλαβιανός ήδη με τον τίτλο του βιβλίου ως συνόλου δηλώνει εκλεκτική συγγένεια ή αναγωγή.

Στα ποιήματα του βιβλίου το σύνολο των δεκατεσσάρων κάθε φορά στίχων αντιστοιχεί είτε σε ενιαία ροή κειμένου, είτε σε τυχαίες ενότητες άσχετες προς τη γνωστή δομή του σονέτου. Τους ελεύθερους σε ποικίλο μήκος στίχους χαρακτηρίζει ιδιαίτερος ρυθμός που οφείλεται στην τακτοποίηση της σειράς των λέξεων, όπου ενίοτε παρεμβαίνουν και ορισμένες παρηχήσεις είτε στο εσωτερικό των στίχων είτε στο τέλος αυτών ως μια μορφή ομοιοκαταληξίας, και που προσδίδει ροή αφηγηματικότητας στο ύφος του προφορικού λόγου.

Σ’ αυτό το πλαίσιο, πρώτη ύλη για την οργάνωση του κειμενικού κόσμου φαίνεται να αποτελεί ένα βαρύ βιωματικό φορτίο, όπου εντοπίζονται το περιεχόμενο του εσωτερικού ανθρώπου και η φυσική παρουσία του, ποικίλες και έντονες διαπροσωπικές σχέσεις, συνειδητή μόνωση και επιλεκτική φιλαλληλία του ατόμου, ο δραματικός χαρακτήρας του βίου και της δημιουργίας.

Το βιωματικό φορτίο με αυτά τα δεδομένα ενισχύεται από ένα εξίσου βαρύ γνωστικό φορτίο που αναπτύσσεται σε ένα ευρύ φάσμα πληροφοριών. Αναγνωρίζεται η κριτική/θεωρητική θέση του Βλαβιανού απέναντι στο γνωστικό φορτίο ως παράγοντα που προσδιορίζει τη δημιουργική γραφή στην προκειμένη περίπτωση, αλλά και τη δημιουργία εν γένει. Εδώ εντάσσονται εκλεκτικές συγγένειες ή αναφορές και διακείμενα που αντιπροσωπεύουν προϊόντα δραστηριότητας της ανθρώπινης διανοίας (δημιουργικός λόγος, τέχνες, επιστήμες).

vlavΜέσα στα σύνθετα σημασιολογικά πεδία του βιβλίου ο Βλαβιανός φαίνεται να αναμετράται με το βιωματικό και με το γνωστικό φορτίο του, κυρίως φαίνεται να αναμετράται με τη διαπλοκή του βιωματικού και του γνωστικού φορτίου του. Αποτέλεσμα αυτής της αναμέτρησης είναι η ιδιαίτερη ατμόσφαιρα του κειμενικού κόσμου που αποδίδει την αισθητική και την ευρηματικότητα του Βλαβιανού.

Με αυτές τις προϋποθέσεις, στα κείμενα του βιβλίου αναγνωρίζεται ένας αναδρομικός έλεγχος βίου και έργου (όπως άλλωστε δηλώνεται προληπτικά στον υπότιτλο του βιβλίου) ως ένα πολυεπίπεδο σημασιολογικό τοπίο, όπου επικρατούν ο σαρκασμός και συχνά ο αυτοσαρκασμός, ο κυνισμός, η πικρία, η αφοριστική διάθεση, αλλά και ένα βαθύ συναίσθημα.

Οι γραμματικές εικόνες, η χρήση της μεταφοράς, η μεταγλωσσικότητα (χρήση γλωσσικών στοιχείων και παραγώγων ως λογοτεχνικού υλικού) και κυρίως η αυτοαναφορικότητα του κειμένου που αποδίδει την κυριαρχία του επί του συγγραφέα, προσδιορίζουν τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του γλωσσικού εργαλείου που διεκπεραιώνει τα σημαινόμενα του βιβλίου, τα οποία ενισχύονται και από στοιχεία ξένων γλωσσών (λατινογενών, συμπεριλαμβανομένης και της λατινικής) ως δήλωση της πολυπολιτισμικότητας του κειμενικού κόσμου. Αυτά τα ξένα γλωσσικά στοιχεία έχουν σαφώς βιωματικό (και όχι γνωστικό) αντίκρισμα και συντάσσουν μια μορφή αισθητισμού. Ταυτόχρονα, με αυτά τα γλωσσικά στοιχεία ο συγγραφέας φαίνεται να διατυπώνει, ως τεκμήριο προθετικότητας, ένα είδος γνωστικής ισοτιμίας αυτού προς τους αποδέκτες του βιβλίου, στους οποίους αναγνωρίζει εκ των προτέρων, ως υπόθεση εργασίας, εύρος σχετικού γνωστικού (γλωσσικού) υλικού ώστε να μην διακόπτεται η επικοινωνία τους με τον κειμενικό κόσμο εξ αιτίας ακριβώς της παρέμβασης των ξένων γλωσσικών στοιχείων.

Εδώ εντοπίζεται και ο κοινωνικός χαρακτήρας των ποιημάτων του βιβλίου, βασικός παράγων για τη δημιουργική ανάγνωση, στην οποία άλλωστε προσκαλεί κατά συνήθη τακτική η συγγραφική παραγωγή του Βλαβιανού.

SonetaVlavianosΧάρης Βλαβιανός
Σονέτα της συμφοράς
[apologia pro vita et arte mea]
Εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα 2011, σελ. 88

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Το βάθος του κόσμου» του Νικηφόρου Βρεττάκου – Το ποιητικό όραμα ενός σπουδαίου ποιητή

«Το βάθος του κόσμου» του Νικηφόρου Βρεττάκου – Το ποιητικό όραμα ενός σπουδαίου ποιητή

Η Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Σπάρτης προσφέρει στο αναγνωστικό κοινό μια ιδιαίτερη έκδοση της ποιητικής συλλογής του Νικηφόρου Βρεττάκου «Το βάθος του κόσμου« (εκδ. Ποταμός).

Γράφει η Γεωργία Κακούρου-Χρόνη

Στη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Σπάρτης...

«Emily Dickinson, Ποιήματα» (κριτική) – Το αργυρό χρονικό της μετάφρασης

«Emily Dickinson, Ποιήματα» (κριτική) – Το αργυρό χρονικό της μετάφρασης

Για το βιβλίο «Emily Dickinson, Ποιήματα» (εκλογή, προλεγόμενα, μετάφραση Κώστας Κουτσουρέλης, εκδ. Κίχλη). Κεντρική εικόνα: Η Σίνθια Νίξον υποδύεται την Έμιλυ Ντίκινσον στη βιογραφική ταινία του Τέρενς Ντέιβις «A Quier Passion». 

Γράφει η Γεωργία Τριανταφυλλίδου ...

«Ο θυρωρός των ημερών» της Ευτυχίας-Αλεξάνδρας Λουκίδου (κριτική)

«Ο θυρωρός των ημερών» της Ευτυχίας-Αλεξάνδρας Λουκίδου (κριτική)

Για την ποιητική συλλογή της Ευτυχίας-Αλεξάνδρας Λουκίδου «Ο θυρωρός των ημερών» (εκδ. Κέδρος). Κεντρική εικόνα: He © Positi Negati.

Γράφει η Μαρίτα Παπαρούση

Στην ποιητική συλλογή ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Άπαντα τα ποιήματα» του Πέτερ Χάντκε (προδημοσίευση)

«Άπαντα τα ποιήματα» του Πέτερ Χάντκε (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση ενός ποιήματος του Πέτερ Χάντκε [Peter Handke] από τον τόμο «Άπαντα τα ποιήματα» (μτφρ. Ιωάννα Διαμαντοπούλου-Νότντουρφτ), ο οποίος θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΙ ΔΕΝ ΕΙΜΑΙ, ΤΙ ...

«Οι χαμένες μας καρδιές» της Σελέστ Ινγκ – Μια δυστοπία που θυμίζει σε πολλά την εποχή μας

«Οι χαμένες μας καρδιές» της Σελέστ Ινγκ – Μια δυστοπία που θυμίζει σε πολλά την εποχή μας

Για το μυθιστόρημα της Σελέστ Ινγκ [Celeste Ng] «Οι χαμένες μας καρδιές» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο). Kεντρική εικόνα, από διαμαρτυρία ασιατών για διακρίσεις απέναντί τους, ειδικά στην περίοδο του κορωνοϊού. Η ενίσχυση του μίσους ενάντια στους Ασιάτες είναι ένα από τα θέματα του μυθιστορήματος της Σ...

The Athens Prize for Literature 2022: Οι λίστες με τους υποψήφιους, σε ελληνικό και ξένο μυθιστόρημα

The Athens Prize for Literature 2022: Οι λίστες με τους υποψήφιους, σε ελληνικό και ξένο μυθιστόρημα

Στην Αίθουσα Τελετών του Δημαρχιακού Μεγάρου στην Πλατεία Εθνικής Αντιστάσεως (πρώην Πλατεία Κοτζιά), θα απονεμηθούν εφέτος, για δέκατη έβδομη χρονιά, τα βραβεία μυθιστορήματος «The Athens Prize for Literature» του περιοδικού (δε)κατα για το 2022. Η ανακοίνωση των νικητών και ταυτόχρονα η απονομή θα γίνουν την Πέμπτ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τρότζαν» του Θανάση Χειμωνά (προδημοσίευση)

«Τρότζαν» του Θανάση Χειμωνά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Θανάση Χειμωνά «Τρότζαν, που κυκλοφορεί στις 8 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Πατάκη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Άνοιξα τα μάτια μου. Το μυαλό μου, αδειανό. Γύρω μου, φως. Έντονο. Εκτυφλωτικό. Συνειδητοπο...

«Αχ, Ευρώπη! Κείμενα για το μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» του Γιούργκεν Χάμπερμας (προδημοσίευση)

«Αχ, Ευρώπη! Κείμενα για το μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» του Γιούργκεν Χάμπερμας (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Γιούργκεν Χάμπερμας [Jürgen Habermas] «Αχ Ευρώπη! – Κείμενα για το Μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» (μτφρ. – προλεγόμενα – σχόλια: Δημήτρης Υφαντής), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Printa / Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγορα...

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Κλερ Κίγκαν [Claire Keegan] «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Την Παρασκευή, 29 Ιουλίου, το...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Η συντακτική ομάδα των New York Times ξεχώρισε τα καλύτερα βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2023, επιλέγοντας πέντε έργα μυθοπλασίας και πέντε δοκίμια. Στην κεντρική εικόνα, η Ζέιντι Σμιθ [Zadie Smith], συγγραφέας του «The fraud», το οποίο αναφέρεται στη λίστα ως ένα από τα πέντε σημαντικότερα μυθιστορήματα του έτους που ...

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Όταν η ελληνική ιστορία γίνεται μυθιστόρημα: 4 συγγραφείς ξανακοιτάζουν μυθοπλαστικά το παρελθόν

Όταν η ελληνική ιστορία γίνεται μυθιστόρημα: 4 συγγραφείς ξανακοιτάζουν μυθοπλαστικά το παρελθόν

Από τη Θεσσαλονίκη των τελών του 19ου αιώνα στην Αθήνα του Όθωνα και στη Σέριφο του 1916. Επιλέγουμε τέσσερα ιστορικά μυθιστορήματα Ελλήνων συγγραφέων που παίρνουν έμπνευση από πραγματικά ιστορικά γεγονότα για να «χτίσουν» τις ιστορίες τους. Κεντρική εικόνα: Μια όψη της Θεσσαλονίκης των αρχών του 20ου αιώνα (© Ευθύμ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ