alt

Για το βιβλίο του Βασίλη Ι. Τζανακάρη Η Ελλάδα φλέγεται. Από την είσοδο των Γερμανοβουλγάρων, στη ματωμένη Αθήνα των Δεκεμβριανών (εκδ. Μεταίχμιο).

Του Τραϊανού Χατζηδημητρίου

Με τίτλο Η Ελλάδα φλέγεται και υπότιτλο Από την είσοδο των Γερμανοβουλγάρων, στη ματωμένη Αθήνα των Δεκεμβριανών, κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Μεταίχμιο το νέο βιβλίο του Βασίλη Τζανακάρη, το οποίο αριθμεί περί τις 750 σελίδες. Ο συγγραφέας είναι ήδη γνωστός από τα προηγούμενα βιβλία του σχετικά με την ληστοκρατία και την μικρασιατική καταστροφή και προσφυγιά, ένα μάλιστα από τα οποία, το Δακρυσμένη Μικρασία τιμήθηκε με το κρατικό βραβείο 2008.

Το μυστήριο, θα έλεγα, με τα βιβλία του Τζανακάρη, και αναφέρoμαι σ' αυτό το τελευταίο και στον μεγάλο αριθμό των σελίδων του, είναι ότι ακόμη και αν σε κουράσουν οι λεπτομέρειές τους που μοιάζουν με κέντημα εποχής, όπου η λεπτοβελονιά έχει τον πρώτο λόγο, δεν μπορείς να μην τα ολοκληρώσεις. Ίσως να αφήσεις μισοδιαβασμένα ορισμένα αποσπάσματα από τις διάφορες εφημερίδες που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας από το ανεξάντλητο αρχείο του αλλά σίγουρα θα συνεχίσεις διαβάζοντας την αφήγηση θεωρώντας τα απλώς ως αποδεικτικά στοιχεία και υλικό που ο συγγραφέας χρησιμοποιεί ακολουθώντας μια πρωτότυπη και σύνθετη μέθοδο με δύο παράλληλα γραψίματα. Γιατί το κάνει αυτό ο συγγραφέας; Μα γιατί κατά βάση είναι δημοσιογράφος. Και ως τέτοιος θέλει να ντοκουμεντάρει τα όσα αναφέρει χρησιμοποιώντας στο γράψιμό του έναν τρόπο μυθιστορηματικό που βοηθά τον αναγνώστη να εμπεδώσει τη μεγάλη ιστορία, δηλαδή τα μεγάλα πολιτικά, στρατιωτικά κ.ά. γεγονότα που σημάδεψαν την εποχή που διαπραγματεύεται «παντρεύοντάς» τα με τη «μικρή» ιστορία της καθημερινότητας των ανθρώπων.

Με αυτόν τον τρόπο ο συγγραφέας οικοδομεί σιγά σιγά το ψηφιδωτό της πραγματικής ιστορίας παρέχοντας στον αναγνώστη την «άπλα» και την «άνεση» μέσα από ένα πλούσιο και σπάνιο πληροφοριακό υλικό επιτρέποντάς του να εξάγει τα δικά του συμπεράσματα. Ο τρόπος γραφής του συγγραφέα φαίνεται να καθοδηγείται από το «ό,τι δεν έχει γραφτεί, δεν έχει συμβεί» της Βιρτζίνιας Γουλφ αλλά και από τη γνωστή ρήση του Γιώργου Ιωάννου: «Διαβάζω ελληνική ιστορία κλαίοντας. Κανένα λογοτεχνικό κείμενο δεν μπορεί να μου δώσει αυτή τη συγκίνηση».

Πέρα από την επίπονη και πολύχρονη ερευνητική δουλειά που πραγματοποίησε έχει βάλει σ' αυτό το βιβλίο και ένα μεγάλο μέρος της ψυχής του καταφέρνοντας όμως μια θαυμάσια εξισορρόπηση.

Ο αναγνώστης του βιβλίου διαπιστώνει ότι ο Τζανακάρης είναι ένας πραγματικός μαέστρος της γλώσσας και της τεχνικής της συγγραφής, διαπιστώνοντας ταυτόχρονα πως πέρα από την επίπονη και πολύχρονη ερευνητική δουλειά που πραγματοποίησε έχει βάλει σ' αυτό το βιβλίο και ένα μεγάλο μέρος της ψυχής του καταφέρνοντας όμως μια θαυμάσια εξισορρόπηση, αποφεύγοντας να πέσει σε έναν άκρατο συναισθηματισμό, να μην υπονομεύσει δηλαδή την ιστορική σημασία όλων όσων φέρνει στο φως της δημοσιότητας. Έτσι, και παρά το γεγονός ότι ο αναγνώστης μπορεί να νομίζει ότι γνωρίζει τα γεγονότα που καταγράφονται στο βιβλίο, διαβάζοντάς το θα διαπιστώσει πόσα πολλά αγνοεί.

Το βιβλίο ξεκινά με την είσοδο των Γερμανών στην Ελλάδα και τη μάχη των οχυρών με ιδιαίτερες αναφορές για το πως περίμεναν να δουν την Ελλάδα και τους Έλληνες οι Γερμανοί και πώς τελικά τους είδαν αφού μπήκαν στη χώρα, για να περάσει σε ένα δεύτερο μεγάλο κεφάλαιο που θα μπορούσε να είναι και αυτοτελές σύγγραμα. Πρόκειται για τη δράση του βουλγαρικού στρατού κατοχής στη Μακεδονία και τη Θράκη, τα μαρτύρια όλων εκείνων που παρέμειναν στο χώρο αλλά και την προσπάθεια των κατακτητών να αλώσουν την ελληνική τους συνείδηση. Στο σημείο αυτό ο Τζανακάρης χρησιμοποιεί ατελείωτο, σπάνιο και μοναδικό υλικό από το αρχείο του όπως είναι όλες σχεδόν οι βουλγαρικές ανακοινώσεις αλλά και τα ημερολόγια του Μητροπολίτη Σερρών Κωνσταντίνου και του νομάρχη Κ. Μπόνη που μας δίνουν το «στίγμα» εκείνων των ημερών, με τη συγκλονιστική στη συνέχεια καταγραφή του ολοκαυτώματος των χωριών Άνω και Κάτω Κερδύλια από τους ναζί και το εκπληκτικό ντοκουμέντο μιας πολυσέλιδης επιστολής από τον τότε ενωμοτάρχη Γιάννη Προκοπάκη που ήταν ο πρώτος που έφτασε στον τόπο της εκτέλεσης. Ακόμη και μόνο γι' αυτό αξίζει να διαβαστεί το βιβλίο.

Ο συγγραφέας καταγράφει την ατμόσφαιρα και τον ζόφο των ημερών, παραθέτοντας άπειρες πηγές και τα εκατέρωθεν επιχειρήματα φωτίζοντας, όσο είναι δυνατόν το μεγαλύτερο τραύμα της σύγχρονης Ελλάδας.

Το τρίτο μεγάλο κεφάλαιο, που καλύπτει σχεδόν το άλλο μισό βιβλίο, αναφέρεται στους τελευταίους μήνες της κατοχής στην Ελλάδα (τους οποίους ο συγγραφέας παρακολουθεί μέρα με τη μέρα) και τη μοιραία πορεία προς τα «Δεκεμβριανά» με ενδιαφέρουσες αναφορές στην απελευθέρωση και την «εαμοκρατούμενη» Θεσσαλονίκη, στους δωσίλογους, την καθημερινότητα των ανθρώπων και τη δίψα τους για κανονική ζωή. Οι τελευταίες 220 σελίδες αυτού του κεφαλαίου αποτελούν μια λεπτομερή εξιστόρηση του ματωμένου Δεκέμβρη 1944. Ο συγγραφέας καταγράφει την ατμόσφαιρα και τον ζόφο των ημερών, παραθέτοντας άπειρες πηγές και τα εκατέρωθεν επιχειρήματα φωτίζοντας, όσο είναι δυνατόν το μεγαλύτερο τραύμα της σύγχρονης Ελλάδας που τη σημάδεψε και την καθόρισε για τις επόμενες δεκαετίες ως τη μεταπολίτευση, τραύμα που αν αποφευγόταν, η Ελλάδα σίγουρα θα ήταν μια διαφορετική χώρα.

Το βιβλίο κλείνει με μια σειρά από ενδιαφέρουσες και αποκαλυπτικές για τα γεγονότα εκείνης της εποχής αφηγήσεις των γνωστών λογοτεχνών Ιωάννου και Χριστιανόπουλου, του Θεολόγη Παρλαμπά για τα στρατόπεδα συγκέντρωσης Μέλκ και Έμπεν Ζεε, του γιατρού των Κερδυλίων Φ. Φυλακτού και της αντάρτισσας γυναίκας του Ευαγγελίας Φωτογράφου - Φυλακτού.

* Στην κεντρική φωτογραφία: «Άγγελοι φρουροί φυλάσσουν τον άγιον τάφον των αγίρως σφαγιασθέντων Ελλήνων εκ των Βουλγάρων». Φωτογραφία και λεζάντα που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Ελληνικός Βορράς. Πρόκειται για το πρώτο τρισάγιο που πραγματοποιήθηκε στις 29/10/1945 στο Δοξάτο Δράμας για τα 350 θύματα της βουλγαρικής θηριωδίας. Η φωτογραφία προέρχεται από το αρχείο του Βασίλη Ι. Τζανακάρη.

* Ο ΤΡΑΪΑΝΟΣ ΧΑΤΖΗΔΗΜΗΤΡΙΟΥ είναι δημοσιογράφος.

altΗ Ελλάδα φλέγεται
Από την είσοδο των Γερμανοβουλγάρων στη ματωμένη Αθήνα των Δεκεμβριανών
Βασίλης Ι. Τζανακάρης
Μεταίχμιο 2016
Σελ. 736, τιμή εκδότη €25,50

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΗ Ι. ΤΖΑΝΑΚΑΡΗ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η βιβλιοθήκη του Στάλιν» του Τζέφρι Ρόμπερτς – Η ιδιότυπη βιβλιοφιλία του «πατερούλη»

«Η βιβλιοθήκη του Στάλιν» του Τζέφρι Ρόμπερτς – Η ιδιότυπη βιβλιοφιλία του «πατερούλη»

Για το βιβλίο του Τζέφρι Ρόμπερτς [Geoffrey Roberts] «Η βιβλιοθήκη του Στάλιν – Ένας δικτάτορας και τα βιβλία του» (μτφρ. Βαγγέλης Τσίρμπας, εκδ. Gutenberg).

Γράφει ο Γιώργος Σιακαντάρης 

Ο Τζέφρι Ρόμπερτς, Βρεταν...

«Από τον βασιλιά Θάνατο στον βασιλιά Ήλιο» του The Trivialist (κριτική) – Όταν η Ιστορία της Ευρώπης γίνεται διασκεδαστική

«Από τον βασιλιά Θάνατο στον βασιλιά Ήλιο» του The Trivialist (κριτική) – Όταν η Ιστορία της Ευρώπης γίνεται διασκεδαστική

Για το βιβλίο «Από τον βασιλιά Θάνατο στον βασιλιά Ήλιο» του The Trivialist (εκδ. Διόπτρα). Κεντρική εικόνα: τμήμα από τον πίνακα του Τιτσιάνο «Η αρπαγή της Ευρώπης» (© Wikipedia). 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Είναι Γηρα...

«Οι δωσίλογοι» του Μενέλαου Χαραλαμπίδη – Ένοπλη, πολιτική και οικονομική συνεργασία στα χρόνια της Κατοχής (κριτική)

«Οι δωσίλογοι» του Μενέλαου Χαραλαμπίδη – Ένοπλη, πολιτική και οικονομική συνεργασία στα χρόνια της Κατοχής (κριτική)

Για τη μελέτη «Οι δωσίλογοι - Ένοπλη, πολιτική και οικονομική συνεργασία στα χρόνια της Κατοχής» του Μενέλαου Χαραλαμπίδη που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια. Κεντρική εικόνα: Ο τρίτος κατοχικός πρωθυπουργός, Ιωάννης Ράλλης (κέντρο),  περιστοιχισμένος από τον διοικητή των Ταγμάτων Ασφαλείας Βα...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

Λάβαμε από τον Διονύση Χαριτόπουλο την παρακάτω επιστολή, σχετικά με την επιλογή κριτικών κειμένων του Κωστή Παπαγιώργη που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Καστανιώτη με τον τίτλο «Κωστής Παπαγιώργης: Τα βιβλία των άλλων 1, Έλληνες συγγραφείς», το 2020. 

Επιμέλεια: Book Press

...
«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Επιλέξαμε 21 βιβλία ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Οι πρώτοι μήνες του 2024 έχουν φέρει πολλά και καλά βιβλία πεζογραφίας. Κι αν ο μέσος αναγνώστης βρίσκεται στην καλύτερη περίπτωση σε σύγχυση, στη χειρότερη σε άγχ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ