alt

Για το βιβλίο της Διδώς Σωτηρίου «Ανασκαφές – Αναμνήσεις, συναισθήματα, σκέψεις» (εκδ. Κέδρος).

Της Τέσυς Μπάιλα

Ανασκαφές στις ψυχικές διακυμάνσεις μιας μεγάλης πεζογράφου, της Διδώς Σωτηρίου, στα ποιήματά της και στον τρόπο με τον οποίο αντιμετώπιζε η ίδια και κατέγραφε την πορεία της ζωής της, τις πολιτικές εξελίξεις στον κόσμο αλλά και την απώλεια του πνεύματός της λόγω ηλικίας είναι το βιβλίο που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Κέδρος, σε επιμέλεια και με εισαγωγή του ανιψιού της, Νίκου Μπελογιάννη. Πρόκειται για τις καταγραφές των σκέψεων της Διδώς Σωτηρίου, τις οποίες σημείωσε την περίοδο 1988-1994, όπως μας πληροφορεί το κατατοπιστικό εισαγωγικό σημείωμα του Μπελογιάννη.

Η πρωτοπρόσωπη αφήγησή της ίδιας προσκαλεί σε ένα ταξίδι σε άλλες εποχές και σε άλλους τόπους και έχει μια συγκινητική αμεσότητα, μια φόρτιση βιωματική, ιδιαίτερα όταν μιλά για τους ανθρώπους οι οποίοι συντέλεσαν ώστε να στραφεί η ίδια προς το γράψιμο ή καθόρισαν τη ζωή και την εξελικτική της πρόοδο.

Οι προσωπικές σημειώσεις της Διδώς, μικροί θησαυροί από σπαράγματα αναμνήσεων, θέσεων και βιογραφικών της πληροφοριών, στοιχειοθετούν ένα ενιαίο σύνολο χωρισμένο σε τρία κυρίως μέρη. Το πρώτο μέρος αναφέρεται στην παιδική και νεανική της ηλικία. Εκεί ο αναγνώστης μπορεί να θυμηθεί λεπτομέρειες για τη ζωή της, γεγονότα που μπορεί να έχει διαβάσει στα βιβλία της. Ωστόσο η πρωτοπρόσωπη αφήγησή της ίδιας προσκαλεί σε ένα ταξίδι σε άλλες εποχές και σε άλλους τόπους και έχει μια συγκινητική αμεσότητα, μια φόρτιση βιωματική, ιδιαίτερα όταν μιλά για τους ανθρώπους οι οποίοι συντέλεσαν ώστε να στραφεί η ίδια προς το γράψιμο ή καθόρισαν τη ζωή και την εξελικτική της πρόοδο.

Πορεία προς την απορρύθμιση του πνεύματος

Το δεύτερο μέρος υπό τον γενικό τίτλο «Ένατη δεκαετία» είναι ένα συγκλονιστικό χρονικό καταγραφής της πορείας προς την απορρύθμιση του πνεύματός της. Η διαπίστωση για τις πνευματικές ισορροπίες που χάνονται αποτελεί μια ζοφερή πραγματικότητα και είναι τραγική. Ιδιαίτερα για έναν πρωτοπόρο άνθρωπο, όπως ήταν εκείνη, που πέρασε όλη της τη ζωή «στην ανακάλυψη των αισθήσεων», «αγκαλιάζοντας ιδέες που έγιναν αερικά» αλλά της χάρισαν μια ζωή γεμάτη δράση. Γράφει χαρακτηριστικά: Βουλιάζω σε μια πρόσκαιρη ανάμνηση ευτυχίας… Αν τουλάχιστον έβρισκα εκείνες τις χρυσοφόρες πηγές λέξεων, να εκφραστώ όπως παλιά. Αυτές, μόλις απλώσω διψασμένη το ποτήρι μου εξαφανίζονται. Έχει στιγμές που απεργεί ολότελα ο νους. Τι διεκδικεί και δεν μπορώ να ανταποκριθώ; Θεέ μου! Μη μ’ αφήσεις στη ζωή όταν φτάσει το σκοτάδι της φθοράς…

Πρόκειται για ένα εκπληκτικό μανιφέστο του τέλους, γραμμένο με τη συναίσθηση της ευθύνης των αναμνήσεών της και γι’ αυτό αποτελεί μια μαρτυρία συνταρακτική. Πώς βιώνει ένας άνθρωπος των γραμμάτων τη σταδιακή παρακμή του πνεύματός του; Πώς νιώθει όταν ο χρόνος, ο ελυτικός «παράφορος γλύπτης των ανθρώπων» λαξεύει με ταχείς ρυθμούς τη φθορά των κυττάρων του; Η συνείδηση της εναπομείνασας λιγοσύνης του χρόνου είναι οδυνηρή για τη Διδώ Σωτηρίου. Σε πολλά σημεία του βιβλίου είναι διάχυτη η εναγώνια προσπάθειά της να συγκρατήσει τις μνήμες της που χάνονται. Να σταματήσει το ακατάπαυστο φυλλορρόημα του νου της.

Πρόκειται για ένα εκπληκτικό μανιφέστο του τέλους, γραμμένο με τη συναίσθηση της ευθύνης των αναμνήσεων της και γι’ αυτό αποτελεί μια μαρτυρία συνταρακτική. Πώς βιώνει ένας άνθρωπος των γραμμάτων τη σταδιακή παρακμή του πνεύματός του;

Όμως πέρα από την αγωνία της ο αναγνώστης αυτού του βιβλίου διακρίνει κάτι ακόμα. Εκείνη τη σπάνια αξιοπρέπεια που χαρακτήριζε πάντα, σε κάθε κείμενό της αλλά και σε κάθε πράξη της τη Διδώ Σωτηρίου, ακόμα και στις πιο δύσκολες στιγμές της ζωής της. Η φθορά είναι ένας ακόμη εχθρός και τον καταπαλεύει με όποια δύναμη τής έχει ακόμα απομείνει: τον λόγο. Έστω και αν η ίδια θεωρεί ότι χάνεται σταδιακά κι αυτός, η γραφή της Διδώς Σωτηρίου είναι η ίδια πλούσια και απροσκύνητη γραφή που γνωρίσαμε στο σύνολο του έργου της.


altΑνασκαφές
Αναμνήσεις, συναισθήματα, σκέψεις
Διδώ Σωτηρίου
Κέδρος 2018
Σελ. 176, τιμή εκδότη €11,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΔΙΔΩΣ ΣΩΤΗΡΙΟΥ

 


Στο τρίτο μέρος, τις «μικρές απόπειρες ποίησης», όπως το ονομάζει, η Διδώ Σωτηρίου εκφράζει τις ίδιες ανησυχίες. Τα ποιήματά της διακρίνονται από μια τρυφερή μελαγχολία. Μοιάζουν να είναι μικρές ανάσες, σιωπές μιας πονεμένης ψυχής που δοκιμάζεται από το τέλος του χρόνου, είτε πρόκειται για τον δικό της χρόνο είτε των ανθρώπων που αγάπησε.

Μια σειρά ασπρόμαυρων φωτογραφιών της Διδώς Σωτηρίου κλείνουν με τον καλύτερο τρόπο αυτό το βιβλίο. Πριν από αυτό όμως υπάρχουν τα «Ερανίσματα». Επιλέγω από αυτά μία από τις σκέψεις της ως επίλογο και ως δείγμα της εσωτερικής ανησυχίας αυτής της μεγάλης πεζογράφου: «Οι άνθρωποι βουβάθηκαν. Δεν έχεις με ποιον να κουβεντιάσεις. Σε αποφεύγουν, γιατί εσύ ακόμα μιλάς, ακόμα κρατάς στην ανεμοδαρμένη κορφή μια σημαία που αντέχει».

* Η ΤΕΣΥ ΜΠΑΪΛΑ είναι συγγραφέας. Τελευταίο της βιβλίο, το μυθιστόρημα «Άγριες θάλασσες» (εκδ. Ψυχογιός).


Απόσπασμα από το βιβλίο:

Ομολόγησε εδώ στο χαρτί το φόβο που σε κατατρέχει, όχι για το θάνατο, όχι, όχι, όρκο παίρνεις. Ο πανικός είναι αλλού… είναι στο σκοτάδι που έρχεται ύπουλα, διεκδικητικά, αδυσώπητα. Σβήνει κύτταρα χρυσοφόρα στον εγκέφαλό σου… Ξεχνάς! Θεέ μου, πόσες πολύτιμες λέξεις χάνονται από το λέξιλόγιό σου, λέξεις γάργαρες, στολίδια άλλοτε της γραφής σου… Ονόματα… μνήμες πολύτιμες… πνευματική τροφή που όσο προχωρούν τα χρόνια χάνονται μαζί τους και οι μνήμες […]. Τρύπες αδικαιολόγητες στα γραφτά σου. Κάποιες λέξεις, καθώς μιλάς, καθώς γράφεις, διολισθαίνουν, χάνονται… Σε πιάνει απελπισία γιατί γεμίζει ο χώρος από σκοτάδι.

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η βούληση του λαού» του Άλμπερτ Γουίλ (κριτική) – Συστατικό της δημοκρατίας ή επικίνδυνος μύθος;

«Η βούληση του λαού» του Άλμπερτ Γουίλ (κριτική) – Συστατικό της δημοκρατίας ή επικίνδυνος μύθος;

Για το βιβλίο του Άλμπερτ Γουίλ [Albert Weale] «Η βούληση του λαού: Ένας σύγχρονος μύθος» (μτφρ. Δημοσθένης Κούλουθρος, εκδ. Επίκεντρο). Κεντρική εικόνα: © Vlad Tchompalov (Unsplash).

Γράφει ο Μύρων Ζαχαράκης

...
«Εφευρίσκοντας τον έρωτα ξανά: Πώς η πατριαρχία σαμποτάρει τις ετεροφυλοφιλικές σχέσεις» της Μόνα Σολέ (κριτική) – Ερωτικοποιήστε την ισότητα, όχι τη βία!

«Εφευρίσκοντας τον έρωτα ξανά: Πώς η πατριαρχία σαμποτάρει τις ετεροφυλοφιλικές σχέσεις» της Μόνα Σολέ (κριτική) – Ερωτικοποιήστε την ισότητα, όχι τη βία!

Για το δοκίμιο της Μόνα Σολέ [Mona Chollet] «Εφευρίσκοντας τον έρωτα ξανά: Πώς η πατριαρχία σαμποτάρει τις ετεροφυλοφιλικές σχέσεις» (μτφρ. Γιώργος Καράμπελας, εκδ. Στερέωμα). Κεντρική εικόνα: © Nathan Walker (Unsplash).

Γράφει η Ιωάννα Σπηλιοπούλου ...

Τέρι Ίγκλετον, Γιώργος Ν. Πολίτης: Δύο βιβλία κριτικής για τον Μαρξ στον 21ο αιώνα

Τέρι Ίγκλετον, Γιώργος Ν. Πολίτης: Δύο βιβλία κριτικής για τον Μαρξ στον 21ο αιώνα

Για το βιβλίο του Τέρι Ίγκλετον [Terry Eagleton] «Ιδεολογία» (μτφρ. Μελέτης Λάμπρου, εκδ. Πεδίο) και του Γιώργου Ν. Πολίτη «Εξουσιαστική Αριστερά» (εκδ. Αλεξάνδρεια).

Γράφει ο Μύρων Ζαχαράκης

«Ο μαρξισμός ως ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Τίλντα Σουίντον, Θεόδωρος Τερζόπουλος, Πάτι Σμιθ & Λένα Πλάτωνος, μεταξύ πολλών άλλων, στο φετινό πρόγραμμα της Στέγης

Τίλντα Σουίντον, Θεόδωρος Τερζόπουλος, Πάτι Σμιθ & Λένα Πλάτωνος, μεταξύ πολλών άλλων, στο φετινό πρόγραμμα της Στέγης

Τίλντα Σουίντον, Θεόδωρος Τερζόπουλος, Πάτι Σμιθ & Λένα Πλάτωνος, μεταξύ πολλών άλλων, κοσμούν το φετινό, πλουσιότατο και άκρως ερεθιστικό, πρόγραμμα της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση. «Και τώρα, τι κάνουμε; Δεν περιμένουμε. Ούτε συνεχίζουμε αμέριμνοι. Μιλάμε και φωνάζουμε για τις πληγές, που πρέπει να τις νιώ...

«Χορός στα ποτήρια» της Γεωργίας Τάτση (κριτική) – Δύο καλογραμμένες νουβέλες με ιστορικές και πολιτικές ρίζες

«Χορός στα ποτήρια» της Γεωργίας Τάτση (κριτική) – Δύο καλογραμμένες νουβέλες με ιστορικές και πολιτικές ρίζες

Για την επανακυκλοφορία του βιβλίου της Γεωργίας Τάτση «Χορός στα ποτήρια» (εκδ. Βακχικόν, δύο νουβέλες). Κεντρική εικόνα: Φωτογραφία από την ταινία του Θόδωρου Αγγελόπουλου «Θίασος» (1974-’75) 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Iεροτελεστικός από τη...

Διαβάζοντας με τον Γιώργο Τζαβάρα

Διαβάζοντας με τον Γιώργο Τζαβάρα

Πρόσωπα από το χώρο των τεχνών, των ιδεών και του πολιτισμού, αποκαλύπτουν τον δικό τους αναγνωστικό χαρακτήρα, τη μύχια σχέση τους με το βιβλίο και την ανάγνωση. Σήμερα, ο σκηνοθέτης και ηθοποιός Γιώργος Τζαβάρας.

Eπιμέλεια: Book Press

Ποιο βι...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αστυνομικό μυθιστόρημα του Βαγγέλη Μαργιωρή «Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα», το οποίο κυκλοφορεί στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Ήρωες, μίξερ, μανταλάκια, σερβιέτες…» Μέσα στο ...

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Τζορντάνα Λεβίν [Jordanna Levin] «Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» (μτφρ. Νοέλα Ελιασά), που θα κυκλοφορήσει στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας. 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση του προλόγου του μεταφραστή Γιώργου Ι. Αλλαμανή, στο βιβλίο του Τζον Τέιλορ [John Taylor] «Σκληρός από τρυφερότητα – Ο Έλληνας ποιητής και λαογράφος του άστεως Ηλίας Πετρόπουλος», το οποίο κυκλοφορεί αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Δίχτυ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Τέσσερα πρόσφατα αστυνομικά μυθιστορήματα ανανεώνουν τις γνωστές υποκατηγορίες της αστυνομικής λογοτεχνίας. «Η σκοτεινή μούσα» του Άρμιν Έρι, «Ο κώδικας του θησαυρού» της Τζάνις Χάλετ, «Θάνατος ενός ταξιδιώτη» του Ντιντιέ Φασέν και «Η στρατηγική του πεκινουά» του Αλέξις Ραβέλο.

Γράφει η Χίλ...

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

22 Σεπτεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ. Επιμέλεια: Κώστας Αγορα

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ