marathonas250

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Στην ιστορία τής Ευρώπης και κατ’ επέκταση του Δυτικού κόσμου δύο είναι οι μάχες που απέτρεψαν καθοριστικά την “εκβαρβάρωση” τής γηραιάς ηπείρου: αφενός η μάχη τού Μαραθώνα (490 π.Χ.) και γενικότερα οι Μηδικοί Πόλεμοι, που απώθησαν την περσική απειλή, και αφετέρου η μάχη τού Πουατιέ (732 μ.Χ.), που έβαλε φραγμό στις επεκτατικές διαθέσεις των Αράβων, περιορίζοντάς τους έτσι πίσω από τα Πυρηναία. 

Ο Jim Lacey, καθηγητής Πολέμου, Πολιτικής και Στρατηγικής σε στρατιωτική σχολή στο Κούαντικο, αναλαμβάνει να διερευνήσει τη μάχη στον Μαραθώνα και να εξηγήσει με στρατιωτικά κριτήρια πώς και γιατί μια μικρή δύναμη Ελλήνων κατάφερε να νικήσει μια τουλάχιστον διπλάσια σε αριθμό στρατιά Περσών. Το βιβλίο, λοιπόν, παρόλο που εντάσσει το συγκεκριμένο γεγονός στα ευρύτερα ιστορικά του συμφραζόμενα, εστιάζει κυρίως στις συνθήκες και στην στρατηγική που ακολούθησαν οι Αθηναίοι ώστε να περιορίσουν την αριθμητική μειονεξία και να αξιοποιήσουν την τακτική τους υπεροχή ώστε να οδηγήσουν τη μάχη στην εξέλιξη που αυτοί επιθυμούσαν.

Τα ιστορικά δεδομένα, που μπορεί τα γνωρίζουν οι έλληνες αναγνώστες (κι αυτό δεν είναι σίγουρο), δεν είναι απόλυτα γνωστά στους Αμερικανούς και γι’ αυτό μια σκιαγράφησή τους είναι αναγκαία: η άνοδος της περσικής αυτοκρατορίας που σύντομα επεκτάθηκε σε όλη τη Μέση Ανατολή μέχρι τον Βόσπορο και έπειτα στη Θράκη και στη Βόρεια Ελλάδα, η διαμόρφωση της αθηναϊκής πόλης τόσο στην δική της αυτάρκεια όσο και στις σχέσεις της με τις άλλες ελληνικές πόλεις και κυρίως με τη Σπάρτη, η Ιωνική επανάσταση που έδωσε την αφορμή στους Πέρσες να επιτεθούν καταρχάς στην Ερέτρια και έπειτα στον αρχικό και βασικό τους στόχο, την Αθήνα.

marathonΌταν ο J. Lacey τελικά αποφασίζει να επικεντρωθεί παραγωγικά στον Μαραθώνα, κάνει μια σαφώς απαραίτητη επεξήγηση του τρόπου πολέμου των Ασιατών και πιο εκτενώς των Αθηναίων, οι οποίοι διαμόρφωσαν πρώτοι αυτό που ο Βίκτορ Ντέιβις Χάνσον ονομάζει «Δυτικό τρόπο πολέμου». Αυτός συνίσταται στη χρήση ανώτερης τεχνολογίας, στην τήρηση αυστηρής πειθαρχίας, στην επιδίωξη μίας και μοναδικής μάχης που θα κρίνει καθ’ ολοκληρία το αποτέλεσμα, στην ευελιξία του επικεφαλής που είναι έτοιμος να αλλάξει τη στρατηγική την ώρα της μάχης και τέλος στην οικονομική στήριξη της όλης προσπάθειας. Αυτές οι πέντε βασικές αρχές υλοποιήθηκαν από την Αθήνα το 490 π.Χ. και έκτοτε, με την αναμενόμενη εξέλιξή τους, υιοθετήθηκαν από τα δυτικά κράτη με συνεχώς αυξανόμενη επιτυχία, παρά τις όποιες εξαιρέσεις.

Ο J. Lacey, όταν κατεβάζει τον φακό του στην πεδιάδα του Μαραθώνα διατυπώνει δύο βασικές ερευνητικές προτάσεις που ξεκαθαρίζουν ορισμένα ασαφή σημεία της μάχης. Πρώτα απ’ όλα πιστεύει ότι ο Καλλίμαχος και όχι ο Μιλτιάδης ήταν ο εμπνευστής της στρατηγικής που θα ακολουθούσαν, αλλά, επειδή πέθανε στο πεδίο της μάχης, δεν μπόρεσε να καρπωθεί και τις δάφνες της νίκης. Δεύτερον και σημαντικότερο, είναι η ίδια η τακτική που ακολουθήθηκε ώστε ο (υπερ)διπλάσιος περσικός στρατός να αναγκαστεί να πολεμήσει χωρίς να μπορεί να αξιοποιήσει την αριθμητική του υπεροπλία και τα βαρύ ιππικό του. Το βασικό τέχνασμα αφορούσε στην ενίσχυση των πλαϊνών πτερύγων και στην εξασθένιση του κέντρου του στρατού εκ μέρους των Αθηναίων. Με αυτόν τον τρόπο, οι Πέρσες παρασύρθηκαν σε μια επέλαση στο ασθενές κέντρο, το οποίο υποχώρησε τακτικά και έπειτα επέδειξε σθεναρή αντίσταση, ώσπου το δεξί και το αριστερό κέρας να εκδιώξουν τα αντίστοιχα περσικά και έπειτα να σφίξουν σαν μέγγενη το έως τότε νικητήριο μηδικό κέντρο. Εδώ θα περίμενα οπωσδήποτε αναλυτικά σχεδιαγράμματα που να δείχνουν την αρχική τοποθέτηση των αντίπαλων στρατευμάτων αλλά και τη μετακίνησή τους, ώστε να φανεί η τακτικά έξυπνη στρατηγική των Ελλήνων. Το βιβλίο όμως δεν περιέχει τέτοιου είδους σχήματα, με αποτέλεσμα η συλλογιστική πορεία του J. Lacley να μένει θεωρητική και αόριστη εικόνα.

Παρά το επιστημονικό υπόβαθρο του βιβλίου, ο συγγραφέας επιδίωξε και πέτυχε να μιλήσει απλά και εκλαϊκευμένα, ώστε ο μέσος φιλίστωρ αναγνώστης να μπορεί να καταλάβει τόσο το ιστορικό περικείμενο όσο και τα στρατηγικά δεδομένα που οδήγησαν στη νίκη. Μελετάει τα αμφισβητούμενα σημεία του Ηροδότου, κάνει εικασίες και καταλήγει σε συμπεράσματα με βάση και σύγχρονες αναλύσεις μαχών και τακτικών. Το σημαντικότερο όμως είναι ότι το δείγμα «Μαραθώνας» εκλαμβάνεται ως το πιο αντιπροσωπευτικό, για να αποτελέσει το πρότυπο του δυτικού τρόπου πολέμου, ευφυής αρχή μιας στρατιωτικής σύλληψης που δουλεύτηκε από το αθηναϊκό πνεύμα και εκτελέστηκε από τους μαχητές του 490 π.Χ.

marathonas-exofJim Lacey
Μαραθώνας. Η μάχη των μαχών
Μτφρ. Π. Γκουμέα
Πρόλ. Αν. Βιστωνίτης
Ψυχογιός 2012

alt

  

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» του Θεόδωρου Παπακώστα – Μιλώντας για την ιστορία και τη μυθολογία με μια φίλη στο ποτό σας

«Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» του Θεόδωρου Παπακώστα – Μιλώντας για την ιστορία και τη μυθολογία με μια φίλη στο ποτό σας

Για το δοκίμιο εκλαϊκευμένης ιστορίας του Θεόδωρου Παπακώστα «Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» (εκδ. Key Books).

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου

Στο δοκίμιο του ...

«Επανάσταση, έθνος-κράτος και αρχαιοελληνικό ιδεώδες» (κριτική) –  Ένα συλλογικό έργο που αναδεικνύει αθέατες πλευρές του 1821

«Επανάσταση, έθνος-κράτος και αρχαιοελληνικό ιδεώδες» (κριτική) – Ένα συλλογικό έργο που αναδεικνύει αθέατες πλευρές του 1821

Για τη φιλοσοφική και ιστορική μελέτη «Επανάσταση, έθνος-κράτος και αρχαιοελληνικό ιδεώδες: Φιλοσοφικές προσεγγίσεις στην Ελληνική Eπανάσταση» (εκδ. Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων – Μουσείο Μπενάκη). Στην κεντρική εικόνα, ο πίνακας «Άποτυχία επιχειρήσεως» του Henri Decaisne, που κοσμεί και το εξώφυλλο της έκδοσης....

«Θάνατοι στη Χούντα» του Δημήτρη Βεριώνη (κριτική) – Μια κιβωτός μνήμης για τα θύματα της επταετίας

«Θάνατοι στη Χούντα» του Δημήτρη Βεριώνη (κριτική) – Μια κιβωτός μνήμης για τα θύματα της επταετίας

Για την ιστορική μελέτη του Δημήτρη Βεριώνη «Θάνατοι στη Χούντα», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Τόπος. Στην κεντρική εικόνα, ο δικτάτορας Γεώργιος Παπαδόπουλος. 

Γράφει ο Γιώργος Χ. Θεοχάρης

Έχουμε στα...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Πώς έφτασε το Ιράν ως εδώ; – Διαβάσαμε το πολυσυλλεκτικό γκράφικ νόβελ «Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία», σε επιμέλεια Μαρζάν Σατραπί

Πώς έφτασε το Ιράν ως εδώ; – Διαβάσαμε το πολυσυλλεκτικό γκράφικ νόβελ «Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία», σε επιμέλεια Μαρζάν Σατραπί

Το συλλογικό graphic novel «Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία» (μτφρ. Στεφανία Γεωργάκη, εκδ. Επόμενος Σταθμός), υπό τη διεύθυνση της Μαρζάν Σατραπί, μια πολυσυλλεκτική καταγραφή της κατάστασης στο Ιράν σήμερα, εστιάζει στην ασφυκτική ζωή των γυναικών, ενώ αναδεικνύει και άλλες πλευρές του θεοκρατικού καθεστώτος. ...

«Δάφνες και πικροδάφνες» των Κεχαΐδη/Χαβιαρά, σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη

«Δάφνες και πικροδάφνες» των Κεχαΐδη/Χαβιαρά, σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη

Η θρυλική πολιτική σάτιρα «Δάφνες και πικροδάφνες» των Κεχαΐδη/Χαβιαρά, σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη, από το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Καλαμάτας.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός πως το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Καλαμάτας τιμά τ...

«Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» του Θεόδωρου Παπακώστα – Μιλώντας για την ιστορία και τη μυθολογία με μια φίλη στο ποτό σας

«Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» του Θεόδωρου Παπακώστα – Μιλώντας για την ιστορία και τη μυθολογία με μια φίλη στο ποτό σας

Για το δοκίμιο εκλαϊκευμένης ιστορίας του Θεόδωρου Παπακώστα «Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» (εκδ. Key Books).

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου

Στο δοκίμιο του ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

Προδημοσιεύση αποσπάσματος από το βιβλίο του Βρασίδα Καραλή «Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ» (μτφρ. Σοφία Τρουλλινού), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Petites Maisons. Μαζί, ένα πολύ προσωπικό βίντεο με τον συγγραφέα στο Σίδνεϊ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Φρήντριχ Ντύρρενματτ [Friedrich Dürrenmatt] «Η κοιλάδα της αταξίας» (σε νέα μτφρ. του Βασίλη Πατέρα, με επίμετρο της Πελαγίας Τσινάρη), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βραβευμένο θεατρικό του Γιώργου Μπουρονίκου «Με στέβια και αγαύη», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΖΕΝΙΕ: Συγγνώμη που θα ρωτήσω: Παιδιά δεν έχε...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Ουγκό, Σταντάλ, Αν Μπροντέ, Αραγκόν και Αγκάθα Κρίστι: Πέντε κλασικά «τούβλα», πολυσέλιδα και βαριά, που στηρίζουν το μακρύ ελληνικό καλοκαίρι μας.

Γράφει η Φανή Χατζή

Πέντε χορταστικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα, βαρι...

Τι διαβάζουμε τώρα; 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που επανεκδόθηκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που επανεκδόθηκαν πρόσφατα

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας, πρόσφατα και παλιότερα, που εκδόθηκαν το προηγούμενο διάστημα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας, πρόσφατα και παλιότερα, που εκδόθηκαν το προηγούμενο διάστημα, φέρνουν ξανά στις πρ...

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας, απλοί άνθρωποι, λοξές αφηγήσεις: Οκτώ ελληνικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και ξεχωρίζουν

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας, απλοί άνθρωποι, λοξές αφηγήσεις: Οκτώ ελληνικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και ξεχωρίζουν

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας ξεδιπλώνονται, ο παραλογισμός εισβάλλει, οι «απλοί» άνθρωποι παλεύουν κόντρα στις εξελίξεις, τους Άλλους και τους ίδιους τους εαυτούς τους – αυτά και πολλά ακόμα συναντάμε σε οκτώ μυθιστορήματα από Έλληνες συγγραφείς που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ