kymmata kentriki

Για την ποιητική συλλογή της Κατερίνας Ζυγούρα «Κύματα ακίνητα» (εκδ. Βακχικόν). Κεντρική εικόνα: Η Emily Watson στην ταινία του Lars von Trier «Δαμάζοντας τα κύματα» (1996).

Της Όλγας Μάμαλη

Στο νέο ποιητικό εγχείρημα της Κατερίνας Ζυγούρα κυρίαρχη θέση καταλαμβάνει ο υψηλός συμβολισμός. Ντυμένα νοήματα που αναμένουν την αναγνωριστική απογύμνωσή τους. Κύριοι νοηματικοί πυλώνες του έργου είναι η μοναξιά, η υπαρξιακή αγωνία αλλά και η σθεναρή αμφισβήτηση των υποκριτικών συμπεριφορών της σύγχρονης κοινωνίας που εκφράζονται συχνά ειρωνικά κι άλλοτε εμποτισμένα στο παράπονο και την πικρία.

«Eίμαι κατοικίδιο ήμερο, πειθήνιο πάντα και ευχαριστημένο, με τα κοκκαλάκια που μαζεύει [...] τι να την κάνω την αληθινή ζωή»
«Κλουβί / Σύνδρομο Στοκχόλμης».

Οι στίχοι αυτοί είναι ενδεικτικοί ότι η ποιήτρια αποτυπώνει σκωπτικά την παθητική αποδοχή της ανελευθερίας μας, την πνιγηρή μικροαστική νοοτροπία που τρέφεται από τις ίδιες της τις νευρώσεις. Στην πραγματικότητα δεν πρόκειται παρά για μια κραυγή αποτίναξης των δεσμών, μια κραυγή που στηλιτεύει και εξεγείρεται.

Έντονα επίσης εκφράζεται το ασφυκτικό αίσθημα της υπαρξιακής αγωνίας αλλά και ο φόβος του θανάτου, με λυρική αρτιότητα που αφήνει να αποκαλυφθεί η δυσκολία όλων μας να αναλάβουμε ουσιαστικά τη συνειδητοποίηση του τέλους. Μέσα στα ποιήματα «Σύμβαση Γέννησης», «Μπορεί να συμβεί» και «Γραμμή 66» αποκρυσταλλώνεται η ματαιότητα του κόσμου και το αναπόφευκτο τέλος του αλλά και ο βαθιά ριζωμένος σε κάθε πλάσμα αρχέγονος φόβος του θανάτου.

Η πρώτη ανάγνωση αφήνει μεν μιαν αίσθηση πεσιμισμού, όμως στο βιβλίο διαφαίνεται επίσης η δίψα της για αλήθεια, όνειρα, έρωτα και ζωή.

Στο ποίημα «Πάλι και πάντα» γίνεται ξανά αναφορά στον κύκλο της ζωής: «Eίναι η φευγαλέα μέρα που τελειώνει και σ’ αφήνει σε μια μακάβρια νύχτα που αρχίζει». Ο αναγνώστης βιώνει τη φιλοσοφική διάθεση της δημιουργού με σκοπό μιαν ειλικρινή αυτογνωσία (όπως στο ποίημα «Σεπτέμβρης»: «Απάνω στης επίγνωσης το μελαγχολικό αμόνι») η οποία είναι μεν υποκειμενικά αποτυπωμένη όμως –ως αδρή θεματική– αποτελεί παναθρώπινη απορία μπροστά στο αίνιγμα της ύπαρξης.

zygoura ex


Συνεχίζοντας, στο ποίημα «Πτώση» («αυτή είναι η υλική μορφή που έχει η αυτογνωσία;») συναντούμε μιαν αρχετυπική αναφορά στον πρώτο άνθρωπο της Βίβλου, τον Αδάμ, στο πρόσωπο του οποίου προβάλλεται όλη η ανθρωπότητα ως έκπτωτη, αμετανόητα εγωιστική και ανυπάκουη, έτοιμη να αφανιστεί ή να θεωθεί ξανά.

Αισθάνομαι ότι η Κατερίνα Ζυγούρα μέσα από τη γραφή της αναζητά την αληθινή επαφή με τον Άνθρωπο. Η πρώτη ανάγνωση αφήνει μεν μιαν αίσθηση πεσιμισμού, όμως στο βιβλίο διαφαίνεται επίσης η δίψα της για αλήθεια, όνειρα, έρωτα και ζωή. Ποιήματα που υμνούν, θα έλεγα, τη δίψα αυτή είναι η «Eυκαιρία» («ευκαιρία [...] να λιώσω από ευτυχία, να εξαϋλωθώ απ’ την αλήθεια»), ο «Μελλοντικός άνθρωπος» («σε κάθε μου βήμα ονειρευόμουν [...] Κι ονειρεύτηκα εσένα που θα ’ρθεις») και η «Βροχή ποτιστική» («για ν’ ανθίσει στη γη νέα ζωή [...] και να κοιτάς με τα δυο σου μάτια τον άνθρωπο, κατευθείαν στα όνειρα»).

Από το εν λόγω έργο δεν λείπει η αυτοκριτική της συγγραφέως, η οποία φανερώνεται έκδηλα μέσα από γενναιόδωρες δόσεις ενσυναίσθησης στα ποιήματα: «Στα κάγκελα της αυλής» και «Ευθύνη», όπου η Ζυγούρα ασκεί μια θαρραλέα κριτική στον εγωιστικό μικρόκοσμο του σύγχρονου ανθρώπου. Μέσα από μια πρωτοπρόσωπη καταγραφή, τολμά μιαν απολύτως αφοπλιστική εξομολόγηση.

Με τις ευαίσθητες ψυχικές χορδές της η Κατερίνα Ζυγούρα αναπολεί μιαν ονειρική και δίκαιη κοινωνία. Θρηνεί τις νεκρωμένες αρετές της κοινωνίας αυτής και η ποίηση της δίνει την ασφαλέστερη παρηγορητική αγκαλιά για να το κάνει. Η αγάπη της για την ποίηση μετουσιώνεται σε στίχο στα ποιήματα «Άνοστα βράδια», «Ηθελημένοι Ναυαγοί» και «Ανακεφαλαίωση». Τεχνηέντως και χωρίς να χάνει τον δρόμο του ποιητικού της ειρμού, η ποιήτρια αποφεύγει τον βερμπαλισμό χωρίς να πάψει να παίζει με τις λέξεις. Λέξεις που γεννάνε εικόνες, πλούσιο στοχασμό, συνειρμούς και συναισθήματα. Εδώ ακριβώς έγκειται η απόλαυση που η ανάγνωση αυτού του έργου προσφέρει τόσο φυσικά στον αναγνώστη.

* Η ΟΛΓΑ ΜΑΜΑΛΗ είναι δημοσιογράφος και ποιήτρια. Η πρώτη της ποιητική συλλογή «Υπόθεση ύπαρξης» κυκλοφορεί από τις εκδ. CaptainBook.gr.

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Tempo perso» της Κούλας Αδαλόγλου (κριτική) – Σε πορεία κάθαρσης

«Tempo perso» της Κούλας Αδαλόγλου (κριτική) – Σε πορεία κάθαρσης

Για την ποιητική συλλογή της Κούλας Αδαλόγλου «Tempo perso» (εκδ. Σαιξπηρικόν).

Γράφει ο Δημήτρης Μπαλτάς

...

«Μόρα» της Βίκυς Κατσαρού (κριτική) – Η αιώνια γυναίκα, δημιουργός ενός νέου κόσμου

«Μόρα» της Βίκυς Κατσαρού (κριτική) – Η αιώνια γυναίκα, δημιουργός ενός νέου κόσμου

Για την ποιητική συλλογή της Βίκυς Κατσαρου «Μόρα» (εκδ. Ενύπνιο).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Εύα, Παπούσα, ο Θεός ως γυναίκα και τώρα η ...

«Το ξενοδοχείο της αυτοπραγμάτωσης» της Άνθιας Χριστοδούλου Θεοφίλου (κριτική) – Η ποίηση ως θεραπευτικό ταξίδι

«Το ξενοδοχείο της αυτοπραγμάτωσης» της Άνθιας Χριστοδούλου Θεοφίλου (κριτική) – Η ποίηση ως θεραπευτικό ταξίδι

Για την ποιητική συλλογή της Άνθιας Χριστοδούλου Θεοφίλου «Το ξενοδοχείο της αυτοπραγμάτωσης» (εκδ. Βακχικόν). Στην κεντρική εικόνα, στιγμιότυπο από την ταινία «Ξενοδοχείο Grand Budapest» του Γουες Άντερσον.

Γράφει η Κατερίνα Ι. Παπαδημητρίου

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Βλέπω τα μυθιστορήματα ως το πεδίο όπου η ανθρώπινη κατάσταση μετατρέπεται σε μυστήριο που πρέπει να λυθεί»

Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Βλέπω τα μυθιστορήματα ως το πεδίο όπου η ανθρώπινη κατάσταση μετατρέπεται σε μυστήριο που πρέπει να λυθεί»

«Γράφω για να επικοινωνήσω με τον αναγνώστη, γι’ αυτό και έχω πάντα στο νου μου να διεγείρω το ενδιαφέρον του» μας είπε ο Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες (Juan Gabriel Vásquez), που συμμετέχει στο Φεστιβάλ ΛΕΑ. Με αφορμή το βιβλίο του «Η μετάφραση του κόσμου» (μτφρ. Αχ. Κυριακίδης, εκδ. Ίκαρος), μιλά για την πολιτική μυθοπλα...

Η γλώσσα, η σημειολογία και το σκοτεινό αίνιγμα του Τρίτου Ράιχ – Τότε και σήμερα

Η γλώσσα, η σημειολογία και το σκοτεινό αίνιγμα του Τρίτου Ράιχ – Τότε και σήμερα

Ο ιχνηλάτης βιβλιοπωλείων και βιβλιοθηκών Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης επιστρέφει με τον «Σάκο Εκστρατείας» του μιλώντας για βιβλία σαν να αφηγείται ιστορίες. Σήμερα, για το μυθιστόρημα του Μάξιμ Μπίλλερ (Maxim Biller) «Ο λάθος χαιρετισμός» (μτφρ. Πελαγία Τσινάρη, εκδ. Πατάκη), καθώς και για τη μελέτη του Βίκτορ ...

Τελευταία μέρα για το Φεστιβάλ ΛΕΑ 2025: Τι θα δούμε σήμερα, Κυριακή 22 Ιουνίου

Τελευταία μέρα για το Φεστιβάλ ΛΕΑ 2025: Τι θα δούμε σήμερα, Κυριακή 22 Ιουνίου

Το Φεστιβάλ ΛΕΑ (Λογοτεχνία εν Αθήναις) 2025 ολοκληρώνεται σήμερα με μια θεατρική παράσταση για την ισπανική γλώσσα. Κεντρική εικόνα: Ο Πέδρο Σαλίνας (Pedro Salinas), σημαντικός Ισπανός ποιητής και ένας από τους συγγραφείς του έργου «Doña Gramática» («Η κυρά-Γραμματική») του 1942.

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

«Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Ανί Ερνό [Annie Ernaux], «Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» (μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Ιουνίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Τα σουπερμάρκετ και ο...

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα του Γιάννη Ζευγώλη «Η απόδραση της τελείας», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες ημέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Σας μάζεψα, αγαπημένα μου σημεία, όλα εδώ για να σας ανακοινώσω την ...

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αφήγημα του Πορτογάλου συγγραφέα Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο [José Luís Peixoto], «Μου πέθανες» (μτφρ. Ζωή Καραμπέκιου), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Μπήκα σ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Ιούνιος, μήνας υπερηφάνειας και διεκδικήσεων για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Επιλέξαμε 10 βιβλία του 2025 με κουίρ χαρακτήρες που απομακρύνονται από τη στερεοτυπική αναπαράσταση και αποκτούν ρεαλιστικές διαστάσεις. Στην κεντρική εικόνα, έργο της κουίρ καλλιτέχνιδας των αρχών του 20ου αιώνα Gluck. 

Γράφει η ...

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Πέντε μελέτες που κυκλοφόρησαν προσφάτα πραγματεύονται τη σχέση του νου με το σώμα, την έννοια του «τραύματος», αλλά και τη θέση της ψυχανάλυσης στον σύγχρονο κόσμο. Κεντρική εικόνα: Ο Σίγκμουντ Φρόιντ.

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου

...
Καρδιά, εγκέφαλος, τραύμα, αυτισμός: Τέσσερα βιβλία για την κατανόηση του ανθρώπινου οργανισμού από τις εκδόσεις Gutenberg

Καρδιά, εγκέφαλος, τραύμα, αυτισμός: Τέσσερα βιβλία για την κατανόηση του ανθρώπινου οργανισμού από τις εκδόσεις Gutenberg

Ποιος είναι ο ακριβής ρόλος της καρδιάς και ποιος του εγκεφάλου; Ποιοι μύθοι σχετικά με αυτά τα δύο όργανα καλλιεργούνται από τη σύγχρονη κουλτούρα; Τι αποτελεί «τραυματική εμπειρία» και πώς μπορούμε να αλληλεπιδράσουμε αποτελεσματικά με τα νεαρά αυτιστικά άτομα; Τέσσερα νέα βιβλία από τις εκδόσεις Gutenberg καταπιά...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ