to paradeigma tis elladas kentriki 2

Για το βιβλίο του Γιώργου Πολίτη «Το παράδειγμα της Ελλάδας: 16 μαθήματα από την πανδημία» (εκδ. Ψυχογιός).

Του Άλκη Γούναρη

Αντιμέτωποι με μια κρίσιμη επόμενη φάση της πανδημίας, οι Έλληνες είμαστε πιο σοφοί και καλύτερα προετοιμασμένοι. Στους πρώτους μήνες της παγκόσμιας κρίσης, μάθαμε από τα λάθη και τις παραλείψεις των μεγάλων χωρών και ταυτόχρονα παραδώσαμε μαθήματα ανθρωπιάς, υπευθυνότητας και συνέπειας. Κάνοντας έναν σύντομο απολογισμό των όσων προηγήθηκαν και βάζοντας σε τάξη μερικά από τα βασικά ερωτήματα που κυριάρχησαν στον δημόσιο λόγο, έχουμε την ευκαιρία να συγκροτήσουμε τη σκέψη μας και να δούμε με ψυχραιμία και σοβαρότητα την εξέλιξη της κατάστασης.

Σε αυτήν ακριβώς την «ανασυγκρότηση» συμβάλλει, μεταξύ των άλλων, το νέο και εξαιρετικά επίκαιρο pocket size βιβλίο του Γιώργου Ν. Πολίτη με τίτλο Το παράδειγμα της Ελλάδας: 16 μαθήματα από την πανδημία (εκδ. Ψυχογιός). Πρόκειται για ένα σπονδυλωτό, ενιαίας κατεύθυνσης δοκίμιο, που πραγματοποιεί αφενός μια επί της ουσίας τοποθέτηση σε σημαντικά πολιτικά, κοινωνικά, ηθικά και ιστορικά ερωτήματα που αναδύθηκαν εξαιτίας της πανδημίας, και αφετέρου διατυπώνει ένα ενδιαφέρον επιχείρημα για τον ρόλο της Ελλάδας στην επόμενη μέρα.

Ηθικά και ιστορικά ερωτήματα που αναδύθηκαν με την πανδημία

Πώς δικαιολογείται ένα φιλελεύθερο κράτος να επιβάλλει, έστω και προσωρινά, μέτρα περιορισμού της ελευθερίας; Είναι η υγεία ύψιστο αγαθό; Μετριέται η αξία της ζωής με οικονομικούς όρους; Καταπατά την ιδιωτικότητα και τα στοιχειώδη πολιτικά δικαιώματα η ψηφιακή παρακολούθηση; Ποια είναι τα διαχρονικά σφάλματα της αριστερής διανόησης που αναδείχθηκαν κατά την πανδημία; Γιατί οι ισχυρές χώρες απέτυχαν στην αποτελεσματική διαχείριση αυτής της κρίσης; Μπορεί η περίπτωση της Ελλάδας να αποτελέσει διεθνές παράδειγμα για το μέλλον; Πώς τα όσα μάθαμε κατά τους πρώτους μήνες του λοιμού, από τους κινδύνους, τις απώλειες, τις δράσεις και τις παραλείψεις, μέχρι τη λειτουργία των παραδοσιακών δεσμών και την εμπιστοσύνη προς τους θεσμούς, μπορούν να συμβάλλουν στην επιτυχή αντιμετώπιση της πανδημίας στο αμέσως επόμενο δύσκολο διάστημα και να γίνουν η αφορμή για μια νέα πορεία; Αυτά είναι μόνο μερικά από τα ζητήματα που θέτει και στα οποία απαντά ο συγγραφέας σε ένα πρώτο επίπεδο ανάγνωσης, καθώς τα 16 κεφάλαια του βιβλίου μπορούν να διαβαστούν αποσπασματικά και τμηματικά.

Πρόκειται για ένα σπονδυλωτό, ενιαίας κατεύθυνσης δοκίμιο, που πραγματοποιεί αφενός μια επί της ουσίας τοποθέτηση σε σημαντικά πολιτικά, κοινωνικά, ηθικά και ιστορικά ερωτήματα που αναδύθηκαν εξαιτίας της πανδημίας, και αφετέρου διατυπώνει ένα ενδιαφέρον επιχείρημα για τον ρόλο της Ελλάδας στην επόμενη μέρα.

Σε δεύτερο όμως επίπεδο, ο αναγνώστης θα διαπιστώσει ότι ο Πολίτης δομεί ένα συμπαγές φιλοσοφικό επιχείρημα. Χωρίς ίχνος ακαδημαϊκής εσωστρέφειας και δύσβατου δοκιμιακού λόγου, ο συγγραφέας γράφει για εκείνα που υπαγορεύει η σπάνια και προφανώς κατ’ ευφημισμόν καλούμενη «κοινή» λογική. Εκκινώντας από τις διαπιστώσεις που συνάγονται από τα μέχρι στιγμής δεδομένα σχετικά με τον τρόπο που αντέδρασε η Ελλάδα στην παγκόσμια υγειονομική κρίση, παραθέτει εύλογους προβληματισμούς και καταλήγει σε μια σειρά από προτάσεις, αιχμή των οποίων αποτελεί ο ρόλος της Ελλάδας στη μετά-Covid-19 ευρωπαϊκή προοπτική.

Στο πρώτο μέρος του δοκιμίου του αναλύει τη συμπεριφορά των Ελλήνων και το πώς η υπεύθυνη στάση τους ανέδειξε την εμπιστοσύνη προς τους θεσμούς, την ωριμότητα και την ενότητα με την οποία εν τέλει αντιμετωπίζουν τις πραγματικά κρίσιμες καταστάσεις. Ο ομφάλιος λώρος των σχέσεων της ελληνικής οικογένειας, ενώ σε πολλές περιπτώσεις συνιστά βρόχο που εμποδίζει τον απογαλακτισμό και την αυτονόμηση της νέας γενιάς, στην προκειμένη περίπτωση λειτούργησε ως ζώνη ασφαλείας, αποδεικνύοντας έμπρακτα την αγάπη για τους δικούς μας ανθρώπους και τον σεβασμό της ζωής των ηλικιωμένων και των ευπαθών προσώπων. Η καταιγιστική αλλαγή που επέφερε η κρίση στην καθημερινή ζωή, μας δίδαξε με τρόπο ομολογουμένως σκληρό, ότι δεν είμαστε άτρωτοι. Μας αποκάλυψε τι είναι εκείνο που έχει εν τέλει αξία και τι είναι αυτό που χρειαζόμαστε πραγματικά. Μας έκανε να νιώσουμε το βάρος της κοινωνικής απόστασης και να συνειδητοποιήσουμε την κοινωνικότητά μας και την ανάγκη για ουσιαστική επικοινωνία.

Η συγκριτική παρουσίαση των ηθικών επιχειρημάτων που διατυπώθηκαν κατά την πανδημία, καθώς και τα λογικά σφάλματα, η διγλωσσία, τα δυο μέτρα και δυο σταθμά και ο ουτοπικός οπορτουνισμός μιας μερίδας της διεθνούς διανόησης, απασχολούν τον συγγραφέα στο δεύτερο μέρος του βιβλίου.

Παράλληλα, μας έκανε να σκεφτούμε. Διλήμματα και ηθικές επιλογές που στο παρελθόν μας απασχολούσαν ως σενάρια ταινιών και μυθοπλαστικές αφηγήσεις, ξεδιπλώθηκαν αυτή τη φορά μπροστά μας, αναγκάζοντάς μας να πάρουμε θέση. Είναι θεμιτό να αφήσουμε κάποιους να πεθάνουν για να διαφυλάξουμε την ποιότητα της ζωής των περισσοτέρων; Πόσο τελικά αξίζει η ζωή και πώς αντισταθμίζεται το κόστος της οικονομικής καταστροφής; Η συγκριτική παρουσίαση των ηθικών επιχειρημάτων που διατυπώθηκαν κατά την πανδημία, καθώς και τα λογικά σφάλματα, η διγλωσσία, τα δυο μέτρα και δυο σταθμά και ο ουτοπικός οπορτουνισμός μιας μερίδας της διεθνούς διανόησης, απασχολούν τον συγγραφέα στο δεύτερο μέρος του βιβλίου.

Καλλιέργεια της λογικής σε συνδυασμό με βαθιά ριζωμένες αξίες

Στο τρίτο μέρος, ο Πολίτης επιχειρεί να συνθέσει το επιχείρημά του και να καταλήξει στην πρότασή του. Αντιλαμβάνεται τη δυσπιστία ορισμένων συμπολιτών μας απέναντι στις καταστρεπτικές συνέπειες του ιού, ως μια εγγενή τάση των Ελλήνων για αμφισβήτηση. Η αμφισβήτηση αρχικώς είναι απολύτως θεμιτή, καθώς αποτελεί μια βασική προϋπόθεση του φιλοσοφείν. Η λεπτή γραμμή ωστόσο που διαχωρίζει το φιλοσοφείν από την αμπελοφιλοσοφία και τις θεωρίες συνωμοσίας, οριοθετείται από την παρουσία ή την απουσία της λογικής. Της λογικής όχι ως νοητική ικανότητα, αλλά ως γνωστικό πεδίο, ως κάτι που διδάσκεται και μαθαίνεται και που δυστυχώς, το εκπαιδευτικό μας σύστημα έχει εξοβελίσει επί δεκαετίες από την πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση, προσφέροντας κρίσιμο έδαφος στον ανορθολογισμό. Σε αυτήν ακριβώς την καλλιέργεια της λογικής και του μέτρου, σε συνδυασμό με τις βαθιά ριζωμένες στον πολιτισμό μας αξίες, εστιάζεται το επιχείρημα του συγγραφέα, που σκιαγραφεί με εύγλωττο τρόπο το βασικό περίγραμμα της ελληνικής ταυτότητας. Όχι της νεοελληνικής ταυτότητας, αλλά της ταυτότητας εκείνης που ξεκινά από τον Αριστοτέλη και εμπλουτίζεται από τις φωτεινές πτυχές της βυζαντινής παράδοσης, για να καταλήξει στις μέρες μας βασικό –αν και όχι κυρίαρχο– συστατικό του ευρωπαϊκού οικοδομήματος.

politis portrait

Ο Γιώργος Ν. Πολίτης γεννήθηκε το 1972 στην Αθήνα. Σπούδασε δημοσιογραφία και φιλοσοφία στην Ελλάδα και τη Βρετανία. Είναι αναπληρωτής καθηγητής Κοινωνικής Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Από το 1991 συνεργάζεται με ελληνικά και διεθνή περιοδικά, εφημερίδες και τηλεοπτικές εκπομπές.

 

 

 

Κάνοντας μια σκληρή κριτική στη στάση της Γερμανίας, ο Πολίτης αναζητά τι πήγε στραβά στο ευρωπαϊκό όνειρο και διαπιστώνει με απλά λόγια, ότι το μέσον υπερέβη τις ιδρυτικές αρχές, τους καταστατικούς σκοπούς, και τα ιδεώδη της ευρωπαϊκής ένωσης. Ο «οικονομισμός» ως φίλτρο θέασης του κόσμου, τόσο από τους νεοφιλελεύθερους όσο και από τους μαρξιστές, ευτελίζει όχι μόνον τις αξίες αλλά τον ίδιο τον άνθρωπο. Επιπρόσθετα, οι αντικειμενικές αλλαγές στον ευρωπαϊκό τρόπο διαβίωσης εξαιτίας των προσφυγικών και μεταναστευτικών ροών, αλλά και η ενοχικότητα που κρύβει η πολιτική ορθότητα της Δύσης, κάνουν την επαναχάραξη της ευρωπαϊκής πορείας σήμερα, πιο επιτακτική από ποτέ.

Ο συγγραφέας γνωρίζει ότι δεν υπάρχουν προφήτες και ότι το μέλλον δεν μπορεί να προβλεφθεί. Οι επόμενοι μήνες είναι πραγματικά δύσκολοι για ολόκληρο τον πλανήτη και τα επιδημιολογικά δεδομένα ευμετάβλητα. Ανεξάρτητα όμως από την έκβαση της πανδημίας, η μέχρι σήμερα στάση της Ελλάδας συνιστά αδιαμφισβήτητη επιτυχία. Επανατοποθετεί τη χώρα μας στη διεθνή σκηνή, όχι ως πειραματόζωο ή σάκο του μποξ που ήταν τις τελευταίες δεκαετίες, αλλά ως παράδειγμα. Και αυτό, εκτός από αυτοπεποίθηση μας γεμίζει με αίσθημα ευθύνης: Την ευθύνη να συμβάλλουμε όλοι, ατομικά και συλλογικά, χωρίς απώλειες, στην ολοκλήρωση αυτής της προσπάθειας και στη διαμόρφωση της επόμενης μέρας. Μιας επόμενης μέρας στην οποία η Ελλάδα θα συμμετέχει καθοριστικά στην πρωτοπορία του νέου ευρωπαϊκού σκηνικού.

* Ο ΑΛΚΗΣ ΓΟΥΝΑΡΗΣ είναι διδάκτωρ φιλοσοφίας, επιστημονικός συνεργάτης και ερευνητής στο ΕΚΠΑ -https://alkisgounaris.gr/.


politis Το παράδειγμα της Ελλάδας
16 μαθήματα από την πανδημία
Γιώργος Ν. Πολίτης
Ψυχογιός 2020
Σελ. 122, τιμή εκδότη €7,70 

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ Ν. ΠΟΛΙΤΗ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Ευρώπη restart» του Βασίλη Ν. Μίχου (κριτική) – Ανατροπή μιας ζοφερής κατάστασης

«Ευρώπη restart» του Βασίλη Ν. Μίχου (κριτική) – Ανατροπή μιας ζοφερής κατάστασης

Για το δοκίμιο του Βασίλη Ν. Μίχου «Ευρώπη restart» (εκδ. Αρμός). 

Γράφει ο Ιωάννης Αγραφιώτης

Ανέκαθεν η Ευρώπη είχε το διπλό ρόλο τόσο του ταγού όσο και του ισορροπιστή της υφηλίου. Πάντα πρωτοπόρος στην ανάπτυξη τεχνολογίας, στη γέννηση ιδ...

«Η φυλακή» του Τάσου Θεοφίλου (κριτική) – Γροθιά στο στομάχι και καμπανάκι εγρήγορσης

«Η φυλακή» του Τάσου Θεοφίλου (κριτική) – Γροθιά στο στομάχι και καμπανάκι εγρήγορσης

Για το αυτιοβιογραφικό βιβλίο του Τάσου Θεοφίλου «Η φυλακή» (εκδ. Αντίποδες), μια «μαρτυρία που είναι γροθιά στο στομάχι του αναγνώστη ενώ παράλληλα θα έπρεπε να λειτουργεί και ως καμπανάκι εγρήγορσης της οργανωμένης πολιτείας».

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...
«Δεν έχω ανάσα» του Λουίζ Σβαρτς (κριτική) – Αντιμέτωπος με το θεριό της κατάθλιψης

«Δεν έχω ανάσα» του Λουίζ Σβαρτς (κριτική) – Αντιμέτωπος με το θεριό της κατάθλιψης

Για το αυτοβιογραφικό βιβλίο του Λουίζ Σβαρτς (Luiz Schwarcz) «Δεν έχω ανάσα» (μτφρ. Μαρία Παπαδήμα, εκδ. Ίκαρος).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Ο Λουίζ Σβαρτζ είναι ένας από τους σημαντικότερους εκδότες της Βρ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» του Θεόδωρου Παπακώστα – Μιλώντας για την ιστορία και τη μυθολογία με μια φίλη στο ποτό σας

«Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» του Θεόδωρου Παπακώστα – Μιλώντας για την ιστορία και τη μυθολογία με μια φίλη στο ποτό σας

Για το δοκίμιο εκλαϊκευμένης ιστορίας του Θεόδωρου Παπακώστα «Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» (εκδ. Key Books).

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου

Στο δοκίμιο του ...

«Μπουμπουλίνας 18» & «Εγώ, μια δούλα» στο Φεστιβάλ Αθηνών: Για τον φανερό και για τον κρυφό φασισμό

«Μπουμπουλίνας 18» & «Εγώ, μια δούλα» στο Φεστιβάλ Αθηνών: Για τον φανερό και για τον κρυφό φασισμό

Για τις παραστάσεις «Μπουμπουλίνας 18» της Κίττυς Αρσένη, σε σκηνοθεσία Σοφίας Καραγιάννη και «Εγώ, μια δούλα» του Βαγγέλη Χατζηγιαννίδη, σε σκηνοθεσία Νίκου Χατζόπουλου, στην Πειραιώς 260 στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών. Κεντρική εικόνα: Από την παράσταση «Μπουμπουλίνας 18».

...
Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Ουγκό, Σταντάλ, Αν Μπροντέ, Αραγκόν και Αγκάθα Κρίστι: Πέντε κλασικά «τούβλα», πολυσέλιδα και βαριά, που στηρίζουν το μακρύ ελληνικό καλοκαίρι μας.

Γράφει η Φανή Χατζή

Πέντε χορταστικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα, βαρι...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

Προδημοσιεύση αποσπάσματος από το βιβλίο του Βρασίδα Καραλή «Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ» (μτφρ. Σοφία Τρουλλινού), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Petites Maisons. Μαζί, ένα πολύ προσωπικό βίντεο με τον συγγραφέα στο Σίδνεϊ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Φρήντριχ Ντύρρενματτ [Friedrich Dürrenmatt] «Η κοιλάδα της αταξίας» (σε νέα μτφρ. του Βασίλη Πατέρα, με επίμετρο της Πελαγίας Τσινάρη), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βραβευμένο θεατρικό του Γιώργου Μπουρονίκου «Με στέβια και αγαύη», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΖΕΝΙΕ: Συγγνώμη που θα ρωτήσω: Παιδιά δεν έχε...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Ουγκό, Σταντάλ, Αν Μπροντέ, Αραγκόν και Αγκάθα Κρίστι: Πέντε κλασικά «τούβλα», πολυσέλιδα και βαριά, που στηρίζουν το μακρύ ελληνικό καλοκαίρι μας.

Γράφει η Φανή Χατζή

Πέντε χορταστικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα, βαρι...

Τι διαβάζουμε τώρα; 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που επανεκδόθηκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που επανεκδόθηκαν πρόσφατα

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας, πρόσφατα και παλιότερα, που εκδόθηκαν το προηγούμενο διάστημα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας, πρόσφατα και παλιότερα, που εκδόθηκαν το προηγούμενο διάστημα, φέρνουν ξανά στις πρ...

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας, απλοί άνθρωποι, λοξές αφηγήσεις: Οκτώ ελληνικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και ξεχωρίζουν

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας, απλοί άνθρωποι, λοξές αφηγήσεις: Οκτώ ελληνικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και ξεχωρίζουν

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας ξεδιπλώνονται, ο παραλογισμός εισβάλλει, οι «απλοί» άνθρωποι παλεύουν κόντρα στις εξελίξεις, τους Άλλους και τους ίδιους τους εαυτούς τους – αυτά και πολλά ακόμα συναντάμε σε οκτώ μυθιστορήματα από Έλληνες συγγραφείς που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ