alt

Για το βιβλίο του Βασίλη Ι. Τζανακάρη Η Ελλάδα φλέγεται. Από την είσοδο των Γερμανοβουλγάρων, στη ματωμένη Αθήνα των Δεκεμβριανών (εκδ. Μεταίχμιο).

Του Τραϊανού Χατζηδημητρίου

Με τίτλο Η Ελλάδα φλέγεται και υπότιτλο Από την είσοδο των Γερμανοβουλγάρων, στη ματωμένη Αθήνα των Δεκεμβριανών, κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Μεταίχμιο το νέο βιβλίο του Βασίλη Τζανακάρη, το οποίο αριθμεί περί τις 750 σελίδες. Ο συγγραφέας είναι ήδη γνωστός από τα προηγούμενα βιβλία του σχετικά με την ληστοκρατία και την μικρασιατική καταστροφή και προσφυγιά, ένα μάλιστα από τα οποία, το Δακρυσμένη Μικρασία τιμήθηκε με το κρατικό βραβείο 2008.

Το μυστήριο, θα έλεγα, με τα βιβλία του Τζανακάρη, και αναφέρoμαι σ' αυτό το τελευταίο και στον μεγάλο αριθμό των σελίδων του, είναι ότι ακόμη και αν σε κουράσουν οι λεπτομέρειές τους που μοιάζουν με κέντημα εποχής, όπου η λεπτοβελονιά έχει τον πρώτο λόγο, δεν μπορείς να μην τα ολοκληρώσεις. Ίσως να αφήσεις μισοδιαβασμένα ορισμένα αποσπάσματα από τις διάφορες εφημερίδες που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας από το ανεξάντλητο αρχείο του αλλά σίγουρα θα συνεχίσεις διαβάζοντας την αφήγηση θεωρώντας τα απλώς ως αποδεικτικά στοιχεία και υλικό που ο συγγραφέας χρησιμοποιεί ακολουθώντας μια πρωτότυπη και σύνθετη μέθοδο με δύο παράλληλα γραψίματα. Γιατί το κάνει αυτό ο συγγραφέας; Μα γιατί κατά βάση είναι δημοσιογράφος. Και ως τέτοιος θέλει να ντοκουμεντάρει τα όσα αναφέρει χρησιμοποιώντας στο γράψιμό του έναν τρόπο μυθιστορηματικό που βοηθά τον αναγνώστη να εμπεδώσει τη μεγάλη ιστορία, δηλαδή τα μεγάλα πολιτικά, στρατιωτικά κ.ά. γεγονότα που σημάδεψαν την εποχή που διαπραγματεύεται «παντρεύοντάς» τα με τη «μικρή» ιστορία της καθημερινότητας των ανθρώπων.

Με αυτόν τον τρόπο ο συγγραφέας οικοδομεί σιγά σιγά το ψηφιδωτό της πραγματικής ιστορίας παρέχοντας στον αναγνώστη την «άπλα» και την «άνεση» μέσα από ένα πλούσιο και σπάνιο πληροφοριακό υλικό επιτρέποντάς του να εξάγει τα δικά του συμπεράσματα. Ο τρόπος γραφής του συγγραφέα φαίνεται να καθοδηγείται από το «ό,τι δεν έχει γραφτεί, δεν έχει συμβεί» της Βιρτζίνιας Γουλφ αλλά και από τη γνωστή ρήση του Γιώργου Ιωάννου: «Διαβάζω ελληνική ιστορία κλαίοντας. Κανένα λογοτεχνικό κείμενο δεν μπορεί να μου δώσει αυτή τη συγκίνηση».

Πέρα από την επίπονη και πολύχρονη ερευνητική δουλειά που πραγματοποίησε έχει βάλει σ' αυτό το βιβλίο και ένα μεγάλο μέρος της ψυχής του καταφέρνοντας όμως μια θαυμάσια εξισορρόπηση.

Ο αναγνώστης του βιβλίου διαπιστώνει ότι ο Τζανακάρης είναι ένας πραγματικός μαέστρος της γλώσσας και της τεχνικής της συγγραφής, διαπιστώνοντας ταυτόχρονα πως πέρα από την επίπονη και πολύχρονη ερευνητική δουλειά που πραγματοποίησε έχει βάλει σ' αυτό το βιβλίο και ένα μεγάλο μέρος της ψυχής του καταφέρνοντας όμως μια θαυμάσια εξισορρόπηση, αποφεύγοντας να πέσει σε έναν άκρατο συναισθηματισμό, να μην υπονομεύσει δηλαδή την ιστορική σημασία όλων όσων φέρνει στο φως της δημοσιότητας. Έτσι, και παρά το γεγονός ότι ο αναγνώστης μπορεί να νομίζει ότι γνωρίζει τα γεγονότα που καταγράφονται στο βιβλίο, διαβάζοντάς το θα διαπιστώσει πόσα πολλά αγνοεί.

Το βιβλίο ξεκινά με την είσοδο των Γερμανών στην Ελλάδα και τη μάχη των οχυρών με ιδιαίτερες αναφορές για το πως περίμεναν να δουν την Ελλάδα και τους Έλληνες οι Γερμανοί και πώς τελικά τους είδαν αφού μπήκαν στη χώρα, για να περάσει σε ένα δεύτερο μεγάλο κεφάλαιο που θα μπορούσε να είναι και αυτοτελές σύγγραμα. Πρόκειται για τη δράση του βουλγαρικού στρατού κατοχής στη Μακεδονία και τη Θράκη, τα μαρτύρια όλων εκείνων που παρέμειναν στο χώρο αλλά και την προσπάθεια των κατακτητών να αλώσουν την ελληνική τους συνείδηση. Στο σημείο αυτό ο Τζανακάρης χρησιμοποιεί ατελείωτο, σπάνιο και μοναδικό υλικό από το αρχείο του όπως είναι όλες σχεδόν οι βουλγαρικές ανακοινώσεις αλλά και τα ημερολόγια του Μητροπολίτη Σερρών Κωνσταντίνου και του νομάρχη Κ. Μπόνη που μας δίνουν το «στίγμα» εκείνων των ημερών, με τη συγκλονιστική στη συνέχεια καταγραφή του ολοκαυτώματος των χωριών Άνω και Κάτω Κερδύλια από τους ναζί και το εκπληκτικό ντοκουμέντο μιας πολυσέλιδης επιστολής από τον τότε ενωμοτάρχη Γιάννη Προκοπάκη που ήταν ο πρώτος που έφτασε στον τόπο της εκτέλεσης. Ακόμη και μόνο γι' αυτό αξίζει να διαβαστεί το βιβλίο.

Ο συγγραφέας καταγράφει την ατμόσφαιρα και τον ζόφο των ημερών, παραθέτοντας άπειρες πηγές και τα εκατέρωθεν επιχειρήματα φωτίζοντας, όσο είναι δυνατόν το μεγαλύτερο τραύμα της σύγχρονης Ελλάδας.

Το τρίτο μεγάλο κεφάλαιο, που καλύπτει σχεδόν το άλλο μισό βιβλίο, αναφέρεται στους τελευταίους μήνες της κατοχής στην Ελλάδα (τους οποίους ο συγγραφέας παρακολουθεί μέρα με τη μέρα) και τη μοιραία πορεία προς τα «Δεκεμβριανά» με ενδιαφέρουσες αναφορές στην απελευθέρωση και την «εαμοκρατούμενη» Θεσσαλονίκη, στους δωσίλογους, την καθημερινότητα των ανθρώπων και τη δίψα τους για κανονική ζωή. Οι τελευταίες 220 σελίδες αυτού του κεφαλαίου αποτελούν μια λεπτομερή εξιστόρηση του ματωμένου Δεκέμβρη 1944. Ο συγγραφέας καταγράφει την ατμόσφαιρα και τον ζόφο των ημερών, παραθέτοντας άπειρες πηγές και τα εκατέρωθεν επιχειρήματα φωτίζοντας, όσο είναι δυνατόν το μεγαλύτερο τραύμα της σύγχρονης Ελλάδας που τη σημάδεψε και την καθόρισε για τις επόμενες δεκαετίες ως τη μεταπολίτευση, τραύμα που αν αποφευγόταν, η Ελλάδα σίγουρα θα ήταν μια διαφορετική χώρα.

Το βιβλίο κλείνει με μια σειρά από ενδιαφέρουσες και αποκαλυπτικές για τα γεγονότα εκείνης της εποχής αφηγήσεις των γνωστών λογοτεχνών Ιωάννου και Χριστιανόπουλου, του Θεολόγη Παρλαμπά για τα στρατόπεδα συγκέντρωσης Μέλκ και Έμπεν Ζεε, του γιατρού των Κερδυλίων Φ. Φυλακτού και της αντάρτισσας γυναίκας του Ευαγγελίας Φωτογράφου - Φυλακτού.

* Στην κεντρική φωτογραφία: «Άγγελοι φρουροί φυλάσσουν τον άγιον τάφον των αγίρως σφαγιασθέντων Ελλήνων εκ των Βουλγάρων». Φωτογραφία και λεζάντα που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Ελληνικός Βορράς. Πρόκειται για το πρώτο τρισάγιο που πραγματοποιήθηκε στις 29/10/1945 στο Δοξάτο Δράμας για τα 350 θύματα της βουλγαρικής θηριωδίας. Η φωτογραφία προέρχεται από το αρχείο του Βασίλη Ι. Τζανακάρη.

* Ο ΤΡΑΪΑΝΟΣ ΧΑΤΖΗΔΗΜΗΤΡΙΟΥ είναι δημοσιογράφος.

altΗ Ελλάδα φλέγεται
Από την είσοδο των Γερμανοβουλγάρων στη ματωμένη Αθήνα των Δεκεμβριανών
Βασίλης Ι. Τζανακάρης
Μεταίχμιο 2016
Σελ. 736, τιμή εκδότη €25,50

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΗ Ι. ΤΖΑΝΑΚΑΡΗ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Επανάσταση και εξέγερση στη Μέση Ανατολή» του Σωτήρη Ρούσσου (κριτική)

«Επανάσταση και εξέγερση στη Μέση Ανατολή» του Σωτήρη Ρούσσου (κριτική)

Για το βιβλίο του Σωτήρη Ρούσσου «Επανάσταση και εξέγερση στη Μέση Ανατολή» (εκδ. Gutenberg). Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία της Rana Javadi (1979).

Γράφει ο Γιώργος Σιακαντάρης

Αυτό το βιβλίο αναδεικνύει δυο μεγάλες στιγ...

«Δυναμική Αντίσταση: Υποκειμενικότητα, πολιτική βία και αντιδικτατορικός αγώνας 1967-1974» του Πολυμέρη Βόγλη (κριτική)

«Δυναμική Αντίσταση: Υποκειμενικότητα, πολιτική βία και αντιδικτατορικός αγώνας 1967-1974» του Πολυμέρη Βόγλη (κριτική)

Για το βιβλίο του Πολυμέρη Βόγλη «Δυναμική Αντίσταση – Υποκειμενικότητα, πολιτική βία και αντιδικτατορικός αγώνας 1967-1974» (εκδ. Αλεξάνδρεια). Στην κεντρική εικόνα, ο Αλέκος Παναγούλης, στη δίκη του. Η αποτυχημένη βομβιστική απόπειρα κατά του δικτάτορα Γιώργου Παπαδόπουλου, τον Αύγουστο του 1968, ήταν η πρώτη...

«Οι δρόμοι του μεταξιού» του Πίτερ Φράνκοπαν (κριτική)

«Οι δρόμοι του μεταξιού» του Πίτερ Φράνκοπαν (κριτική)

Για το βιβλίο του Πίτερ Φράνκοπαν [Peter Frankopan] «Οι δρόμοι του μεταξιού – Μια νέα ιστορία του κόσμου» (μτφρ. Γιάννης Βογιατζής, εκδ. Αλεξάνδρεια). Στην κεντρική εικόνα, το έργο «The Silk Road» του Li Tanke.

Γράφει ο Γιώργος Βέης

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Ημερίδα για την «Κασέτα» της Λούλας Αναγνωστάκη, στα Χανιά

Ημερίδα για την «Κασέτα» της Λούλας Αναγνωστάκη, στα Χανιά

Ο Πανελλήνιος Όμιλος Φίλων του ποιητή Μανόλη Αναγνωστάκη διοργανώνει στις 27 Μαρτίου 2023 στο θέατρο ΚΥΔΩΝΙΑ στα Χανιά, ημερίδα με θέμα: Νοούμενα και υπονοούμενα στο θεατρικό έργο «Η Κασέτα» της Λούλας Αναγνωστάκη. Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία της Λούλας Αναγνωστάκη από τον Σπύρο Στάβερη.

...
«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα [Abdulrazak Gurnah] «Παράδεισος» (μτφρ. Κατερίνα Σχινά), το οποίο θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πρώτα το αγόρι. Το λέγανε Γ...

Συζήτηση για τον πόλεμο στην Ουκρανία – Με αφορμή το βιβλίο «Μια σύντομη ιστορία της Ρωσίας» του Rodric Braithwaite

Συζήτηση για τον πόλεμο στην Ουκρανία – Με αφορμή το βιβλίο «Μια σύντομη ιστορία της Ρωσίας» του Rodric Braithwaite

Οι εκδόσεις Ψυχογιός διοργανώνουν συζήτηση για τον πόλεμο στην Ουκρανία, με αφορμή το βιβλίο του Rodric Braithwaite «Μια Σύντομη Ιστορία της Ρωσίας», απόψε, Πέμπτη 23 Μαρτίου, στο βιβλιοπωλείο LIBER.

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα [Abdulrazak Gurnah] «Παράδεισος» (μτφρ. Κατερίνα Σχινά), το οποίο θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πρώτα το αγόρι. Το λέγανε Γ...

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση μέρους διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων του Χαρούκι Μουρακάμι [Haruki Murakami] «Σε πρώτο ενικό» (μτφρ. Βασίλης Κιμούλης), η οποία θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

With the ...

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Μάρως Βαμβουνάκη «Η νοσταλγία κι εγώ», που θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαρτίου από τις εκδόσεις Αρμός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

— Αναρωτιέμαι τι νοσταλγείς;
— …
— Νοσταλγείς κάτι που συνέβη ή κάτι πο...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Σε ανάρτησή του στο Goodreads, με αφορμή τα δέκα χρόνια λειτουργίας της ιστοσελίδας, ο Στίβεν Κινγκ ξεχώρισε δέκα αγαπημένα του βιβλία. Τα έργα του συγγραφέα κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος.

Επιμέλεια: Book Press

...
Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Σήμερα, 24 Φεβρουαρίου 2023, συμπληρώνεται ένας χρόνος από την έναρξη του πολέμου που διεξάγει η Ρωσία στην Ουκρανία. Η ελληνική βιβλιογραφία αναπόφευκτα εμπλουτίστηκε από μελέτες και συλλογικούς τόμους, βιβλία στα οποία οι συγγραφείς των κειμένων επιχειρούν να δώσουν απαντήσεις και ερμηνείες σε γεγονότα και εξελίξε...

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Η Αμερικανίδα πεζογράφος Κάρσον ΜακΚάλερς [Carson McCullers] είναι μία από τις σημαντικότερες εκπροσώπους του λογοτεχνικού «southern gothic». Τα μυθιστορήματά της εκτυλίσσονται στον αμερικανικό Νότο και παρουσιάζουν μοναχικούς, εκκεντρικούς χαρακτήρες που πασχίζουν να συνυπάρξουν με τους υπόλοιπους ανθρώπους.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ