alt

Για το βιβλίο της Διδώς Σωτηρίου «Ανασκαφές – Αναμνήσεις, συναισθήματα, σκέψεις» (εκδ. Κέδρος).

Της Τέσυς Μπάιλα

Ανασκαφές στις ψυχικές διακυμάνσεις μιας μεγάλης πεζογράφου, της Διδώς Σωτηρίου, στα ποιήματά της και στον τρόπο με τον οποίο αντιμετώπιζε η ίδια και κατέγραφε την πορεία της ζωής της, τις πολιτικές εξελίξεις στον κόσμο αλλά και την απώλεια του πνεύματός της λόγω ηλικίας είναι το βιβλίο που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Κέδρος, σε επιμέλεια και με εισαγωγή του ανιψιού της, Νίκου Μπελογιάννη. Πρόκειται για τις καταγραφές των σκέψεων της Διδώς Σωτηρίου, τις οποίες σημείωσε την περίοδο 1988-1994, όπως μας πληροφορεί το κατατοπιστικό εισαγωγικό σημείωμα του Μπελογιάννη.

Η πρωτοπρόσωπη αφήγησή της ίδιας προσκαλεί σε ένα ταξίδι σε άλλες εποχές και σε άλλους τόπους και έχει μια συγκινητική αμεσότητα, μια φόρτιση βιωματική, ιδιαίτερα όταν μιλά για τους ανθρώπους οι οποίοι συντέλεσαν ώστε να στραφεί η ίδια προς το γράψιμο ή καθόρισαν τη ζωή και την εξελικτική της πρόοδο.

Οι προσωπικές σημειώσεις της Διδώς, μικροί θησαυροί από σπαράγματα αναμνήσεων, θέσεων και βιογραφικών της πληροφοριών, στοιχειοθετούν ένα ενιαίο σύνολο χωρισμένο σε τρία κυρίως μέρη. Το πρώτο μέρος αναφέρεται στην παιδική και νεανική της ηλικία. Εκεί ο αναγνώστης μπορεί να θυμηθεί λεπτομέρειες για τη ζωή της, γεγονότα που μπορεί να έχει διαβάσει στα βιβλία της. Ωστόσο η πρωτοπρόσωπη αφήγησή της ίδιας προσκαλεί σε ένα ταξίδι σε άλλες εποχές και σε άλλους τόπους και έχει μια συγκινητική αμεσότητα, μια φόρτιση βιωματική, ιδιαίτερα όταν μιλά για τους ανθρώπους οι οποίοι συντέλεσαν ώστε να στραφεί η ίδια προς το γράψιμο ή καθόρισαν τη ζωή και την εξελικτική της πρόοδο.

Πορεία προς την απορρύθμιση του πνεύματος

Το δεύτερο μέρος υπό τον γενικό τίτλο «Ένατη δεκαετία» είναι ένα συγκλονιστικό χρονικό καταγραφής της πορείας προς την απορρύθμιση του πνεύματός της. Η διαπίστωση για τις πνευματικές ισορροπίες που χάνονται αποτελεί μια ζοφερή πραγματικότητα και είναι τραγική. Ιδιαίτερα για έναν πρωτοπόρο άνθρωπο, όπως ήταν εκείνη, που πέρασε όλη της τη ζωή «στην ανακάλυψη των αισθήσεων», «αγκαλιάζοντας ιδέες που έγιναν αερικά» αλλά της χάρισαν μια ζωή γεμάτη δράση. Γράφει χαρακτηριστικά: Βουλιάζω σε μια πρόσκαιρη ανάμνηση ευτυχίας… Αν τουλάχιστον έβρισκα εκείνες τις χρυσοφόρες πηγές λέξεων, να εκφραστώ όπως παλιά. Αυτές, μόλις απλώσω διψασμένη το ποτήρι μου εξαφανίζονται. Έχει στιγμές που απεργεί ολότελα ο νους. Τι διεκδικεί και δεν μπορώ να ανταποκριθώ; Θεέ μου! Μη μ’ αφήσεις στη ζωή όταν φτάσει το σκοτάδι της φθοράς…

Πρόκειται για ένα εκπληκτικό μανιφέστο του τέλους, γραμμένο με τη συναίσθηση της ευθύνης των αναμνήσεών της και γι’ αυτό αποτελεί μια μαρτυρία συνταρακτική. Πώς βιώνει ένας άνθρωπος των γραμμάτων τη σταδιακή παρακμή του πνεύματός του; Πώς νιώθει όταν ο χρόνος, ο ελυτικός «παράφορος γλύπτης των ανθρώπων» λαξεύει με ταχείς ρυθμούς τη φθορά των κυττάρων του; Η συνείδηση της εναπομείνασας λιγοσύνης του χρόνου είναι οδυνηρή για τη Διδώ Σωτηρίου. Σε πολλά σημεία του βιβλίου είναι διάχυτη η εναγώνια προσπάθειά της να συγκρατήσει τις μνήμες της που χάνονται. Να σταματήσει το ακατάπαυστο φυλλορρόημα του νου της.

Πρόκειται για ένα εκπληκτικό μανιφέστο του τέλους, γραμμένο με τη συναίσθηση της ευθύνης των αναμνήσεων της και γι’ αυτό αποτελεί μια μαρτυρία συνταρακτική. Πώς βιώνει ένας άνθρωπος των γραμμάτων τη σταδιακή παρακμή του πνεύματός του;

Όμως πέρα από την αγωνία της ο αναγνώστης αυτού του βιβλίου διακρίνει κάτι ακόμα. Εκείνη τη σπάνια αξιοπρέπεια που χαρακτήριζε πάντα, σε κάθε κείμενό της αλλά και σε κάθε πράξη της τη Διδώ Σωτηρίου, ακόμα και στις πιο δύσκολες στιγμές της ζωής της. Η φθορά είναι ένας ακόμη εχθρός και τον καταπαλεύει με όποια δύναμη τής έχει ακόμα απομείνει: τον λόγο. Έστω και αν η ίδια θεωρεί ότι χάνεται σταδιακά κι αυτός, η γραφή της Διδώς Σωτηρίου είναι η ίδια πλούσια και απροσκύνητη γραφή που γνωρίσαμε στο σύνολο του έργου της.


altΑνασκαφές
Αναμνήσεις, συναισθήματα, σκέψεις
Διδώ Σωτηρίου
Κέδρος 2018
Σελ. 176, τιμή εκδότη €11,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΔΙΔΩΣ ΣΩΤΗΡΙΟΥ

 


Στο τρίτο μέρος, τις «μικρές απόπειρες ποίησης», όπως το ονομάζει, η Διδώ Σωτηρίου εκφράζει τις ίδιες ανησυχίες. Τα ποιήματά της διακρίνονται από μια τρυφερή μελαγχολία. Μοιάζουν να είναι μικρές ανάσες, σιωπές μιας πονεμένης ψυχής που δοκιμάζεται από το τέλος του χρόνου, είτε πρόκειται για τον δικό της χρόνο είτε των ανθρώπων που αγάπησε.

Μια σειρά ασπρόμαυρων φωτογραφιών της Διδώς Σωτηρίου κλείνουν με τον καλύτερο τρόπο αυτό το βιβλίο. Πριν από αυτό όμως υπάρχουν τα «Ερανίσματα». Επιλέγω από αυτά μία από τις σκέψεις της ως επίλογο και ως δείγμα της εσωτερικής ανησυχίας αυτής της μεγάλης πεζογράφου: «Οι άνθρωποι βουβάθηκαν. Δεν έχεις με ποιον να κουβεντιάσεις. Σε αποφεύγουν, γιατί εσύ ακόμα μιλάς, ακόμα κρατάς στην ανεμοδαρμένη κορφή μια σημαία που αντέχει».

* Η ΤΕΣΥ ΜΠΑΪΛΑ είναι συγγραφέας. Τελευταίο της βιβλίο, το μυθιστόρημα «Άγριες θάλασσες» (εκδ. Ψυχογιός).


Απόσπασμα από το βιβλίο:

Ομολόγησε εδώ στο χαρτί το φόβο που σε κατατρέχει, όχι για το θάνατο, όχι, όχι, όρκο παίρνεις. Ο πανικός είναι αλλού… είναι στο σκοτάδι που έρχεται ύπουλα, διεκδικητικά, αδυσώπητα. Σβήνει κύτταρα χρυσοφόρα στον εγκέφαλό σου… Ξεχνάς! Θεέ μου, πόσες πολύτιμες λέξεις χάνονται από το λέξιλόγιό σου, λέξεις γάργαρες, στολίδια άλλοτε της γραφής σου… Ονόματα… μνήμες πολύτιμες… πνευματική τροφή που όσο προχωρούν τα χρόνια χάνονται μαζί τους και οι μνήμες […]. Τρύπες αδικαιολόγητες στα γραφτά σου. Κάποιες λέξεις, καθώς μιλάς, καθώς γράφεις, διολισθαίνουν, χάνονται… Σε πιάνει απελπισία γιατί γεμίζει ο χώρος από σκοτάδι.

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Τι δημοκρατίες θα υπάρχουν το 2050; Μεταδημοκρατία, μεταπολιτική, μετακόμματα» του Γιώργου Σιακαντάρη (κριτική) – Αναγνωρίζοντας τις μεταλλάξεις κόντρα στον κυνισμό

«Τι δημοκρατίες θα υπάρχουν το 2050; Μεταδημοκρατία, μεταπολιτική, μετακόμματα» του Γιώργου Σιακαντάρη (κριτική) – Αναγνωρίζοντας τις μεταλλάξεις κόντρα στον κυνισμό

Για το δοκίμιο του Γιώργου Σιακαντάρη «Τι δημοκρατίες θα υπάρχουν το 2050; – Μεταδημοκρατία, μεταπολιτική, μετακόμματα» (εκδ. Αλεξάνδρεια). 

Γράφει ο Λάμπρος Α. Φλιτούρης

Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης μάς βομβαρδίζου...

«Νέκυια» του Άλμπρεχτ Ντίτεριχ (κριτική) – Συνομιλία με τους νεκρούς μέσα στους αιώνες

«Νέκυια» του Άλμπρεχτ Ντίτεριχ (κριτική) – Συνομιλία με τους νεκρούς μέσα στους αιώνες

Για τη μελέτη του Άλμπρεχτ Ντίτεριχ (Albrecht Dieterich) «Νέκυια» (μτφρ. Μαρία Ευσταθίου, εκδ. Gutenberg). Στην κεντρική εικόνα, ο Τειρεσίας καθώς εμφανίζεται μπροστά στον Οδυσσέα - λεπτομέρεια του πίνακα του Henry Fuseli.

Γράφει ο Γιώργος Βέης  ...

Τζόζεφ Νάι και Τζέφρι Χέινς: H «ήπια ισχύς» της θρησκείας στην εποχή των μέσων μαζικής επικοινωνίας

Τζόζεφ Νάι και Τζέφρι Χέινς: H «ήπια ισχύς» της θρησκείας στην εποχή των μέσων μαζικής επικοινωνίας

Για τα δοκίμια του Τζόζεφ Σ. Νάι Τζ. (Joseph S. Nye, Jr.) «Ήπια ισχύς – Το μέσο επιτυχίας στην παγκόσμια πολιτική» (μτφρ. Ερρίκος Μπαρτζινόπουλος, εκδ. Παπαζήση) και «Θρησκεία και πολιτική – Μια σύγχρονη επιτομή» (συλλογικό έργο, μτφρ. Λουκρητία Μακροπούλου, εκδ. Πεδίο). Κεντρική εικόνα: Τζό...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Άρης Μαραγκόπουλος: «Τα μαρξιστικά διαβάσματα ξεθώριασαν όταν διάβασα

Άρης Μαραγκόπουλος: «Τα μαρξιστικά διαβάσματα ξεθώριασαν όταν διάβασα "Το δικαίωμα την τεμπελιά"»

Από τον «Εραστή της λαίδης Τσάτερλυ» στους «Υπνοβάτες» και από τις «Μεταμορφώσεις» στον «Οδυσσέα», αυτά είναι κάποια από τα-βιβλία-της-ζωής του Άρη Μαραγκόπουλου.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Το πρώτο βιβλίο που θυμάμαι...

«Το χρώμα του Αιγαίου και άλλα ποιήματα» του Αρμάντο Ρομέρο – Ποίηση όπως το φως κι η θάλασσα

«Το χρώμα του Αιγαίου και άλλα ποιήματα» του Αρμάντο Ρομέρο – Ποίηση όπως το φως κι η θάλασσα

Για την ποιητική συλλογή του Αρμάντο Ρομέρο (Armando Romero) «Το χρώμα του Αιγαίου και άλλα ποιήματα» (μτφρ. Αγαθή Δημητρούκα, εκδ. Τόπος). 

Γράφει ο Χρήστος Κούκης

Ο Αρμάντο Ρομέρο έλκει την καταγωγή του από την Ελλάδα. Σ...

Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Βλέπω τα μυθιστορήματα ως το πεδίο όπου η ανθρώπινη κατάσταση μετατρέπεται σε μυστήριο που πρέπει να λυθεί»

Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Βλέπω τα μυθιστορήματα ως το πεδίο όπου η ανθρώπινη κατάσταση μετατρέπεται σε μυστήριο που πρέπει να λυθεί»

«Γράφω για να επικοινωνήσω με τον αναγνώστη, γι’ αυτό και έχω πάντα στο νου μου να διεγείρω το ενδιαφέρον του» μας είπε ο Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες (Juan Gabriel Vásquez), που συμμετέχει στο Φεστιβάλ ΛΕΑ. Με αφορμή το βιβλίο του «Η μετάφραση του κόσμου» (μτφρ. Αχ. Κυριακίδης, εκδ. Ίκαρος), μιλά για την πολιτική μυθοπλα...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

«Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Ανί Ερνό [Annie Ernaux], «Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» (μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Ιουνίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Τα σουπερμάρκετ και ο...

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα του Γιάννη Ζευγώλη «Η απόδραση της τελείας», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες ημέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Σας μάζεψα, αγαπημένα μου σημεία, όλα εδώ για να σας ανακοινώσω την ...

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αφήγημα του Πορτογάλου συγγραφέα Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο [José Luís Peixoto], «Μου πέθανες» (μτφρ. Ζωή Καραμπέκιου), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Μπήκα σ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Επτά νέες ποιητικές συλλογές από τις εκδόσεις Βακχικόν

Επτά νέες ποιητικές συλλογές από τις εκδόσεις Βακχικόν

Επτά ποιητές και ποιήτριες παραδίδουν τους στίχους τους στο αναγνωστικό κοινό μέσα από τις νέες τους ποιητικές συλλογές που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Book Press

Επτά ποιητικά βιβλία από τις εκδόσεις Βακχικόν. 

...
Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Ιούνιος, μήνας υπερηφάνειας και διεκδικήσεων για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Επιλέξαμε 10 βιβλία του 2025 με κουίρ χαρακτήρες που απομακρύνονται από τη στερεοτυπική αναπαράσταση και αποκτούν ρεαλιστικές διαστάσεις. Στην κεντρική εικόνα, έργο της κουίρ καλλιτέχνιδας των αρχών του 20ου αιώνα Gluck. 

Γράφει η ...

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Πέντε μελέτες που κυκλοφόρησαν προσφάτα πραγματεύονται τη σχέση του νου με το σώμα, την έννοια του «τραύματος», αλλά και τη θέση της ψυχανάλυσης στον σύγχρονο κόσμο. Κεντρική εικόνα: Ο Σίγκμουντ Φρόιντ.

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ