leon nar anepithymitoi

Για το βιβλίο του Λέωντα Α. Ναρ, «Ξανά στη Σαλονίκη. Η μετέωρη επιστροφή των Ελλήνων Εβραίων στον γενέθλιο τόπο (1945- 1946)» (εκδ. Πόλις).

Του Γιώργου Σιακαντάρη

Πολλές φορές ακούμε ορισμένους πολιτικούς ταγούς να αναφέρονται «στο μεγάλο ελάττωμα της φυλής» που είναι η διχόνοια, η οποία οδηγεί τον τόπο στον όλεθρο και άλλες παρόμοιες κοινοτοπίες. Σ’ αυτό το βιβλίο ανακαλύπτουμε πως αν υπάρχει ένα «ελάττωμά της φυλής», αυτό είναι η «ομόνοια» μεγάλων τμημάτων της κοινωνίας, όταν μπροστά τους βρίσκεται ένας αδύναμος που ζητά δικαίωση. Τέτοια ήταν η «ομόνοια» ελληνικού κράτους και μέρους της κοινωνίας των πολιτών, η οποία είχε ως στόχο την καταλήστευση της περιουσίας των ανθρώπων που γύρισαν από τον ναζιστικό Άδη. Ο Λέων Ναρ καταγράφει το πώς εφαρμόστηκε αυτή η «ομόνοια» στην περίπτωση των ελάχιστων διασωθέντων ελληνοεβραίων που επέστρεψαν στη Θεσσαλονίκη. Αυτοί συνάντησαν τόσο την απροθυμία του ελληνικού κράτους να τους επανεντάξει όσο και την αντίσταση των μεσεγγυούχων στο αίτημα της επιστροφής των περιουσιών που αυτοί είχαν ιδιοποιηθεί κατά την Κατοχή.

Η μελέτη εστιάζει στα δύο πρώτα έτη (1945-1946) της επιστροφής των επιζώντων ελλήνων εβραίων στο γενέθλιο τόπο τους, τη Θεσσαλονίκη. 

Η μελέτη εστιάζει στα δύο πρώτα έτη (1945-1946) της επιστροφής των επιζώντων ελλήνων εβραίων στο γενέθλιο τόπο τους, τη Θεσσαλονίκη. Ο συγγραφέας καταβυθίζεται σε μια σειρά αρχείων που αφορούν τα πρακτικά των συνεδριάσεων του Διοικητικού Συμβουλίου της Ισραηλίτικης Κοινότητας Θεσσαλονίκης (Ι.Κ.Θ), το Ιστορικό Αρχείο της Κοινότητας με τις πρωτότυπες δηλώσεις περιουσίας και σε δημοσιεύματα της εποχής, κυρίως στην αριστερής κατεύθυνσης εφημερίδα με τίτλο «Ισραηλίτικο Βήμα», για να ανασύρει στην επιφάνεια τις συνέπειες όχι μόνο του αντισημιτισμού, αλλά και την αδηφαγία της επιδίωξης του κέρδους με οποιονδήποτε τρόπο. Αυτό που συνέβη στους επιστρέψαντες θεσσαλονικείς εβραίους δεν ήταν συνέπεια μόνο του μίσους, αλλά και της απληστίας. Η διαρπαγή των περιουσιών τους γινόταν με τη συναλλαγή των πραγματογνωμόνων του κράτους με τους μεσεγγυούχους. «Μέσα στη γενική ρεμούλα», όπως σημείωνε ο δημοσιογράφος Μπαρούχ Σιμπή. Το οξύμωρο ήταν πως αντί να λογοδοτήσουν όσοι με τη βοήθεια των κατακτητών ναζί σφετερίστηκαν τις περιουσίες των επιζήσαντων, αυτοί δημιουργούσαν ομάδες πίεσης που διεκδικούσαν «το δίκιο» των εγκλημάτων τους. Και το ακόμη χειρότερο ήταν πως το κράτος είτε ευθέως είτε με την αδιαφορία του τούς αναγνώριζε τα, δήθεν, δικαιώματά τους.

1516960549307 Bundesarchiv Bild 101I 168 0895 07A Griechenland Saloniki Erfassung von Juden

Η κατάδυση του συγγραφέα στα αρχεία της εποχής αναδεικνύει το πώς οι λίγοι εβραίοι που επέστρεψαν ήρθαν αντιμέτωποι με μια οδυνηρή πραγματικότητα. Βρήκαν τα σπίτια και τις περιουσίες τους κατειλημμένες από καταπατητές μεσεγγυούχους, είδαν κατεστραμμένο το παλιό νεκροταφείο της Κοινότητας, γίνονταν μάρτυρες της δημόσιας και ιδιωτικής κλοπής των επιτύμβιων πλακών και της καθημερινής εξαφάνισης των υλικών των διάφορων κατεδαφισμένων εβραϊκών συνοικισμών, παρακολουθούσαν τις παραπομπές από τη μια υπηρεσία στην άλλη του αιτήματος για ανέγερση νέου νεκροταφείου, την αδυναμία εξεύρεσης κατάλληλου χώρου για τη στέγαση της Ι.Κ.Θ., την καθυστέρηση εκκένωσης των Ιερών Συναγωγών που είχαν καταληφθεί, βίωναν τις άθλιες συνθήκες σίτισης. Αυτά είναι η μία μόνο, η υλική όψη, της απογοήτευσης των ελάχιστων διασωθέντων. Η άλλη είναι πολύ χειρότερη. Είναι η κατάρρευση των ελπίδων πως, επιστρέφοντας, μαζί με τα σπίτια και τα εισοδήματα τους θα γινόταν σεβαστή –επιτέλους– και η ταυτότητά τους. Δεν τους στέρησαν μόνο τα υλικά αγαθά, τα περιουσιακά τους στοιχεία. Η πατρίδα τούς αποξένωνε από το ίδιο τους το παρελθόν. Αυτό ήταν το χειρότερο απ’ όλα.

Μετά τη φυσική εξόντωση της Κοινότητας των ισραηλιτικής καταγωγής ελλήνων συμπολιτών μας στα γερμανικά στρατόπεδα η Ύβρις όχι μόνο δεν έγινε Νέμεσις, αλλά και επαναλήφθηκε. 

Μετά τη φυσική εξόντωση της Κοινότητας των ισραηλιτικής καταγωγής ελλήνων συμπολιτών μας στα γερμανικά στρατόπεδα η Ύβρις όχι μόνο δεν έγινε Νέμεσις, αλλά και επαναλήφθηκε με άλλα μέσα στην ίδια τους την πόλη. Επαναλήφθηκε αλλά όχι ως φάρσα, ως τραγωδία και πάλι. Ο Ναρ ταρακουνά τις συνειδήσεις μας αποκαλύπτοντας το θράσος ενός κράτους και μιας κοινωνίας των πολιτών που συνέχισαν και μετά τον πόλεμο να ιδιοποιούνται τις εβραϊκές περιουσίες, οι οποίες είχαν παραδοθεί από τους ναζί στους λεγόμενους μεσεγγυούχους. Μια κοινωνία και ένα κράτος που αρνήθηκαν με διάφορα προσχήματα να επιστρέψουν τις κινητές και ακίνητες περιουσίες των ελάχιστων ελλήνων εβραίων που γύριζαν από την κόλαση των στρατοπέδων εξόντωσης για να συναντήσουν μια άλλη αποτρόπαια κόλαση: αυτή της αδιαφορίας και της εκμετάλλευσης τους.

neon nar 3

Ενδιαφέρον παρουσιάζει και η δίκη των προδοτών εβραίων, όπως ο Χασόν, εκείνων που έστελναν σε βέβαιο θάνατο τους ομοθρήσκους τους, αφού πρώτα τους κατέκλεβαν. Η δίκη όλων αυτών δυσχεραινόταν από την απαίτηση του νόμου πώς για να τιμωρηθεί ένας εγκληματίας, έπρεπε να μηνυθεί από το ίδιο του το θύμα. Ευτυχώς όμως η ελληνική δικαιοσύνη καταδίκασε με βαριές ποινές τους κατηγορούμενους. Επίσης έγινε και προσπάθεια ελέγχου της ψήφου των ελλήνων εβραίων της Θεσσαλονίκης με την απαίτηση αυτοί να ψηφίσουν σε χωριστό, μόνο για αυτούς τμήμα. Την πρώτη φορά στις εθνικές εκλογές της 31ηςΜαρτίου1946, όταν υποχρεώθηκαν να ψηφίσουν σ’ ένα ξεχωριστό τμήμα, επέλεξαν την αποχή. Ευτυχώς αυτή η απαίτηση δεν ίσχυσε στο Δημοψήφισμα της 1ης Σεπτεμβρίου 1946 και μπόρεσαν τουλάχιστον να ασκήσουν το εκλογικό τους δικαίωμα σαν ισότιμοι πολίτες. 

Από τον Ναρ όμως δεν μαθαίνουμε μόνο το πόσο απάνθρωπος είναι ο αντισημιτισμός και η χρήση του για ίδιον όφελος.

Από τον Ναρ όμως δεν μαθαίνουμε μόνο το πόσο απάνθρωπος είναι ο αντισημιτισμός και η χρήση του για ίδιον όφελος. Μαθαίνουμε κάτι πολύ ευρύτερο. Εφόσον ο αντισημιτισμός της εποχής και ο σημερινός ακροδεξιός λόγος δεν ξεκινούν από τα γεγονότα, δεν τους πείθουν οι συλλογισμοί και δεν έχουν επιχειρήματα, κινούνται γύρω από ένα ανορθολογικό πλαίσιο εντός του οποίου η εμπειρία και τα γεγονότα δεν έχουν καμία θέση, η ιδέα που έχουν για τον Εβραίο και τον Άλλο καθορίζει την πραγματικότητα και όχι το αντίθετο, δεν ενδιαφέρονται για την αντιπαράθεση επιχειρημάτων φοβούμενοι τη λογική και τον διάλογο, τότε βιβλία σαν αυτό εφοδιάζουν τους θιασώτες του ορθού λόγου και του ανθρωπισμού με επιχειρήματα κατά κάθε φανατισμού και όχι μόνο κατά του αντισημιτισμού.

neon nar 2

Μέσα στην παχυδερμία της πραγματικότητας τέτοια βιβλία αποτελούν οάσεις ευγενών συναισθημάτων. Μας μαθαίνουν να αντιμετωπίζουμε τους συνανθρώπους μας ως ανθρώπους με ιδιότητες και όχι ως αντικείμενα προς εκμετάλλευση. Από αυτό το βιβλίο αποκτάμε ούτως ή άλλως μια ευρύτερη γνώση των γεγονότων, αλλά αυτό που κυρίως μένει είναι η απαραίτητη ευαισθησία που χρειαζόμαστε για να διασώσουμε τον όποιο ανθρωπισμό μάς έχει απομείνει, σε μια εποχή που τα φίδια του μίσους πολλαπλασιάζονται. Ο Λέων Ναρ δεν διστάζει να πει αλήθειες, ακόμη κι αν αυτές εκθέτουν πολλούς σε πολλά επίπεδα. Έχουμε εδώ μια μελέτη απ’ αυτές που βοηθούν ένα έθνος να θεωρεί εθνικό ό,τι είναι αληθινό.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΙΑΚΑΝΤΑΡΗΣ είναι συγγραφέας και δρ Κοινωνιολογίας. 
Τον Απρίλιο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια
το βιβλίο του «Το πρωτείο της δημοκρατίας. Σοσιαλδημοκρατία μετά τη σοσιαλδημοκρατία». 


leon narΞανά στη Σαλονίκη
Η μετέωρη επιστροφή των Ελλήνων Εβραίων στον γενέθλιο τόπο (1945-1946)
Λέων Α. Ναρ
Προλεγόμενα: Στράτος Ν. Δορδανάς
Πόλις 2018
Σελ. 173, τιμή εκδότη €14,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΛΕΩΝΤΑ Α. ΝΑΡ

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η βιβλιοθήκη του Στάλιν» του Τζέφρι Ρόμπερτς – Η ιδιότυπη βιβλιοφιλία του «πατερούλη»

«Η βιβλιοθήκη του Στάλιν» του Τζέφρι Ρόμπερτς – Η ιδιότυπη βιβλιοφιλία του «πατερούλη»

Για το βιβλίο του Τζέφρι Ρόμπερτς [Geoffrey Roberts] «Η βιβλιοθήκη του Στάλιν – Ένας δικτάτορας και τα βιβλία του» (μτφρ. Βαγγέλης Τσίρμπας, εκδ. Gutenberg).

Γράφει ο Γιώργος Σιακαντάρης 

Ο Τζέφρι Ρόμπερτς, Βρεταν...

«Από τον βασιλιά Θάνατο στον βασιλιά Ήλιο» του The Trivialist (κριτική) – Όταν η Ιστορία της Ευρώπης γίνεται διασκεδαστική

«Από τον βασιλιά Θάνατο στον βασιλιά Ήλιο» του The Trivialist (κριτική) – Όταν η Ιστορία της Ευρώπης γίνεται διασκεδαστική

Για το βιβλίο «Από τον βασιλιά Θάνατο στον βασιλιά Ήλιο» του The Trivialist (εκδ. Διόπτρα). Κεντρική εικόνα: τμήμα από τον πίνακα του Τιτσιάνο «Η αρπαγή της Ευρώπης» (© Wikipedia). 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Είναι Γηρα...

«Οι δωσίλογοι» του Μενέλαου Χαραλαμπίδη – Ένοπλη, πολιτική και οικονομική συνεργασία στα χρόνια της Κατοχής (κριτική)

«Οι δωσίλογοι» του Μενέλαου Χαραλαμπίδη – Ένοπλη, πολιτική και οικονομική συνεργασία στα χρόνια της Κατοχής (κριτική)

Για τη μελέτη «Οι δωσίλογοι - Ένοπλη, πολιτική και οικονομική συνεργασία στα χρόνια της Κατοχής» του Μενέλαου Χαραλαμπίδη που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια. Κεντρική εικόνα: Ο τρίτος κατοχικός πρωθυπουργός, Ιωάννης Ράλλης (κέντρο),  περιστοιχισμένος από τον διοικητή των Ταγμάτων Ασφαλείας Βα...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

Λάβαμε από τον Διονύση Χαριτόπουλο την παρακάτω επιστολή, σχετικά με την επιλογή κριτικών κειμένων του Κωστή Παπαγιώργη που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Καστανιώτη με τον τίτλο «Κωστής Παπαγιώργης: Τα βιβλία των άλλων 1, Έλληνες συγγραφείς», το 2020. 

Επιμέλεια: Book Press

...
Φεστιβάλ «WOW – Women of the World» στο ΚΠΙΣΝ: Μια σημαντική  διοργάνωση αφιερωμένη σε γυναίκες, θηλυκότητες και non-binary άτομα

Φεστιβάλ «WOW – Women of the World» στο ΚΠΙΣΝ: Μια σημαντική διοργάνωση αφιερωμένη σε γυναίκες, θηλυκότητες και non-binary άτομα

Το δεύτερο φεστιβάλ «WOW - Women of the World Αthens» (6-8 Απριλίου) στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ) αποπειράται να θίξει τα πλέον επίκαιρα ζητήματα στον αγώνα της έμφυλης ισότητας, σε τοπικό αλλά και διεθνές επίπεδο. Στην κεντρική εικόνα, η Έλλη Ανδριοπούλου, διευθύνουσα δύμβουλος του ΚΠΙΣΝ και...

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Επιλέξαμε 21 βιβλία ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Οι πρώτοι μήνες του 2024 έχουν φέρει πολλά και καλά βιβλία πεζογραφίας. Κι αν ο μέσος αναγνώστης βρίσκεται στην καλύτερη περίπτωση σε σύγχυση, στη χειρότερη σε άγχ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ