symvolismoi kentriki

Για την ποιητική συλλογή της Κατερίνας Ατσόγλου «Συμβολισμοί» (εκδ. Βακχικόν).

Της Λίλιας Τσούβα

Ο ρομαντισμός, ένα από τα πιο ισχυρά και γόνιμα πνευματικά κινήματα στην Ευρώπη μετά την Αναγέννηση, εμφανίστηκε στα μέσα του 18ου αιώνα. Εγκαταλείποντας τον ορθολογικό τρόπο σκέψης και έκφρασης του νεοκλασικισμού, στράφηκε προς το συναίσθημα. Στη θέση της λογικής, την οποία οι κλασικοί είχαν αναδείξει ως κυριότερο χαρακτηριστικό της ανθρώπινης υπόστασης, ο ρομαντισμός τοποθέτησε την ευαισθησία. Διακήρυξε την απόλυτη ελευθερία στην επιλογή θεμάτων και έκφρασης, αφήνοντας ελεύθερο τον λυρισμό του καλλιτέχνη.

Η Κατερίνα Ατσόγλου στην πρώτη της ποιητική συλλογή Συμβολισμοί (εκδ. Βακχικόν) δημιουργεί συνθέσεις με έντονο το ρομαντικό στοιχείo και με κύριο χαρακτηριστικό τους την αισθαντικότητα. Τριάντα έξι ποιήματα σε μία ενότητα, με θέματα κοινωνικά, υπαρξιακά, ερωτικά. Υιοθετώντας έναν λόγο λιτό και καθημερινό η Ατσόγλου μιλά με τον δικό της τρόπο για θέματα χιλιοειπωμένα. Η γραφή της είναι υποβλητική. Χωρίς ηχηρές λέξεις, αλλά με επαναλήψεις, επίθετα, εικόνες, αλλεπάλληλα ρητορικά ερωτηματικά δημιουργεί έναν ρυθμό έντονο, ο οποίος καταλήγει ασθματικός σε πολλά ποιήματα. Οι λευκές της σελίδες μεταμορφώνονται, όταν μιλά για τον ανθρώπινο πόνο, την αδάμαστη σκέψη, το άγνωστο ή δυστοπικό μέλλον.

Στους Συμβολισμούς της Κατερίνας Ατσόγλου το ποιητικό υποκείμενο κατατρύχεται από ανησυχία. Αφήνει να ελευθερωθεί ο φλογερός και επαναστατικός του χαρακτήρας. Στρατεύεται στην υπεράσπιση των ανθρωπιστικών ιδεωδών, ενώ ο πεσιμισμός του, με αιωρούμενο διαρκώς το αίσθημα της απώλειας, είναι το αποτέλεσμα της απογοήτευσης από τον συγχρωτισμό με την κοινωνία.

Η αισθαντικότητα στην ποίηση της Ατσόγλου συνοδεύεται από το αίσθημα της απώλειας – στοιχείο χαρακτηριστικό και αυτό του ρομαντισμού. Στον καθ’ όλα τέλειο honnête homme του κλασικισμού, oι ρομαντικοί του 18ου αιώνα είχαν αντιπαραθέσει ένα ανήσυχο πλάσμα που έψαχνε αδιάκοπα την ολοκλήρωσή του. Στους Συμβολισμούς της Κατερίνας Ατσόγλου το ποιητικό υποκείμενο κατατρύχεται από ανησυχία. Αφήνει να ελευθερωθεί ο φλογερός και επαναστατικός του χαρακτήρας. Στρατεύεται στην υπεράσπιση των ανθρωπιστικών ιδεωδών, ενώ ο πεσιμισμός του, με αιωρούμενο διαρκώς το αίσθημα της απώλειας, είναι το αποτέλεσμα της απογοήτευσης από τον συγχρωτισμό με την κοινωνία.

Στα ποιήματα της κοινωνικής θεματικής η Ατσόγλου καταπιάνεται με την κρίση των διαχρονικών αξιών, με τον συμβιβασμό, την αφομοίωση, τη χαμένη επαναστατικότητα των νεανικών χρόνων. Στηλιτεύει τον κυνισμό, την απανθρωπιά, την αλαζονεία και τοξικότητα ορισμένων ευκατάστατων ανθρώπων, ενώ περιγράφει την αρρώστια και τη μοναξιά με λεπτή ειρωνεία και έντονο λυρισμό.

ΜΟΝΑΞΙΑ
και πώς θα οδεύσω προς την Ανάσταση;
ως αγαθός και φιλάνθρωπος
ουδέτερος
απάτητος
έρημος και απόρθητος
άνθρωπος να μη διαβεί τούτη τη μοναξιά

Στις υπαρξιακές της αναζητήσεις εκφράζει την πεποίθηση ότι η ζωή είναι στιγμές. Μόνο σκόρπιες στιγμές, ρωγμές και ιδρώτες.

ΕΙΜΑΣΤΕ ΜΟΝΟΙ ΜΑΣ
[…] Είμαστε μια σκέψη στο άπειρο
μια βαρκάδα κάτω από το φως της σελήνης
είμαστε μόνοι μας
χαμένοι
με χαλασμένη πυξίδα. […]

Σύμφωνα με τον Βίκτορα Ουγκώ (Victor Hugo, 1802-1885), τον πιο γνωστό εκπρόσωπο της γαλλικής ρομαντικής σχολής, ο λυρικός ποιητής, «ηχηρός αντίλαλος» της εποχής του, έχει την ιδιόμορφη αποστολή να αποκαλύπτει τον κόσμο που τον περιβάλλει μέσα από την έκφραση της ατομικότητάς του. Ο ρομαντισμός έδωσε μεγάλη σημασία στην υποκειμενική έκφραση και ευνόησε τη λογοτεχνική απογύμνωση της ψυχής του ποιητή, τον οποίο άλλωστε θεωρεί προνομιούχο μάρτυρα των γεγονότων της εποχής του.

Η Κατερίνα Ατσόγλου στρέφεται στην ποίηση αποκαλύπτοντας τον κόσμο που την περιβάλλει μέσα από τη δική της ατομικότητα. Γιατί η ποίηση είναι για εκείνη ο τρόπος και ο σκοπός της ζωής μας. Είναι τα χαμένα χρόνια της αθωότητας πάνω στην έρημη από ανθρώπους γη. Είναι ο δρόμος και η ανακάλυψη της εσωτερικής ευτυχίας, η αισθητική της ηθικής, η επαφή με τη δυναμική των λέξεων. Είναι η όαση στην έρημο της ζωής μας, η σανίδα σωτηρίας την ώρα της καταστροφής, η επιμονή, η υπομονή, το θράσος, ο ήχος της σιωπής.

Γιατί η ποίηση είναι για εκείνη ο τρόπος και ο σκοπός της ζωής μας. Είναι τα χαμένα χρόνια της αθωότητας πάνω στην έρημη από ανθρώπους γη. Είναι ο δρόμος και η ανακάλυψη της εσωτερικής ευτυχίας, η αισθητική της ηθικής, η επαφή με τη δυναμική των λέξεων. Είναι η όαση στην έρημο της ζωής μας, η σανίδα σωτηρίας την ώρα της καταστροφής, η επιμονή, η υπομονή, το θράσος, ο ήχος της σιωπής.

Ποιήτρια ωστόσο του έρωτα η Κατερίνα Ατσόγλου αφιερώνει τις πιο πολλές της σελίδες στον έρωτα. Με αντιθέσεις, σχήματα άρσης-θέσης και κυρίως ρήματα, ώστε να φανεί η δυναμική του, αναπαριστά τις μορφές του έρωτα: το πάθος, τη ζήλεια, την επιθυμία για την ολοκληρωτική κατάκτηση του αγαπημένου προσώπου, στοιχείο επίσης ρομαντικό, αλλά και την απογοήτευση, τις πληγές από την απώλεια. Αισθηματικός κυρίως έρωτας, όχι αισθησιακός, που εξωτερικεύεται μέσα από τη θλίψη και τη μελαγχολία. Καταγράφεται η προσωπική οδύνη ενός ποιητικού υποκειμένου που επιζητά το απόλυτο του έρωτα και των συναισθημάτων.

ΠΕΤΡΕΣ ΣΜΑΡΑΓΔΙΑ
Γέμιζες τις τσέπες μου με πέτρες
και εγώ καθώς πολύ ερωτευμένη ένιωθα
νόμιζα πως μου χάριζες σμαράγδια.
Έδενες τα μάτια μου
το φως μην αντικρίζω
και πίστευα πως μου ’δειχνες
των αστεριών τα χνάρια.
Έτσι τα βράδια έμοιαζαν πιο τρυφερά
κι ας είχα μες στα χέρια μου
της ερημιάς τα χάδια.

Στην ποίηση της Κατερίνας Ατσόγλου παρατηρούμε εμφανή διακειμενικότητα (transtextuality) με την ποίηση του Καρυωτάκη, της Κικής Δημουλά και των υπερρεαλιστών. Στους στίχους συνυπάρχουν αρμονικά το συναίσθημα και οι φιλοσοφικές ιδέες. Το ποιητικό υποκείμενο υμνεί τη φύση, ενώ ευδιάκριτος είναι ένας πεσιμισμός κυρίως στα θέματα του έρωτα, απότοκος της ιδεαλιστικής προσμονής του απόλυτου ή ανεκπλήρωτου έρωτα. Ο στίχος είναι εύπλαστος. Διαθέτει ρυθμό και αφηγηματικότητα.

Η σχέση που δημιουργεί με τον αναγνώστη η Κατερίνα Ατσόγλου στην πρώτη της συλλογή Συμβολισμοί είναι δυναμική. Τα ποιήματά της είναι τις περισσότερες φορές αυτά της κομμένης ανάσας. Συνοδεύονται από τον ήχο της βροχής και διαβάζονται το σούρουπο, με την ομίχλη να έχει σκεπάσει τα πάντα. Η έκδοση ιδιαίτερα καλαίσθητη, φιλοξενεί στο εξώφυλλό της έναν πίνακα του αναγεννησιακού ζωγράφου Adriaen van Cronenburg (1525-1604).

ΜΕΡΕΣ ΤΟΥ ΝΟΕΜΒΡΗ
Είναι ήσυχες οι ώρες
του μεσημεριού
είναι όμορφες αν και υγρές
οι μέρες του Νοέμβρη.

Ο καπνός
από τις καμινάδες μαρτυρά
πως δεν έφυγε κανείς
εκτός από τα σύννεφα
που αλλάζουν χρώμα
και κινούνται βιαστικά
καθώς νυχτώνει γρήγορα.

* Η ΛΙΛΙΑ ΤΣΟΥΒΑ είναι φιλόλογος.


atsoglouΣυμβολισμοί
Κατερίνα Ατσόγλου
Βακχικόν 2020
Σελ. 54, τιμή εκδότη €10,60

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Τριλογία» του Γιώργου Καλιεντζίδη (κριτική) – Σε ποιον ανήκει η ποίηση;

«Τριλογία» του Γιώργου Καλιεντζίδη (κριτική) – Σε ποιον ανήκει η ποίηση;

Για τον τόμο του Γιώργου Καλιεντζίδη «Τριλογία – Στις γωνίες των λέξεων - Σε ποιον ανήκει η ποίηση; - Σπουδή στις Αόρατες πόλεις του Ίταλο Καλβίνο» (εκδ. Μανδραγόρας). 

Γράφει ο Παναγιώτης Γούτας

Ο Γιώργος Καλιεντζίδης, εδώ και τριάντα χ...

«Στον πυθμένα των πραγμάτων» της Κάριν Μπόγιε – Η νηφάλια μελαγχολία της ύπαρξης

«Στον πυθμένα των πραγμάτων» της Κάριν Μπόγιε – Η νηφάλια μελαγχολία της ύπαρξης

Για την ανθολογία ποιημάτων της Κάριν Μπόγιε [Karin Boye] «Στον πυθμένα των πραγμάτων» (ανθολόγηση – μτφρ. από τα σουηδικά Δέσποινα Καϊτατζή-Χουλιούμη, εκδ. Εντευκτήριο).

Γράφει ο Γιάννης Στούπας

Το 1926, στα εβδομηκοστά του γενέθλια, ο Ζίγκμουντ Φρόιν...

«Νάρκισσος Αντινάρκισσος» της Σοφίας Διονυσοπούλου (κριτική)

«Νάρκισσος Αντινάρκισσος» της Σοφίας Διονυσοπούλου (κριτική)

Για την ποιητική συλλογή «Νάρκισσος Αντινάρκισσος – Δίφωνο ποίημα» (εκδ. Το Ροδακιό). Κεντρική εικόνα: «Νάρκισσος», του Καραβάτζιο (1599, λεπτομέρεια)

Γράφει ο Γιώργος Βέης

Πρόκειται για την εμπεριστατωμένη δοκιμή αποκατάστασης ενός ονόματος. Ενός...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Αθέατος πόνος» της Έμιλι Γουέλς (κριτική) – Από την υστερία στην προσωπική ιστορία και τη θεραπεία

«Αθέατος πόνος» της Έμιλι Γουέλς (κριτική) – Από την υστερία στην προσωπική ιστορία και τη θεραπεία

Για το βιβλίο της Έμιλι Γουέλς [Emily Wells] «Αθέατος πόνος» (μτφρ. Βαγγέλης Προβιάς, εκδ. Ίκαρος). Στην κεντρική εικόνα, ο πίνακας του André Brouillet (1857–1914) «Ένα μάθημα κλινικής ιατρικής στην Σαλπετιέρ» (1887), απ' όπου εμπνεύστηκε η συγγραφέας μέρος του βιβλίου της. Ο πίνακας απεικονίζει την ασθενή του ...

Ένας αιώνας Μαγικό Βουνό − Συζήτηση αφιερωμένη στο εμβληματικό μυθιστόρημα του Τόμας Μαν

Ένας αιώνας Μαγικό Βουνό − Συζήτηση αφιερωμένη στο εμβληματικό μυθιστόρημα του Τόμας Μαν

Με αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων από την πρώτη έκδοση του μυθιστορήματος «Το μαγικό βουνό», συνδιοργανώνουμε με τις εκδόσεις Μεταίχμιο βραδιά αφιερωμένη στο εμβληματικό μυθιστόρημα  ...

«Εδώ είναι Βαλκάνια» – 9 λογοτεχνικά έργα από συγγραφείς της γειτονιάς μας

«Εδώ είναι Βαλκάνια» – 9 λογοτεχνικά έργα από συγγραφείς της γειτονιάς μας

Από τη Σερβία έως το Κόσοβο κι από τη Ρουμανία έως τη Β. Μακεδονία. Τα τελευταία χρόνια μεταφράζονται στα ελληνικά περισσότερα βιβλία συγγραφέων από τα Βαλκάνια. Προτείνουμε ορισμένα από τα καλύτερα που κυκλοφόρησαν ή επανακυκλοφόρησαν πρόσφατα. Στην κεντρική εικόνα, πλάνο από την ταινία «Ο μπαμπάς λείπει σε ταξίδι ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μαρξ, Βάγκνερ, Νίτσε – Ένας κόσμος σε αναταραχή» του Χέρφριντ Μίνκλερ (προδημοσίευση)

«Μαρξ, Βάγκνερ, Νίτσε – Ένας κόσμος σε αναταραχή» του Χέρφριντ Μίνκλερ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Χέρφριντ Μίνκλερ [Herfried Münkler] «Μαρξ, Βάγκνερ, Νίτσε – Ένας κόσμος σε αναταραχή» (μτφρ. Έμη Βαϊκούση), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 9 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Ο Μ...

«Κωνσταντινούπολη – Τα γεγονότα της 6ης - 7ης Σεπτεμβρίου 1955», από το αρχείο του στρατοδίκη Φαχρί Τσοκέρ (προδημοσίευση)

«Κωνσταντινούπολη – Τα γεγονότα της 6ης - 7ης Σεπτεμβρίου 1955», από το αρχείο του στρατοδίκη Φαχρί Τσοκέρ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση του προλόγου της ελληνικής έκδοσης του αρχείου του στρατοδίκη Φαχρί Τσοκέρ [Fahri Çoker] «Κωνσταντινούπολη – Τα γεγονότα της 6ης - 7ης Σεπτεμβρίου 1955 – Φωτογραφίες και Έγγραφα», η οποία κυκλοφορεί τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστ...

«Ύμνος» της Άυν Ραντ (προδημοσίευση)

«Ύμνος» της Άυν Ραντ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα της Άυν Ραντ [Ayn Rand] «Ύμνος» (μτφρ. Κλαίρη Παπαμιχαήλ), το οποίο κυκλοφορεί στις 14 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Κεφάλαιο Ένα

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

«Εδώ είναι Βαλκάνια» – 9 λογοτεχνικά έργα από συγγραφείς της γειτονιάς μας

«Εδώ είναι Βαλκάνια» – 9 λογοτεχνικά έργα από συγγραφείς της γειτονιάς μας

Από τη Σερβία έως το Κόσοβο κι από τη Ρουμανία έως τη Β. Μακεδονία. Τα τελευταία χρόνια μεταφράζονται στα ελληνικά περισσότερα βιβλία συγγραφέων από τα Βαλκάνια. Προτείνουμε ορισμένα από τα καλύτερα που κυκλοφόρησαν ή επανακυκλοφόρησαν πρόσφατα. Στην κεντρική εικόνα, πλάνο από την ταινία «Ο μπαμπάς λείπει σε ταξίδι ...

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2024: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες και τις εβδομάδες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2024: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες και τις εβδομάδες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, γκράφικ νόβελ, βιογραφιών, δοκιμίων, μελετών, βιβλίων επιστημονικής εκλαΐκευσης κ.ά.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

Μικρά φθινοπωρινά αστυνομικά – Το Γαλλικό και μεσογειακό νουάρ στα καλύτερά του

Μικρά φθινοπωρινά αστυνομικά – Το Γαλλικό και μεσογειακό νουάρ στα καλύτερά του

Από το polar, στο neopolar και από το Παρίσι των Σιμενόν και Φαζαρντί, στο Παρίσι του Ζαν-Φρανσουά Βιλάρ και στην Αθήνα του Μάρκαρη.

Γράφει η Χίλντα Παπαδημητρίου

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

01 Οκτωβρίου 2024 ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΝΕΑ

Νόμπελ Λογοτεχνίας 2024: Κι όμως, η Έρση Σωτηροπούλου «παίζει δυνατά»

Μια ανάρτηση στη σελίδα της συγγραφέα και τα στοιχεία των στοιχηματικών που δίνουν προβλέψεις και αποδόσεις για το ποιος είναι πιθανότερο να βραβευτεί φέτος με το Νόμπε

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

15 Δεκεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2023

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα, ποιήματα: Επιλογή 100 βιβλίων, ελληνικών και μεταφρασμένων, από τη βιβλιοπαραγωγή του 2023. Επιλογή: Συντακτική ομάδα της Book

ΦΑΚΕΛΟΙ