leros

Της Παυλίνας Μάρβιν

Το δοκίμιο αυτογνωσίας του Χρίστου Ρουμελιωτάκη, αρχίζει με το ποίημα Δεν είναι τα όνειρα, γραμμένο το 1969: Δεν είναι τα όνειρα/ αυτά και πότε ήταν,/ ούτε ο πρακτικός βίος που ανατράπηκε ξαφνικά,/ τη μάνα μου συλλογίζομαι/ -στρατόπεδο, παραμονή Χριστούγεννα-, που θα γυρίζει μοναχή της μέσ’ στο σπίτι,/ που θα κοιτάζει τα βιβλία μου/ και θα κλαίει.

Το βιβλίο ολοκληρώνεται με ένα ακόμη ποίημα, τον Εξορκισμό, που συνεγράφη μόλις το 2003. Ανάμεσα στα δύο ποιήματα, παρεμβάλλεται μια διήγηση ογδόντα περίπου ευανάγνωστων σελίδων, σε δεύτερο ενικό πρόσωπο: το ταξίδι του ποιητή, που συμμερίσθηκε τη μοίρα της Ελληνικής Αριστεράς, πορεύεται μέσα από μια συνειρμική αφήγηση στιγμών της εξορίας του κατά τη διάρκεια της δικτατορίας στην Ελλάδα, με άξονα τις σκέψεις και τα αισθήματα που προηγήθηκαν αυτής, την πλαισίωσαν και την ακολούθησαν. Στο τέλος του δοκιμίου, ο συγγραφέας μας δίνει το παράδειγμα της αυτογνωσίας που επιδιώκει: και τα θυμάσαι όλα αυτά και τα γράφεις, όπως είπαμε, για τη δική σου και μόνο παραμυθία. «Ήσυχος για τη γνώμη σου αλλ’όχι για τη μοίρα», όπως έλεγε και λέει ο Διονύσιος Σολωμός, που οσημέραι και όσο τον μελετάς, περισσότερο βεβαιώνεσαι για τη μεγαλοσύνη του. 

rumeliotakischristos-chroniko-eikona-031Μαθαίνουμε πως τις Αποθήκες Υφάλων Όπλων τις είχαν χτίσει οι Ιταλοί στο Παρθένι της Λέρου. Εκεί ο ποιητής πέρασε τέσσερα χρόνια, περίκλειστος, κι όπως μας μεταφέρει έμαθε πολλά, που του χρησίμευσαν πολύ στη ζωή του: ασκήθηκε στην σιωπή, στην υπομονή, την (συστηματικώς λογοκριμένη) αλληλογραφία, ασκήθηκε στο να επιλέγει τον δύσκολο δρόμο σε κάθε του δίλημμα. Κυρίως γνώρισε και αγάπησε σπουδαίους ανθρώπους και αναμετρήθηκε πάνω απ’ όλα με τον εαυτό του: Οι μέρες δεν περνούν, οι νύχτες είναι δύσκολες, όμως τα χρόνια περνούν και ξαφνικά (ξαφνικά;) διαπιστώνεις ότι βρίσκεσαι στη φυλακή ή στην εξορία ένα, δύο, δέκα ή και περισσότερα χρόνια (…) Φτιάχνεις καραβάκια ή άλλα χειροτεχνήματα, που απαιτούν υπομονή, προσπαθείς να μάθεις πράγματα –μελισσοκομία, λογιστική- και όλα αυτά είναι καλά αλλά δεν είναι το προσκεφάλι που θα ακουμπήσεις το βράδυ για να δεις τα όνειρά σου ή για ν’αφήσεις τα δάκρυά σου να κυλήσουν χωρίς να ντρέπεσαι γι ’αυτό

roumeliotakisΟ Χρίστος Ρουμελιωτάκης προβαίνει σε μια γενναία, αποσπασματική εξομολόγηση αυτής της ισόβιας αναμέτρησης, ακριβώς επειδή δεν διστάζει να μας φέρει αντιμέτωπους με τις παγιδεύσεις, τις αυταπάτες του, τις ανεκπλήρωτες υποσχέσεις και αυτήν, ειδικά, την, διαχρονικά και για κάθε άνθρωπο, αναπόφευκτη μάχη με το χρόνο: και βάλε πάνω δεξιά το ανεμολόγιο/ για να γυρίσει ο μπούσουλας στο βορρά/ στα εικοσιοκτώ σου χρόνια τα αδιάλλακτα,/ τώρα που δεν μας λογαριάζει ο καιρός. 

Πρόκειται για ένα κείμενο πολυεπίπεδο, λογοτεχνικό (ούτε ένα γράμμα, αγαπητέ μου, ούτε ένα δέμα με σταφίδες), αυτοβιογραφικό ( γιατί δεν είχες ανακαλύψει ακόμη ή δεν είχες συνειδητοποιήσει αρκετά ότι κανένας στον κόσμο δεν ενδιαφέρεται για σένα), ιστορικής σημασίας (διότι, όπως αποδείχθηκε, όταν κινούνται τα τανκς, πρέπει να έχεις κι εσύ τανκς για να τα αντιμετωπίσεις) με πραγματικό διακύβευμα (και τέλος σε είχε σταματήσει το μεγάλο ερώτημα: Τι θέλεις επιτέλους να γράψεις;), με φιλοσοφικό στοχασμό βάθους και βαθειά πολιτική συνείδηση πολύ μακριά από την εκ του ασφαλούς πολιτικοποίηση της εποχής μας. Ο ποιητής έχει εκδώσει, πέραν των τριών ποιητικών συλλογών (Κλειστή Θάλασσα, Ξένος Ειμί και άλλα ποιήματα, Δεν είναι τίποτα και άλλα ποιήματα), και το βιβλίο Ασκήσεις Αυτογνωσίας, για το οποίο απέσπασε το Κρατικό Βραβείο δοκιμίου-κριτικής το 2009.

 

 

aytognosia
Χρίστος Ρουμελιωτάκης
Ασκήσεις Αυτογνωσίας
Εκδώσεις Τυπωθύτω

 

 

 

 

 

 

oplon
Χρίστος Ρουμελιωτάκης
Εκδόσεις Τυπωθύτω
Αποθήκες Υφάλων Όπλων

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Παπαρούνες του Γενάρη» του Δημήτριου Ρογγίτη (κριτική)

«Παπαρούνες του Γενάρη» του Δημήτριου Ρογγίτη (κριτική)

Δημήτριος Ρογγίτης, «Παπαρούνες του Γενάρη», Ενύπνιο, 2024. «Ποιήματα που αγγίζουν τις πιο λεπτές χορδές της συναισθηματικής εμπειρίας».

Γράφει ο Γιώργος Χαριτάτος

Η ποίηση είναι, ίσως, η πιο δύσκολη τέχνη. Κι αυτό, διότι εκτός από τα αρχετυπικά χ...

Τρεις ελληνικές ποιητικές επιλογές στο κλείσιμο του χρόνου

Τρεις ελληνικές ποιητικές επιλογές στο κλείσιμο του χρόνου

Τρεις ποιητικές επιλογές καθώς το 2024 εκπνέει. «Ετερόλεκτον», του Παναγιώτη Ι. Ηλιόπουλου (εκδ. Ιωλκός, 2023), «Οι ψυχές των ψαριών», της Σάντις Βασιλείου (εκδ. Θράκα, 2024), «Η μικροϊστορία μιας αναλαμπής», της Ιωάννας Παππά (εκδ. Μάγμα, 2024).

 Γράφει ο Γιώργος Δρίτσας

...
«Ίκαροι – Ο φτερωτός ήρωας και τα πρόσωπά του μέσα στον χρόνο» - Ανθολογία, προλεγόμενα-μετάφραση Κώστας Κουτσουρέλης (κριτική)

«Ίκαροι – Ο φτερωτός ήρωας και τα πρόσωπά του μέσα στον χρόνο» - Ανθολογία, προλεγόμενα-μετάφραση Κώστας Κουτσουρέλης (κριτική)

Για την ανθολογία ποιημάτων «Ίκαροι – Ο φτερωτός ήρωας και τα πρόσωπά του μέσα στον χρόνο», με ανθολόγηση – προλεγόμενα & μετάφραση του Κώστα Κουτσουρέλη, για τις εκδόσεις Σμίλη. Κεντρική εικόνα: Ο πίνακας «Τοπίο με την πτώση του Ίκαρου» 1558, του Πίτερ Μπρέχελ.

Γράφει η Λίλα Τρουλινού ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ντόμινο – Η τέχνη των αλυσιδωτών πτώσεων» της Έλενας Μαρούτσου (κριτική) – Πρόγευση Παραδείσου

«Ντόμινο – Η τέχνη των αλυσιδωτών πτώσεων» της Έλενας Μαρούτσου (κριτική) – Πρόγευση Παραδείσου

Για τη συλλογή διηγημάτων της Έλενας Μαρούτσου «Ντόμινο – Η τέχνη των αλυσιδωτών πτώσεων» (εκδ. Κίχλη). Κεντρική εικόνα: Σχέδιο της Χριστίνας Κάμπαρη, κάρβουνο σε χαρτί, 42 x 30 cm, 2018.

Γράφει ο Γιάννης Καρκανέβατος

Βλέποντας το εξώφυλλο, α...

Νίκος Αδάμ Βουδούρης: «Η Λολίτα ήρθε στην εφηβεία και δεν θα φύγει ποτέ απ' τη ζωή μου»

Νίκος Αδάμ Βουδούρης: «Η Λολίτα ήρθε στην εφηβεία και δεν θα φύγει ποτέ απ' τη ζωή μου»

Από τα παραμύθια των αδελφών Γκριμ στη «Λολίτα» και από τον Παπαδιαμάντη στον Κουμανταρέα. Αυτά είναι κάποια από τα βιβλία της ζωής του Νίκου Αδάμ Βουδούρη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Το πρώτο βιβλίο που θυμάμαι

...
«The dumb waiter» του Χάρολντ Πίντερ, σε σκηνοθεσία Δανάης Σπηλιώτη (κριτική) – Δυο εκτελεστές σε υπαρξιακή παγίδα

«The dumb waiter» του Χάρολντ Πίντερ, σε σκηνοθεσία Δανάης Σπηλιώτη (κριτική) – Δυο εκτελεστές σε υπαρξιακή παγίδα

Για την παράσταση «The dumb waiter», σε σκηνοθεσία Δανάης Σπηλιώτη, στο θέατρο «Σημείο». © για την εικόνα: Μαριλένα Αναστασιάδου

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Απόλαυσα, στο θέατρο «Σημείο», την εξαιρετική σκηνοθ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Νάρκισσος και Ιανός» του Γιώργου Αριστηνού (προδημοσίευση)

«Νάρκισσος και Ιανός» του Γιώργου Αριστηνού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από την Εισαγωγή της μελέτης του Γιώργου Αριστηνού «Νάρκισσος και Ιανός – Οι μεταμορφώσεις του Μοντερνισμού στη σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία», η οποία θα κυκλοφορήσει σύντομα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Από την Εισαγωγή

...
«Ο έρωτας στο σινεμά» του Θόδωρου Σούμα (προδημοσίευση)

«Ο έρωτας στο σινεμά» του Θόδωρου Σούμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Θόδωρου Σούμα «Ο έρωτας στο σινεμά» το οποίο θα κυκλοφορήσει μέχρι το τέλος του μήνα από τις εκδόσεις Αιγόκερως.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Μίκαελ Χάνεκε, «Η Δασκάλα του Πιάνου»

Ο Μ...

«Γερτρούδη» του Χέρμαν Έσσε (προδημοσίευση)

«Γερτρούδη» του Χέρμαν Έσσε (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Χέρμαν Έσσε [Hermann Hesse] «Γερτρούδη» (μτφρ. Ειρήνη Γεούργα), το οποίο κυκλοφορεί στις 22 Ιανουαρίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Ο Ίμτχορ ήταν χήρος, ζούσε σε ένα από τα παλι...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

«Κι αν είμαι κουίρ, μη με φοβάσαι» – Τα καλύτερα κουίρ βιβλία του 2024

«Κι αν είμαι κουίρ, μη με φοβάσαι» – Τα καλύτερα κουίρ βιβλία του 2024

Τα καλύτερα κουίρ βιβλία του 2024 μέσα από 30+ τίτλους για ενήλικες: λογοτεχνία, θεωρία, σκέψη. Γιατί το κουίρ «δεν έχει να κάνει με ποιον κάνεις σεξ, αλλά με έναν εαυτό που βρίσκεται σε δυσαρμονία με οτιδήποτε υπάρχει γύρω του και πασχίζει να βρει και να εφεύρει έναν χώρο μέσα στον οποίο θα μιλά, θα ζει και θα ευημ...

«Η ποίηση ανάμεσά μας»: 60 ποιητικές συλλογές που ξεχωρίζουν

«Η ποίηση ανάμεσά μας»: 60 ποιητικές συλλογές που ξεχωρίζουν

Εξήντα ποιητικές συλλογές, δέκα από τις οποίες είναι ποίηση μεταφρασμένη στα ελληνικά: Μια επιλογή από τις εκδόσεις του 2024.

Επιλογή: Κώστας Αγοραστός, Διονύσης Μαρίνος

...

Ο Κώστας Σημίτης μέσα από τα βιβλία του: Εκσυγχρονιστής, οραματιστής, «διαχειριστής»

Ο Κώστας Σημίτης μέσα από τα βιβλία του: Εκσυγχρονιστής, οραματιστής, «διαχειριστής»

Ο θάνατος του πρώην πρωθυπουργού (1996-2004) και πρώην προέδρου του ΠΑΣΟΚ Κώστα Σημίτη, στις 5 Ιανουρίου 2025 σε ηλικία 88 ετών (1936-2025), μας οδηγεί και στα βιβλία του στα οποία διαφυλάσσεται η πολιτική του παρακαταθήκη αλλά και η προσωπική του διαδρομή. 

Επιμέλεια: Ελένη Κορόβηλα ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ