leros

Της Παυλίνας Μάρβιν

Το δοκίμιο αυτογνωσίας του Χρίστου Ρουμελιωτάκη, αρχίζει με το ποίημα Δεν είναι τα όνειρα, γραμμένο το 1969: Δεν είναι τα όνειρα/ αυτά και πότε ήταν,/ ούτε ο πρακτικός βίος που ανατράπηκε ξαφνικά,/ τη μάνα μου συλλογίζομαι/ -στρατόπεδο, παραμονή Χριστούγεννα-, που θα γυρίζει μοναχή της μέσ’ στο σπίτι,/ που θα κοιτάζει τα βιβλία μου/ και θα κλαίει.

Το βιβλίο ολοκληρώνεται με ένα ακόμη ποίημα, τον Εξορκισμό, που συνεγράφη μόλις το 2003. Ανάμεσα στα δύο ποιήματα, παρεμβάλλεται μια διήγηση ογδόντα περίπου ευανάγνωστων σελίδων, σε δεύτερο ενικό πρόσωπο: το ταξίδι του ποιητή, που συμμερίσθηκε τη μοίρα της Ελληνικής Αριστεράς, πορεύεται μέσα από μια συνειρμική αφήγηση στιγμών της εξορίας του κατά τη διάρκεια της δικτατορίας στην Ελλάδα, με άξονα τις σκέψεις και τα αισθήματα που προηγήθηκαν αυτής, την πλαισίωσαν και την ακολούθησαν. Στο τέλος του δοκιμίου, ο συγγραφέας μας δίνει το παράδειγμα της αυτογνωσίας που επιδιώκει: και τα θυμάσαι όλα αυτά και τα γράφεις, όπως είπαμε, για τη δική σου και μόνο παραμυθία. «Ήσυχος για τη γνώμη σου αλλ’όχι για τη μοίρα», όπως έλεγε και λέει ο Διονύσιος Σολωμός, που οσημέραι και όσο τον μελετάς, περισσότερο βεβαιώνεσαι για τη μεγαλοσύνη του. 

rumeliotakischristos-chroniko-eikona-031Μαθαίνουμε πως τις Αποθήκες Υφάλων Όπλων τις είχαν χτίσει οι Ιταλοί στο Παρθένι της Λέρου. Εκεί ο ποιητής πέρασε τέσσερα χρόνια, περίκλειστος, κι όπως μας μεταφέρει έμαθε πολλά, που του χρησίμευσαν πολύ στη ζωή του: ασκήθηκε στην σιωπή, στην υπομονή, την (συστηματικώς λογοκριμένη) αλληλογραφία, ασκήθηκε στο να επιλέγει τον δύσκολο δρόμο σε κάθε του δίλημμα. Κυρίως γνώρισε και αγάπησε σπουδαίους ανθρώπους και αναμετρήθηκε πάνω απ’ όλα με τον εαυτό του: Οι μέρες δεν περνούν, οι νύχτες είναι δύσκολες, όμως τα χρόνια περνούν και ξαφνικά (ξαφνικά;) διαπιστώνεις ότι βρίσκεσαι στη φυλακή ή στην εξορία ένα, δύο, δέκα ή και περισσότερα χρόνια (…) Φτιάχνεις καραβάκια ή άλλα χειροτεχνήματα, που απαιτούν υπομονή, προσπαθείς να μάθεις πράγματα –μελισσοκομία, λογιστική- και όλα αυτά είναι καλά αλλά δεν είναι το προσκεφάλι που θα ακουμπήσεις το βράδυ για να δεις τα όνειρά σου ή για ν’αφήσεις τα δάκρυά σου να κυλήσουν χωρίς να ντρέπεσαι γι ’αυτό

roumeliotakisΟ Χρίστος Ρουμελιωτάκης προβαίνει σε μια γενναία, αποσπασματική εξομολόγηση αυτής της ισόβιας αναμέτρησης, ακριβώς επειδή δεν διστάζει να μας φέρει αντιμέτωπους με τις παγιδεύσεις, τις αυταπάτες του, τις ανεκπλήρωτες υποσχέσεις και αυτήν, ειδικά, την, διαχρονικά και για κάθε άνθρωπο, αναπόφευκτη μάχη με το χρόνο: και βάλε πάνω δεξιά το ανεμολόγιο/ για να γυρίσει ο μπούσουλας στο βορρά/ στα εικοσιοκτώ σου χρόνια τα αδιάλλακτα,/ τώρα που δεν μας λογαριάζει ο καιρός. 

Πρόκειται για ένα κείμενο πολυεπίπεδο, λογοτεχνικό (ούτε ένα γράμμα, αγαπητέ μου, ούτε ένα δέμα με σταφίδες), αυτοβιογραφικό ( γιατί δεν είχες ανακαλύψει ακόμη ή δεν είχες συνειδητοποιήσει αρκετά ότι κανένας στον κόσμο δεν ενδιαφέρεται για σένα), ιστορικής σημασίας (διότι, όπως αποδείχθηκε, όταν κινούνται τα τανκς, πρέπει να έχεις κι εσύ τανκς για να τα αντιμετωπίσεις) με πραγματικό διακύβευμα (και τέλος σε είχε σταματήσει το μεγάλο ερώτημα: Τι θέλεις επιτέλους να γράψεις;), με φιλοσοφικό στοχασμό βάθους και βαθειά πολιτική συνείδηση πολύ μακριά από την εκ του ασφαλούς πολιτικοποίηση της εποχής μας. Ο ποιητής έχει εκδώσει, πέραν των τριών ποιητικών συλλογών (Κλειστή Θάλασσα, Ξένος Ειμί και άλλα ποιήματα, Δεν είναι τίποτα και άλλα ποιήματα), και το βιβλίο Ασκήσεις Αυτογνωσίας, για το οποίο απέσπασε το Κρατικό Βραβείο δοκιμίου-κριτικής το 2009.

 

 

aytognosia
Χρίστος Ρουμελιωτάκης
Ασκήσεις Αυτογνωσίας
Εκδώσεις Τυπωθύτω

 

 

 

 

 

 

oplon
Χρίστος Ρουμελιωτάκης
Εκδόσεις Τυπωθύτω
Αποθήκες Υφάλων Όπλων

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Σημεία πορείας» της Βασιλικής Κοντογιάννη (κριτική) – Ζωογόνο φορτίο και άχθος θανάτου

«Σημεία πορείας» της Βασιλικής Κοντογιάννη (κριτική) – Ζωογόνο φορτίο και άχθος θανάτου

Για την ποιητική συλλογή της Βασιλικής Κοντογιάννη «Σημεία πορείας» (εκδ. Librofilo & Co). Kεντρική εικόνα: Unsplash. 

Γράφει ο Βασίλης Δ. Παπαβασιλείου

Οι εκδόσεις LIBROFILO&CO εγκαινιάζουν τη νέα σειρά ΣΗΜΥΔΕ...

«Ποιήματα και τραγούδια» του Θωμά Κοροβίνη (κριτική) – Το βιβλίο των ωρών

«Ποιήματα και τραγούδια» του Θωμά Κοροβίνη (κριτική) – Το βιβλίο των ωρών

Για το βιβλίο του Θωμά Κοροβίνη «Ποιήματα και τραγούδια» (εκδ. Άγρα).

Γράφει ο Νίκος Χρυσός

Αν μου ζητούσαν να συνοψίσω την πολύχρωμη αυτή σύναξη ποιημάτων και τραγουδιών σε λίγους στίχους, θα διάλεγα ένα δίστιχο από το ποίημα «Το φιλί», αποκόβοντάς το...

Τρεις διακριτές ποιητικές φωνές εν μέσω θέρους

Τρεις διακριτές ποιητικές φωνές εν μέσω θέρους

Για τις ποιητικές συλλογές «Η ρήξη, δενδρίτες και άλλα ποιήματα» (εκδ. Περισπωμένη) της Ευγενίας Βάγια, «Η ξένη ιτιά» (εκδ. Ιωλκός) του Παναγιώτη Χριστοδούλου και «Παραλίγο» (εκδ. Σμίλη) της Ιωάννας Χρονοπούλου. Kεντρική εικόνα: πίνακας της Merrill Weber. 

Γράφει ο ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Η χρονιά που γεννήθηκε ο δαίμονας» του Σαντιάγο Ρονκαλιόλο (κριτική) – Στα άδυτα της Ιεράς Εξέτασης και του ακραίου Καθολικισμού

«Η χρονιά που γεννήθηκε ο δαίμονας» του Σαντιάγο Ρονκαλιόλο (κριτική) – Στα άδυτα της Ιεράς Εξέτασης και του ακραίου Καθολικισμού

Για το μυθιστόρημα του Σαντιάγο Ρονκαλιόλο [Santiago Roncagliolo] «Η χρονιά που γεννήθηκε ο δαίμονας» (μτφρ. Κώστας Αθανασίου, εκδ. Καστανιώτη). Κεντρική εικόνα: η Ιερά Εξέταση επί τω έργω © Britannica. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...
«Όρνιθες» του Άρη Μπινιάρη (κριτική) – Μια τρυφερή επανάσταση στον ουρανό

«Όρνιθες» του Άρη Μπινιάρη (κριτική) – Μια τρυφερή επανάσταση στον ουρανό

Για την παράσταση «Όρνιθες» του Αριστοφάνη σε σκηνοθεσία του Άρη Μπινιάρη.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Το 414 π.Χ. οι «Όρνιθες» του Αριστοφάνη βραβεύτηκαν στα Μεγάλα Διονύσια. Μιαν ιδιαίτερα αισθαντική προσέγγιση των «Ορνίθων» κάνει φέτος ο Άρης Μπινιάρ...

«Ο αχός και το πάθος», του Γουίλιαμ Φόκνερ (κριτική)

«Ο αχός και το πάθος», του Γουίλιαμ Φόκνερ (κριτική)

Για το εμβληματικό μυθιστόρημα του Γουίλιαμ Φόκνερ [William Faulkner] «Ο αχός και το πάθος», σε νέα μετάφραση του Αχιλλέα Κυριακίδη, το οποίο κυκλοφορεί στη σειρά «Orbis Literæ» των εκδόσεων Gutenberg.

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

Η ιστορία χα...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Η δίκη του Κάφκα», του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Η δίκη του Κάφκα», του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος της θεατρικής μεταφοράς του μυθιστορήματος του Φρανς Κάφκα, από τον Κωνσταντίνου Κυριακού «Η δίκη του Κάφκα», με εισαγωγή του Μάνου Στεφανίδη, η οποία θα κυκλοφορήσει την ερχόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...
«Πριν από τον χρόνο μηδέν» της Μόνικα Σαβουλέσκου Βουδούρη
 (προδημοσίευση)

«Πριν από τον χρόνο μηδέν» της Μόνικα Σαβουλέσκου Βουδούρη
 (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Μόνικα Σαβουλέσκου Βουδούρη «Πριν από τον χρόνο μηδέν» (μτφρ.
 Ευγενία Τσελέντη), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Τα πόδια της μόνο ε...

«Ο χορδιστής του πιάνου» του Τσιανγκ-Σενγκ Κούο (προδημοσίευση)

«Ο χορδιστής του πιάνου» του Τσιανγκ-Σενγκ Κούο (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Ταϊβανέζου συγγραφέα Τσιανγκ-Σενγκ Κούο [Chiang-Sheng Kuo] «Ο χορδιστής του πιάνου» (μτφρ. Βίκυ Πορφυρίδου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 26 Αυγούστου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; Επτά σύγχρονα μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; Επτά σύγχρονα μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα

Από τη Νορβηγία του 1300 μ.Χ. έως τη σύγχρονη εποχή, αυτά τα επτά μυθιστορήματα, γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς, εξετάζουν τα θέματα του φύλου, της πατριαρχίας, της επανάστασης, της φιλίας και της σχέσης μάνας-κόρης. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...
15 χρόνια Book Press – Τα 15 άρθρα που διαβάστηκαν περισσότερο

15 χρόνια Book Press – Τα 15 άρθρα που διαβάστηκαν περισσότερο

Δεκαπέντε χρόνια σε δεκαπέντε λίστες. Μια ιδιότυπη ανασκόπηση των άρθρων που διαβάσατε περισσότερο όλα αυτά τα χρόνια, ανά κατηγορία. Κριτικές, συνεντεύξεις, ειδικές στήλες, πρωτότυπα κείμενα και πολλά άλλα. Ολοκληρώνουμε σήμερα, με τα 15 δημοφιλέστερα άρθρα μας από όλες τις κατηγορίες.

Επιμέλεια: Κώ...

15 χρόνια Book Press – Τα 15 άρθρα της στήλης μας «Κλασικό μεν, αλλά... δεν μ' αρέσει» που διαβάστηκαν περισσότερο

15 χρόνια Book Press – Τα 15 άρθρα της στήλης μας «Κλασικό μεν, αλλά... δεν μ' αρέσει» που διαβάστηκαν περισσότερο

Δεκαπέντε χρόνια σε δεκαπέντε λίστες. Μια ιδιότυπη ανασκόπηση των άρθρων που διαβάσατε περισσότερο όλα αυτά τα χρόνια, ανά κατηγορία. Κριτικές, συνεντεύξεις, ειδικές στήλες, πρωτότυπα κείμενα και πολλά άλλα. Σήμερα, τα 15 δημοφιλέστερα «Κλασικό μεν, αλλά... δεν μ' αρέσει.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

15 Δεκεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2023

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα, ποιήματα: Επιλογή 100 βιβλίων, ελληνικών και μεταφρασμένων, από τη βιβλιοπαραγωγή του 2023. Επιλογή: Συντακτική ομάδα της Book

ΦΑΚΕΛΟΙ