kymmata kentriki

Για την ποιητική συλλογή της Κατερίνας Ζυγούρα «Κύματα ακίνητα» (εκδ. Βακχικόν). Κεντρική εικόνα: Η Emily Watson στην ταινία του Lars von Trier «Δαμάζοντας τα κύματα» (1996).

Της Όλγας Μάμαλη

Στο νέο ποιητικό εγχείρημα της Κατερίνας Ζυγούρα κυρίαρχη θέση καταλαμβάνει ο υψηλός συμβολισμός. Ντυμένα νοήματα που αναμένουν την αναγνωριστική απογύμνωσή τους. Κύριοι νοηματικοί πυλώνες του έργου είναι η μοναξιά, η υπαρξιακή αγωνία αλλά και η σθεναρή αμφισβήτηση των υποκριτικών συμπεριφορών της σύγχρονης κοινωνίας που εκφράζονται συχνά ειρωνικά κι άλλοτε εμποτισμένα στο παράπονο και την πικρία.

«Eίμαι κατοικίδιο ήμερο, πειθήνιο πάντα και ευχαριστημένο, με τα κοκκαλάκια που μαζεύει [...] τι να την κάνω την αληθινή ζωή»
«Κλουβί / Σύνδρομο Στοκχόλμης».

Οι στίχοι αυτοί είναι ενδεικτικοί ότι η ποιήτρια αποτυπώνει σκωπτικά την παθητική αποδοχή της ανελευθερίας μας, την πνιγηρή μικροαστική νοοτροπία που τρέφεται από τις ίδιες της τις νευρώσεις. Στην πραγματικότητα δεν πρόκειται παρά για μια κραυγή αποτίναξης των δεσμών, μια κραυγή που στηλιτεύει και εξεγείρεται.

Έντονα επίσης εκφράζεται το ασφυκτικό αίσθημα της υπαρξιακής αγωνίας αλλά και ο φόβος του θανάτου, με λυρική αρτιότητα που αφήνει να αποκαλυφθεί η δυσκολία όλων μας να αναλάβουμε ουσιαστικά τη συνειδητοποίηση του τέλους. Μέσα στα ποιήματα «Σύμβαση Γέννησης», «Μπορεί να συμβεί» και «Γραμμή 66» αποκρυσταλλώνεται η ματαιότητα του κόσμου και το αναπόφευκτο τέλος του αλλά και ο βαθιά ριζωμένος σε κάθε πλάσμα αρχέγονος φόβος του θανάτου.

Η πρώτη ανάγνωση αφήνει μεν μιαν αίσθηση πεσιμισμού, όμως στο βιβλίο διαφαίνεται επίσης η δίψα της για αλήθεια, όνειρα, έρωτα και ζωή.

Στο ποίημα «Πάλι και πάντα» γίνεται ξανά αναφορά στον κύκλο της ζωής: «Eίναι η φευγαλέα μέρα που τελειώνει και σ’ αφήνει σε μια μακάβρια νύχτα που αρχίζει». Ο αναγνώστης βιώνει τη φιλοσοφική διάθεση της δημιουργού με σκοπό μιαν ειλικρινή αυτογνωσία (όπως στο ποίημα «Σεπτέμβρης»: «Απάνω στης επίγνωσης το μελαγχολικό αμόνι») η οποία είναι μεν υποκειμενικά αποτυπωμένη όμως –ως αδρή θεματική– αποτελεί παναθρώπινη απορία μπροστά στο αίνιγμα της ύπαρξης.

zygoura ex


Συνεχίζοντας, στο ποίημα «Πτώση» («αυτή είναι η υλική μορφή που έχει η αυτογνωσία;») συναντούμε μιαν αρχετυπική αναφορά στον πρώτο άνθρωπο της Βίβλου, τον Αδάμ, στο πρόσωπο του οποίου προβάλλεται όλη η ανθρωπότητα ως έκπτωτη, αμετανόητα εγωιστική και ανυπάκουη, έτοιμη να αφανιστεί ή να θεωθεί ξανά.

Αισθάνομαι ότι η Κατερίνα Ζυγούρα μέσα από τη γραφή της αναζητά την αληθινή επαφή με τον Άνθρωπο. Η πρώτη ανάγνωση αφήνει μεν μιαν αίσθηση πεσιμισμού, όμως στο βιβλίο διαφαίνεται επίσης η δίψα της για αλήθεια, όνειρα, έρωτα και ζωή. Ποιήματα που υμνούν, θα έλεγα, τη δίψα αυτή είναι η «Eυκαιρία» («ευκαιρία [...] να λιώσω από ευτυχία, να εξαϋλωθώ απ’ την αλήθεια»), ο «Μελλοντικός άνθρωπος» («σε κάθε μου βήμα ονειρευόμουν [...] Κι ονειρεύτηκα εσένα που θα ’ρθεις») και η «Βροχή ποτιστική» («για ν’ ανθίσει στη γη νέα ζωή [...] και να κοιτάς με τα δυο σου μάτια τον άνθρωπο, κατευθείαν στα όνειρα»).

Από το εν λόγω έργο δεν λείπει η αυτοκριτική της συγγραφέως, η οποία φανερώνεται έκδηλα μέσα από γενναιόδωρες δόσεις ενσυναίσθησης στα ποιήματα: «Στα κάγκελα της αυλής» και «Ευθύνη», όπου η Ζυγούρα ασκεί μια θαρραλέα κριτική στον εγωιστικό μικρόκοσμο του σύγχρονου ανθρώπου. Μέσα από μια πρωτοπρόσωπη καταγραφή, τολμά μιαν απολύτως αφοπλιστική εξομολόγηση.

Με τις ευαίσθητες ψυχικές χορδές της η Κατερίνα Ζυγούρα αναπολεί μιαν ονειρική και δίκαιη κοινωνία. Θρηνεί τις νεκρωμένες αρετές της κοινωνίας αυτής και η ποίηση της δίνει την ασφαλέστερη παρηγορητική αγκαλιά για να το κάνει. Η αγάπη της για την ποίηση μετουσιώνεται σε στίχο στα ποιήματα «Άνοστα βράδια», «Ηθελημένοι Ναυαγοί» και «Ανακεφαλαίωση». Τεχνηέντως και χωρίς να χάνει τον δρόμο του ποιητικού της ειρμού, η ποιήτρια αποφεύγει τον βερμπαλισμό χωρίς να πάψει να παίζει με τις λέξεις. Λέξεις που γεννάνε εικόνες, πλούσιο στοχασμό, συνειρμούς και συναισθήματα. Εδώ ακριβώς έγκειται η απόλαυση που η ανάγνωση αυτού του έργου προσφέρει τόσο φυσικά στον αναγνώστη.

* Η ΟΛΓΑ ΜΑΜΑΛΗ είναι δημοσιογράφος και ποιήτρια. Η πρώτη της ποιητική συλλογή «Υπόθεση ύπαρξης» κυκλοφορεί από τις εκδ. CaptainBook.gr.

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Και με την ελάχιστη υγρασία θ’ ανθίζουμε» του Πέτρου Πολυμένη (κριτική) – Μια πινακοθήκη γραμματικών εικόνων

«Και με την ελάχιστη υγρασία θ’ ανθίζουμε» του Πέτρου Πολυμένη (κριτική) – Μια πινακοθήκη γραμματικών εικόνων

Για την ποιητική συλλογή του Πέτρου Πολυμένη «Και με την ελάχιστη υγρασία θ’ ανθίζουμε» (εκδ. Περισπωμένη). Στην κεντρική εικόνα, έργο του Sage Barnes. 

Γράφει η Άλκηστις Σουλογιάννη

Η λογοτεχνική παραγωγή του Πέτρου Π...

«Εγκέφαλος ψάρι» της Λίλιας Τσούβα – Ποίηση για κάθε είδους διάλυση

«Εγκέφαλος ψάρι» της Λίλιας Τσούβα – Ποίηση για κάθε είδους διάλυση

Για την ποιητική συλλογή της Λίλιας Τσούβα «Εγκέφαλος ψάρι» (εκδ. Βακχικόν). Στην κεντρική εικόνα, το έργο του Ανρί Ματίς «Γυναίκα μπροστά από το ενυδρείο» (1921-1923).

Γράφει η Δέσποινα Καϊτατζή-Χουλιούμη

...

«Πιστή και ενάρετη νύχτα» της Λουίζ Γκλικ (κριτική)

«Πιστή και ενάρετη νύχτα» της Λουίζ Γκλικ (κριτική)

Για το ποιητικό έργο της Λουίζ Γκλικ [Louise Glück] «Πιστή και ενάρετη νύχτα» (μτφρ. Χάρης Βλαβιανός, Δήμητρα Κωτούλα, εκδ. Στερέωμα).

Γράφει ο Κ.Β. Κατσουλάρης

Δημιουργός του έργου Πιστή και ενάρετη νύχτα είναι η ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Πάθος» της Ανί Ενρό (προδημοσίευση)

«Πάθος» της Ανί Ενρό (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Ανί Ενρό [Annie Ernaux] «Πάθος» (μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 6 Απριλίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Από πέρυσι τον Σεπτέμβρη, δεν έκανα τίποτε άλλο απ’...

«Τα σινεμά μας, η πόλη μας» – Κάλεσμα στήριξης των Άστορ, Ιντεάλ και Ίριδα με δωρεάν προβολές

«Τα σινεμά μας, η πόλη μας» – Κάλεσμα στήριξης των Άστορ, Ιντεάλ και Ίριδα με δωρεάν προβολές

Τα ιστορικά σινεμά του κέντρου της Αθήνας απευθύνουν κάλεσμα στήριξης σε όλους τους σινεφίλ και τους κατοίκους της πόλης για τη συνέχιση της λειτουργίας τους, διοργανώνοντας δωρεάν προβολές και live στις 2 Απριλίου. Στην κεντρική εικόνα, το κινηματοθέατρο «Ίρις».

Επιμέλεια: ...

«Τοξική θετικότητα» της Γουίτνεϊ Γκούντμαν – Η ζωή δεν είναι ευχετήρια κάρτα (ευτυχώς)

«Τοξική θετικότητα» της Γουίτνεϊ Γκούντμαν – Η ζωή δεν είναι ευχετήρια κάρτα (ευτυχώς)

Το βιβλίο «Τοξική θετικότητα» της Γουίτνεϊ Γκούντμαν [Whitney Goodman] (μτφρ. Μαρία Κουκιάδη, εκδ. Key Books) είναι ένας «οδηγός συναισθηματικής επιβίωσης σε έναν κόσμο που έχει εμμονή με την ευτυχία».

Γράφει η Ευλαλία Πάνου

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Πάθος» της Ανί Ενρό (προδημοσίευση)

«Πάθος» της Ανί Ενρό (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Ανί Ενρό [Annie Ernaux] «Πάθος» (μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 6 Απριλίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Από πέρυσι τον Σεπτέμβρη, δεν έκανα τίποτε άλλο απ’...

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα [Abdulrazak Gurnah] «Παράδεισος» (μτφρ. Κατερίνα Σχινά), το οποίο θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πρώτα το αγόρι. Το λέγανε Γ...

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση μέρους διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων του Χαρούκι Μουρακάμι [Haruki Murakami] «Σε πρώτο ενικό» (μτφρ. Βασίλης Κιμούλης), η οποία θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

With the ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Σε ανάρτησή του στο Goodreads, με αφορμή τα δέκα χρόνια λειτουργίας της ιστοσελίδας, ο Στίβεν Κινγκ ξεχώρισε δέκα αγαπημένα του βιβλία. Τα έργα του συγγραφέα κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος.

Επιμέλεια: Book Press

...
Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Σήμερα, 24 Φεβρουαρίου 2023, συμπληρώνεται ένας χρόνος από την έναρξη του πολέμου που διεξάγει η Ρωσία στην Ουκρανία. Η ελληνική βιβλιογραφία αναπόφευκτα εμπλουτίστηκε από μελέτες και συλλογικούς τόμους, βιβλία στα οποία οι συγγραφείς των κειμένων επιχειρούν να δώσουν απαντήσεις και ερμηνείες σε γεγονότα και εξελίξε...

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Η Αμερικανίδα πεζογράφος Κάρσον ΜακΚάλερς [Carson McCullers] είναι μία από τις σημαντικότερες εκπροσώπους του λογοτεχνικού «southern gothic». Τα μυθιστορήματά της εκτυλίσσονται στον αμερικανικό Νότο και παρουσιάζουν μοναχικούς, εκκεντρικούς χαρακτήρες που πασχίζουν να συνυπάρξουν με τους υπόλοιπους ανθρώπους.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ