alt

Για το βιβλίο του Ευάγγελου Βενιζέλου «Η Δημοκρατία μεταξύ συγκυρίας και Ιστορίας – Προσδοκίες και κίνδυνοι από την αναθεώρηση του Συντάγματος» (εκδ. Πατάκη).

Του Κώστα Λογαρά

Το βιβλίο Η Δημοκρατία μεταξύ συγκυρίας και Ιστορίας αποτελεί μάλλον μια αποτύπωση των γεγονότων που βιώσαμε τα τελευταία χρόνια, παρά μια συλλογή από θεωρητικά κείμενα περί πολιτικής.

Με αφορμή την αναθεώρηση του Συντάγματος, ο συγγραφέας αναφέρεται στα πολύπλοκα προβλήματα της εποχής, τα οποία και με ενδιαφέρουν ως αναγνώστη: την άνοδο της ακροδεξιάς, τον ρατσισμό και την ξενοφοβία, τις διάφορες μορφές βίας, το κράτος δικαίου και τις προϋποθέσεις ύπαρξής του.

Με αφορμή την αναθεώρηση του Συντάγματος, ο συγγραφέας αναφέρεται στα πολύπλοκα προβλήματα της εποχής, τα οποία και με ενδιαφέρουν ως αναγνώστη: την άνοδο της ακροδεξιάς, τον ρατσισμό και την ξενοφοβία, τις διάφορες μορφές βίας, το κράτος δικαίου και τις προϋποθέσεις ύπαρξής του. Ακόμα, σε ένα ενδιαφέρον κεφάλαιο που αγγίζει τα όρια της φιλοσοφικής αναζήτησης, μιλώντας για την υπέρτατη ηθική του Συντάγματος, ανιχνεύει τα ηθικά όρια της Δικαστικής Εξουσίας και κατά πόσον το επίπεδο ενός δικαστή επηρεάζει την κρίση του. Όχι όμως θεωρητικά όλα αυτά, αλλά συνδέοντας τη θεωρία με την πράξη και δίνοντας διευκρινιστικά παραδείγματα στον αναγνώστη.

Κάποιες φορές αμφισβητεί εδραιωμένες αντιλήψεις, εκφράζει αμφιβολίες, προτείνει λύσεις, κρίνοντας μάλλον με το βλέμμα ενός κοινωνιολόγου παρά με την απολυτότητα ενός πολιτικού (και μάλιστα κομματικού). Κι αυτή είναι η επιτυχία του βιβλίου του. Μιλά, λόγου χάρη, για την εν γένει αναζωπύρωση του λαϊκισμού και ερμηνεύει την αναρρίχηση των λαϊκιστών στην εξουσία με σημαία τους τη θεωρία της ξενικής εξάρτησης. Από συστάσεως του ελληνικού κράτους μάλιστα.

Έχοντας βιώσει τις πολιτικές εξελίξεις από θέσεις εξουσίας, συνδιαμορφωτής ο ίδιος γεγονότων καθοριστικής για τη χώρα σημασίας, δίνει ερμηνείες τεκμηριωμένες πάνω σε θέματα πολιτικής παθογένειας με εμφανή πρόθεση να προκαλέσει στον αναγνώστη έναν γόνιμο προβληματισμό: Μιλώντας λ.χ. για το δημοκρατικό πολίτευμα και το αξιοκρατικό σύστημα, διατυπώνει ερωτήματα για τον τρόπο ή τις δυνατότητες εφαρμογής τους στην πράξη, τόσο στη δική μας πραγματικότητα όσο και στο παγκόσμιο γίγνεσθαι, για να καταλήξει: «Η φιλελεύθερη δημοκρατία, που ήκμασε μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, διέρχεται κρίση. Το στοίχημα της Δημοκρατίας σήμερα είναι η επιστροφή της Πολιτικής, δίχως όμως να κατισχύσει η ανευθυνότητα και ο λαϊκισμός». Ως εκ τούτου, δεν πιστεύει ότι το μέλλον για τη δημοκρατία είναι ευοίωνο, όσο αυτή εξαρτάται από τον πελατειασμό κι ο λαϊκισμός εξακολουθεί να εκμαυλίζει συνειδήσεις μετατρέποντας τον πολίτη σε χειραγωγούμενη ύπαρξη.

Για τον αναγνώστη, πάντως, που επιθυμεί να κατανοήσει τους λόγους εξαιτίας των οποίων φτάσαμε στην πτώχευση και στα μνημόνια, γίνεται σαφές –κι αυτό είναι δικό μου συμπέρασμα, του αναγνώστη– ότι ο διαχωρισμός της κοινωνίας, από δω τα «δικά μας παιδιά» και από κει τα «αποπαίδια», που επί δεκαετίες ήταν η σημαία της δεξιάς πολιτείας, έγινε αργότερα το φλάμπουρο του σοσιαλιστικού ΠΑΣΟΚ, για να συνεχίσει την πάγια αυτή τακτική και ο ΣΥΡΙΖΑ. Αδιαφορώντας, το σύνολο σχεδόν του πολιτικού κόσμου, για τη διάβρωση των δημοκρατικών θεσμών, τις επιπτώσεις στην οικονομία, τη διάσπαση της κοινωνικής συνοχής, την πολιτιστική και ηθική έκπτωση των πολιτών.

Αν λοιπόν στη δεκαετία της (παρατεινόμενης) κρίσης το χαρακτηριστικό γνώρισμα της ελληνικής κοινωνίας ήταν η εσωστρέφεια, ο συγγραφέας ωθεί τον αναγνώστη να στρέψει το βλέμμα του προς τα έξω. Κι αυτή τη σφαιρικότητα της αντίληψης την έχουμε ως χώρα απολύτως ανάγκη στις παρούσες συνθήκες.

Ο συγγραφέας διαχωρίζει στην ανάπτυξη των θεμάτων του το δυνατόν γενέσθαι από το τι στην πραγματικότητα συμβαίνει. Το δυνατόν να συμβεί, ως γνωστόν, απέχει παρασάγγας από την πραγματικότητα. Αν λ.χ. ερωτηθεί κανείς τι προσφέρει η εκπαίδευση στον άνθρωπο, σ’ ένα παιδί, θα πει «τα πάντα» – αυτό όμως είναι το δυνατόν να συμβεί. Ενώ αν ερωτηθεί τι προσφέρει η εκπαίδευση σ’ ένα παιδί σήμερα, αυτό το ερώτημα οδηγεί σε μια εντελώς άλλη οπτική, σε άλλο περιεχόμενο, ίσως είναι εντελώς αντίθετο. Αυτή η σύγχυση φαντασιακού και πραγματικού που συμβαίνει στο μυαλό είναι η πηγή του κακού στον πολιτικό βίο. «Ο ιδανικός πολίτης της ολοκληρωτικής πολιτείας δεν είναι ούτε ο πεπεισμένος ναζί ούτε ο πεπεισμένος κομμουνιστής, αλλά ο άνθρωπος που δεν μπορεί να κάνει τον διαχωρισμό μεταξύ γεγονότος και μύθου, μεταξύ αληθινού και ψεύτικου» λέει η Χάνα Άρεντ.

Αυτός ο σαφής διαχωρισμός στην ανάπτυξη των θεμάτων του βιβλίου του συγγραφέα βοηθά τον αναγνώστη, κατά πρώτον, να εστιάζει στην ομοιότητα των γεγονότων και όχι στα πρόσωπα που εναλλάσσονται επί σκηνής. Να ανιχνεύει τις ομοειδείς συμπεριφορές, να εντοπίζει τα κοινά σημεία τους, τις γενεσιουργές αιτίες τους, ώστε κάνοντας τις δέουσες αναγωγές να βγάζει γενικότερα συμπεράσματα. Χωρίς τη συνάφεια των γεγονότων, είναι γνωστό, δεν μπορεί να εξελιχθεί η κριτική σκέψη. Τα ίδια λάθη ανακυκλώνονται μοιραία και η ιστορία επαναλαμβάνεται. Γι’ αυτό κάθε φορά που… αποκαλύπτεται ένα σκάνδαλο, μας ξαφνιάζει σαν να συμβαίνει πρώτη φορά, παρότι είναι απολύτως όμοιο με το προηγούμενο. Βέβαια, η ανάπτυξη της κριτικής ικανότητας εξαρτάται από την παρεχόμενη ποιότητα του εκπαιδευτικού συστήματος, και η ευθύνη του ΠΑΣΟΚ σ’ αυτό, συμπεριλαμβανομένων και των ΜΜΕ, είναι τεράστια.

Κατά δεύτερον, η μακροσκοπική οπτική του συγγραφέα εντάσσει την ελληνική πραγματικότητα στο σύνολο των ευρωπαϊκών χωρών, και ανάγει το μέρος στο όλον. Αν λοιπόν στη δεκαετία της (παρατεινόμενης) κρίσης το χαρακτηριστικό γνώρισμα της ελληνικής κοινωνίας ήταν η εσωστρέφεια, ο συγγραφέας ωθεί τον αναγνώστη να στρέψει το βλέμμα του προς τα έξω. Κι αυτή τη σφαιρικότητα της αντίληψης την έχουμε ως χώρα απολύτως ανάγκη στις παρούσες συνθήκες.

* Ο ΚΩΣΤΑΣ ΛΟΓΑΡΑΣ είναι συγγραφέας. 
Τελευταίο του βιβλίο, το μυθιστόρημα «Τα πουλιά με το μαύρο κολάρο» (εκδ. Καστανιώτης).

 Το κείμενο διαβάστηκε σε εκδήλωση για το βιβλίο στην Πάτρα, με πρωτοβουλία της εφημερίδας «Πελοπόννησος» και των εκδόσεων Πατάκη.


altΗ Δημοκρατία μεταξύ συγκυρίας και Ιστορίας
Προσδοκίες και κίνδυνοι από την αναθεώρηση του Συντάγματος
Ευάγγελος Βενιζέλος
Πατάκης 2018
Σελ. 520, τιμή εκδότη €18,80

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Ταξίδι στο κράτος: Κυριαρχία, δίκαιο, δικαιώματα» του Δημήτρη Χριστόπουλου (κριτική)

«Ταξίδι στο κράτος: Κυριαρχία, δίκαιο, δικαιώματα» του Δημήτρη Χριστόπουλου (κριτική)

Για το βιβλίο του Δημήτρη Χριστόπουλου «Ταξίδι στο κράτος: Κυριαρχία, δίκαιο, δικαιώματα» (εκδ. Πόλις). Κεντρική εικόνα: © Πάρις Ταβιτιάν

Γράφει η Μαρία Πουρνάρη

Το νέο βιβλίο του ...

«Keynes: Κεϊνσιανισμός και Σοσιαλδημοκρατία» του Γιώργου Αργείτη (κριτική)

«Keynes: Κεϊνσιανισμός και Σοσιαλδημοκρατία» του Γιώργου Αργείτη (κριτική)

Για το βιβλίο του Γιώργου Αργείτη «Keynes: Κεϊνσιανισμός και Σοσιαλδημοκρατία» (εκδ. Παπαζήση). Στην κεντρική εικόνα, ο Τζων Μέυναρντ Κέυνς.

Γράφει ο Γιώργος Σιακαντάρης

Το βιβλίο του Γιώργου Αργείτη, «Keynes: Κεϊ...

«Το χρονικό μιας εκούσιας απαγωγής» της Μαρίας Πλαστήρα-Βαλκάνου (κριτική) – Μια ιστορία αγάπης που έγραψε ιστορία

«Το χρονικό μιας εκούσιας απαγωγής» της Μαρίας Πλαστήρα-Βαλκάνου (κριτική) – Μια ιστορία αγάπης που έγραψε ιστορία

Για το βιβλίο της Μαρίας Πλαστήρα-Βαλκάνου [επιμέλεια - εισαγωγή - σχόλια] «Το χρονικό μιας εκούσιας απαγωγής» (εκδ. University Studio Press). Μια ιστορία αγάπης «γνωστή, κι από πολλές πλευρές, μοναδική». 

Γράφει ο Κ.Β. Κατσουλάρης

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ήλιος με ξιφολόγχες» του Γιώργου Σκαμπαρδώνη (κριτική) – Μεσοπόλεμος εντός, εκτός και επί ταυτά

«Ήλιος με ξιφολόγχες» του Γιώργου Σκαμπαρδώνη (κριτική) – Μεσοπόλεμος εντός, εκτός και επί ταυτά

Για το μυθιστόρημα του Γιώργου Σκαμπαρδώνη «Ήλιος με ξιφολόγχες» (εκδ. Πατάκη).

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Το τελευταίο μυθιστόρημα του Γιώργου Σκαμπαρδώνη ξεκινάει άκρως δελεαστικά. Εν έτει 1931 μια τυχαία φωτιά σε χαμοκέλα της Θεσσαλο...

«Στο σπίτι των ονείρων» της Κάρμεν Μαρία Ματσάδο (κριτική) – Γιατί μια κουίρ γυναίκα παραμένει σε μια κακοποιητική σχέση;

«Στο σπίτι των ονείρων» της Κάρμεν Μαρία Ματσάδο (κριτική) – Γιατί μια κουίρ γυναίκα παραμένει σε μια κακοποιητική σχέση;

Για το βιβλίο της Κάρμεν Μαρία Ματσάδο «Στο σπίτι των ονείρων»  (μτφρ. Άγγελος Αγγελίδης, Μαρία Αγγελίδου, εκδ. Αντίποδες). Κεντρική εικόνα, πλάνο από την ταινία Ταρ, του Τοντ Φιλντ, όπου μεταξύ άλλων παρουσιάζεται μια κακοποιητική σχέση ανάμεσα σε δύο γυναίκες.

Γράφει η ...

Άνα Μαρία Σούα: «Η ζωή είναι τρελή, παράλογη, κωμική και τραγική – το ίδιο και οι ιστορίες μου!»

Άνα Μαρία Σούα: «Η ζωή είναι τρελή, παράλογη, κωμική και τραγική – το ίδιο και οι ιστορίες μου!»

Συνέντευξη με την Αργεντινή συγγραφέα Άνα Μαρία Σούα [Ana María Shua], με αφορμή την ανθολογία διηγημάτων της «Σκυλίσια ζωή και άλλες ακροβασίες» (μτφρ. Άννα Βερροιοπούλου, εκδ. Βακχικόν). Η συγγραφέας θα βρεθεί στην Αθήνα τις επόμενες μέρες, καλεσμένη του 15ου Φεστιβάλ ΛΕΑ.

Συνέ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γκούναρ Στόλεσεν [Gunnar Staalesen] «Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» (μτφρ. Βαγγέλης Γιαννίσης), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Ιουνίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Υπάρχουν κάποιε...

«Έρωτες, έρωτες, έρωτες» του Βαγγέλη Ραπτόπουλου (προδημοσίευση)

«Έρωτες, έρωτες, έρωτες» του Βαγγέλη Ραπτόπουλου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Βαγγέλη Ραπτόπουλου «Έρωτες, έρωτες, έρωτες» – δώδεκα ιστορίες με πρωταγωνιστές που επιμένουν να παλεύουν για την ικανοποίηση της ερωτικής τους επιθυμίας. Δώδεκα παραλλαγές πάνω στο ίδιο θέμα, με την τελευταία και μεγαλύτερη να αγκαλιάζει όλες τις προηγούμενες. Κυκλο...

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Ντέιμον Γκάλγκατ [Damon Galgut] «Αρκτικό καλοκαίρι» (μτφρ. Κλαίρη Παπαμιχαήλ), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Οι δύο άντρες κάθονταν στις πο...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Δύο αξιοπρόσεκτα ελληνικά αστυνομικά

Δύο αξιοπρόσεκτα ελληνικά αστυνομικά

Δύο ελληνικά αστυνομικά μυθιστορήματα που ξεχωρίζουν: «Το τελευταίο κορίτσι» (εκδ. Τόπος), του Γιάννη Ξανθόπουλου και «Το σπάσιμο» (εκδ. Μεταίχμιο), του Τάσου Παπαναστασίου.

Γράφει η Χίλντα Παπαδημητρίου

...

Πατριαρχία, φεμινισμός και κουίρ λογοτεχνία – Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ* και Καλοβυρνάς δίνουν απαντήσεις

Πατριαρχία, φεμινισμός και κουίρ λογοτεχνία – Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ* και Καλοβυρνάς δίνουν απαντήσεις

Λογοτεχνία, έμφυλες ταυτότητες, πατριαρχία, φεμινιστικό κίνημα, γυναικεία γραφή. Αμάντα Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ*, Λύο Καλοβυρνάς φωτίζουν όψεις ενός ζητήματος που μας αφορά περισσότερο απ΄ όσο ίσως πιστεύουμε, ενώ ακολουθεί επιλογή βιβλίων ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας από τις πρόσφατες ...

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Σε δημοσίευσή της στον Independent, η αρθρογράφος Clarisse Loughrey ξεχώρισε τα εικοσιπέντε σημαντικότερα λογοτεχνικά έργα που γράφτηκαν από γυναίκες συγγραφείς. Στη φωτογραφία, μία από αυτές, η Octavia E. Butler [1947 - 2006], συγγραφέας μυθιστορημάτων επιστημονικής φαντασίας με έντονο κοινωνικό και πολιτικό υ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ