megalonontas3

Η οικογένεια πηγή προσωπικής δυστυχίας ή ο δρόμος για ευσυνείδητους πολίτες;

Της Μαριαλένας Σπυροπούλου *

Ο Ματθαίος Γιωσαφάτ, ψυχίατρος, ψυχαναλυτής με επιτελικές θέσεις για τη δημόσια υγεία στην Ελλάδα και τη Μεγάλη Βρετανία, πρόεδρος στο παρελθόν και ιδρυτής της Ελληνικής Παιδοψυχιατρικής Εταιρείας, της Εταιρείας Ψυχαναλυτικής Ψυχοθεραπείας και της Ελληνικής Εταιρείας Ομαδικής Ανάλυσης και Οικογενειακής Θεραπείας μέχρι και σήμερα, έχει γίνει εδώ και λίγα χρόνια ευρύτερα γνωστός, παρ’ όλο που στους κύκλους των ειδικών είναι πετυχημένος επαγγελματικά πάνω από 30 χρόνια. 
Με τη βοήθεια, όμως, του αποτελεσματικού τηλεοπτικού μέσου κατόρθωσε μετά από πολλά σιωπηρά και κοπιώδη χρόνια επιστημονικής εδραίωσης και διδασκαλίας να προωθήσει μαζικά τις αρχές και την ουσία της ψυχανάλυσης κάνοντάς τη να φαίνεται ελκυστική και απενοχοποιημένη. Τούτη τη φορά το εκδοτικό πόνημά του με τίτλο «Μεγαλώνοντας μέσα στην ελληνική οικογένεια» έρχεται να καλύψει ένα κενό στην εκπαίδευση γονιών και ενηλίκων για τα θαυμαστά και μυστικά σκαλοπάτια της εμβρυικής και παιδικής μας εξέλιξης. Άραγε η οικογένεια είναι, ως κομμάτι του πολιτισμού, κατά τον Freud, "πηγή δυστυχίας" ή η μοναδική εστία ευτυχίας για τον άνθρωπο; Πάνω σε αυτό το δίπολο προσεγγίζουμε με ισορροπία ακροβάτη την προβληματική των τεσσάρων προφορικών διαλέξεων που έδωσε ο ψυχίατρος και ψυχαναλυτής Ματθαίος Γιωσαφάτ για την ψυχοσεξουαλική ανάπτυξη των παιδιών και το ρόλο των γονιών. Από εκεί προέκυψε και το μικρό αυτό βιβλίο, που έχει σαν στόχο μέσα από τη μορφή ερωταποκρίσεων να δώσει ζωηρές και κατανοητές απαντήσεις σε καίρια ερωτήματα που απασχολούν όχι μόνο τους γονείς και όσους ασχολούνται με παιδιά αλλά και ολόκληρη την κοινωνία.

«Η ζωή μας κύκλους κάνει»

Όσο και εάν επιδιώκουμε σε κάθε φάση της ζωής μας να νιώθουμε πρωτόγνωρα και εκστατικά τόσο πλανώμαστε πλάνην οικτράν, μας σιγοψυθιρίζει ο Ματθαίος Γιωσαφάτ κάτω από τις γραμμές του βιβλίου του. Ένα από τα μεγάλα μαθήματα όσων ασχολούνται με τα ζητήματα της ψυχολογίας και της ψυχανάλυσης είναι η συνειδητοποίηση ότι το ανθρώπινο ον είναι σε μεγάλο βαθμό «έρμαιο» των συνθηκών του πρώτου χρόνου της ζωής του και των επόμενων πέντε. Μέχρι δηλαδή τα έξι πρώτα χρόνια της παιδικής ύπαρξης ορίζονται η προσωπικότητα, τα βασικά χαρακτηριστικά, οι νευρώσεις που θα ταλανίσουν αργότερα τον εαυτό ως ενήλικο, οι καθηλώσεις, οι προδιαθέσεις, η αυτοπεποίθηση, όλα όσα χαρακτηρίζουν τελικά τη ζωή ενός ανθρώπου που ανακαλύπτει για πρώτη φορά τον εαυτό του περίπου γύρω στην εφηβεία. Ιδίως ο πρώτος χρόνος της ζωής ενός παιδιού είναι τόσο καθοριστικός, όπως τονίζει ο κ. Γιωσαφάτ στο βιβλίο του, οπότε σ’ αυτή την περίοδο καλούνται οι μητέρες αλλά και η κοινωνία να σταθούν αρωγοί και φύλακες στο δύσκολο και καθοριστικό έργο της ανάπτυξης. Διότι τυχόν προβλήματα που ανακύπτουν σε εκείνη την πρώτη περίοδο πολύ δύσκολα θεραπεύονται ψυχοθεραπευτικά λόγω της απουσίας της μνήμης και της γλώσσας του βρέφους. 

giosofat2Νέος έρωτας ή αναβίωση απωθημένης μνήμης; 

Οι σχέσεις αναμφισβήτητα απασχολούν το μεγαλύτερο μέρος της ζωής ενός ενηλίκου. Πώς ερωτεύεται ένας άνθρωπος, τι επιλογές κάνει, πόσο διαρκούν οι σχέσεις του, πόσο ευτυχισμένος δύναται να νιώσει, πόσο ώριμος είναι στην επιλογή συζύγου, τι δυνατότητες έχει να πετύχει ο γάμος του, όλα αυτά είναι ερωτήματα που δεν απασχολούν μόνο περιοδικά λαϊκής κατανάλωσης αλλά συλλήβδην τις ανθρώπινες ψυχές. Άλλοτε εμμονικά, άλλοτε με μεγαλύτερη ωριμότητα, ο έρωτας αποτελεί το μεγαλύτερο «ναρκωτικό» αποφυγής της πραγματικότητας. Ο Ματθαίος Γιωσαφάτ έχοντας τεράστια επαγγελματική εμπειρία αφού έχει εργαστεί στην Ελλάδα και τη Μεγάλη Βρετανία με άτομα, ζευγάρια και οικογένειες για τέσσερις δεκαετίες σηκώνει το πέπλο μυστηρίου που καλύπτει το «αντικείμενο» του έρωτα και ταξιδεύει τους αναγνώστες του πάλι στη βρεφική και πρώτη παιδική ηλικία, εκεί όπου συντελούνταν η πρώτη πράξη της ερωτικής διεκδίκησης. Οι γονείς είναι για όλους τους ανθρώπους το πρώτο ερωτικό αντικείμενο. Πάνω τους σκιαγραφούμε την πρώτη μας επιθυμία. Και έτσι αναδύονται τα ερωτήματα που θα μας απασχολούν κάθε φορά που ερωτευόμαστε κάποιον που... κάτι μας θυμίζει. Τι σχέση αναπτύσσουμε μαζί τους, τι σχέση συντηρούν εκείνοι ως ενήλικες; Πόσο μας βοηθούν να απεμπλακούμε από τη δική τους γοητεία, πόσο ναρκισσιστικοί είναι οι ίδιοι ως προσωπικότητες; Με άλλα λόγια, αυτοί με τη συνειδητή και ασυνείδητη συμπεριφορά τους καθορίζουν τη σχέση των παιδιών τους με την περιπέτεια του έρωτα, η οποία μπορεί για άλλους να θυμίζει σαπουνόπερα ενώ για άλλους αποδεικνύεται ένα από τα πιο τρομακτικά θρίλερ. Άλλωστε, ποιος δεν έχει δει κάτι από τον εαυτό του στους μπεργκμανικούς διαλόγους στις «Σκηνές από έναν γάμο»; 

Κοινωνία, η συγκέντρωση ψυχών 

Όποιος έχει παρακολουθήσει μαθήματα ή διαλέξεις του κ. Γιωσαφάτ δεν εκτιμά μόνο το βάθος και την επάρκεια των επιστημονικών του γνώσεων. Αντιλαμβάνεται ότι πέρα από θεραπευτής είναι και ένας κοινωνικά και πολιτικά βαθιά ευαισθητοποιημένος άνθρωπος που πιστεύει ότι η ψυχανάλυση δεν είναι ένα προνόμιο των λίγων, αντιθέτως οι διάφορες ψυχοθεραπευτικές εναλλακτικές της είναι μαζικό ζητούμενο των ημερών μας. Δεν είναι τυχαίο ότι ζούμε στην εποχή της κατάρρευσης των παραδοσιακών τρόπων ανάγνωσης του κόσμου. Όσοι οικονομολόγοι μετρούσαν μόνον αριθμούς έχουν αποτύχει παταγωδώς. Όσοι πολιτικοί έβλεπαν μόνον ψήφους αυτοακυρώθηκαν αφήνοντας τη βαριά σκιά τους. Όσοι δημοσιογράφοι μεταλλάχθηκαν σε φερέφωνα των συμφερόντων απαξιώθηκαν από το κοινό. Η κοινωνία, ιδίως η ελληνική, σήμερα την εποχή της ηθικής και οικονομικής πτώχευσης ενδέχεται να διαθέτει πιο σύνθετα αντανακλαστικά και να αντιδρά με τρόπους που πολλές φορές η λογική δεν στηρίζει την επιχειρηματολογία των πράξεων. Γιατί κάποιοι αντιδρούν σαν πληγωμένα παιδιά συνεχώς και αενάως; Γιατί οι Έλληνες απομύζησαν το Δημόσιο για παραπάνω από πενήντα χρόνια; Γιατί είμαστε μια χώρα των άκρων, ανάμεσα στον ξεπεσμένο ταφτά του παλαιοβασιλικού παρελθόντος και τον αναρχοκομμουνιστικό τσαμπουκά που δεν γνωρίζει πλαίσια και θεσμούς; Γιατί έχουμε εκπαιδευτεί από την τυφλή ανυπακοή στο κάθε λογής προσκύνημα;

Η ψυχανάλυση, ως ανάλυση της εξέλιξης του ανθρώπου και των νευρώσεών του, όπως και η φιλοσοφία από άλλο πρίσμα, η ιστορία, ακόμα και η ποίηση και η λογοτεχνία ίσως δίνουν πιο σύνθετα εργαλεία για μια πιο βαθιά ανθρωπολογική ερμηνεία της σημερινής μας κατάντιας. Και αυτό αποτελεί με έναν τρόπο πρόταση της ανθρώπινης αυτοσυνειδησίας. Ο Ματθαίος Γιωσαφάτ ως ένας ψυχαναλυτής, διανοοούμενος, ο οποίος με την εμπειρία της ζωής του κατόρθωσε να δει κατάματα τον ανθρώπινο πόνο και να τον θεραπεύσει, προτείνει στο μικρό του εγχειρίδιο και σε όσους είχαν την τιμή να τον ακούσουν στις διαλέξεις του εναλλακτικές μορφές ανάγνωσης της ελληνικής κοινωνίας. Εναλλακτικές μορφές που ενώ δυστυχώς απέχουν από τα σχολεία, τα πανεπιστήμια, τα υπουργικά συμβούλια και τους διεθνείς οργανισμούς, αποτελούν μοναδική ελπίδα ανάκαμψης. Μιας ανάκαμψης που δεν σχετίζεται με την αποπληρωμή των εθνικών χρεών στεγνά και αποστειρωμένα αλλά με την ουσιαστική επαναδιαπραγμάτευση του χρέους μας απέναντι στις δυνατότητες της ύπαρξής μας. 

* Η Μαριαλένα Σπυροπούλου είναι ψυχολόγος, ψυχοθεραπεύτρια και αρθρογράφος.

megalonontasΜατθαίος Γιωσαφάτ
Μεγαλώνοντας μέσα στην ελληνική οικογένεια
Η ψυχοσεξουαλική ανάπτυξη του παιδιού και ο ρόλος των γονιών - μια ψυχαναλυτική προσέγγιση
Εκδόσεις Αρμός, σελ. 174

alt
 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η δύναμη της τελετουργίας» του Δημήτρη Ξυγαλατά (κριτική) – Homo ritualis: η σημασία των τελετουργιών στη ζωή μας

«Η δύναμη της τελετουργίας» του Δημήτρη Ξυγαλατά (κριτική) – Homo ritualis: η σημασία των τελετουργιών στη ζωή μας

Για το βιβλίο του Δημήτρη Ξυγαλατά «Η δύναμη της τελετουργίας: Συμβολικές πράξεις που μας ενώνουν, μας χωρίζουν και μας εμπνέουν» (μτφρ. Μυρτώ Καλοφωλιά, εκδ. Διόπτρα). 

Γράφει ο Μύρων Ζαχαράκης

Τι κοινό έχουν οι ...

«Ταξίδι στο κράτος: Κυριαρχία, δίκαιο, δικαιώματα» του Δημήτρη Χριστόπουλου (κριτική)

«Ταξίδι στο κράτος: Κυριαρχία, δίκαιο, δικαιώματα» του Δημήτρη Χριστόπουλου (κριτική)

Για το βιβλίο του Δημήτρη Χριστόπουλου «Ταξίδι στο κράτος: Κυριαρχία, δίκαιο, δικαιώματα» (εκδ. Πόλις). Κεντρική εικόνα: © Πάρις Ταβιτιάν

Γράφει η Μαρία Πουρνάρη

Το νέο βιβλίο του ...

«Keynes: Κεϊνσιανισμός και Σοσιαλδημοκρατία» του Γιώργου Αργείτη (κριτική)

«Keynes: Κεϊνσιανισμός και Σοσιαλδημοκρατία» του Γιώργου Αργείτη (κριτική)

Για το βιβλίο του Γιώργου Αργείτη «Keynes: Κεϊνσιανισμός και Σοσιαλδημοκρατία» (εκδ. Παπαζήση). Στην κεντρική εικόνα, ο Τζων Μέυναρντ Κέυνς.

Γράφει ο Γιώργος Σιακαντάρης

Το βιβλίο του Γιώργου Αργείτη, «Keynes: Κεϊ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Αυτή είναι η βραχεία λίστα για το Βραβείο Μπούκερ 2023

Αυτή είναι η βραχεία λίστα για το Βραβείο Μπούκερ 2023

Οι έξι συγγραφείς που επιλεχτήκαν από την κριτική επιτροπή «παρουσιάζουν έργα εντυπωσιακής δομής». Ανάμεσά τους βρίσκονται δύο πρωτοεμφανιζόμενοι πεζογράφοι. Στη φωτογραφία, η υποψήφια Σάρα Μπερνστάιν [Sarah Bernstein].

Επιμέλεια: Book Press

...
Με «Το σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά ξεκινάει το πρόγραμμα της Στέγης για το φθινόπωρο

Με «Το σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά ξεκινάει το πρόγραμμα της Στέγης για το φθινόπωρο

Ο Δημήτρης Καραντζάς επιστρέφει στη Στέγη με μια περφόρμανς–παραβολή για τη βία, τον εθισμό στην εικόνα και την κατάργηση των ψευδαισθήσεων ή, αλλιώς, για την πραγματικότητα που, ό,τι κι αν κάνεις για να την αποφύγεις, αργά ή γρήγορα θα έρθει να σε βρει.

Επιμέλεια: Book Press

Από τις 30 Σεπτεμβρί...

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση του προλόγου του μεταφραστή Γιώργου Ι. Αλλαμανή, στο βιβλίο του Τζον Τέιλορ [John Taylor] «Σκληρός από τρυφερότητα – Ο Έλληνας ποιητής και λαογράφος του άστεως Ηλίας Πετρόπουλος», το οποίο κυκλοφορεί αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Δίχτυ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση του προλόγου του μεταφραστή Γιώργου Ι. Αλλαμανή, στο βιβλίο του Τζον Τέιλορ [John Taylor] «Σκληρός από τρυφερότητα – Ο Έλληνας ποιητής και λαογράφος του άστεως Ηλίας Πετρόπουλος», το οποίο κυκλοφορεί αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Δίχτυ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...
«Ο Πολωνός» του Τζ.Μ. Κουτσί (προδημοσίευση)

«Ο Πολωνός» του Τζ.Μ. Κουτσί (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Τζ.Μ. Κουτσί [J.M. Coetzee] «Ο Πολωνός» (μτφρ. Χριστίνα Σωτηροπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 4 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Ο νεαρός Μάνγκο» του Ντάγκλας Στιούαρτ (προδημοσίευση)

«Ο νεαρός Μάνγκο» του Ντάγκλας Στιούαρτ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Ντάγκλας Στιούαρτ [Douglas Stuart] «Ο νεαρός Μάνγκο» (μτφρ. Μιχάλης Μακρόπουλος), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 28 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Περίμενε ώσπου να α...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

4 σημαντικές εκδόσεις για την Αθήνα – Όψεις μιας πόλης σε διαρκή κίνηση

4 σημαντικές εκδόσεις για την Αθήνα – Όψεις μιας πόλης σε διαρκή κίνηση

Τέσσερις εκδόσεις για τη μελέτη, το σήμερα και το άλλοτε της Αθήνας. Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία της Διονυσίας Αλεξιάδου, από το λεύκωμα των εκδόσεων Καπόν «Η Αθήνα στον καιρό της πανδημίας».

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ