alt

Για την ποιητική συλλογή του Δημήτρη Αθηνάκη «Φτηνό κρεβάτι» (εκδ. Πόλις).

Του Νίκου Βατόπουλου

Ένας άνθρωπος σαν τον Δημήτρη Αθηνάκη, σε προκαλεί να σκεφτείς όχι μόνο πάνω σε πηγαία ερωτήματα όπως «τι είναι ο άνθρωπος;» αλλά και πάνω σε λιγότερο προφανή, όπως «τι είναι αυτό που κάνει αυτόν τον άνθρωπο να είναι αυτό που είναι;».

Ο Δημήτρης Αθηνάκης είναι ο πιο αυθεντικός ανεμοστρόβιλος που έχω συναντήσει, ένας αντιδραστήρας που γεννά συνεχώς ιδέες, και που αυτοτροφοδοτείται με ένα τρόπο σχεδόν μαγικό.

Λίγο ενδιαφέρει, και πολύ σωστά, το πώς και το πότε γνώρισα τον Δημήτρη Αθηνάκη, αρκεί να πω πως δεν θυμάμαι πότε τον είδα για πρώτη φορά από κοντά. Αλλά θυμάμαι πολύ καλά ότι κάποτε, πριν χρόνια, είχαμε επικοινωνήσει γραπτώς με αφορμή ένα δικό του ποίημα, από την πρώτη του συλλογή. «Κύριε Αθηνάκη», του είχα γράψει... Πού να φανταζόμουν, όχι ακριβώς αυτήν τη στιγμή που ζούμε τώρα, αλλά το ότι ο «κύριος Αθηνάκης» θα γινόταν ο αγαπημένος Δημήτρης, ο διπλανός μου στην εφημερίδα για όσα χρόνια αυτός ο άνθρωπος-σίφουνας αποφάσισε να μείνει στην Καθημερινή.

Ίσως είμαι άδικος μαζί του και δεν είναι σωστό να τον αποκαλώ άνθρωπο-σίφουνα, αν και ο χαρακτηρισμός ήταν καλοπροαίρετος. Θα ήμουν περισσότερο δίκαιος αν έλεγα ότι ο Δημήτρης Αθηνάκης είναι ο πιο αυθεντικός ανεμοστρόβιλος που έχω συναντήσει, ένας αντιδραστήρας που γεννά συνεχώς ιδέες, και που αυτοτροφοδοτείται με ένα τρόπο σχεδόν μαγικό. Συχνά, είχα τον πειρασμό να κοιτάξω κάτω από την καρέκλα του για να ανακαλύψω το μυστικό του ή να δω μερικά πράγματα με τον δικό του τρόπο, δηλαδή πληθωρικά, εξαντλητικά, κατευθείαν στο μεδούλι.

Αλλά όσο εξωστρεφής μπορεί να φαινόταν ο αγαπημένος μου διπλανός, όσο ταχύς και όσο αποτελεσματικός μπορεί να ήταν στις απαιτήσεις της δουλειάς, τόσο πιο πολύ άφηνε στιγμές-στιγμές να αναβλύζει ο αληθινός εαυτός του. Και αυτό είναι κάτι από μόνο του συναρπαστικό, καθώς ο αληθινός Δημήτρης με όλες τις αντιφάσεις και τις ρηγματώσεις του, έπαιρνε συχνά τα ηνία και χανόταν προς κατευθύνσεις όπου κανένας από εμάς δεν ήταν προσκεκλημένος.

Ο Δημήτρης Αθηνάκης δικαιώνει τον ορισμό του ποιητή πέραν από την προφανή ερμηνεία της λέξης. Δεν χορταίνω να μιλάω και να σκέφτομαι πάνω σε αυτήν την ιδιαίτερη προσωπικότητα με όλη εκείνη την ομορφιά μιας χειροποίητης γραφής, με εκείνη την ασθμαίνουσα λαχτάρα να στραγγίξει την ζωή. Και μέσα σε αυτόν τον καλπασμό προς τα εμπρός, ο Δημήτρης Αθηνάκης, ξεπεζεύει συχνά, αλλά αυτό το κάνει μόνος του, για να κοιτάξει την ακινησία και να συλλογιστεί πάνω σε διάφορες εκδοχές ματαιότητας που ίσως τον εμπνέουν.

Το «Φτηνό Κρεβάτι» είναι, για όσους γνωρίζουν τον Δημήτρη Αθηνάκη, ένα απολύτως προσωπικό βιβλίο αλλά επ' ουδενί δεν θα χαρακτήριζα αυτήν την ποίηση
αυτοβιογραφική.

Είναι ποιητής με την ευρεία έννοια του όρου καθώς απλώνει ένα βλέμμα αδηφάγο όσο και στοχαστικό πάνω σε κάθε τι που μπορεί να δώσει χυμό. Και είναι ποιητής με την καθιερωμένη έννοια του όρου γιατί αυτό που έχει να πει είναι το μη προφανές, είναι το έντιμο κοίτασμα. Έχει γλώσσα, έχει απόθεμα, έχει ανοικτούς όλους τους διαύλους στα ορυχεία.

Το Φτηνό Κρεβάτι είναι, για όσους γνωρίζουν τον Δημήτρη Αθηνάκη, ένα απολύτως προσωπικό βιβλίο αλλά επ' ουδενί δεν θα χαρακτήριζα αυτήν την ποίηση αυτοβιογραφική. Όχι, γιατί δεν σκοντάφτει κανείς διαρκώς πάνω στη γεωγραφία του Δημήτρη, αλλά γιατί η ποίηση που φτάνει βαθιά μέσα σου, δεν μπορεί να είναι αυτοβιογραφική.

Αυτό το κοινό κτήμα, ή μήπως να πω το κοινό κρεβάτι, που μας προσφέρει ο Δημήτρης Αθηνάκης έχει οπωσδήποτε σεντόνια τσαλακωμένα, χρησιμοποιημένα, με στάμπες από σώματα. Αν υπάρχουν μαξιλάρια, θα είναι βουλιαγμένα από κεφάλια που αποκοιμήθηκαν ή που χάρηκαν τον έρωτα, αλλά σε κάθε περίπτωση το Φτηνό Κρεβάτι δεν είναι ένα στρωμένο κρεβάτι. Δεν είναι ένα κρεβάτι για όλους, αλλά σίγουρα αφορά τους πάντες. Ακόμη και όταν ξεχνάς τον θάνατο, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα πεθάνεις.

Ο Δημήτρης Αθηνάκης έχει γεννήσει έναν κόσμο. Έναν κόσμο που μοιάζει να ορίζεται από το βλέμμα ενός αφηγητή, που μιλάει όχι στοχαστικά αλλά με σοφία, όχι εμπειρικά αλλά με εμπειρία. Οπωσδήποτε όμως με ένα τρόπο καθολικό και υβριδικό, μέσα στον οποίον ψήγματα από περάσματα και ξέφωτα ενός παρελθόντος που αχνοφαίνεται, εκβάλλουν σε έναν παρόντα χρόνο που διεκδικεί το εδώ και το τώρα. Να είναι μήπως το Φτηνό Κρεβάτι ένα μεγάλο, ενιαίο ποίημα απογαλακτισμού; Να είναι μια αντι-μιλιτέρ επανάσταση απέναντι σε κομμάτια του εαυτού που σάπισαν σαν εκείνη τη φρουτιέρα με τα σκάρτα φρούτα ενός αιώνα; Ή σαν εκείνους τους στίχους που λένε: «ο,τι ζητάει σωτηρία/ θα μείνει να σαπίσει στην ώρα του/ μαζί μου». Και ακόμη, να είναι άραγε εκείνη η ανάγκη αυτοκριτικής χωρίς αιματοχυσία ή εκείνη η επιθυμία να μιλήσει κανείς για το «κουλέρ λοκάλ» της μοναξιάς;

alt
Ο Δημήτρης Αθηνάκης

Είναι μια γλωσσική «Αρκαδία» χωρίς όμως εκείνη την ακαδημαϊκή καλλιέπεια, δεν υπάρχει ανάγκη για στολίσματα, υπάρχει όμως ανάγκη για εσωτερικό ρυθμό και υπόκωφη μουσική,
για μια ευρυχωρία που σαρώνει.

Ο Δημήτρης Αθηνάκης κατέχει μια γλώσσα που είναι κήπος. Οχι απαραίτητα ανθόκηπος ούτε καν λαχανόκηπος. Είναι μια γλωσσική «Αρκαδία» χωρίς όμως εκείνη την ακαδημαϊκή καλλιέπεια, δεν υπάρχει ανάγκη για στολίσματα, υπάρχει όμως ανάγκη για εσωτερικό ρυθμό και υπόκωφη μουσική, για μια ευρυχωρία που σαρώνει. Όταν διαβάζει κανείς για το βετέξ «που δεν στραγγίζεται ό,τι και να κάνεις, άστο να στεγνώσει και προχώρα». Ή εκείνο το «έχουμε φάει χρόνια αυτή την παραμύθα», ξέρεις ότι εδώ έχεις να κάνεις με έναν πολύ σοβαρό εραστή της γλώσσας, που την αγαπάει την ώρα του οργασμού της.

Απαίδευτη γλώσσα, ανυπότακτη, αυθάδης, όσο και γλώσσα λόγια, με ιστορία και με αυτοσυνειδησία, σαν μία τελετή τυμβωρυχίας σε διαρκή άνοιξη. Όλα συνυπάρχουν. Και από μόνη της η ιδέα της ύπαρξης, της τελείας στο κενό, σε υποβάλλει. Στη γλώσσα του Δημήτρη Αθηνάκη υπάρχει η μνήμη του ελληνικού κόσμου με τα ελληνικά ως lingua franca, υπάρχει η γνώση της ιερότητας, υπάρχει η γνώση του σπασμού, υπάρχει η επιθυμία να πάμε παρακάτω...

Σκέφτομαι ότι αν μπορούσα να συνοψίσω το Φτηνό Κρεβάτι θα ήταν το «ενθύμιον ενός ανθρώπου» που λαχτάρησε πολύ, που πόνεσε και αγαπήθηκε, που σκέφτηκε μέχρι να πονέσει το μυαλό του, που χάθηκε σε δίνες του νου τις ώρες που η πόλη κοιμάται και που εκείνος μοιάζει καταδικασμένος και ελεύθερος μαζί, «σάρκα να πιάνω και έρωτας να γίνεται/ χέρι να με πιάνει και κουβέντα να γίνεται».

Το «Φτηνό Κρεβάτι» του Δημήτρη Αθηνάκη είναι η σωτηρία που προϋποθέτει την ταπείνωση, είναι ο τρόπος να ερωτεύεσαι, είναι ένα στρατόπεδο κουρασμένων σωμάτων και ένα λιβάδι ανεμελιάς.

Δεντρεχειτίποτα, θα σου πει, μονοκοπανιά. Και ανάμεσα στα οδοφράγματα των Εξαρχείων και στα μακό χαρακώματα της Σκουφά, θα δει την άβυσσο και θα προλογίζει την ανυπαρξία. Μπαμπά, θα πει, αλλά η μνήμη του χάσματος που δεν μπορεί να οριστεί θα τον πάει σε άλλα νήματα που άδικα και απρόσμενα κόπηκαν. Η Αφροδίτη ή Γεωργία ή Αναστασία, η γεννημένη το 60, αγαπήθηκε δις πληγώθηκε μια έθαψε τρεις. Θα μπορούσε να γελάει σε κορνίζα οβάλ, αν δεν ήταν εκείνες οι λέξεις που αντηχούν σε γυμνούς τοίχους. Εκείνα τα περήφανα «δεν θέλω να σε ξαναδώ μπροστά μου» και εκείνη η σκληρή φράση που λέει για τη μοναξιά, τη μοναξιά που έχει την ατυχία να μην είναι ζήτημα γούστου.

Ο προσωπικός κήπος του Δημήτρη Αθηνάκη είναι σπαρμένος από διαβάσματα και κορνίζες προγόνων, θραύσματα από στίχους που αγαπήθηκαν λίγο και διαβάστηκαν λιγότερο, από μορφές που διαλύονται όσο τις κοιτάς, από πόθους που λουλουδίζουν σε κάμαρες και από φαντασιώσεις που εξατμίζονται στο φως της μέρας. Είναι ένας κήπος γεμάτος ήττες και απώλειες, με θέα σε μια Εδέμ καθημερινού γούστου. Είναι ένας παράδεισος τεράτων και μια φάρμα αγαθών προθέσεων. Το Φτηνό Κρεβάτι του Δημήτρη Αθηνάκη είναι η σωτηρία που προϋποθέτει την ταπείνωση, είναι ο τρόπος να ερωτεύεσαι, είναι ένα στρατόπεδο κουρασμένων σωμάτων και ένα λιβάδι ανεμελιάς. Είναι η μορφή που δεν υπάρχει αλλά που ανεπαίσθητα τη βλέπεις κάθε φορά που περνάς Αγίου Στυλιανού γωνία...

* Ο ΝΙΚΟΣ ΒΑΤΟΠΟΥΛΟΣ είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας.
Τελευταίο του βιβλίο, το φωτογραφικό λεύκωμα με κείμενά του «Περπατώντας στην Αθήνα» (εκδ. Μεταίχμιο).

 Το κείμενο διαβάστηκε στην παρουσίαση της ποιητικής συλλογής στο Booze Cooperativa την Παρασκευή 29 Μαρτίου 2019.
 Στην κεντρική εικόνα, πίνακας © Jo Beer.

altΦτηνό κρεβάτι
Δημήτρης Αθηνάκης
Πόλις 2018
Σελ. 88, τιμή εκδότη €10,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΑΘΗΝΑΚΗ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Κομμάτια» του Ευριπίδη Γαραντούδη (κριτική) – Προσεγγίζοντας το παρελθόν μέσα από τη μνήμη και το όνειρο

«Κομμάτια» του Ευριπίδη Γαραντούδη (κριτική) – Προσεγγίζοντας το παρελθόν μέσα από τη μνήμη και το όνειρο

Για την ποιητική συλλογή του Ευριπίδη Γαραντούδη «Κομμάτια» (εκδ. Πόλις). 

Γράφει ο Αλέξανδρος Δεδιλιάρης

Με την τελευταία ποιητική του συλλογή, ...

«Σατόρι – Η στιγμή της φωτοσύνθεσης» του Μανόλη Πρατικάκη (κριτική) – Τ’ ανθισμένα δέντρα είναι τα πιο αυθεντικά ποιήματα

«Σατόρι – Η στιγμή της φωτοσύνθεσης» του Μανόλη Πρατικάκη (κριτική) – Τ’ ανθισμένα δέντρα είναι τα πιο αυθεντικά ποιήματα

Για την ποιητική συλλογή του Μανόλη Πρατικάκη «Σατόρι – Η στιγμή της φωτοσύνθεσης» (εκδ. Αρμός). 

Γράφει ο Σταύρος Κουβαράς

Ο Μαν...

«Το χρώμα του Αιγαίου και άλλα ποιήματα» του Αρμάντο Ρομέρο – Ποίηση όπως το φως κι η θάλασσα

«Το χρώμα του Αιγαίου και άλλα ποιήματα» του Αρμάντο Ρομέρο – Ποίηση όπως το φως κι η θάλασσα

Για την ποιητική συλλογή του Αρμάντο Ρομέρο (Armando Romero) «Το χρώμα του Αιγαίου και άλλα ποιήματα» (μτφρ. Αγαθή Δημητρούκα, εκδ. Τόπος). 

Γράφει ο Χρήστος Κούκης

Ο Αρμάντο Ρομέρο έλκει την καταγωγή του από την Ελλάδα. Σ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» του Θεόδωρου Παπακώστα – Μιλώντας για την ιστορία και τη μυθολογία με μια φίλη στο ποτό σας

«Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» του Θεόδωρου Παπακώστα – Μιλώντας για την ιστορία και τη μυθολογία με μια φίλη στο ποτό σας

Για το δοκίμιο εκλαϊκευμένης ιστορίας του Θεόδωρου Παπακώστα «Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» (εκδ. Key Books).

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου

Στο δοκίμιο του ...

«Μπουμπουλίνας 18» & «Εγώ, μια δούλα» στο Φεστιβάλ Αθηνών: Για τον φανερό και για τον κρυφό φασισμό

«Μπουμπουλίνας 18» & «Εγώ, μια δούλα» στο Φεστιβάλ Αθηνών: Για τον φανερό και για τον κρυφό φασισμό

Για τις παραστάσεις «Μπουμπουλίνας 18» της Κίττυς Αρσένη, σε σκηνοθεσία Σοφίας Καραγιάννη και «Εγώ, μια δούλα» του Βαγγέλη Χατζηγιαννίδη, σε σκηνοθεσία Νίκου Χατζόπουλου, στην Πειραιώς 260 στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών. Κεντρική εικόνα: Από την παράσταση «Μπουμπουλίνας 18».

...
Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Ουγκό, Σταντάλ, Αν Μπροντέ, Αραγκόν και Αγκάθα Κρίστι: Πέντε κλασικά «τούβλα», πολυσέλιδα και βαριά, που στηρίζουν το μακρύ ελληνικό καλοκαίρι μας.

Γράφει η Φανή Χατζή

Πέντε χορταστικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα, βαρι...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

Προδημοσιεύση αποσπάσματος από το βιβλίο του Βρασίδα Καραλή «Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ» (μτφρ. Σοφία Τρουλλινού), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Petites Maisons. Μαζί, ένα πολύ προσωπικό βίντεο με τον συγγραφέα στο Σίδνεϊ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Φρήντριχ Ντύρρενματτ [Friedrich Dürrenmatt] «Η κοιλάδα της αταξίας» (σε νέα μτφρ. του Βασίλη Πατέρα, με επίμετρο της Πελαγίας Τσινάρη), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βραβευμένο θεατρικό του Γιώργου Μπουρονίκου «Με στέβια και αγαύη», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΖΕΝΙΕ: Συγγνώμη που θα ρωτήσω: Παιδιά δεν έχε...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Ουγκό, Σταντάλ, Αν Μπροντέ, Αραγκόν και Αγκάθα Κρίστι: Πέντε κλασικά «τούβλα», πολυσέλιδα και βαριά, που στηρίζουν το μακρύ ελληνικό καλοκαίρι μας.

Γράφει η Φανή Χατζή

Πέντε χορταστικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα, βαρι...

Τι διαβάζουμε τώρα; 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που επανεκδόθηκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που επανεκδόθηκαν πρόσφατα

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας, πρόσφατα και παλιότερα, που εκδόθηκαν το προηγούμενο διάστημα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας, πρόσφατα και παλιότερα, που εκδόθηκαν το προηγούμενο διάστημα, φέρνουν ξανά στις πρ...

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας, απλοί άνθρωποι, λοξές αφηγήσεις: Οκτώ ελληνικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και ξεχωρίζουν

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας, απλοί άνθρωποι, λοξές αφηγήσεις: Οκτώ ελληνικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και ξεχωρίζουν

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας ξεδιπλώνονται, ο παραλογισμός εισβάλλει, οι «απλοί» άνθρωποι παλεύουν κόντρα στις εξελίξεις, τους Άλλους και τους ίδιους τους εαυτούς τους – αυτά και πολλά ακόμα συναντάμε σε οκτώ μυθιστορήματα από Έλληνες συγγραφείς που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ