baby boomers 02

Για το δοκίμιο του François Ricard «Η λυρική γενιά – Δοκίμιο για τη ζωή και το έργο των πρώτων baby boomers» (μτφρ. Γιώργος Καράμπελας, επίμ. Λάκης Προγκίδης εκδ. Μάγμα).

Του Γιώργου Δρίτσα

Αποτελεί γεγονός ότι πολλές φορές οι παλαιότερες γενιές θεωρούνται από τους νεότερους ως αυτές που άνοιξαν τον δρόμο προς μια νέα σταδιακή κοινωνική και οικονομική κρίση, προεκτάσεις της οποίας βιώνουμε σήμερα. Αυτός ο ισχυρισμός κρύβει σε πολλές περιπτώσεις μια διάθεση υποτίμησης της γενιάς των Baby Boomers, η οποία πήρε το όνομά της από την απότομη αύξηση του πληθυσμού που σημειώθηκε στις δυτικές κοινωνίες μετά το πέρας του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και τις αρχές της δεκαετίας του 1950.

Tι ισχύει, όμως, στην πραγματικότητα; Υπάρχει χάσμα γενεών ή παράλλαξη κοινών μοτίβων συμπεριφοράς; Ο Ρικάρ κλίνει περισσότερο προς τη δεύτερη άποψη. Σύμφωνα με αυτόν η γενιά των Baby Boomers δημιουργήθηκε ως αποτέλεσμα μιας ραγδαίας αύξησης των γεννήσεων που έμεινε γνωστή ως baby boom, καθώς οι άνθρωποι που βίωσαν τον πόλεμο θέλησαν να αναπαραχθούν ελεύθερα και χωρίς πιέσεις. Είχαν όμως παράλληλα κατά νου να προσφέρουν όσο το δυνατόν περισσότερες ανέσεις στα παιδιά τους, την πρόθεση δηλαδή να προσφέρουν αυτά που στερήθηκαν σε κάποιον άμεσο απόγονό τους, χωρίς αυτό να σημαίνει κάποιο επιβαλλόμενο αναπαραγωγικό πλάνο παρά μια διάθεση επανεκκίνησης της ζωής τους σε έναν νέο κόσμο μεγαλύτερης σιγουριάς.

Η νέα αυτή γενιά των Baby Boomers είχε βέβαια τους πρωτεργάτες της, που δεν ήταν άλλοι από όσους ανήκαν στη Λυρική Γενιά. Ο Ρικάρ τούς ονομάζει έτσι καθώς χαρακτηρίζονταν από έντονη λυρικότητα, στον τρόπο που έβλεπαν τον κόσμο ως ένα μέρος σε διαρκή κίνηση, γεμάτο ευκαιρίες και δίχως δυστυχίες, παρά τις δυσκολίες που βίωσαν αρχικά. Επίσης, αποτελούσαν μια γενιά που αγαπούσε πολύ τον εαυτό της, απορρίπτοντας το παρελθόν και θεωρώντας την ίδια σαν τον παρόν και το μέλλον του κόσμου. Πολλοί από αυτούς ήταν πρωτότοκοι και σε μεγάλο ποσοστό οι γονείς τους δεν θέλησαν να κάνουν άλλα παιδιά, ώστε να μην τους στερήσουν το οτιδήποτε.

[Οι baby boomers] αποτελούσαν μια γενιά που αγαπούσε πολύ τον εαυτό της, απορρίπτοντας το παρελθόν και θεωρώντας την ίδια σαν τον παρόν και το μέλλον του κόσμου. Πολλοί από αυτούς ήταν πρωτότοκοι και σε μεγάλο ποσοστό οι γονείς τους δεν θέλησαν να κάνουν άλλα παιδιά, ώστε να μην τους στερήσουν το οτιδήποτε.

Η νεανική περίοδος της γενιάς, η περίοδος μετά το 1960, βρίσκει τη Λυρική Γενιά σε μια κατάσταση ευνοημένης, μετα-εφηβικής νεότητας. Πιο συγκεκριμένα, ο σταδιακός κορεσμός της αγοράς και η στήριξη από γονείς και θεσμικούς φορείς είχε ως αποτέλεσμα την παράταση των σπουδών, στις οποίες είχε πλέον πρόσβαση μεγαλύτερος αριθμός νέων σε σύγκριση με το παρελθόν, και κατά συνέπεια μια σχετική καθυστέρηση στην ενηλικίωση.

Αυτή η γενικευμένη διάθεση πριμοδότησης της νεολαίας γέννησε σε αυτήν ένα αίσθημα «ελαφρότητας» για τον κόσμο και τη ζωή, την αίσθηση πως όλα ήταν ένα ατελείωτο φεστιβάλ μέσα στο οποίο η χαρά και η γενικότερη συναισθηματική έξαψη αποτελούσαν τον κανόνα. Ένα αίσθημα που από τη μία πριμοδοτούσε την πίστη στην αυταξία των Boomers, ενώ από την άλλη την υπονόμευε, αφού ελλείψει σταθερού σημείου αναφοράς, τα πάντα έχαναν το νόημά τους.

Αυτό που έχει το μεγαλύτερο ενδιαφέρον είναι το πώς η Λυρική Γενιά εξέφρασε, ακόμη και στην ωριμότητά της, περισσότερο από κάθε άλλη γενιά τη νεωτερικότητα και το μοντέρνο στοιχείο.

Παρά ταύτα, αυτή η διχοστασία δεν καθυστέρησε την καλλιέργεια εκ μέρους των εκπροσώπων της λυρικής νεολαίας μιας εμφυλιοπολεμικής πολεμικής απέναντι σε οτιδήποτε θύμιζε ηλικιωμένο, παλιό ή άλλης γενιάς. Αυτό οφειλόταν σε ένα δεύτερο συναίσθημα, το οποίο συνδεόταν με το συναίσθημα της ελαφρότητας του κόσμου και δεν ήταν άλλο από την αίσθηση της «κεντρικότητας», δηλαδή της πίστης ότι τα πάντα περιστρέφονταν γύρω από αυτούς. Αυτό το συναίσθημα γέννησε με τη σειρά του έναν ναρκισσισμό του πλήθους, μια υπερεκτίμηση της ομάδας των συνομηλίκων και των ατόμων της ίδιας γενιάς. Έτσι, το να ανήκουν σε ένα συλλογικό «εμείς» έγινε καθοριστικό για τον αυτοπροσδιορισμό τους, ιδωμένος όμως μέσα από μια ομοιόμορφη αλλά ταυτόχρονα ρευστή λυρική ταυτότητα.

ricar ex 02Σε αυτό το σημείο εισερχόμαστε στο πιο σημαντικό σημείο του δοκιμίου του Ρικάρ. Συγκεκριμένα, εισερχόμαστε στο στάδιο της ωρίμανσης ή, για να το προσδιορίσουμε καλύτερα, στην εποχή των πράξεων, των αποφάσεων, των γεγονότων και των απτών έργων της Λυρικής Γενιάς, δηλαδή στην εποχή μετά το 1975, όταν άρχισε να παίρνει τα ηνία της κοινωνίας από την προηγούμενη προπολεμική γενιά.

Αυτό που έχει το μεγαλύτερο ενδιαφέρον είναι το πώς η Λυρική Γενιά εξέφρασε, ακόμη και στην ωριμότητά της, περισσότερο από κάθε άλλη γενιά τη νεωτερικότητα και το μοντέρνο στοιχείο. Αυτό το τελευταίο, ως μια φιλοσοφική και πολιτική στάση προς απελευθέρωση από οτιδήποτε θύμιζε το παρελθόν, δεν προσιδίαζε πάντοτε σε μια άμεση ρήξη με τα καθεστηκότα ούτε σε αντικατάστασή τους με κάτι δομημένο ή διαφορετικό· και αυτό διότι οι εκφραστές του επικεντρώνονταν, κατά καιρούς, περισσότερο σε μια κατάσταση αυτοαναφορικότητας, θεωρητικοκεντρικής επανάληψης ιδεών και τέλος, εν μέρει, αντιδραστικής αντιπαλότητας με οποιαδήποτε προϋπάρχουσα πολιτισμική νόρμα της Δύσης, χωρίς όμως να δομήσουν, κατά τον συγγραφέα, την αναγκαία αντιπρόταση.

Βέβαια, όλα αυτά οδήγησαν σε μια κατάσταση χειμέριας νάρκης της πολιτικής, η οποία έχασε κάθε νόημα, και μαζί με αυτήν υποτιμήθηκε το κράτος, ως το σταθεροποιημένο θεσμικά πολιτικοκοινωνικό πλέγμα των όποιων ανθρώπινων σχέσεων, αφού πλέον εξέφραζε τα συμφέροντα και τις ανάγκες ατόμων-ιδιωτών κι όχι τα θέλω ενεργών πολιτών. Το κράτος ήταν φυσικό, υπό τέτοιες συνθήκες, να γίνεται ολοένα και πιο γραφειοκρατικό και απρόσωπο, όπως και η –πλέον– μικροπολιτική εξουσία που αυτό ασκεί. Μια κατάσταση που, κατά τον συγγραφέα, έχει προεκτάσεις μέχρι και στη σημερινή πολιτικοκοινωνική κατάσταση της Δύσης.

Κλείνοντας, η παρατήρηση του στοχαστή ότι αυτό το λυρικό πνεύμα διαπνέει τις γενεές που ακολούθησαν, φθάνοντας μέχρι και τη γενιά του ’90, είναι πολύ σημαντική διαπίστωση που απορρίπτει κάθε διάθεση αναζήτησης κάποιου φταίχτη, όπως αντίστοιχα και κάθε ψυχολογική ανάγκη εύρεσης, οποιαδήποτε μορφής, Γης της Εδέμ σε προηγούμενες δεκαετίες και περιόδους. Βέβαια, κάθε παρουσιαζόμενο ζήτημα έχει δύο πλευρές και είναι αλήθεια ότι οι πολιτικές αλλαγές που έφερε μαζί της η Λυρική Γενιά, εναντίον της κοινωνικής συντήρησης και της θρησκευτικής οπισθοδρόμησης των προηγούμενων ετών, αποτέλεσε, όντως, ένα πολύ θετικό γεγονός, που πρέπει όλες οι σύγχρονες γενιές να θυμούνται με ευγνωμοσύνη.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΡΙΤΣΑΣ είναι απόφοιτος του Τμήματος ΦΠΨ της Φιλοσοφικής Σχολής Αθηνών και του ΠΜΣ «Φιλοσοφία» του ΕΚΠΑ, με ειδίκευση στην Ιστορία της Φιλοσοφίας και των Ιδεών. 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Το χρονικό μιας εκούσιας απαγωγής» της Μαρίας Πλαστήρα-Βαλκάνου (κριτική) – Μια ιστορία αγάπης που έγραψε ιστορία

«Το χρονικό μιας εκούσιας απαγωγής» της Μαρίας Πλαστήρα-Βαλκάνου (κριτική) – Μια ιστορία αγάπης που έγραψε ιστορία

Για το βιβλίο της Μαρίας Πλαστήρα-Βαλκάνου [επιμέλεια - εισαγωγή - σχόλια] «Το χρονικό μιας εκούσιας απαγωγής» (εκδ. University Studio Press). Μια ιστορία αγάπης «γνωστή, κι από πολλές πλευρές, μοναδική». 

Γράφει ο Κ.Β. Κατσουλάρης

...
«Θάνατος ενός ταξιδιώτη» του Ντιντιέ Φασέν (κριτική) – Όταν ο κοινωνιολόγος κατεβαίνει στην κοινωνία

«Θάνατος ενός ταξιδιώτη» του Ντιντιέ Φασέν (κριτική) – Όταν ο κοινωνιολόγος κατεβαίνει στην κοινωνία

Για το βιβλίο του Ντιντιέ Φασέν «Θάνατος ενός ταξιδιώτη» (μτφρ. Μανώλης Πιμπλής, εκδ. Πόλις), που αφορά τον θάνατο από πυροβολισμούς αστυνομικών στη Γαλλία, ενός τσιγγάνου, ενός «ταξιδιώτη», του Angelo Garand. Στην κεντρική εικόνα, εικόνα από διαμαρτυρία για τον θάνατό του, στις 4 Ιουνίου του 2020.

...
«Η Ελλάδα από τη χούντα στην κρίση» του Δημήτρη Τζιόβα – Πολιτισμική ανάλυση της Μεταπολίτευσης (κριτική)

«Η Ελλάδα από τη χούντα στην κρίση» του Δημήτρη Τζιόβα – Πολιτισμική ανάλυση της Μεταπολίτευσης (κριτική)

Για τη μελέτη του Δημήτρη Τζιόβα «Η Ελλάδα από τη Χούντα στην Κρίση – Η κουλτούρα της Μεταπολίτευσης» (μτφρ. Ζωή Μπέλλα, Γιάννης Στάμος, εκδ. Gutenberg).

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Στην εποχή των διεπιστημονικών συγκλίσεων, η Μεταπολίτευ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Ήλια Μπούρα: «Ό,τι ειπώνεται έχει ήδη ειπωθεί και θα ξαναειπωθεί με τις ίδιες ή διαφορετικές λέξεις»

Ήλια Μπούρα: «Ό,τι ειπώνεται έχει ήδη ειπωθεί και θα ξαναειπωθεί με τις ίδιες ή διαφορετικές λέξεις»

Η Ήλια Μπούρα μας συστήθηκε πρόσφατα με την ποιητική της συλλογή «Εύκρατη ζώνη», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη. «Ένας νέος ποιητής δεν φέρνει τίποτα καινούργιο εκτός από τη βιωματική χρήση των λέξεων που υπάρχουν στη γλώσσα μας τόσες χιλιάδες χρόνια», σημειώνει, μεταξύ άλλων.

...
«Mαρία Skłodowska Κιουρί» του Θέμη Μουμουλίδη, στο Σύγχρονο Θέατρο (κριτική)

«Mαρία Skłodowska Κιουρί» του Θέμη Μουμουλίδη, στο Σύγχρονο Θέατρο (κριτική)

Η παράσταση «Mαρία Skłodowska Κιουρί» παρουσιάζεται στο Σύγχρονο Θέατρο σε σκηνοθεσία Θέμη Μουμουλίδη. Φωτογραφίες: Ελίνα Γιουνανλή.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

H παράσταση «Mαρία Skłodowska Κιουρί» που ανεβάζει στο Σύγχρονο Θέατ...

Ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες ξεπέρασε τον Θερβάντες

Ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες ξεπέρασε τον Θερβάντες

Σύμφωνα με έρευνα, ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες [Gabriel García Márquez} είναι ο πιο μεταφρασμένος συγγραφέας ισπανόφωνης λογοτεχνίας των τελευταίων είκοσι ετών, εκθρονίζοντας από την πρώτη θέση τον Θερβάντες [Miguel de Cervantes], δημιουργό του «Δον Κιχώτη».

Επιμέλεια: Boo...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα [Abdulrazak Gurnah] «Παράδεισος» (μτφρ. Κατερίνα Σχινά), το οποίο θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πρώτα το αγόρι. Το λέγανε Γ...

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση μέρους διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων του Χαρούκι Μουρακάμι [Haruki Murakami] «Σε πρώτο ενικό» (μτφρ. Βασίλης Κιμούλης), η οποία θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

With the ...

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Μάρως Βαμβουνάκη «Η νοσταλγία κι εγώ», που θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαρτίου από τις εκδόσεις Αρμός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

— Αναρωτιέμαι τι νοσταλγείς;
— …
— Νοσταλγείς κάτι που συνέβη ή κάτι πο...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Σε ανάρτησή του στο Goodreads, με αφορμή τα δέκα χρόνια λειτουργίας της ιστοσελίδας, ο Στίβεν Κινγκ ξεχώρισε δέκα αγαπημένα του βιβλία. Τα έργα του συγγραφέα κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος.

Επιμέλεια: Book Press

...
Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Σήμερα, 24 Φεβρουαρίου 2023, συμπληρώνεται ένας χρόνος από την έναρξη του πολέμου που διεξάγει η Ρωσία στην Ουκρανία. Η ελληνική βιβλιογραφία αναπόφευκτα εμπλουτίστηκε από μελέτες και συλλογικούς τόμους, βιβλία στα οποία οι συγγραφείς των κειμένων επιχειρούν να δώσουν απαντήσεις και ερμηνείες σε γεγονότα και εξελίξε...

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Η Αμερικανίδα πεζογράφος Κάρσον ΜακΚάλερς [Carson McCullers] είναι μία από τις σημαντικότερες εκπροσώπους του λογοτεχνικού «southern gothic». Τα μυθιστορήματά της εκτυλίσσονται στον αμερικανικό Νότο και παρουσιάζουν μοναχικούς, εκκεντρικούς χαρακτήρες που πασχίζουν να συνυπάρξουν με τους υπόλοιπους ανθρώπους.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ