Soneta250

Της Άλκηστις Σουλογιάννη

Με το νέο βιβλίο του ο Χάρης Βλαβιανός προσφέρει μια ενδιαφέρουσα παραδειγματική εφαρμογή της έννοιας του μεταμοντέρνου στον χώρο της δημιουργικής γραφής. Στην προκειμένη περίπτωση τα εβδομήντα πέντε, αριθμημένα και χωρίς ιδιαίτερους τίτλους κείμενα αποτελούν ευρηματικές συνθέσεις δεκατετράστιχων ποιημάτων κατ’ απόκλιση από την παραδοσιακή μορφή του σονέτου, προς το οποίο πάντως ο Βλαβιανός ήδη με τον τίτλο του βιβλίου ως συνόλου δηλώνει εκλεκτική συγγένεια ή αναγωγή.

Στα ποιήματα του βιβλίου το σύνολο των δεκατεσσάρων κάθε φορά στίχων αντιστοιχεί είτε σε ενιαία ροή κειμένου, είτε σε τυχαίες ενότητες άσχετες προς τη γνωστή δομή του σονέτου. Τους ελεύθερους σε ποικίλο μήκος στίχους χαρακτηρίζει ιδιαίτερος ρυθμός που οφείλεται στην τακτοποίηση της σειράς των λέξεων, όπου ενίοτε παρεμβαίνουν και ορισμένες παρηχήσεις είτε στο εσωτερικό των στίχων είτε στο τέλος αυτών ως μια μορφή ομοιοκαταληξίας, και που προσδίδει ροή αφηγηματικότητας στο ύφος του προφορικού λόγου.

Σ’ αυτό το πλαίσιο, πρώτη ύλη για την οργάνωση του κειμενικού κόσμου φαίνεται να αποτελεί ένα βαρύ βιωματικό φορτίο, όπου εντοπίζονται το περιεχόμενο του εσωτερικού ανθρώπου και η φυσική παρουσία του, ποικίλες και έντονες διαπροσωπικές σχέσεις, συνειδητή μόνωση και επιλεκτική φιλαλληλία του ατόμου, ο δραματικός χαρακτήρας του βίου και της δημιουργίας.

Το βιωματικό φορτίο με αυτά τα δεδομένα ενισχύεται από ένα εξίσου βαρύ γνωστικό φορτίο που αναπτύσσεται σε ένα ευρύ φάσμα πληροφοριών. Αναγνωρίζεται η κριτική/θεωρητική θέση του Βλαβιανού απέναντι στο γνωστικό φορτίο ως παράγοντα που προσδιορίζει τη δημιουργική γραφή στην προκειμένη περίπτωση, αλλά και τη δημιουργία εν γένει. Εδώ εντάσσονται εκλεκτικές συγγένειες ή αναφορές και διακείμενα που αντιπροσωπεύουν προϊόντα δραστηριότητας της ανθρώπινης διανοίας (δημιουργικός λόγος, τέχνες, επιστήμες).

vlavΜέσα στα σύνθετα σημασιολογικά πεδία του βιβλίου ο Βλαβιανός φαίνεται να αναμετράται με το βιωματικό και με το γνωστικό φορτίο του, κυρίως φαίνεται να αναμετράται με τη διαπλοκή του βιωματικού και του γνωστικού φορτίου του. Αποτέλεσμα αυτής της αναμέτρησης είναι η ιδιαίτερη ατμόσφαιρα του κειμενικού κόσμου που αποδίδει την αισθητική και την ευρηματικότητα του Βλαβιανού.

Με αυτές τις προϋποθέσεις, στα κείμενα του βιβλίου αναγνωρίζεται ένας αναδρομικός έλεγχος βίου και έργου (όπως άλλωστε δηλώνεται προληπτικά στον υπότιτλο του βιβλίου) ως ένα πολυεπίπεδο σημασιολογικό τοπίο, όπου επικρατούν ο σαρκασμός και συχνά ο αυτοσαρκασμός, ο κυνισμός, η πικρία, η αφοριστική διάθεση, αλλά και ένα βαθύ συναίσθημα.

Οι γραμματικές εικόνες, η χρήση της μεταφοράς, η μεταγλωσσικότητα (χρήση γλωσσικών στοιχείων και παραγώγων ως λογοτεχνικού υλικού) και κυρίως η αυτοαναφορικότητα του κειμένου που αποδίδει την κυριαρχία του επί του συγγραφέα, προσδιορίζουν τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του γλωσσικού εργαλείου που διεκπεραιώνει τα σημαινόμενα του βιβλίου, τα οποία ενισχύονται και από στοιχεία ξένων γλωσσών (λατινογενών, συμπεριλαμβανομένης και της λατινικής) ως δήλωση της πολυπολιτισμικότητας του κειμενικού κόσμου. Αυτά τα ξένα γλωσσικά στοιχεία έχουν σαφώς βιωματικό (και όχι γνωστικό) αντίκρισμα και συντάσσουν μια μορφή αισθητισμού. Ταυτόχρονα, με αυτά τα γλωσσικά στοιχεία ο συγγραφέας φαίνεται να διατυπώνει, ως τεκμήριο προθετικότητας, ένα είδος γνωστικής ισοτιμίας αυτού προς τους αποδέκτες του βιβλίου, στους οποίους αναγνωρίζει εκ των προτέρων, ως υπόθεση εργασίας, εύρος σχετικού γνωστικού (γλωσσικού) υλικού ώστε να μην διακόπτεται η επικοινωνία τους με τον κειμενικό κόσμο εξ αιτίας ακριβώς της παρέμβασης των ξένων γλωσσικών στοιχείων.

Εδώ εντοπίζεται και ο κοινωνικός χαρακτήρας των ποιημάτων του βιβλίου, βασικός παράγων για τη δημιουργική ανάγνωση, στην οποία άλλωστε προσκαλεί κατά συνήθη τακτική η συγγραφική παραγωγή του Βλαβιανού.

SonetaVlavianosΧάρης Βλαβιανός
Σονέτα της συμφοράς
[apologia pro vita et arte mea]
Εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα 2011, σελ. 88

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Αποδείξεις και Θεωρίες: Δοκίμια για την ποίηση» της Λουίζ Γκλικ (κριτική)

«Αποδείξεις και Θεωρίες: Δοκίμια για την ποίηση» της Λουίζ Γκλικ (κριτική)

Για τη συλλογή δοκιμίων της Λουίζ Γκλικ [Louise Glück] «Αποδείξεις και Θεωρίες: Δοκίμια για την ποίηση» (μτφρ. Γιώργος Λαμπράκος, εκδ. Στερέωμα). Στην κεντρική εικόνα, η Λουίζ Γκλικ.

Γράφει η Άλκηστις Σουλογιάννη

Τη Λουίζ Γ...

«Τα συντρίμμια και η αναστήλωσή τους – Η αλληλέγγυα ποιητική της Λύντιας Στεφάνου» του Αλέξη Ζήρα (κριτική)

«Τα συντρίμμια και η αναστήλωσή τους – Η αλληλέγγυα ποιητική της Λύντιας Στεφάνου» του Αλέξη Ζήρα (κριτική)

Για το δοκίμιο του Αλέξη Ζήρα «Τα συντρίμμια και η αναστήλωσή τους – Η αλληλέγγυα ποιητική της Λύντιας Στεφάνου» (εκδ. Θράκα). Στην κεντρική εικόνα, η ποιήτρια Λύντια Στεφάνου στο σπίτι της ζωγράφου Νέλλης Ανδρικοπούλου (1948).

Γράφει η Χλόη Κουτσουμπέλη ...

«Βροχές Βερμίου» του Θανάση Μαρκόπουλου (κριτική) – Ένα ανθολόγιο τοπογραφικών δεδομένων

«Βροχές Βερμίου» του Θανάση Μαρκόπουλου (κριτική) – Ένα ανθολόγιο τοπογραφικών δεδομένων

Για την ποιητική συλλογή «Βροχές Βερμίου» του Θανάση Μαρκόπουλου (εκδ. Μελάνι). 

Γράφει ο Ιγνάτης Χουβαρδάς

Στην πρόσφατη ποιητική συλλογή ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Rohtko», του Λούκας Τβαρκόφσκι, στη Στέγη (κριτική)

«Rohtko», του Λούκας Τβαρκόφσκι, στη Στέγη (κριτική)

Στην κεντρική σκηνή της Στέγης Ιδρύματος Ωνάση είδαμε τη μεγαλειώδη παράσταση «ROHTKO» του Πολωνού σκηνοθέτη Λούκα Τβαρκόφσκι [Lukasz Twarkowski], αποτέλεσμα συνεργασίας του με τον Κρίστιαν Λούπα.

Γράφει ο Νϊκος Ξένιος

Ο Λούκας Τβαρκόφσκι σκηνοθέτησε τ...

Το Dublin Literary Award 2023 στη Γερμανίδα Katja Oskamp

Το Dublin Literary Award 2023 στη Γερμανίδα Katja Oskamp

Απονεμήθηκε στην Katja Oskamp και τη μεταφράστριά της στα αγγλικά Jo Heinrich, το «Dublin Literary Award 2023» για το μυθιστόρημά της Katja Oskam «Marzahn, Mon Amour». Σύντομα θα κυκλοφορήσει και στα ελληνικά από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Book Press

...
Χαρούκι Μουρακάμι: Τιμήθηκε με το βραβείο «Πριγκίπισσα των Αστουριών»

Χαρούκι Μουρακάμι: Τιμήθηκε με το βραβείο «Πριγκίπισσα των Αστουριών»

Ο Haruki Murakami [Χαρούκι Μουρακάμι] είναι ο πρώτος Ιάπωνας συγγραφέας που έλαβε το Βραβείο «Πριγκίπισσα των Αστουριών». Η συλλογή διηγημάτων του «Σε πρώτο ενικό» κυκλοφόρησε προσφάτως από τις εκδόσεις Ψυχογιός, σε μετάφραση Βασίλη Κιμούλη.

Επιμέλεια: Book Press...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Ντέιμον Γκάλγκατ [Damon Galgut] «Αρκτικό καλοκαίρι» (μτφρ. Κλαίρη Παπαμιχαήλ), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Οι δύο άντρες κάθονταν στις πο...

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ [Tatiana Ţîbuleac] «Ο γυάλινος κήπος» (μτφρ. Άντζελα Μπράτσου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Μαΐου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Κήπος βιβλίων» του Παναγιώτη Γούτα (προδημοσίευση)

«Κήπος βιβλίων» του Παναγιώτη Γούτα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τον πρόλογο του συγγραφέα Παναγιώτη Γούτα της ανθολογίας κειμένων του «Κήπος βιβλίων – Διαβάζοντας Θεσσαλονικείς και Αμερικανούς πεζογράφους», που θα κυκλοφορήσει στις 17 Μαΐου από τις εκδόσεις Νησίδες.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Σε δημοσίευσή της στον Independent, η αρθρογράφος Clarisse Loughrey ξεχώρισε τα εικοσιπέντε σημαντικότερα λογοτεχνικά έργα που γράφτηκαν από γυναίκες συγγραφείς. Στη φωτογραφία, μία από αυτές, η Octavia E. Butler [1947 - 2006], συγγραφέας μυθιστορημάτων επιστημονικής φαντασίας με έντονο κοινωνικό και πολιτικό υ...

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

Φάκελος αρχαιοκαπηλία με προτάσεις τριών βιβλίων: «Επιχείρηση “Νόστος”: Ένα χρυσό στεφάνι και μια Κόρη για τον Αλέξη Καρρά» (εκδ. Τόπος), του Νικόλα Ζηργάνου, «Αρχαιοκαπηλία και εμπόριο αρχαιοτήτων – Μουσεία, έμποροι τέχνης, οίκοι δημοπρασιών, ιδιωτικές συλλογές» (εκδ. Άγρα), του Ανδρέα Αποστολίδη και  «Ίλ...

Bιβλία αυτοβοήθειας, αυτογνωσίας και προσωπικής βελτίωσης: 20 επιλογές από τις καλύτερες πρόσφατες εκδόσεις

Bιβλία αυτοβοήθειας, αυτογνωσίας και προσωπικής βελτίωσης: 20 επιλογές από τις καλύτερες πρόσφατες εκδόσεις

Κανείς δεν μπορεί να λύσει το πρόβλημά σου, αν δεν κάνεις ο ίδιος την αρχή για να βοηθήσεις τον εαυτό σου. Είκοσι επιλογές από τις καλύτερες πρόσφατες εκδόσεις βιβλίων αυτοβοήθειας, αυτογνωσίας και προσωπικής βελτίωσης από τους επαγγελματίες του είδους.

Επιμέλεια: Book Press...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ