alt

Για το βιβλίο του Νίκου Βατόπουλου «Μικροί δρόμοι της Αθήνας» (εκδ. Μεταίχμιο).

Του Μάνου Κοντολέων

Ο Νίκος Βατόπουλος είναι ένας γνωστός και καταξιωμένος δημοσιογράφος. Μα αυτό που αποτελεί το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του είναι το ό,τι μπορεί να εμπεριέχεται στη λέξη «αθηναιολάτρης».

Από τα Κάτω Πατήσια έως την Πλατεία Βαρνάβα στο Παγκράτι, από το Μετς ώς το Θησείο, από τη γειτονιά του Αγίου Παύλου και τον Βοτανικό ώς την Καλλιθέα, από του Μακρυγιάννη ώς την Ακαδημία Πλάτωνος, από του Γκύζη ώς το Κολωνάκι. Ο Βατόπουλος περπατά και παρατηρεί. Στοχάζεται και φωτογραφίζει. Και τελικά καταγράφει με λόγια και με εικόνες.

Στην Αθήνα έχει γεννηθεί και στην ίδια αυτή πόλη μένει. Και την αγαπά. Και αυτή την αγάπη του θέλει να την τεκμηριώσει. Γι' αυτό και γράφει άρθρα, διοργανώνει περιπάτους, φωτογραφίζει, εκδίδει βιβλία με βάση την ταυτότητα της Αθήνας. Μια ταυτότητα που έχει ένα παρελθόν δεδομένο, αλλά ένα άγνωστο μέλλον.

Η Αθήνα είναι μια ευρωπαϊκή πρωτεύουσα που για πολλούς το αστικό της προφίλ έχει επανειλημμένα βιαστεί. Έχει γράψει ο Σεφέρης: «Δεν ξέρω πολλά πράγματα από σπίτια, θυμάμαι τη χαρά τους και τη λύπη τους». Και λίγο μετά προσθέτει: «Ξέρεις, τα σπίτια πεισμώνουν εύκολα, σαν τα γυμνώσεις». Αν όπου σπίτια βάλω τη λέξη πόλη έχω αμέσως την ουσία εκείνου που επιχειρεί ο Βατόπουλος με το βιβλίο του αυτό. Το «πείσμα» της πόλης έχει κρυφτεί σε μικρούς δρόμους διαφόρων γειτονιών. Από τα Κάτω Πατήσια έως την Πλατεία Βαρνάβα στο Παγκράτι, από το Μετς ώς το Θησείο, από τη γειτονιά του Αγίου Παύλου και τον Βοτανικό ώς την Καλλιθέα, από του Μακρυγιάννη ώς την Ακαδημία Πλάτωνος, από του Γκύζη ώς το Κολωνάκι.

Ο Βατόπουλος περπατά και παρατηρεί. Στοχάζεται και φωτογραφίζει. Και τελικά καταγράφει με λόγια και με εικόνες. Αναζητά να διατηρήσει τη μνήμη μια πόλης που κανείς δεν έχει με πρόγραμμα σεβαστεί τη συνέχειά της. Αλλά το αστικό τοπίο διασχίζει τον χρόνο και από το χτες πηγαίνει προς το αύριο. Οι αλλαγές ώς έναν βαθμό αναμενόμενες. Η λήθη, όμως, πρέπει να εμποδιστεί και ασφαλώς δεν θα πρέπει να αποκτά τις διαστάσεις παθολογικής αμνησίας. Για τον Βατόπουλο, αυτός που αναζητά τα στίγματα που απέμειναν από όσους προηγήθηκαν εκείνου, είναι ως να εκτελεί με συνέπεια μια διαδικασία ενηλικίωσης. Όσοι ζούμε σε αυτήν την πόλη, όσοι έχουμε σε αυτήν την πόλη γεννηθεί, αν τύχει να βρεθούμε σε περιοχή που για χρόνια δεν την είχαμε επισκεφθεί, αισθανόμαστε πως κάποιος μας έχει στερήσει μια ατομική σχέση με το παρελθόν μας. Γωνιές που κάποτε γνωρίζαμε τώρα έχουν αλλοιωθεί. Στέκια ή καταστήματα που ακόμα και ιστορία κάποτε γράφανε, έχουν ολότελα εξαφανισθεί… Και είναι οδυνηρή η στέρηση της απόδειξης των συναισθημάτων μας. Η μνήμη της πόλης είναι η μνήμη του κατοίκου της.

Στους μικρούς, στους ασήμαντους δρόμους του άστεως αυτή τη φορά μας ξεναγεί [ο Νίκος Βατόπουλος] – στην ελάσσονα Αθήνα, όπως ο ίδιος σημειώνει. Και ανακαλύπτει σπίτια που καταρρέουν, μάντρες που έχουν καλυφθεί από περικοκλάδες, αλλά και πολυκατοικίες των πρώτων μεταπολεμικών χρόνων ή αστικά κατάλοιπα του Μεσοπολέμου. 

Κι όμως, ο Βατόπουλος καταφέρνει αυτή τη στέρηση να την αμφισβητήσει. Με το πάθος του περιπατητή και με την ευσυνειδησία του μελετητή, ανακαλύπτει τα κτίσματα που αποδεικνύουν το αστικό παρελθόν της πόλης. Στους μικρούς, στους ασήμαντους δρόμους του άστεως αυτή τη φορά μας ξεναγεί – στην ελάσσονα Αθήνα, όπως ο ίδιος σημειώνει. Και ανακαλύπτει σπίτια που καταρρέουν, μάντρες που έχουν καλυφθεί από περικοκλάδες, αλλά και πολυκατοικίες των πρώτων μεταπολεμικών χρόνων ή αστικά κατάλοιπα του Μεσοπολέμου. Και οι εικόνες που με την ευαίσθητη ματιά του συνθέτει άλλοτε τον παραπέμπουν σε παλιά αναγνώσματα («μου θύμισε εικόνες γκροτέσκας φαντασίας στα σπήλαια του Τομ Σόγιερ» [Αιγαίου και Περγάμου γωνία]) άλλοτε αναγνωρίζει τη μόνιμη ύπαρξη του αττικού φωτός («Ζαλίζεσαι από το αττικό φως μέσα στα γωνιακά σπίτια, που είναι χτισμένα σε φαρδιά σταυροδρόμια» [διώροφο στου Μακρυγιάννη])– κι άλλοτε διαισθάνεται τα χνότα των ανθρώπων που κάποτε κατοίκησαν σε οικοδομές που έχουν γκρεμιστεί («Αλλά ένα μεγάλο κομμάτι του σοβά ζει ακόμα. Μοιάζει με χάρτη, σαν λάβαρο κατακρεουργημένο σε μάχη, θραύσμα μιας αστικής τοιχογραφίας, σαν πομπηιανό σπάραγμα σε ένα δρόμο της Αθήνας» [Οδός Καλλέργη]).

Σκέψεις, συναισθήματα, διαπιστώσεις, σύνδεση του παρελθόντος με το παρόν, ενατένιση ενός μέλλοντος που δεν θα προδίδει το χτες. Όλα αυτά ο Νίκος Βατόπουλος τα καταγράφει με μια γλώσσα απλή μέσα στη συνεχόμενη αυτοαναφορικότητά της. Στιγμές πεζογραφικής σύνθεσης, στιγμές ποιητικής επισήμανσης, στιγμές δοκιμιακής αντικειμενικότητας. Ίσως και γραφή δημοσιογραφική, με την έννοια πως μπορεί να αναφέρεται στο διάφανο με τρόπο θεμελιωμένης απλότητας.

* Ο ΜΑΝΟΣ ΚΟΝΤΟΛΕΩΝ είναι συγγραφέας.
Τελευταίο του βιβλίο, το μυθιστόρημα «Η Κασσάνδρα στη μαύρη άμμο» (εκδ. Πατάκη).


altΜικροί δρόμοι της Αθήνας
Νίκος Βατόπουλος
Μεταίχμιο 2019
Σελ. 232, τιμή εκδότη €17,70

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΒΑΤΟΠΟΥΛΟΥ

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Ιστορία των επιχειρήσεων Ωνάση 1924-1975» − Έτσι χτίστηκε ο μύθος του Έλληνα κροίσου

«Ιστορία των επιχειρήσεων Ωνάση 1924-1975» − Έτσι χτίστηκε ο μύθος του Έλληνα κροίσου

Για τον τόμο του Ιδρύματος Ωνάση «Ιστορία των επιχειρήσεων Ωνάση 1924-1975» (εκδ. Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης). Κεντρική εικόνα: (από αριστερά) Θεόδωρος Γαροφαλίδης, Σοφοκλής Βενιζέλος, Αριστοτέλης Ωνάσης. Πηγή: Αρχείο Ωνάση, Αρχείο Κλεισθένη Δασκαλάκου.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...
«Διασκέδαση μέχρι θανάτου» του Νιλ Πόστμαν (κριτική) – Το «λάθος» του Όργουελ και η δικαίωση του Χάξλεϋ: από την τηλεόραση στον πολιτισμό της εικόνας

«Διασκέδαση μέχρι θανάτου» του Νιλ Πόστμαν (κριτική) – Το «λάθος» του Όργουελ και η δικαίωση του Χάξλεϋ: από την τηλεόραση στον πολιτισμό της εικόνας

Για το βιβλίο του Νιλ Πόστμαν [Neil Postman] «Διασκέδαση μέχρι θανάτου: ο δημόσιος λόγος στην εποχή του θεάματος» (μτφρ. Φωτεινή Ρουγκούνη, Αφροδίτη Τζαμουράνη, εκδ. Παπαζήση).

Γράφει ο Μύρων Ζαχαράκης

Το περίφημο βιβλίο ...

«Η δύναμη της τελετουργίας» του Δημήτρη Ξυγαλατά (κριτική) – Homo ritualis: η σημασία των τελετουργιών στη ζωή μας

«Η δύναμη της τελετουργίας» του Δημήτρη Ξυγαλατά (κριτική) – Homo ritualis: η σημασία των τελετουργιών στη ζωή μας

Για το βιβλίο του Δημήτρη Ξυγαλατά «Η δύναμη της τελετουργίας: Συμβολικές πράξεις που μας ενώνουν, μας χωρίζουν και μας εμπνέουν» (μτφρ. Μυρτώ Καλοφωλιά, εκδ. Διόπτρα). 

Γράφει ο Μύρων Ζαχαράκης

Τι κοινό έχουν οι ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Χριστουγεννιάτικη γιορτή από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης: Σαββατοκύριακο στην Πλάκα, με Αργύρη Μπακιρτζή, κεράσματα και μεγάλες προσφορές

Χριστουγεννιάτικη γιορτή από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης: Σαββατοκύριακο στην Πλάκα, με Αργύρη Μπακιρτζή, κεράσματα και μεγάλες προσφορές

Οι Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης διοργανώνουν χριστουγεννιάτικη γιορτή βιβλίου το Σάββατο 9 & την Κυριακή 10 Δεκεμβρίου από τις 11:00 μέχρι και τις 19:00 στην οδό Θουκυδίδου 4, στην Πλάκα και υπόσχονται δύο μέρες γεμάτες με μουσική, κεράσματα, προτάσεις για δώρα και μεγάλες προσφορές.

Επιμέλεια: ...

Εορταστικό τετραήμερο των εκδόσεων Ψυχογιός στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης

Εορταστικό τετραήμερο των εκδόσεων Ψυχογιός στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης

Από σήμερα (7/12) έως και την Κυριακή (10/12) οι εκδόσεις Ψυχογιός ετοιμάζουν μια χριστουγεννιάτικη γιορτή για μικρούς και μεγάλους στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης με bazaar βιβλίων, εκδηλώσεις και δράσεις για τα παιδιά. «Τίτλοι λογοτεχνίας για μικρούς και μεγάλους, bazaar βιβλίων, συναντήσεις με συγγραφείς & συναρπα...

«Η Καταρίνα και η ομορφιά να σκοτώνεις φασίστες» (κριτική) – Η τελετουργία ενός φόνου σε μια άκρως σύγχρονη παράσταση

«Η Καταρίνα και η ομορφιά να σκοτώνεις φασίστες» (κριτική) – Η τελετουργία ενός φόνου σε μια άκρως σύγχρονη παράσταση

Για την παράσταση του Πορτογάλου σκηνοθέτη Τιάγκο Ροντρίγκες [Tiago Rodriguez] «Η Καταρίνα και η ομορφιά να σκοτώνεις φασίστες» που ανέβηκε στην κεντρική σκηνή της Στέγης Ιδρύματος Ωνάση. Κεντρική εικόνα: © Joseph Bandere.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος  ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τρότζαν» του Θανάση Χειμωνά (προδημοσίευση)

«Τρότζαν» του Θανάση Χειμωνά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Θανάση Χειμωνά «Τρότζαν, που κυκλοφορεί στις 8 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Πατάκη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Άνοιξα τα μάτια μου. Το μυαλό μου, αδειανό. Γύρω μου, φως. Έντονο. Εκτυφλωτικό. Συνειδητοπο...

«Αχ, Ευρώπη! Κείμενα για το μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» του Γιούργκεν Χάμπερμας (προδημοσίευση)

«Αχ, Ευρώπη! Κείμενα για το μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» του Γιούργκεν Χάμπερμας (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Γιούργκεν Χάμπερμας [Jürgen Habermas] «Αχ Ευρώπη! – Κείμενα για το Μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» (μτφρ. – προλεγόμενα – σχόλια: Δημήτρης Υφαντής, το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Printa / Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγορασ...

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Κλερ Κίγκαν [Claire Keegan] «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Την Παρασκευή, 29 Ιουλίου, το...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Η συντακτική ομάδα των New York Times ξεχώρισε τα καλύτερα βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2023, επιλέγοντας πέντε έργα μυθοπλασίας και πέντε δοκίμια. Στην κεντρική εικόνα, η Ζέιντι Σμιθ [Zadie Smith], συγγραφέας του «The fraud», το οποίο αναφέρεται στη λίστα ως ένα από τα πέντε σημαντικότερα μυθιστορήματα του έτους που ...

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Η Ιρλανδή συγγραφέας έχει αγαπηθεί από το ελληνικό αναγνωστικό κοινό και όχι άδικα. Τι είναι αυτό που την κάνει ιδιαίτερη και γιατί η πρόσφατη νουβέλα της «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο) την καταξιώνει. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ